Sigorta Hukuku

Genel Olarak Sigorta Hukuku

Sigorta Sözleşmesi, sigortacının bir prim karşılığında sigorta ettirenin para ile ölçülebilen bir menfaatini zarara uğratan bir tehlikenin meydana gelmesi durumunda bir tazminat ödemeyi yada zararı gidermeyi taahhüt ettiği bir sözleşmedir. Bu tanımdan da anlaşılacağı gibi sigorta ettirenin para ile ölçülebilen bir menfaatinin bulunması sigortacının da bu menfaate gelebilecek zararları üstlenmesi gerekmektedir. Örneğin bir ev sahibinin evini yangına karşı sigorta ettirmesi durumunda ev sahibinin menfaati evinin yangından zarar görmemesidir. Ev sahibi yani sigorta ettiren yangın tehlikesi gerçekleştiğinde, uğradığı zararları sigortacıdan talep edebilecek ve sigortacıda tehlike gerçekleştiğinde hasar tespit çalışması yaparak, sigorta ettirenin uğradığı somut zararları giderecektir. Bu konuları inceleyen hukuk disiplinine de sigorta hukuku adı verilmektedir.

Sigorta hukukunun temel kaynakları olarak karşımıza Türk Ticaret Kanunu, Sigortacılık Kanunu, Türk Borçlar Kanunu, Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu, Tarım Sigortaları Kanunu, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, Karayolları Trafik Kanunu, Türk Sivil Havacılık Kanunu, Finansal Kiralama Kanunu, Karayolu Taşıma Kanunu, Afet Sigortaları Kanunu, Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu çıkmaktadır. TTK’nın 6. kitabında sigorta hukuku düzenlenmiştir.

Sigorta hukuku kaynakları olarak yukarıda sayılan kanunlar yanı sıra çok sayıdaki alt mevzuat niteliğindeki sigorta sözleşmeleri ve sigortalık faaliyetlerine ilişkin kanun hükmünde kararnameler, bakanlar kurulu kararları, yönetmelikler, tebliğler, genelge ve sektör duyuruları bulunmaktadır.

Türk Ticaret Kanunu 1401. Maddesine göre; Sigorta sözleşmesi, sigortacının bir prim karşılığında, kişinin para ile ölçülebilir bir menfaatini zarara uğratan tehlikenin, rizikonun, meydana gelmesi hâlinde bunu tazmin etmeyi ya da bir veya birkaç kişinin hayat süreleri sebebiyle ya da hayatlarında gerçekleşen bazı olaylar dolayısıyla bir para ödemeyi veya diğer edimlerde bulunmayı yükümlendiği sözleşmedir. Burada hem zarar sigortalarını hem de meblağ sigortalarını içeren bir tanım gerçekleştirilmiştir. Zarar sigortaları sigorta ettireninin uğramış olduğu gerçek zararları teminat kapsamı içinde gidermeyi amaç edinen sigortalardır.

Sigorta Hukukunun Temel Kavramları: Sigorta Bedeli, Sigorta Değeri ve Sigorta Tazminatı

Sigorta Bedeli; sigorta poliçesinde belirtilen ve tehlike gerçekleştiğinde sigortalıya ödenecek olan tazminat miktarını ifade eder. Türk Ticaret kanunu 1461. maddesine göre Sigortacının sorumluluğu sigorta bedeli ile sınırlıdır. Sigorta bedeli, rizikonun gerçekleştiği andaki sigortalı menfaatin değerini aşsa bile, sigortacı uğranılan zarardan fazlasını ödemez. hükmü yer almaktadır. Genel prensip sigorta bedelinin sigorta değerine eşit olmasıdır. Sigorta bedelinin sigorta değerinden fazla olması halinde sigortacı ancak gerçek zararı öder. Örneğin Sigorta bedeli 50.000 TL olan bir sigorta sözleşmesi kapsamında 30.000 TL bir zarar meydana geldiğinde sigortacı 30.000 TL zarardan sorumludur.

sigorta davası avukatı poliçe

Sigorta Değeri; Sigortaya konu olan menfaattin değerine sigorta değeri denir. Burada önemli olan tehlikenin gerçekleştiği andaki değerdir. Türk Ticaret Kanunu 1460. Maddesine göre Sigorta değeri sigorta olunan menfaatin tam değeridir. Çünkü tazminata esas alınacak değer tehlike gerçekleştiği andaki değerdir. Sigorta Değeri Sigorta bedelinden yüksek bile olsa sigortacı sigorta bedeli ile sorumludur. Örneğin Kasko değeri ve bedeli 100.000 TL olan bir araç daha sonrasında piyasa değeri 60.000 TL ye düşse tehlike anındaki değeri dikkate alınır.

