Vergi Hukuku

Vergi, kamu giderlerini karşılamak için devletin egemenlik gücüne dayanarak, tek taraflı ve icrai olarak belirlediği parasal ödemeler olarak tanımlanabilir. Vergi hukuku da devletle vergi mükellefi ya da vergi sorumlusu olan kişi arasındaki hukuki ilişkileri incelemektedir. Başkent Ankara’da Ankara Barosu’na kayıtlı 40 bini aşkın avukat bulunmaktadır. Bu avukatların bir bölümü vergi hukuku alanında çalışma hayatlarına devam etmektedir.

Vergilerin yanısıra resim, harç, fon, prim ve katılma payı gibi kamu gücüne dayalı olarak alınan gelirler de geniş anlamıyla vergi hukukunun alanına girmektedir.

Ankara Vergi Avukatı Tahancı Hukuk Bürosu

Modern devletin en temel yapı taşlarından biri olan vergilendirmenin ve bunun işleyişinin belirlenmesi ve önceden belirlenmiş kurallara bağlanması çok büyük önem arzetmektedir. Bireysel tercihlerin ve toplumsal tercihlerin yönlendirilmesi bakımından da vergilendirme önemli bir rol oynamaktadır. Toplanan vergilerin harcanması kamu hizmetine yönelik olduğundan herkes bu hizmetlerden yararlanmaktadır. Öte yandan vergilerin konulması, belirlenmesi ve bunların toplanması süreci de bir bütün olarak herkesin hukukunu etkilemektedir. Böylesine önemli bir konunun sıkı kurallara bağlanması gerekir. Bu konuda en temel kural anayasada düzenlenmiştir. Anayasanın 73. maddesinde “Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır.” hükmüne yer verilmiştir. Dolayısıyla bir alanın vergilendirilebilmesi için mutlaka kanuni bir dayanak olması gerekmektedir. İdari işlemlerle yeni bir vergi konulamaz, konulan vergi kaldırılamaz.

gelir idare maliye vergi cezası davası avukat

Vergiler, devlet tüzel kişiliğine (genel bütçe) ait olabileceği gibi, il özel idaresi ve belediyelere de ait olabilir. Vergi kime ait ise o birimin bütçesine dahil olacaktır. Mesela emlak vergisi belediyelere ait bir gelir olup onların bütçesine gidecektir.

Vergi hukuku teoride genel vergi hukuku ve özel vergi hukuku şeklinde bir sınıflandırmaya tabi tutulmaktadır. Genel vergi hukuku, vergi hukukuna ilişkin genel usul ve esasları incelemektedir.

Vergi Nedir ?

Vergi, hükûmet ve yerel yönetimler tarafından kamu hizmetlerine harcanmak için yasalara göre doğrudan doğruya veya bazı malların fiyatlarının üstüne ekleme yaparak dolaylı olarak herkesten topladığı paraya denmektedir.

Vergi Türleri Nelerdir ?

Kişilerin malvarlığı değerleri üç aşamada ele alınabilir: Kazanma, Harcama ve Elde Tutma. Kişiler parayı kazanırlar, bir kısmını harcarlar, bir kısmını da harcamayarak tasarruf ederler. İşte vergilendirme bu üç aşamanın tamamı üzerinde gerçekleşir.

  • Kazanma aşamasında gerçekleşen vergilendirme “gelir vergileri”,
  • Harcama aşamasında gerçekleşen vergilendirme “harcama vergileri”,
  • Tasarruf edilen değerler üzerinde gerçekleşen vergilendirme ise “servet vergileri”,

Olarak isimlendirilirler.

Devletin ve yerel yönetimlerin uyguladıkları vergilerin tamamını burada sayıp dökmeye olanak yoktur. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın güncel listesi (https://www.gib.gov.tr/yardim-ve-kaynaklar/yararli-bilgiler/vergi-turu-kodlari) incelendiğinde 200’den fazla vergi türünün olduğu görülmektedir.

