8. Yargı Paketi (7499 sayılı Kanun)

8. Yargı Paketi, yani 7499 sayılı “Ceza Muhakemesi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”, 12 Mart 2024 tarihli ve 32487 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu kanun, yargı sisteminin işleyişini hızlandırmak, infaz hukukunda adaleti güçlendirmek ve vatandaşların hak arama süreçlerini kolaylaştırmak amacıyla hazırlanmıştır.

Yeni düzenlemeler, başta 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun olmak üzere, Ceza Muhakemesi Kanunu, Türk Ceza Kanunu, İcra ve İflas Kanunu, Türk Medeni Kanunu ve Kişisel Verilerin Korunması Kanunu gibi birçok temel yasada değişiklikler getirmiştir.

8. Yargı Paketi’nin en dikkat çekici yönü, infaz düzenlemeleri ile koşullu salıverilme şartlarında yapılan iyileştirmeler, adli para cezalarının güncellenmesi, vesayet hükümlerindeki değişiklikler, denetimli serbestlik sürelerinin yeniden belirlenmesi ve yargılama sürelerinin kısaltılmasına yönelik teknik düzenlemelerdir.

Bu yazımızda, 8. yargı paketinde neler var, hangi kanun maddeleri değişti, ve özellikle 8. yargı paketi infaz düzenlemesi kapsamında mahkûmlar açısından ne gibi yenilikler getirildi, bunları ayrıntılı biçimde ele alacağız. Ayrıca 8. yargı paketi maddeleri, 8. yargı paketi resmi gazete, infaz yasası ve 44 ceza indirimi son dakika gibi merak edilen başlıkları da açıklığa kavuşturacağız.

8. Yargı Paketinde Neler Var?

8. Yargı Paketi, adalet hizmetlerinin daha etkin ve erişilebilir hale getirilmesi amacıyla hazırlanmış kapsamlı bir kanun değişikliği paketidir. Bu düzenleme, hem ceza yargılaması hem de infaz hukuku alanında önemli yenilikler içermektedir. 7499 sayılı Kanun, yalnızca mahkûmlar açısından değil, aynı zamanda vatandaşların adalete erişimi ve yargılama süreçlerinin hızlandırılması açısından da reform niteliğinde görülmektedir.

Yeni paketle birlikte yapılan değişikliklerin temel başlıkları şu şekilde özetlenebilir:

• Ceza İnfaz Kanunu’nda yer alan bazı maddeler yeniden düzenlenmiş, özellikle koşullu salıverilme ve denetimli serbestlik hükümleri güncellenmiştir.
• İkinci kez mükerrir olan kişilere ilişkin infaz kuralları değiştirilerek, bu kişilerin belirli şartlarla koşullu salıverilmeden yararlanmasının önü açılmıştır.
• Adli para cezalarının günlük karşılığı yeniden belirlenmiş, ekonomik koşullara uyumlu hale getirilmiştir.
• Türk Medeni Kanunu’nda, özgürlüğü bağlayıcı cezaya mahkûm olan kişilere vasi atanması konusunda önemli değişiklikler yapılmıştır.
• Ceza Muhakemesi Kanunu’nda (CMK) süreler yeknesaklaştırılmış, istinaf ve temyiz başvuru süreleri gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki hafta olarak standart hale getirilmiştir.
• Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararlarına karşı artık istinaf kanun yoluna başvurulabilecektir.
• Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) kapsamında, özel nitelikli kişisel verilerin işlenmesi ve yurt dışına aktarılması konularında yeni istisnalar ve denetim mekanizmaları getirilmiştir.
• İcra ve İflas Kanunu’nda, sürelerin “hafta” ve “ay” esasına göre hesaplanması düzenlenmiş, uygulamada yaşanan belirsizlikler giderilmiştir.

Bunların yanı sıra, 8. Yargı Paketi resmi gazetede yayımlanan şekliyle yürürlüğe girmiş olup, özellikle infaz düzenlemesi başlığı altında mahkûmlar, denetimli serbestlikten yararlananlar ve koşullu salıverilenler için çeşitli kolaylıklar içermektedir.

8. Yargı Paketi İnfaz Düzenlemesi

8. Yargı Paketi infaz düzenlemesi, özellikle cezaevindeki hükümlülerin durumunu doğrudan etkileyen önemli değişiklikler içermektedir. Bu düzenleme, cezaların infazında adaletin sağlanması, mahkûmların topluma kazandırılması ve cezaların orantılı şekilde uygulanması amacını taşımaktadır.

