Ankara Sigorta Avukatı | Tahancı Hukuk Bürosu olarak bu yazımızda sorumluluk sigortalarından birisi olan Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası ve alt başlıkları olan genel şartlar, teminatlar, teminat dışı haller, rücu, zamanaşımı ve dava yolu hakkında bilgi verdik.
Sorumluluk Sigortaları
Zarar Sigortalarının bir türü de sorumluluk sigortalarıdır. Sorumluluk sigortası üçüncü kişilere verilen zarar neticesinde malvarlığında ortaya çıkma ihtimali olan bir azalmayı teminat altına alır. Mesleki veya tehlikeli bir faaliyetin yürütülmesi sırasında zarar gören üçüncü kişiler olabilir.
İşte sorumluluk sigortaları üçüncü bir kişiye zarar verilmesi durumunda bu zararı teminat limiti kapsamında tazmin eder. Fakat burada ödeme sigortalıya değil, zarar gören adını verdiğimiz tamamen sözleşmenin dışındaki ve hatta sözleşme yapılırken bilinmeyen üçüncü kişiye yapılır. Ama teminat altına alınan menfaat ise sigortalının menfaatidir. Örneğin bir aracın işletilmesine dayanan tehlike sorumluluğu kapsamında Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası, bir doktorun yanlış işlemlerinden kaynaklanan mesleki sorumluluk sigortası bu kapsamdadır. Biz bu sigorta türlerinden Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası konusuna değineceğiz.
Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanun 91. maddesine göre; İşletenlerin, bu Kanunun 85 inci maddesinin birinci fıkrasına göre olan sorumluluklarının karşılanmasını sağlamak üzere mali sorumluluk sigortası yaptırmaları zorunludur.Esas olarak bu trafik sigortası için zorunluluk konulmasının nedeni, trafikte üçüncü kişilerin sıklıkla zarara uğramaları ve karşı tarafın yani motorlu araç işletenin bu zararı karşılayacak maddi gücünün olmaması durumunda üçüncü kişilerin mağdur olmamalarıdır. İşte bu mağdur olama durumunu engellemek için bir zorunluluk olarak trafik sigortası karşımıza çıkar. Zarar gören üçüncü kişiler böylece en azından parasal anlamda kendilerini güvende hissederler.
Bu sigortanın başka özelliği de teminat limiti olması ve bu limit kapsamında yer alan zararların karşılanmasıdır. Bu teminat limitleri her yıl Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlıkça belirlenir ve ilan edilir. 2023 yılı için baktığımızda araç başına 41.000 TL, sağlık giderleri, sakatlanma ya da ölüm durumunda ödenecek tazminatlar içinde kişi başı 410.000 TL olarak belirlenmiştir.
Sigortalı malın sahibinin değişmesi durumunda Karayolları Trafik Kanun 94. maddesine göre Sigortalı aracı işletenlerin değişmesi halinde, devreden kişi 15 gün içinde sigortacıya durumu bildirmek zorundadır. Sigorta fesih tarihinden onbeş gün sonrasına kadar geçerlidir. Yani ikinci el araç satışlarında satın alınan aracın Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası noter satış tarihinden itibaren 15 gün süresince geçerli olmaktadır.
Zarar gören, uğradığı zararın sigorta bedeline kadar olan kısmının tazminini, sigorta sözleşmesi için geçerli zamanaşımı süresi içinde kalmak şartıyla, doğrudan sigortacıdan isteyebilir. Sigortacılar, hak sahibinin zorunlu mali sorumluluk sigortası genel şartlarıyla belirlenen belgeleri, sigortacının merkez veya kuruluşlarından birine ilettiği tarihten itibaren sekiz iş günü içinde zorunlu mali sorumluluk sigortası sınırları içinde kalan miktarları hak sahibine ödemek zorundadırlar. Ödemeyi kabul etmezse veya yaptığı ödeme sizin için yeterli değilse Sigorta Tahkim Komisyonuna veya Asliye Hukuk Mahkemelerine gerekli evraklarla başvuru yapmak gerekmektedir.
Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası Kapsamına Giren Teminatlar
Motorlu aracın işletilmesi sırasında, üçüncü şahısların ölümüne veya yaralanmasına veya bir şeyin zarara uğramasına sebebiyet vermiş olmasından dolayı, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre sigortalıya düşen hukuki sorumluluk çerçevesinde bu Genel Şartlarda içeriği belirlenmiş tazminatlara ilişkin talepleri, kaza tarihi itibariyle geçerli zorunlu sigorta limitleri dahilinde karşılamakla yükümlüdür. Sigortanın kapsamı üçüncü şahısların, sigortalının Karayolları Trafik Kanunu çerçevesindeki sorumluluk riski kapsamında, sigortalıdan talep edebilecekleri tazminat talepleri ile sınırlıdır. Demek ki maddi zararlar ve bedensel zararlar zorunlu trafik sigortası kapsamına girmektedir. Bunun dışında Yargıtay kararlarına baktığımız zaman araçta kaza sonrası meydana gelen değer kaybının da maddi zararlar kapsamında olduğu ve sigorta şirketi tarafından karşılanması gerekmektedir. Genel şartların A.5 maddesine göre;
Bu genel şart kapsamındaki teminat türleri aşağıda yer almaktadır.
- Maddi Zararlar Teminatı (Değer kaybı dahil),
- Sağlık Giderleri Teminatı,
- Sürekli Sakatlık Teminatı,
- Destekten Yoksun Kalma (Ölüm) Teminatı, (Ölen kişinin destekten yoksun kalan yakınlarına ölüm teminatı sağlanır.)
Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası Teminat Dışı Kalan Haller
Karayolları motorlu araçlar zorunlu mali sorumluluk sigortası genel şartları ilgililerinin hak ve yükümlülüklerine ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir. A.6 maddesinde teminat dışı kalan durumlar tek tek sayılmıştır.
Aşağıdaki haller sigorta teminatı dışındadır:
a) İşletilme halinde olmayan araçların sebep olacağı zararlar,
b) Hak sahibinin kendi kusuruna denk gelen tazminat talepleri,
c) İlgililerin, sigortalının sorumluluk riski kapsamında olmayan tazminat talepleri,
ç) Sigortalının, eşinin, sigortalının usul ve fürunun, sigortalıya evlat edinme ilişkisiyle bağlı olanların, sigortalının birlikte yaşadığı kardeşlerinin, mallarına gelen zararlar sebebiyle ileri sürebilecekleri talepler,
d) Destekten yoksun kalan hak sahibinin, sigortalının sorumluluk riski kapsamında olmayan destek tazminatı talepleri ile destekten yoksun kalan hak sahibinin, sigortalının sorumluluk riski kapsamında olmakla beraber destek şahsının kusuruna denk gelen destek tazminatı talepleri,
e) Zarar görenlerin beraberinde bulunan bagaj ve benzeri eşya dışında sigortalı araçta veya bu araç vasıtasıyla çekilen römorkta/yarı römorkta taşınan eşyanın uğrayacağı zararlardan dolayı sigortalıya karşı ileri sürülecek talepler,
f) Manevi tazminat talepleri,
g) Sigortalının, Karayolları Trafik Kanunu uyarınca eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilere karşı yöneltebileceği talepler,
ğ) Sigortalının aracına veya bu araç vasıtasıyla çekilen römorklara ve yarı römorklara veya çekilen araçlara gelecek zararlar nedeniyle ileri sürülecek talepler,
h) Çalınan veya gasp edilen araçların sebep oldukları ve Karayolları Trafik Kanununa göre sigortalının sorumlu olmadığı zararlar, aracın çalındığını veya gasp edildiğini bilerek binen kişilerin zarara uğramaları nedeniyle ileri sürülecek talepler ile çalan ve gasp eden kişilerin talepleri,
ı) Motorlu bisikletlerin kullanılmasından ileri gelen zararlar,
i) 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununda belirtilen terör eylemlerinde ve bu eylemlerden doğan sabotajda kullanılan araçların neden olduğu ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre sigortalının sorumlu olmadığı zararlar ile aracın terör eylemlerinde kullanıldığını veya kullanılacağını bilerek binen kişilerin zarara uğramaları nedeniyle ileri sürecekleri talepler, aracı terör ve buna bağlı sabotaj eylemlerinde kullanan kişilerin talepleri,
j) Motorlu araç kazalarından dolayı toprak, yeraltı suları, iç sular, deniz ve havanın kirlenmesi ya da kirlenme tehlikesi nedeniyle temizleme, toplanan atıkların taşınması ve bertarafı masrafları ile biyolojik çeşitlilik, canlı kaynaklar ve doğal yaşama verilen zararlar nedeniyle bozulan çevrenin yeniden oluşturulması ile ilgili çevresel zararlardan ileri gelen talepler,
k) Gelir kaybı, kâr kaybı, iş durması ve kira mahrumiyeti gibi zarar verici olguya bağlı olarak oluşan yansıma veya dolaylı zararlar nedeniyle yöneltilecek tazminat talepleri,
l) İlgili mevzuatla genel hükümlere tâbi kılınan talepler,
m) 2918 sayılı Kanunun 104 üncü ve 105 inci maddelerinde düzenlenen sorumluluklar (Bu maddeler kapsamına dahil durumlar bu amaçla yaptırılan zorunlu mali sorumluluk sigortasına tâbidir.),
n) Cezai kovuşturmadan doğan tüm giderler ile idari ve adli para cezaları,
o) Bu Genel Şart ve ekleri ile tanımlanan teminat içeriği dışında kalan talepler.
