Islah Harcı Nedir? Islah Harcı Hesaplama

Islah harcı, hukuk davalarında dava değerinin veya talep konusunun artırılması sırasında ödenmesi gereken harç türüdür. Islah, bir davada tarafların iddia ve savunmalarını, dava değerini veya dava konusunu bir defaya mahsus olarak değiştirmesine veya artırmasına olanak tanır. Bu süreçte yapılan değişiklikler sonucunda ıslahtan doğan harç, artırılan miktarın binde 68,31’inin dörtte biri oranında hesaplanır ve mahkeme veznesine ödenir.

2025 yılı itibarıyla ıslah harcı hesaplaması, dava değerinin artırılması veya talep sonucunun değiştirilmesi durumunda uygulanır. Örneğin, dava değeri bilirkişi raporu ile yükseltilmişse veya kısmi dava tam ıslahta artırılıyorsa, artırılan miktar üzerinden ıslahtan doğan harç hesaplanarak yatırılır. Islah harcı hesaplama, davacı veya davalı tarafın taleplerini güncellemesi ve eksik harçları tamamlaması açısından kritik bir adımdır.

Islah harcı, yalnızca artırılan miktar üzerinden hesaplanır ve hiçbir durumda 427,60 TL’nin altında olamaz. Bu harç, davanın taraflarının usul işlemlerini değiştirebilmesi, eksik vakıaları tamamlayabilmesi ve dava konusunu genişletebilmesi için gerekli olan yasal bir zorunluluktur.

Islah Nedir?

Islah, bir davada tarafların dava değerini, talep konusunu, iddialarını veya savunmalarını karşı tarafın rızasına bağlı olmadan bir defaya mahsus olarak değiştirmesi veya artırmasıdır. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 176–182. maddeleri arasında düzenlenen bu kurum, davada dilekçeler teatisi aşamasından sonra tarafların iddia ve savunmalarını güncelleyebilmesine imkân tanır.

Tahkikat aşamasına geçilmeden önce taraflar, dilekçelerinde ileri sürdükleri vakıa ve talepler üzerinde bağlıdır. Ancak ıslah kurumu, bu bağlayıcılığın istisnasını oluşturur. Bu sayede taraflar, dava değerini artırabilir, taleplerini genişletebilir veya savlarını değiştirebilir. Kısmi davalarda ise ıslah sayesinde, başlangıçta sınırlı bir miktar talep edilmiş alacak, tek seferde artırılabilir.

Islah Nasıl Yapılır?

Islah, davanın taraflarından her biri tarafından tek seferlik uygulanabilen bir usul işlemidir. Taraflar, HMK m. 176’ya göre yapmış oldukları usul işlemlerini kısmen veya tamamen değiştirebilirler. Islah işlemi için mahkemeye sunulan ıslah dilekçesi ve bununla birlikte ıslahtan doğan harcın yatırılması şarttır. Harç yatırılmadan ıslah geçerli sayılmaz.

Islah süreci hem tamamen hem de kısmen yapılabilir:

• Tam ıslah: Dava dilekçesinden itibaren tüm davanın yeniden şekillendirilmesidir. Taraf, yeni bir dilekçe sunar ve davaya yeni haliyle devam edilir.
• Kısmi ıslah: Dava dilekçesinden sonraki belirli bir talep veya iddia üzerinde yapılan değişikliktir. Bu durumda yalnızca ıslah edilen kısım mahkemece dikkate alınır.

Islah yazılı veya sözlü olarak yapılabilir ve karşı tarafın veya mahkemenin onayına bağlı değildir. Eğer ıslah talebi duruşma dışında yapılırsa, karşı tarafa tebliğ yoluyla bildirim yapılır. Islah harcı, artırılan dava değeri üzerinden binde 68,31’in dörtte biri oranında hesaplanır ve mahkeme veznesine yatırılır.

Islah işlemi, tahkikat tamamlanana kadar gerçekleştirilebilir; tahkikat sona erdikten sonra verilen dilekçeler artık ıslah kapsamında değerlendirilmez. Islah harcı hesaplama işlemi, davacı veya davalı tarafın ıslah işleminin geçerliliği açısından kritik bir adımdır.

Islah Harcı Hesaplama

Islah harcı hesaplama, davada artırılan veya değiştirilen dava değerine göre yapılan yasal bir işlemdir. 2025 yılı itibarıyla artırılan miktarın binde 68,31’inin dörtte biri oranında hesaplanır ve mahkeme veznesine ödenir. Bu harç, ıslahtan doğan nispi harç olarak da bilinir ve hiçbir durumda 427,60 TL’den az olamaz.