Yeni infaz düzenlemesiyle birlikte öne çıkan başlıklar şunlardır:

• İkinci kez mükerrir olan kişilere koşullu salıverilme hakkı tanınmıştır. Önceden bu kişiler için koşullu salıverilme yasağı bulunurken, artık belirli süreleri ceza infaz kurumunda geçirdikten sonra bu haktan yararlanabileceklerdir.
• Bu kapsamda, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alanlar 39 yıl, müebbet hapis cezası alanlar 33 yıl, süreli hapis cezasına mahkûm olanlar ise en fazla 32 yıl cezaevinde kaldıktan sonra koşullu salıverilmeden faydalanabilecektir.
• Denetimli serbestlik süreleri yeniden düzenlenmiş, mahkûmların bireysel durumlarına göre farklı süreler öngörülmüştür. Her hükümlüye aynı oranda denetimli serbestlik uygulanmayacak, cezanın türü, süresi ve suçun niteliği dikkate alınacaktır.
• Ağır hastalığı olanlar, 70 yaşını doldurmuş hükümlüler, engelliler ve 0-6 yaş arası çocuğu bulunan kadınlar için daha iyileştirici infaz şartları getirilmiştir.
• Koşullu salıverilmesi geri alınan kişiler bakımından, mevcut hükümler korunmuş olup bu kişiler hakkında herhangi bir af veya indirime gidilmemiştir.
• İnfaz hâkimliklerinin kararlarına karşı itiraz süresi iki hafta olarak belirlenmiştir. Bu, uygulamada yaşanan süre karmaşalarını ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır.
• Adli para cezalarının infazında da değişiklik yapılmıştır. Önceden bir gün karşılığı 100 TL olarak belirlenen tutar, ekonomik şartlara göre 500 TL’ye çıkarılmıştır.

Bu düzenlemeler, kamuoyunda “44 ceza indirimi son dakika” ve “infaz yasası değişti mi” şeklinde yoğun şekilde tartışılmıştır. Ancak, 8. yargı paketi genel anlamda bir af düzenlemesi değil, cezaların infazında orantılılık ve eşitlik ilkesini sağlamaya yönelik bir reform paketidir.

8. Yargı Paketi Maddeleri

8. Yargı Paketi maddeleri, ceza, infaz, medeni hukuk, kişisel veriler ve yargılama süreçlerini kapsayan birçok temel kanunda değişiklik yapılmasını içermektedir. Bu değişikliklerin ana amacı, hem ceza adalet sisteminde eşitliği sağlamak hem de yargılamaların daha hızlı ve adil yürütülmesini temin etmektir.

Aşağıda 7499 sayılı Kanun kapsamında yapılan başlıca düzenlemeler özetlenmiştir:

• 5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun:
  • 76, 105/A ve 108. maddelerde önemli değişiklikler yapılmış, ayrıca geçici madde 11 eklenmiştir.
  • Denetimli serbestlik süresi yeniden düzenlenmiş ve bazı hükümlüler için bireysel değerlendirme sistemi getirilmiştir.
  • Koşullu salıverilme şartları yeniden tanımlanmış, ikinci kez mükerrir olanlara belirli koşullarda bu haktan yararlanma imkânı verilmiştir.
• 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu:
  • Adli para cezasının bir gün karşılığı 100 TL’den 500 TL’ye yükseltilmiştir.
  • Örgüt adına suç işleme fiili bağımsız bir suç olarak tanımlanmış ve bu fiili işleyen kişilere 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür.
• 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK):
  • İstinaf ve temyiz süreleri, kararın gerekçesiyle birlikte tebliğinden itibaren iki hafta olarak sabitlenmiştir.
  • Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararlarına karşı istinaf ve temyiz yolları açılmıştır.
  • Süre tutum dilekçesi uygulaması kaldırılmış, sürelerin yeknesaklaştırılması sağlanmıştır.
  • Adli kontrol tedbirleri sonrasında beraat eden veya kovuşturmaya yer olmadığına karar verilen kişilere tazminat hakkı tanınmıştır.
• 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu:
  • Hükümlülere vasi atanması konusunda değişiklik yapılmış, ceza infaz kurumundaki ergin kişilerin isteğiyle kısıtlanabileceği, beş yıl ve üzeri cezası olanların ise rızası olmasa dahi kısıtlanabileceği düzenlenmiştir.
  • Vesayet makamının karar vermeden önce hükümlüyü dinleme zorunluluğu getirilmiştir.
• 6698 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu:
  • Özel nitelikli kişisel verilerin işlenmesi ve yurt dışına aktarılması konularında istisnalar genişletilmiştir.
  • İdari para cezalarına karşı artık idare mahkemelerinde dava açılması mümkün hale getirilmiştir.
• 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu:
  • Sürelerin “hafta” ve “ay” olarak belirlenmesi halinde hangi gün biteceği açıkça düzenlenmiş, hukuki süre belirsizlikleri ortadan kaldırılmıştır.