Burada sayılan hususlar kesin olarak teminat dışı olan hallerdir. Sözleşmeyle bu hususların sigorta teminatı kapsamına alınması mümkün değildir.
Sigortacının Sigortalıya Rücu Hakkı
Bazı durumlarda sigortacı zarar gören üçüncü kişiye tazminatı öder, daha sonrasında motorlu araç işletenine rücu edebilir. Burada ki amaç zorunlu sigortalara olan güveni korumaktır. Genel Şartların B.4. maddesine göre;
Sigortalıya başlıca şu nedenlerle rücu edilir:
a) Tazminatı gerektiren olay, sigortalının veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin kasti bir hareketi veya ağır kusuru sonucunda meydana gelmiş ise,
b)Tazminatı gerektiren olay, aracın ilgili mevzuat hükümlerine göre gereken ehliyetnameye sahip olmayan veya geçerliliğini yitirmiş sürücü sertifikasına sahip ya da ehliyetine geçici/sürekli el konulmuş kimseler tarafından sevk edilmesi veya trafik kurallarının ağır kusur ile ihlali sonucunda meydana gelmiş ise
c) Aracın, uyuşturucu madde veya ilgili mevzuatta belirlenen seviyenin üzerinde alkollü içki almış kişilerce veya aynı mevzuatta alkollü içki alamayacağı belirtilen kişilerce alkollü içki alınmak suretiyle kullanılması sırasında meydana gelen zararlar,
ç) Tazminatı gerektiren olay, yolcu taşımaya ruhsatlı olmayan araçlarda yolcu taşınması veya yetkili makamlarca tespit edilmiş olan istiap haddinden fazla yolcu veya yük taşınması veya patlayıcı, parlayıcı ve tehlikeli maddeleri taşıma ruhsatı bulunmayan araçlarda, bu maddelerin parlama, tutuşma ve infilakı yüzünden meydana gelmiş ise,
d) Sigortalının rizikonun gerçekleşmesi halinde bu genel şartların B.1. maddesinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmemesinden dolayı zarar ve ziyan miktarında bir artış olursa,
e) Tazminatı gerektiren olayın aracın çalınması veya gasp edilmesi sonucunda olması halinde, çalınma veya gasp edilme olayında sigortalının kendisinin veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin kusurlu olduğu tespit edilirse,
f) Bedeni hasara neden olan trafik kazalarında sigortalının veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin, tedavi veya yardım amaçlı sağlık kuruluşuna gitme, can güvenliği nedeniyle uzaklaşma gibi zorunlu haller hariç olmak üzere, olay yerini terk etmesi veya kaza tutanağı, alkol raporu vb. kazanın oluş koşullarına ilişkin gereken belgelerin düzenlenmesi yükümlülüğüne aykırı davranması halinde,
Motorlu araç işletenin alkollü araç kullanması durumunda meydana gelen bir zarardan dolayı sigortacı zararı karşılar, daha sonrasında sigortalıya rücu eder. Yargıtay salt alkollü olduğu gerekçesiyle rücu işlemi başlatılmasını kanuna aykırı olduğuna karar vermiştir. Meydana gelen kaza ile alkollü araç kullanımı arasında uygun bir illiyet bağı bulunmalıdır. Sadece Salt alkollü olmak rücu işlemleri için tek başına yeterli değildir.