Türü, matrahı ve tâbi olduğu kalemler farklılık gösterse de vergilerin genel olarak gelir, harcama veya servet vergileri kategorilerinden birine dâhil olduğu nettir. Bununla birlikte bu kategorilerden herhangi birine dahil olan bir kalem, sırf bu sebeple vergiye tâbi olmaz. Vergiye tâbi olması için bu konuda yasal bir düzenlemenin mevcut olması gerekir.

Gelirden Alınan Vergiler

Kişilerin ve kurumların elde ettiği gelirlerden alınan vergiler “gelirden alınan vergiler” olarak ifade edilir. Bu vergilendirme, kaynağında (stopaj) usulü tahsil edilebileceği gibi, beyan üzerine sonradan da ödenebilirler.

Gelir Vergisi:

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından hazırlanan ve vergi kodlarını içeren listenin 0001 kod numarasında “yıllık gelir vergisi” bulunmaktadır. Gelir Vergisi, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’na (GVK) tâbidir. Gelir Vergisi gerçek kişilerin gelirlerine uygulanmaktadır.

Gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tâbidir. Gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır.” (GVK; m. 1)

GVK anlamında “Gelir” kavramına şu kazanç ve iratlar girmektedir :

  1. Ticarî kazançlar,
  2. Ziraî kazançlar,
  3. Ücretler,
  4. Serbest meslek kazançları,
  5. Gayrimenkul sermaye iratları,
  6. Menkul sermaye iratları,
  7. Diğer kazanç ve iratlar.

Bu vergi bir takvim yılı içerisinde elde edilen kazanç ve iratlar üzerinden değerlendirilir (GVK; m. 1).

b) Kurumlar Vergisi

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından hazırlanan ve vergi kodlarını içeren listenin 0010 kod numarasında “kurumlar vergisi” bulunmaktadır. Kurumlar vergisi, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’na tâbidir.

Kurumlar vergisi, gelir vergisi gibi gelirler üzerine uygulanır. Fakat aradaki en önemli fark, gelir vergisi gerçek kişiler üzerinde tatbik edilirken kurumlar vergisi kurum ve kuruluşlar üzerine uygulanır.

KVK hükümleri incelendiğinde aşağıdaki kurumların kazançlarının, kurumlar vergisine tâbi olduğu görülmektedir (m. 1):

  • a) Sermaye şirketleri
  • b) Kooperatifler
  • c) İktisadî kamu kuruluşları
  • ç) Dernek veya vakıflara ait iktisadî işletmeler
  • d) İş ortaklıkları
  • Kurumlar vergisine tâbi olan kazançlar yukarıda saymış olduğumuz gelir vergisinin konusuna giren gelir unsurlarından oluşmaktadır.

Harcamadan Alınan Vergiler

Vergilerin bazıları, kişilerin harcamaları üzerinden alınır. Bunlardan bir kısmı şunlardır:

Katma Değer Vergisi (KDV)

Katma Değer Vergisi 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’na tâbidir. Bir ürün, mal ya da hizmetin üretiminin ilk aşamasından tüketiciye ulaştığı son aşamaya kadar olan süreç katma değer vergisine tâbidir.

Türkiye’de yapılan aşağıdaki işlemler katma değer vergisine tabidir:

1. Ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler,

2. Her türlü mal ve hizmet ithalatı,

3. Diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler:

a) Posta, telefon, telgraf, teleks ve bunlara benzer hizmetler ile radyo ve televizyon hizmetleri,

b) Her türlü şans ve talih oyunlarının tertiplenmesi ve oynanması,

c) Profesyonel sanatçıların yer aldığı gösteriler ve konserler ile profesyonel sporcuların katıldığı sportif faaliyetler, maçlar, yarışlar ve yarışmalar tertiplenmesi, gösterilmesi,

d) Müzayede mahallerinde ve gümrük depolarında yapılan satışlar ile 10/2/2005 tarihli ve 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre düzenlenen ürün senetlerinin, senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek olanlara teslimi,

e) Boru hattı ile hampetrol, gaz ve bunların ürünlerinin taşınmaları,

f) Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemleri,

g) Genel ve katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettikleri birliklere, üniversitelere, dernek ve vakıflara, her türlü mesleki kuruluşlara ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan veya işletilen müesseseler ile döner sermayeli kuruluşların veya bunlara ait veya tabi diğer müesseselerin ticari, sınai, zirai ve mesleki nitelikteki teslim ve hizmetleri,

h) Rekabet eşitsizliğini gidermek maksadıyla isteğe bağlı mükellefiyetler suretiyle vergilendirilecek teslim ve hizmetler.