Bu maddelerle birlikte, 8. Yargı Paketi kapsamındaki tüm değişiklikler, hem infaz hukukunu modernize eden hem de yargı süreçlerini sadeleştiren yenilikler getirmiştir.

44 Ceza İndirimi Son Dakika

44 ceza indirimi son dakika başlığı altında kamuoyunun en çok merak ettiği konu, 8. Yargı Paketi’nin mahkûmlar için bir af ya da doğrudan ceza indirimi getirip getirmediğidir. Bu düzenleme, bazı medya organlarında “genel af” veya “ceza indirimi” şeklinde değerlendirilmiş olsa da gerçekte af niteliğinde bir düzenleme değildir.

8. Yargı Paketi, cezaların tamamen silinmesini değil, infaz sisteminde adaletin ve orantılılığın sağlanmasını hedeflemektedir. Yani “ceza indirimi” olarak adlandırılan değişiklikler, aslında infaz sürecinde yapılan yumuşatmalar ve esnekliklerdir.

Öne çıkan düzenlemelerden bazıları şunlardır:

• İkinci kez mükerrir olan kişiler için koşullu salıverilme yasağı kaldırılmış, bu kişiler de belirli süreleri cezaevinde geçirdikten sonra şartlı tahliye hakkından yararlanabilecektir.
• Denetimli serbestlik uygulaması kişiye özel hale getirilmiş, her mahkûmun ceza süresi ve suç türüne göre farklı süreler öngörülmüştür.
• Ağır hastalık, yaşlılık, engellilik veya 0–6 yaş arası çocuğu bulunan kadın hükümlüler için daha erken tahliye imkânı tanınmıştır.
• Adli para cezalarının infazında, ekonomik koşullara uygun olarak gün karşılığı 500 TL seviyesine yükseltilmiştir.

Bu değişiklikler, özellikle cezaevlerinde yoğunluğun azaltılması ve infaz adaletinin sağlanması açısından önemli bir adımdır. Ancak şunu vurgulamak gerekir ki, 8. Yargı Paketi kapsamındaki bu değişiklikler genel bir af veya doğrudan ceza indirimi değildir.

Yapılan düzenlemeler yalnızca yürürlük tarihinden sonra işlenen suçlar için geçerli olacak; önceden işlenmiş suçlar bakımından ise sadece lehe olan hükümler uygulanacaktır.

8. Yargı Paketi Resmî Gazete

8. Yargı Paketi, 12 Mart 2024 tarihli ve 32487 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Resmî adıyla bu düzenleme, “Ceza Muhakemesi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (7499 Sayılı Kanun)” olarak anılmaktadır.

Yayımlandığı tarihten itibaren bazı hükümler hemen yürürlüğe girerken, belirli maddelerin uygulama tarihleri ertelenmiş veya kademeli geçiş öngörülmüştür. Bu durum, özellikle infaz düzenlemesi ve tazminat komisyonu başvuruları açısından dikkat çekicidir.

Resmî Gazete’de yer alan yürürlük ve uygulama takvimine göre öne çıkan noktalar:

• Ceza Muhakemesi Kanunu’ndaki (CMK) istinaf ve temyiz süreleriyle ilgili değişiklikler, kanunun yayımı tarihinden itibaren geçerli olmuştur.
• Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’da yapılan değişikliklerin bir kısmı, 1 Haziran 2024 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanmıştır.
• Tazminat Komisyonu’na yapılacak başvurular için belirlenen süreler, AİHM kararlarının tebliğinden itibaren üç ay olarak düzenlenmiştir.
• Türk Medeni Kanunu’ndaki vesayetle ilgili hükümler ise Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararına uyum sağlamak amacıyla 23 Mart 2024’te yürürlüğe girmiştir.

8. Yargı Paketi Resmî Gazete yayımlanışı ile birlikte yürürlüğe giren bu hükümler, Türk hukuk sisteminde infaz, yargılama süreleri, kişisel veri güvenliği ve adli para cezaları gibi pek çok alanı doğrudan etkilemiştir.