Örnek Hesaplama

Davanın başlangıç değeri: 10.000 TL
Islah ile artırılacak miktar: 5.000 TL
Binde 68,31 oranı: 5.000 × 0,06831 = 341,55 TL
Dörtte biri: 341,55 ÷ 4 = 85,39 TL

Bu durumda, mahkemeye yatırılması gereken ıslah harcı 85,39 TL olacaktır. Harç yatırılmadan ıslah işlemi geçerli sayılmaz ve davada sonraki işlemler gerçekleştirilemez.

Islah harcı hesaplamada dikkat edilmesi gerekenler:

• Artırılan dava değerinin doğru belirlenmesi
• Artırılan değer üzerinden binde 68,31’in dörtte birinin ödenmesi
• Eksik veya ödenmemiş harç durumunda ıslahın geçersiz sayılması

Islah harcı, dava değerindeki artışla bağlantılı olduğundan, yalnızca artırılan miktar üzerinden hesaplanır ve başlangıç dava değeri dikkate alınmaz.

Islah ile Neler Yapılabilir?

Islah işlemi, davanın taraflarına usul işlemlerini kısmen veya tamamen değiştirme hakkı sağlar. Bu kapsamda ıslah ile aşağıdaki işlemler yapılabilir:

• Dava dilekçesinde belirtilen talep ve miktarlar artırılabilir.
• Eksik bildirilen vakıalar tamamlanabilir.
• Dava konusu değiştirilebilir; örneğin tapu iptali ve tescili davası, maddi ve manevi tazminat davasına dönüştürülebilir.
• Yeni deliller sunulabilir.
• Zamanaşımı defileri ileri sürülebilir.
• Davanın tamamen veya kısmen ıslahı sonucunda, daha önce yapılan usul işlemleri yapılmamış sayılır ve dava yeni haliyle devam eder.

Islah, tarafların davadaki iddia ve savunmalarını güncellemesine, eksik veya yanlış beyan edilen noktaları düzeltmesine imkân tanır. Islah harcı, artırılan miktar üzerinden hesaplanarak mahkeme veznesine yatırılmalıdır.

Islah ile Neler Yapılamaz?

Her ne kadar ıslah, davada iddia ve savunmanın değiştirilmesini sağlasa da, bazı sınırlamalar vardır. Islah ile yapılamayan işlemler şunlardır:

• Maddi hukuk işlemleri gerçekleştirilemez.
• İkinci tanık listesi verilemez.
• Süresi geçmiş cevap dilekçeleri geçerli hale getirilemez.
• Süresi dolmuş itirazlar ileri sürülemez.
• Feragat, kabul veya sulh gibi usulü işlem niteliğinde olup maddi hakkı etkileyen işlemler değiştirilemez.

Ayrıca, talep sonucunun azaltılması veya karşı tarafın rızası ile yapılan değişikliklerde ıslah yoluna başvurmaya gerek yoktur. Mahkemenin re’sen inceleyeceği konular, savunmanın değiştirilmesi ve genişletilmesi yasağına tabi olmadığından ıslah yapılmadan ileri sürülebilir.

Islah harcı hesaplama, yalnızca artırılan talep ve dava değeri üzerinden yapılır; bu sınırlamalar kapsamındaki işlemler için harç ödenmesine gerek yoktur.

Islah Harcı Yatırılmazsa Ne Olur?

Islah harcı, artırılan veya değiştirilen dava değerine göre yatırılmazsa, ıslah işlemi geçersiz sayılır. HMK ve Harçlar Kanunu düzenlemelerine göre, harç yatırılmadan ıslah dilekçesi mahkemece işleme alınmaz ve davada müteakip usul işlemleri gerçekleştirilemez.

Özetle:

• Eksik veya hiç harç yatırılmazsa ıslah yapılmamış sayılır.
• Davada işlem yapılamadığından, artırılan talep veya değişiklikler dikkate alınmaz.
• Yargıtay kararlarına göre, harcın eksik veya hiç ödenmemesi durumunda dosya işlemden kaldırılır ve dava açılmamış gibi devam edilir.
• Eksik harç tamamlandığında, davaya kaldığı yerden devam edilir.

Bu nedenle, ıslahtan doğan harcın zamanında ve doğru hesaplanarak yatırılması, ıslahın geçerliliği açısından kritik öneme sahiptir.

İdari Yargıda Islah

İdari yargıda ıslah kurumu, özel hukuk yargılamasındaki kadar geniş uygulanmamaktadır. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda (İYUK) genel olarak ıslaha izin verilmemiştir. Ancak tam yargı davaları bakımından bir istisna getirilmiş ve dava dilekçesinde belirtilen miktarın, nihai karar verilinceye kadar bir defaya mahsus olmak üzere artırılabilmesi mümkün kılınmıştır.

6459 sayılı Kanun ile getirilen düzenleme sonrası, tam yargı davalarında davacılar, dava değerini artırmak istediklerinde ıslah harcı yatırarak bu hakkı kullanabilmektedir. İYUK’un 16. maddesi de açıkça, dava değerinin artırılmasına yönelik bu özel imkânı düzenler.