Özel Tüketim Vergisi (ÖTV)

Özel Tüketim Vergisi, 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na tâbidir.

Bu vergiye tâbi olan harcamalar görece özel nitelikte sayılabilecek kalemlerden oluşur. Bunların neler olduğu Kanun’a ekli listelerde belirlenmiştir.

Servet Üzerinden Alınan Vergiler

Bu vergiler, kazancımızın tasarruf edilen kısımlarından yani servetimizden oluşur. En yaygın görünüm biçimleri Emlak Vergileri ve Motorlu Taşıtlar Vergisi’dir.

Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV)

MTV, 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’na tâbidir.

Bu Kanunun 5 ve 6 ıncı maddelerinde yazılı tarifelerde yer alan;

a) Karayolları Trafik Kanununa göre trafik şube veya bürolarına kayıt ve tescil edilmiş bulunan motorlu kara taşıtları

b) Ulaştırma Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne kayıt ve tescil edilmiş olan uçak ve helikopterler” (MTVK; m. 1)

Bu vergi Ocak ve Temmuz ayı olmak üzere yılda iki defa tahakkuk ettirilmektedir.

Emlak Vergisi

Emlâk Vergisi, 1319 sayılı Emlâk Vergisi Kanunu’na tâbidir. Türkiye sınırları içinde bulunan binalar bu kanun hükümlerine göre Bina Vergisine tabidir (EVK, m.1). “Bina” tabirinden yapıldığı madde ne olursa olsun, gerek karada gerek su üzerindeki sabit inşaatın hepsini kapsayan yapı anlaşılır. Ayrıca Vergi Usul Kanununda yazılı bina mütemmimleri de bina ile birlikte nazara alınır. Ancak yüzer havuzlar, sair yüzer yapılar, çadırlar ve nakil vasıtalarına takılıp çekilebilen seyyar evler ve benzerleri bina sayılmaz (EVK, m.2).

Bina Vergisini, binanın maliki, varsa intifa hakkı sahibi, her ikisi de yoksa binaya malik gibi tasarruf edenler öder. Bir binaya paylı mülkiyet halinde malik olanlar, hisseleri oranında mükelleftirler. Elbirliği mülkiyette malikler vergiden müteselsilen sorumlu olurlar (EVK, m.3).

Bu vergiden muaf olanlar kanunda ayrıca düzenlenmiştir (Bkz. m.4-5)

Vergi Hukuku Nedir ?

Vergi Hukuku Nedir ? Kamusal bir yetki kullanımı biçiminde kendisini gösteren vergilendirme yetkisi, devletin egemenlik gücüne dayanarak ülke genelinde vergi alma konusunda sahip olduğu hukukî ve fiilî güç olarak tanımlanabilir.

Kamusal hizmetlerin yürütülebilmesi için mâlî bir kısım kaynaklara ihtiyaç vardır. İşte bu kaynaklar, vergilendirme yetkisi kullanılmak suretiyle karşılanır. Vergilendirme yetkisinin ve vergi ödevinin anlaşılma biçimi devletin niteliğine, anayasal düzenin mahiyetine göre tarihsel süreç içerisinde önemli değişiklikler geçirmiştir. Modern anlayışta vergilendirme yetkisi, devletin egemenlik yetkisine dayandırılmaktadır ve egemenlik yetkisinden kaynaklanan tüm yetkiler gibi kanuna ve hukuka uygun olarak kullanılmak durumundadır.

