İdari Yargı İptal Davalarında (İYUK 27) Yürütmeyi Durdurma Talebi – Kararı – İtiraz

İdari yargıda iptal ve tam yargı davaları olmak üzere iki çeşit dava tipi bulunmaktadır. Tam yargı davaları, bir çeşit tazminat davasıdır. İdarenin bir eylemi neticesinde maddi veya manevi açıdan zarar gören kişiler tarafından idare mahkemelerinde idare aleyhine açılmaktadır. İptal davası ise idarenin ortaya koymuş olduğu işlemin yetki, şekil, sebep, konu ve amaç unsurları bakımından hukuka uygunluk denetiminin yapılmasıdır. Eğer idari işlem sayılan unsurlardan en azından birinden dolayı hukuka aykırı ise idare mahkemesi idari işlemi iptal edecektir. Bu yazımızda iptal davalarında bir ara karar niteliğinde olan yürütmeyi durdurma kararının niteliği, şartları, hukuki anlam ve sonuçları, itiraz yolları hakkında özet niteliğinde bilgi vermeye çalıştık. Gelin birlikte yürütmeyi durdurma neymiş anlayalım…

İptal davalarında neden yürütmenin durdurulması talep edilir?

İdare mahkemesinde dava açarken hedef, iptal kararı almaktır. İptal kararı ile idarelerin/devletin bizim hakkımızda hukuksuz bir şekilde yaptığı işlemler iptal edilmektedir. Böylece bu kararla yeniden hakkımıza kavuşmaktayız. Ancak idare mahkemesinden iptal kararının çıkması için dilekçe teatisi denilen sürecin tamamlanmış olması gerekmektedir. Yani davacının ve davalının ikişer adet dilekçe hakkı olup bunlar karşılıklı olarak taraflara tebliğ edilmektedir. Bu da ortalama 3-5 aylık bir süre anlamına gelmektedir. Mahkemelerin yoğunluğuna göre ayrıca bu süre uzayabilmektedir. Ancak bazen öyle işlemler yapılmaktadır ki iptal kararı verilene kadar iş işten geçmektedir. Yani acilen bir iptal kararı çıkmazsa dava anlamını kaybetmektedir.

Örneğin bina yıkım kararları buna örnek olabilir. Belediye haksız yere bir binanın yıkımına karar verip 3 gün sonra da yıktığında 6 ay sonra çıkacak bir iptal kararının reel hayatta bir anlamı yoktur. Bu gibi acil durumlarda mağduriyet olmaması için idari yargıda Yürütmeyi Durdurma (YD) denilen bir yol bulunmaktadır. Dava açılırken YD talep edildiğinde mahkemeler kanunda yazılı olan şartların da oluştuğuna karar verince davanın sonunu beklemeden Yürütmeyi durdurma talebinin kabulüne karar verebilmektedirler. Bu durum bir tür ihtiyaten iptal kararı olarak da değerlendirilmektedir.

Yürütmeyi durdurma kararının şartları nelerdir?

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 27. maddesinde Mahkemelerin yürütmeyi durdurma kararı verebilmesi için: “idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi” gerekmektedir. Buna göre:

• Bir idari işlemin uygulanması sebebiyle ilgili kişinin durumunda öyle bir zarar oluşacak ki bu zararın tazmini çok güç veyahut imkansız olacak,
• Bu işlem hukuka açıkça aykırı olacak,
• Yukarıdaki iki koşul aynı anda birarada olacak.

Yani sadece açık hukuka aykırılık, ya da sadece ağır bir zarar tek başına yürütmeyi durdurma kararına sebep olmaz.

Yürütmeyi durdurma nasıl istenir?

YD talebi için bunun dava dilekçesinde yahut ayrı bir dilekçe ile açıkça talep edilmesi gerekmektedir. Uygulamada dava dilekçesinin içinde ayrı bir bölüm olarak niçin yürütmeyi durdurma talep edildiği açıklanmakta hatta dilekçenin sağ üst köşesine “YD (yürütmeyi durdurma) Taleplidir” şeklinde bir ibare yazılmaktadır. Ayrıca yürütmeyi durdurma talebi harca bağlı olduğu için (2020 yılı için 89.60-TL ) ekstra harç ödenmesi gerekmektedir.

Yürütmeyi durdurma kararı ne zaman verilir?