Sigorta Tazminatı; Türk Ticaret Kanunu 1459. Maddesine göre Sigortacı, sigortalının uğradığı zararı tazmin eder. Sigorta tazminatı tehlikenin gerçekleşmesi sonucunda sigortalının uğradığı zararı gidermek için ödenmesi gereken tazminattır. Bu oluşan zarar sigorta bedelini geçse bile sigortacı sigorta bedeli ile sorumludur. Çünkü sigortacının teminat limiti sigorta bedeli ile sınırlıdır. Meydana gelen zarar sigorta bedelinden düşükse sigortacı sigorta ettirenin uğradığı zararı gidermekle yükümlüdür. Örneğin, Sigorta bedeli 100.000 TL olan kasko sigorta sözleşmesinde sigorta ettirenin aracında 20.000 TL hasar meydana geldiğinde sigortacının sorumluluğu 20.000 TL’dir

Sigortacının Borç ve Yükümlülükleri

1. Rizikoyu Taşıma Yükümlülüğü

Sigortacının en başta gelen yükümlülüğü rizikoyu taşıma yükümlülüğüdür. Korunan menfaat ile ilgili  bir tehlike gerçekleştiğinde bu tehlikeden sigortacı sorumlu olacaktır. Türk Ticaret Kanunu 1421. Maddesine göre; Aksine sözleşme yoksa, sigortacının sorumluluğu primin veya ilk taksidinin ödenmesi ile başlar; kara ve denizde eşya taşıma işlerine ilişkin sigortalarda, sigortacı, sözleşmenin yapılmasıyla sorumlu olur. Söz konusu hükme göre aksine sözleşme yoksa sigortacının sorumluluğu prim veya ilk taksitin ödenmesiyle başlar.

Sigortacının hangi durumlarda ve şartlarda sorumlu olacağı ve sigorta sözleşmesinde veya sigorta genel şartlarında açıkça belirtilir. Örnek olarak zorunlu trafik sigortasında aracın markası, modeli, sigorta süresi, teminat kapsamı dışında kalan hususlar belirtilir. Örneğin sigorta ettirenin acil durumlar dışında olay yerini terk etmesi durumunda teminat kapsam dışında kalacağı genel şartlarda belirtilmiştir.

2. Aydınlatma Yükümlülüğü

Sigortacının sigorta ettirene karşı yükümlülüklerinden bir tanesi de aydınlatma ve sigorta sözleşmesi hakkında gerekli tüm bilgileri verme yükümlülüğüdür. Sigortacı ve acentesi, sigorta sözleşmesinin kurulmasından önce, gerekli inceleme süresi de tanınmak şartıyla kurulacak sigorta sözleşmesine ilişkin tüm bilgileri, sigortalının haklarını, sigortalının özel olarak dikkat etmesi gereken hükümleri, gelişmelere bağlı bildirim yükümlülüklerini sigorta ettirene yazılı olarak bildirir.

Ayrıca, poliçeden bağımsız olarak sözleşme süresince sigorta ilişkisi bakımından önemli sayılabilecek olayları ve gelişmeleri sigortalıya yazılı olarak açıklar. Sigortacı bilgilendirme ve aydınlatma yapıldığını ispatla yükümlüdür.

3. Sigorta Poliçesi Verme Yükümlülüğü

Sigortacı; sigorta sözleşmesi kendisi veya acentesi tarafından yapılmışsa, sözleşmenin yapılmasından itibaren yirmi dört saat, diğer hâllerde on beş gün içinde, yetkililerce imzalanmış bir poliçeyi sigorta ettirene vermekle yükümlüdür. Sigortacı poliçenin geç verilmesinden doğan zarardan sorumludur.

4. Giderleri Ödeme Yükümlülüğü

Sigortacının, sigorta ettirene karşı bir diğer yükümlüğü de giderleri ödeme yükümlülüğüdür. Sigortacı, sigorta ettiren, sigortalı ve lehtar tarafından, rizikonun, tazminatın veya bedel ödeme borcunun kapsamının belirlenmesi amacıyla yapılan makul giderleri, bunlar faydasız kalmış olsalar bile, ödemek zorundadır.

Sigortacı sigortalının gerecek zararını ödeyeceğinden tazminat ödeme borcunun kapsamını belirlenmesi amacıyla yapılan masraflarında ödenmesi gerekmektedir. Örneğin sigorta ettiren kazaya karışan aracında ne kadarlık değer kaybı oluştuğunun tespitine yönelik olarak bağımsız bir eksperden aldığı rapor ücretinin de sigortacıdan talep edebilecektir. Sigorta şirketleri ne yazık ki çoğu zaman bu sorumluluklarından kaçınmaktadırlar.