8. YARGI PAKETİ UYUŞTURUCU

8. Yargı paketiyle birçok değişiklik yapılmıştır. Yukarıda bu değişikliklerden olabildiğince bahsetmeye çalıştık. Ancak uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma gibi suç düzenlemelerinde herhangi bir değişikliğe gidilmemiştir. Ceza kanununda yapılan değişikliklerden kısaca burada bahsedeceğiz. 

Yukarıda da bahsettiğimiz üzere konutunu terk etmemek veya uyuşturucu, uyarıcı veya uçucu maddeler ile alkol bağımlılığından arınmak amacıyla hastaneye yatmak dâhil, tedavi veya muayene tedbirlerine tâbi olmak ve bunları kabul etmek şeklindeki adli kontrol yükümlülükleri uygulandıktan sonra haklarında kovuşturmaya yer olmadığına veya beraatlerine karar verilenler de tazminat isteyebilecekler. Ayrıca karar veren merciler ilgiliye tazminat hakları bulunduğunu bildirecekler.

Sanığın kabul etmemesi halinde hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmeyeceği hükmü kaldırılmıştır. Yargılanan sanığa bu sorunun sorulmasının uygulamada herhangi bir amaca hizmet etmeyeceği için kaldırılmasının tarafımızca mantıklı olduğunu düşünmekteyiz.

Suç soruşturması veya kovuşturması sırasında Kanuna uygun olarak yakalandıktan veya tutuklandıktan sonra haklarında kovuşturmaya yer olmadığına veya beraatlerine karar verilen, mahkûm olup da gözaltı ve tutuklulukta geçirdiği süreleri, hükümlülük sürelerinden fazla olan veya işlediği suç için kanunda öngörülen cezanın sadece para cezası olması nedeniyle zorunlu olarak bu cezayla cezalandırılan, konutunu terk etmemek veya uyuşturucu, uyarıcı veya uçucu maddeler ile alkol bağımlılığından arınmak amacıyla hastaneye yatmak dâhil, tedavi veya muayene tedbirlerine tâbi olmak ve bunları kabul etmek şeklindeki adli kontrol yükümlülükleri uygulandıktan sonra haklarında kovuşturmaya yer olmadığına veya beraatlerine karar verilen kişiler bakımından tazminat istemleri Tazminat Komisyonu tarafından karara bağlanacak.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına karşı istinaf kanun yoluna başvurulabilecek. Eski halinde itiraz yoluna başvuruluyordu. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının ilk derece mahkemesi sıfatıyla bölge adliye mahkemesi veya Yargıtay tarafından verilmesi halinde temyiz yoluna gidilebilecek.

Kaçak sanık hakkında daha önce sorgusu yapılmamış ise, mahkûmiyet kararının verilememesiyle birlikte ceza verilmesine yer olmadığı kararı da verilemeyecek.

8.Yargı Paketi Arabuluculuk

8.Yargı paketiyle beraber bir çok kanun maddesinde değişikliğe gidilmiştir. Anılan yargı paketi sanılan aksine sadece ceza yargılamasını veya infaz yasalarını içeren bir paket de değildir. Bu zannın arkasında 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanununda yer alan bir çokdeğişiklik veya Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması gibi özellikle beklenen usul kurallarına yönelik beklentiler olabilmektedir. 8. Yargı paketi bahsettiğimiz üzere sadece ceza veya infaz usulerine ilişkin olmayıp birden fazla kanun maddesinde değişikliğe gidilmesine yol açmıştır. Bunlara örnek olarak Türk Medeni Kanunu, Kişisel Verilen Korunması Kanunu, Organize sanayi Bölgeleri Kanunu, İcra ve İflas Kanunu, Çocuk Koruma Kanunu gibi kanunlar gösterilebilir. Diğer kanunlara ilişkin değişikleri merak edenler için Resmi Gazete vasıtasıyla 8.yargı paketi incelenebilir. Yeni yargı paketiyle ile alakalı Arabuluculuk Kanununda değişikliğe gidilip gidilmeyeceği ise uzun zamandır merak konusu. Arabuluculuk bilindiği üzere tarfların serbestçe anlaşabilecekleri alanlara özgülenmiş olmak şartıyla anlaşmazlıkalrın çözümü için mahkemeye gitmek yerine, tarafsız bit arabulucu yardımı ile uyuşmazlığın taraflar arasında özülmesine yardımcı olan bir kurumdur. Ancak 12.03.2024 tarihinde yayımlanan yargı paketinin içeriği incelediğinde bu yönde beklentiler olmasına rağmen arabulucuk konusunda herhangi bir değişiklik bulunmamaktadır. 