Bu kapsamda idare ile kişiler arasında vergilendirme sebebiyle ortaya çıkan kendine özgü ilişki biçimine “vergi hukuku ilişkisi” denir. Bu ilişki idare hukukunun özel bir boyutunu oluşturur.

Vergi hukukunu ilgilendiren iki ilişki biçimi vardır: Vergi borcu ilişkisi ve vergi ödevi ilişkisi.

“Vergi borcu” özel niteliklidir. Malvarlığı ile ilgili hak ve yükümlükleri ihtiva eder.

“Vergi ödevi” ise daha kapsayıcı olup genel niteliktedir. Vergi ödevlileri vergi yükümlülüğünün yanı sıra, gerekli güvenlik önlemlerini alan, defter ve kayıtları tutan kişiler, vazifelerinden ötürü öğrendikleri sırları saklamak zorunda olan memurlar, hatta kanunla belirlenen yakınlarının davalarına bakmaktan yasaklı olan vergi mahkemesi hakimleri de vergi ödevlisi sayılırlar.

İşte vergi hukuku tüm bu ilişki biçimlerini inceleyen, vergi ilişkilerini idarî açıdan düzenleyerek duruma göre yaptırımlar da içeren bir hukuk dalıdır.

Vergi ilişkileri teknik bilgi gerektiren son derece spesifik bir hukuk sahasıdır. Vergi mevzuatına aykırı iş ve işlemler, kişilerin ve şirketlerin ağır idarî yaptırımlara uğratılmalarına sebep olabileceği gibi, kimi durumlarda cezaî yaptırımlara dahi tâbi tutulmalarına sebep olabilir. Yine vergi hukukuna ilişkin idarî davalar, genel idari davalara kıyasla çok daha kısa hak düşürücü nitelikte sürelere tâbidirler. Bu nedenle sürecin zamanında ve doğru yönetilmesi son derece önemlidir.

Vergi Genel Hukuku Konuları

  • Verginin Tarafları (Vergi İdaresi, Mükellef Sorumlusu)
  • Vergilendirme Süreci (Tarh, Tebliğ, Tahakkuk, Tebliğ)
  • Mükellefin Ödevleri
  • Vergi Denetimi
  • Vergi Hukukunda Süreler
  • Vergi Suç ve Cezaları (Vergi Ziyaı Suçu, Usulsüzlük Suçları)
  • Kaçakçılık, Vergi Mahremiyetini İhlal, Mükellefin Özel İşlerini Yapma
  • Vergi Alacağının Korunması (İhtiyati Haciz, İhtiyati Tahakkuk, Yurtdışına Çıkış Yasağı, Diğer Önlemler)
  • Vergi Alacağının Değerinin Korunması (Gecikme Faizi, Gecikme Zammı)
  • Vergi Borcunu ve Cezaları Sona Erdiren veya Hafifleten Nedenler
  • Zamanaşımı (Tahakkuk Zamanaşımı, Tahsil Zamanaşımı)
  • Uzlaşma (Tarhiyat Sonrası-Tarhiyat Öncesi)
  • Hataların Düzeltilmesi, Tecil, Terkin Uygulaması
  • Vergi Uyuşmazlıklarında Çözüm Yolları (Vergi Mahkemesi, Bölge İdare Mahkemesi, Danıştay)

Vergi Özel Hukuku Konuları

Vergi özel hukuku ise Türk vergi sistemi içinde ödediğimiz vergileri incelenmektedir. Buna göre:

  • Gelir Vergisi
  • Kurumlar Vergisi
  • Katma Değer Vergisi (KDV)
  • Özel Tüketim Vergisi(ÖTV)
  • Gümrük Vergisi
  • Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV)
  • Harçlar
  • Değerli Kağıtlar Vergisi
  • Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV)
  • Veraset ve İntikal Vergisi
  • Emlak Vergisi

Vergi özel hukuku Türk vergi sistemi içinde yer alan vergilerin tarh tebliğ tahakkuk ve tahsil aşamalarını, bu süreç içinde uyulması gereken usul kurallarını, vergilendirme sürecinde yer alan diğer hususları incelemektedir.

ankara istanbul vergi denetim kurulu dava avukat Tahancı Hukuk Bürosu - Ankara Avukat

Türk vergilendirme hukukunun kaynağını 1961 tarihli 213 sayılı Vergi Usul Kanunu oluşturmaktadır.  Bu kanun genel bütçeye giren vergi, resim ve harçlar ile il özel idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim ve harçlar hakkında uygulanır. Bunun yanında ithalat sırasında da bir takım vergiler alınmaktadır. Bunlar için ise 4458 sayılı Gümrük Kanunundaki kurallar uygulanmaktadır.