5. Sigorta Tazminatı veya Bedelini Ödeme Yükümlülüğü

Sigortacı tehlike gerçekleştiğinde poliçe kapsamına giren bir zararın giderilmesi ile yükümlüdür. Bu zarar sigorta ettirenin gerçek zararıdır. Türk Ticaret Kanunu 1427 maddesine göre Aynen tazmine ilişkin sözleşme yoksa sigorta tazminatı nakden ödenir. Yani kanun hükmüne göre sigortacı aksine hüküm yoksa nakit olarak ödeme yapar.

türkiye sigortalar birliği tsb

Sigorta tazminatı veya bedeli, rizikonun gerçekleşmesini müteakip ve rizikoyla ilgili belgelerin sigortacıya verilmesinden sonra sigortacının edimine ilişkin araştırmaları bitince ve her hâlde ihbardan kırk beş gün sonra muaccel olur. Can sigortaları için bu süre on beş gündür. Sigortacıya yüklenemeyen bir kusurdan dolayı inceleme gecikmiş ise süre işlemez. Söz konusu kanun hükmünde belirtildiği gibi sigorta ettiren tehlike gerçekleştiğini öğrendikten sonra bu durumu gecikmeksizin sigortacıya bildirmek zorundadır. Sigortacıda hasara ilişkin araştırmalar ve incelemeler bittikten sonra veya en geç kırk beş gün içinde bu tazminatı ödemekle yükümlü hale gelir. İşleyişde ise ne yazık ki sigorta şirketleri bir çok konuda uyuşmazlık çıkarmaktadır.

Sigorta Ettirenin Borç Ve Yükümlülükleri

1. Prim Ödeme Borcu

Sigortacı, sigorta ettirenden aldığı primlerle sigortalanan menfaate bir koruma sağlar. Türk Ticaret kanunu 1430 maddesine göre Sigorta ettiren, sözleşmeyle kararlaştırılan primi ödemekle yükümlüdür. Aksine sözleşme yoksa sigorta primi peşin ödenir. Sigortacının sorumluluğu kural olarak pirimin veya ilk taksitin ödendiği tarihten itibaren başlar. Primi etkileyen sebeplerde, rizikonun hafiflemesini gerektiren değişiklikler meydana gelmişse, prim indirilir ve gereğinde geri verilir.

2. Beyan Yükümlülüğü

Sigorta ettiren sözleşmenin yapılması sırasında bildiği veya bilmesi gereken tüm önemli hususları sigortacıya bildirmekle yükümlüdür. Sigortacı için önemli olan bir husus bildirilmemiş veya yanlış bildirilmiş olduğu takdirde, sigortacı on beş gün süre içinde sözleşmeden cayabilir veya prim farkı isteyebilir. Rizikonun gerçekleşmesinden sonra, sigorta ettirenin ihmali ile beyan yükümlülüğü ihlal edildiği takdirde, bu ihlal tazminatın veya bedelin miktarına yahut rizikonun gerçekleşmesine etki edebilecek nitelikte ise, ihmalin derecesine göre tazminattan indirim yapılır.

Sigorta ettirenin kusuru kast derecesinde ise beyan yükümlülüğünün ihlali ile gerçekleşen riziko arasında bağlantı varsa, sigortacının tazminat veya bedel ödeme borcu ortadan kalkar; bağlantı yoksa, sigortacı ödenen primle ödenmesi gereken prim arasındaki oranı dikkate alarak sigorta tazminatını veya bedelini öder.

3. Bilgi Verme ve Araştırma Yapılmasına İzin Verme Yükümlülüğü

Sigorta ettiren, rizikonun gerçekleşmesinden sonra, sözleşme uyarınca veya sigortacının istemi üzerine, rizikonun veya tazminatın kapsamının belirlenmesinde gerekli ve sigorta ettirenden beklenebilecek olan her türlü bilgi ile belgeyi sigortacıya makul bir süre içinde sağlamak zorundadır. Ayrıca, sigorta ettiren, aldığı bilgi ve belgenin niteliğine göre, rizikonun gerçekleştiği veya diğer ilgili yerlerde sigortacının inceleme yapmasına izin vermekle ve kendisinden beklenen uygun önlemleri almakla yükümlüdür.

 

4. Zararı Önleme, Azaltma ve Sigortacının Rücu Haklarını Koruma Yükümlülüğü

Sigorta ettiren, rizikonun gerçekleştiği veya gerçekleşme ihtimalinin yüksek olduğu durumlarda, zararın önlenmesi, azaltılması, artmasına engel olunması veya sigortacının üçüncü kişilere olan rücu haklarının korunabilmesi için, imkânlar ölçüsünde önlemler almakla yükümlüdür. Sigorta ettiren, sigortacının bu konudaki talimatlarına olabildiğince uymak zorundadır.

sigorta genel müdürlüğü hazine ve maliye bakanlığı

Sigortacı sigorta ettirenin zararı önlem, azaltma ile iligili olarak yaptığı makul giderleri, bunlar faydasız kalmış olsalar bile, sigorta tazminatından veya bedelinden ayrı olarak tazmin etmekle yükümlüdür.

Call Now Button