Yeni Yargı Paketi Resmi Gazetede Yayınlandı mı?

Yargı paketi, genel anlamda yargı reformu sürecinde uğruna çaba sarf edilen amaç ve hedeflere ulaşmak için gereken kanun teklifleri veya madde değişikliklerin toplandığı paket olarak ifade edilmektedir. Bu yargı paketleri vasıtasıyla bir çok kanun maddesi değişmekte, bazı değişiklikler yayımlandığı gün yürürlüğe girmekte bazıları ise belirlenen tarihlerde yürürlüğe girmektedir. Kanun değişiklikleri Resmi Gazetede yayımlanmakta, takibi oradan yapılabilmektedir.  Resmi Gazetenin içeriği ve yayımlanmasına ilişkin usul ve esaslar ise 358 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla yürürlüğe konulan Resmî Gazete Hakkında Yönetmelikle belirlenmektedir. Resmi Gazete internet sitesi üzerinden ücretsiz olarak hizmet vermektedir ve abonelik şartı aranmamaktadır. Resmi gazetede yayımlanan hususlardan bazıları şunlardır:

a) Kanunlar.

b) TBMM İçtüzüğü ve Başkanlık Divanınca Resmî Gazete’de yayımlanması istenen

Türkiye Büyük Millet Meclisi kararları.

c) Milletlerarası antlaşmalar ve sözleşmeler.

ç) Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile Cumhurbaşkanlığınca Resmî Gazete’de yayımlanması uygun görülen karar ve genelgeler.

d) Özel kanunlarında Resmî Gazete’de yayımlanması öngörülen mahkeme kararları.

e) 24/5/1984 tarihli ve 3011 sayılı Resmî Gazete’de Yayımlanacak Olan Yönetmelikler Hakkında Kanunda belirtilen yönetmelikler vb.

Yeni yargı paketi de niteliği itibariyle 12.03.2024 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

İnfaz Yasası 2025

İnfaz yasası 2025, yani 8. Yargı Paketi infaz düzenlemesi, Türkiye’de ceza adalet sistemini doğrudan ilgilendiren en kapsamlı yasal reformlardan biridir. Bu düzenleme, hem mahkûmların haklarını korumayı hem de ceza infaz kurumlarındaki uygulamaları daha insani ve orantılı hale getirmeyi hedeflemektedir.

Yeni infaz yasası, özellikle şu temel ilkeler üzerine inşa edilmiştir: adalet, orantılılık, topluma kazandırma ve bireyselleştirilmiş infaz. Bu kapsamda getirilen başlıca değişiklikler şunlardır:

• Koşullu salıverilme oranları yeniden belirlenmiştir. Artık ikinci kez mükerrir olan kişiler, belirli oranlarda ceza infaz kurumunda kaldıktan sonra şartlı tahliye imkânından yararlanabilecektir.
• Denetimli serbestlik uygulaması, her hükümlü için aynı şekilde uygulanmayacak; suçun türü, ceza süresi ve kişisel koşullar dikkate alınarak farklı süreler belirlenecektir.
• Hastalık, yaşlılık, engellilik veya 0–6 yaş arası çocuğu bulunan kadınlar gibi gruplara özel infaz kolaylıkları tanınmıştır.
• Adli para cezalarının infazında, günlük birim tutarı 500 TL olarak yeniden belirlenmiştir. Bu değişiklik, ekonomik koşullara ve enflasyon oranlarına uygun bir güncelleme olarak değerlendirilmiştir.
• Vesayet hükümlerinde yapılan değişikliklerle, hükümlülere kendi talepleri doğrultusunda veya gerekli görüldüğünde vasi atanabileceği düzenlenmiştir.
• Ceza infaz kurumlarında öğrenim hakkı genişletilmiş, açık öğretim programlarından yararlanma koşulları kolaylaştırılmıştır.
• İnfaz hâkimliklerine yapılan itiraz süreleri iki hafta olarak standart hale getirilmiştir.

Bu değişiklikler, kamuoyunda “8. Yargı Paketi af mı getiriyor?” sorusunu gündeme getirse de, düzenleme genel af niteliği taşımamaktadır. İnfaz yasasında yapılan değişiklikler, cezaların tamamen ortadan kaldırılmasını değil, infaz sürecinin adaletli ve eşit şekilde yürütülmesini amaçlamaktadır.