Özel hukuk işlemleri nedeniyle doğan borç ilişkilerinde 2004 sayılı İcra-İflas Kanunu ile takibat yapılmaktayken vergilerin ve benzeri mali yükümlerin tahsili için 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanmaktadır.

Vergi Davası | Vergi Yargısı | Vergi Yargısı Teşkilatı

Ankara Vergi Avukatı Tahancı Hukuk Bürosu

Türkiye Cumhuriyeti 1982 Anayasasının 125. maddesinin  “İdarenin her türlü işlem ve eylemlerine karşı yargı yolu açıktır.” amir hükmü çerçevesinde vergi idarelerin almış oldukları vergi kararları ile vergi cezalarına karşı vergi mahkemelerinde dava açma yolu mevcuttur.

2575 sayılı Danıştay Kanunu ile 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’na göre Türk Vergi Yargısı Teşkilatı üç basamaklı olacak şekilde teşkilatlandığı görülmektedir. İlk derece mahkemesi konumunda vergi mahkemeleri yer almaktadır. İstinaf mercii olarak bölge idare mahkemelerinde yer alan vergi dava daireleri ikinci basamakta yer almaktadır. Temyiz mercii sıfatında ise Danıştay üçüncü basamakta yer almaktadır.

Başlıca Vergi Hukuku Dava Konuları

  • Vergi Resim Harca Dair Yapılan Tarhiyatlara Ve Düzenlenen İhbarnamelere Karşı Açılacak Davalar
  • Vergi Cezalarına Dair ihbarnamelerine Açılacak Davalar
  • Vergi Ziyaı Cezasına Karşı Açılacak Davalar
  • Genel Usulsüzlük Cezasına Karşı Açılacak Davalar
  • Özel Usulsüzlük Cezalarına Karşı Açılacak Davalar
  • Bu Vergilere ve cezalarına İlişkin Ödeme Emrine Karşı Açılacak Davalar
  • Mükellefiyet Tesislerine Karşı Açılacak Davalar
  • Tarhiyat Öncesi ve Tarhiyat Sonrası Uzlaşma Başvuruları ve Davaları
  • Vergi ve Cezalara İlişkin Pişmanlık Başvurusu ve Davası
  • Cezada İndirim Başvurusu ve Davası
  • Yanılma ve Mücbir Neden Başvurusu ve Davası
  • İhtiyati Haciz Ve İhtiyati Tahakkuk İşlemlerine Karşı Yapılacak Başvurular ve Davalar
  • Hataların Düzeltilmesi İçin Vergi Dairesine ya da Şikâyet için Maliye Bakanlığına Yapılacak Başvurular ve Davalar
  • Sahte/Naylon Fatura Nedeniyle Yapılan Tarhiyat Reddiyat ve Ceza İşlemlerine Karşı Açılacak Davalar
  • Muafiyet ve İstisnalardan Doğan Uyuşmazlıklara Karşı Açılan Davalar
  • KDV Genel Tebliği Uyarınca Özel Esaslar Kapsamına (Kod Listesine) Alınma Ve İhtirazi Kayıtla Verilen Beyannamelere Karşı İdari Dava Açma
  • Torba Kanunlarla Getirilen Vergi Kolaylığı Sağlayan, Vergi Aslı Ve Cezalarına İndirim Getiren Düzenlemelere İlişkin Davalar
  • 1905 Sayılı Kanundan Doğan İhbar İkramiyelerine Dair Uyuşmazlıklar

Call Now Button