Zarar Gören Üçüncü Kişilerin Teminatsız Kalması Durumu Güvence Hesabı
Zorunlu Sigortalara ilişkin olarak bazı koşulların oluşması halinde ortaya çıkan zararların bu sigortalarla saptanan geçerli teminat miktarlarına kadar karşılanması amacıyla Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği nezdinde Güvence Hesabı oluşturulmuştur. Yani üçüncü şahsın zararı Güvence hesabında karşılanır. Burada ki amaç zorunlu sigortalara olan güveni korumak ve üçüncü kişilerin mağdur olmasının önüne geçmektir. Sigortacılık Kanunun 14. Maddesine göre;
Güvence Hesabına;
a) Sigortalının tespit edilememesi durumunda kişiye gelen bedensel zararlar için,
b) Rizikonun meydana geldiği tarihte geçerli olan teminat tutarları dâhilinde sigortasını yaptırmamış olanların neden olduğu bedensel zararlar için,
c) Sigorta şirketinin malî bünye zaafiyeti nedeniyle sürekli olarak bütün branşlarda ruhsatlarının iptal edilmesi ya da iflası halinde ödemekle yükümlü olduğu maddî ve bedensel zararlar için,
ç) Çalınmış veya gasp edilmiş bir aracın karıştığı kazada, Karayolları Trafik Kanunu uyarınca işletenin sorumlu tutulmadığı hallerde, kişiye gelen bedensel zararlar için,
d) Yeşil Kart Sigortası uygulamaları için faaliyet gösteren Türkiye Motorlu Taşıt Bürosunca yapılacak ödemeler için, başvurulabilir.
Sigorta Sözleşmesinden Doğan Davalarda Zamanaşımı
Sigorta sözleşmesinden doğan bütün istemler, alacağın muaccel olduğu tarihten başlayarak iki yıl ve sigorta tazminatına ve sigorta bedeline ilişkin istemler her hâlde rizikonun gerçekleştiği tarihten itibaren altı yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
Sorumluk sigortalarında ise zamanaşımına ilişkin farklı bir düzenleme öngörülmüştür. Türk ticaret Kanunu 1482. Maddesine göre; Sigortacıdan talep edilecek tazminat istemleri sigorta konusu olaydan itibaren on yılda zamanaşımına uğrar. 6 yıllık zamanaşımı burada geçerli değildir. Bu sigortalarda 10 yıllık zamanaşımı söz konusudur. Buradaki 10 yıllık süre tazminat istemleri için geçerli olacaktır. Sözleşmeden doğan diğer alacaklar için 2 yıllık zamanaşımı süresi geçerli olacaktır.
Sigorta Sözleşmelerinden Doğan Davalarda Görevli ve Yetkili Mahkeme
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 4/1-a maddesinde, tarafların tacir olup olmadıklarına bakılmaksızın, TTK ‘da öngörülen hususlardan doğan hukuk davalarının ticari dava sayılacağı düzenlenmiştir. Sigorta Sözleşmeleri Türk Ticaret Kanun’da düzenlendiğinden söz konusu uyuşmazlılarada Asliye Ticaret Mahkemeleri Görevlidir. Dava şartı olan arabuluculuk faaliyeti sonrası Asliye Ticaret Mahkemelerinde dava açması gerekmektedir. Davacı, arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanağın aslını veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklemek zorundadır.
Davalı şirketin yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki ticaret mahkemesi sigorta şirketlerine açılan davalarda yetkilidir.
Avukat Fatih Tahancı, 2015 yılında Hukuk Fakültesini tam burslu, onur öğrencisi olarak Ankara’da tamamlamıştır. Avukatlık stajını Ankara Barosu nezdinde; sigorta hukuku, tazminat hukuku, iş hukuku, icra hukuku ve idare hukuku konularına odaklanmış çeşitli avukatlık bürolarında staj yaparak tamamlamıştır. Avukat Fatih Tahancı Çankaya/Ankara’da bulunan Tahancı Hukuk Bürosu’nda avukatlık faaliyeti göstermektedir.