İdari yargıda da artırılan miktar üzerinden binde 68,31’in dörtte biri oranında harç ödenmesi gerekir. Böylece hem idari hem de adli yargıda ıslah harcı hesaplama yöntemi aynı şekilde uygulanır.

Sonuç olarak, idari yargıda yalnızca tam yargı davaları için ıslah yolu kullanılabilir ve bu da bir kereye mahsustur.

Mahkeme Harçları Nelerdir?

Mahkeme harçları, yargılama sürecinde tarafların ödemekle yükümlü olduğu yasal giderlerdir. Bu harçlar, dava türüne ve işlem aşamasına göre farklılık gösterir. Genel olarak mahkeme harçları şunlardır:

• Başvurma Harcı: Dava açılırken veya çekişmesiz yargıda talepte bulunulurken ödenir. Ayrıca fer’i müdahale, ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz taleplerinde de alınır.
• Celse Harcı: Tarafların veya vekillerin sebep olduğu duruşma ertelemelerinde alınır. Eğer vekiller sebep olmuşsa harç doğrudan vekillere yüklenir.
• Karar ve İlam Harcı: Konusu para ile ölçülebilen davalarda nispi olarak alınır. Bir kısmı dava açılırken peşin, kalanı kararın verilmesinden sonra ödenir. Para ile değerlendirilemeyen davalarda ise maktu olarak alınır.
• Temyiz, İstinaf ve İtiraz Harçları: Kararlara karşı başvurulan kanun yollarında ödenen harçlardır.
• Keşif Harcı: Mahkemenin keşif yapması gerektiğinde ödenen harçtır.

Islah sırasında yatırılan harç da aslında bu kategorilerden biridir ve teknik olarak karar ve ilam harcının tamamlanması niteliğindedir. Dolayısıyla uygulamada “ıslah harcı” olarak adlandırılsa da, bu isim Harçlar Kanunu’nda doğrudan yer almaz.

Islah Harcı Hesaplama Örneği

Islah harcı hesaplamasında esas alınan tutar, dava değerinde yapılan artış miktarıdır. Başlangıçta dava için yatırılan harç dikkate alınmaz, yalnızca artırılan kısmın üzerinden hesaplama yapılır.

Örnek 1

• Dava değeri: 10.000 TL
• Islah sonrası dava değeri: 15.000 TL
• Artırılan miktar: 15.000 – 10.000 = 5.000 TL
• Harç oranı: 5.000 × 0,06831 = 341,55 TL
• Peşin ödenecek kısım (dörtte biri): 85,39 TL

Bu örnekte, mahkemeye yatırılması gereken ıslah harcı 85,39 TL olacaktır.

Örnek 2

• Başlangıç dava değeri: 20.000 TL
• Islah ile artırılan değer: 100.000 TL
• Artırılan miktar: 100.000 – 20.000 = 80.000 TL
• Harç oranı: 80.000 × 0,06831 = 5.464,80 TL
• Peşin ödenecek kısım: 5.464,80 ÷ 4 = 1.366,20 TL

Bu durumda ıslah işleminin geçerli olabilmesi için 1.366,20 TL peşin harç yatırılması gerekir.

Not: Islah harcı hiçbir şekilde asgari tutarın altında olamaz. Bu nedenle küçük miktarlı davalarda dahi belirlenmiş alt sınır dikkate alınır.

Sonuç

Islah harcı, davalarda tarafların taleplerini artırması veya dava değerini değiştirmesi halinde ödenmesi gereken zorunlu bir yargılama gideridir. Her ne kadar kanunlarda doğrudan “ıslah harcı” adıyla düzenlenmemiş olsa da, uygulamada karar ve ilam harcının eksik kalan kısmının tamamlanması niteliğindedir.

Islah sayesinde taraflar, bir defaya mahsus olmak üzere iddia ve savunmalarını genişletebilir, dava değerini yükseltebilir veya dava konusunu değiştirebilir. Ancak bunun geçerli olabilmesi için artırılan miktar üzerinden binde 68,31’in dörtte biri oranında harç yatırılması gerekir. Harç yatırılmadığı takdirde ıslah yapılmamış sayılır ve dava önceki haliyle devam eder.

Özetle;

• Islah, taraflara usul işlemlerini düzeltme imkânı tanır.
• Islah harcı, artırılan değer üzerinden hesaplanır ve peşin yatırılmalıdır.
• Eksik veya hiç yatırılmayan harç, ıslahın geçersiz sayılmasına yol açar.
• Hem adli hem idari yargıda ıslah uygulanabilir, ancak idari yargıda sadece tam yargı davaları için mümkündür.

Bu nedenle, ıslah harcı hesaplama işleminin doğru yapılması ve süresinde ödenmesi, davanın sağlıklı ilerlemesi açısından büyük önem taşır.