Kural olarak davanın her aşamasında YD kararı verilmektedir. Ancak uygulamada genellikle idarenin ilk savunması alındıktan sonra verilmektedir. Bu durumda dava dilekçesi idareye tebliğ edilmekte ve idarenin cevabı üzerine bu konuda karar verilmektedir. Bunun yanında 2577 sayılı Kanunun 27. maddesinde yer alan “uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerin yürütülmesi, savunma alındıktan sonra yeniden karar verilmek üzere, idarenin savunması alınmaksızın da durdurulabilir” hükmü uyarınca çok acil durumlar bakımından idarenin ilk savunması alınana kadar da yürütmenin durdurulması kararı verilebilmektedir. Bina yıkım örneğini burada tekrar kullanmak mümkündür.

Öte yandan YD kararının reddi üzerine aynı gerekçeyle yeniden yürütmeyi durdurma talep edilememektedir. Şayet yeni bir delil yahut hukuki durum var ise bunun üzerine yeniden bu talep yapılabilir.

Yürütmeyi durdurma kararı verilince ne olur? Sonuçları nedir?

YD kararı iptal kararıyla aynı sonuçları doğurur. Yani dava sonunda verilen iptal kararı nasıl en geç 30 gün içinde uygulanmak ve haksız işlem davalı idare tarafından ortadan kaldırılmak zorundaysa aynı şekilde Yürütmeyi Durdurma Kabul Kararı da en geç 30 gün içinde idare tarafından uygulanarak hukuksuz işlem ortadan kaldırılmak zorundadır. Ancak İptal kararı nihai bir karar iken Yürütmeyi Durdurma Kararı ara karardır.

Örnek verecek olursak güvenlik soruşturması olumsuz sonuçlanması sebebiyle idare tarafından atama kararı iptal edilen aday memurun ataması 30 gün içerisinde yapılarak göreve başlatılması gerekmektedir. Belediye encümeni tarafından verilen yıkım kararı hakkında verilen YD kararı ile davaya konu bina yıkılmayacaktır. Davalı idarenin yetkilileri 30 gün içerisinde Yürütmeyi Durdurma Kararının gereklerini yerine getirmedikleri takdirde Türk Ceza Kanunu bağlamında açıkça suç işlemiş olacaktırlar.

Yürütmenin durdurulması kararına karşı itiraz nasıl yapılır?

YD kararlarına karşı tarafların 7 gün içinde itiraz hakları bulunmaktadır.  Şayet yürütmeyi durdurma kabul kararı çıkarsa davalı idare, YD ret kararı çıktığında da davacı tarafından ilgili bölge idare mahkemesine itiraz yapılabilmektedir. Zaten mahkeme kararının altında hangi bölge idare mahkemesine kaç gün içinde gidileceği belirtilmektedir. İlgili bölge idare mahkemesi bu itirazları 7 gün içinde karara bağlamaktadır. Bölge idare mahkemesi ya itirazı reddetmekte yahut da kabul etmektedir.

Danıştay’a ilk derece mahkemesi sıfatıyla açılan davalarda YD kararlarına karşı 7 gün içinde Danıştay İdari Dava Daireleri’ne karşı itiraz edilebilmektedir. Aynı şekilde bu Kurul tarafından da 7 gün içinde karar verilmektedir.

Yürütmenin Durdurulması Dilekçesi Örneği

Yukarıda arz ve izah etmeye çalıştığımız üzere iptal davası idari yargıda açılan davalardan bir çeşididir. Bu çerçevede düşünüldüğünde idarenin ortaya koymuş olduğu her işlem çerçevesinde hukuka aykırılık iddiası mevcut ise yürütmeyi durdurma istenebilir. Bu çerçevede de yürütmeyi durdurma konusunda sonsuz sayıda dilekçe ortaya koymak mümkündür. Biz bu çerçevede bir örnek niteliğinde dilekçenin olamayacağı kanaatindeyiz. YD talep eden kişi, talebi çerçevesinde ve mevcut idari işlem bağlamında neden YD talep ettiğini detaylı bir şekilde dilekçesinde ortaya koymalıdır.

Kısaca hızlı karar alabilmek için oldukça işlevsel bir yol olan YD yolunun işleyişini iyi bilmek gerekmektedir. Bu konu idari yargılamada büyük önem arz etmekte ve oldukça teknik detaylar içermektedir. Bu nedenle dava açarken ve özellikle YD talep ederken idare hukukunda uzman bir avukattan destek almak önemlidir.

Ankara İdari Dava Avukatı | Tahancı Hukuk Bürosu olarak müvekkillerimize idare hukuku başta olmak üzere hukukun her alanında hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmeti sağlıyoruz. Sizlere de yardımcı olmaktan onur duyarız.