7. YARGI PAKETİ

1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 3 (üç) maddesinde değişiklik içeren 7445 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 05.04.2023 tarih ve 32154 sayılı Resmî Gazete ‘de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

7. Yargı Paketi ile çeşitli kanunlarda yapılan usul ve esasa yönelik değişikliklerle yargılamaya ilişkin standartların yükseltilmesi amaçlanmıştır. Daha iyi anlaşılması için bunlardan bazılarına örnekler vereceğiz.  Uyuşturucu maddelerin imal ve ticareti suçunda cezaların artırımına gidilmiş “caydırıcılık” sağlanmaya çalışılarak toplumun korunması amaçlanmıştır. Cezaların artırımı ve müsadere yoluyla düzensiz göçle etkin mücadele edilebilmesi amaçlanmıştır. Hukuk ve ceza yargılama usullerinde istinaf ve temyiz sürelerine ilişkin değişikliğe gidilerek ve yine sürelerin başlangıç tarihlerinin kararın tebliğine bağlanarak yeknesaklığın sağlanması amaçlanmıştır. Konutlarda hakim kararı olmaksızın haciz işlemi yapılamayacağı kararlaştırılmıştır. Konutlarda yapılacak hacizler bakımından; icra müdürünün verdiği haciz kararının ancak “hakim onayından geçtikten sonra” yerine getirilebilmesi sağlanmaktadır. Anayasa Mahkemesinde devam etmekte olan uzun yargılamadan kaynaklı bireysel başvuru dosyaları için Adalet Bakanlığı bünyesindeki Tazminat Komisyonuna müracaat imkânın getirilmesi öngörülmüştür. İnfaz koruma memurları ile yüksek mahkemeler ve Bakanlık bünyesindeki kurul tabiplerinin mali haklarının iyileştirilmesi amaçlanmıştır.

7. YARGI PAKETİ MADDELERİ

2004 SAYILI İCRA VE İFLAS KANUNU

• • Konutta haciz: (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) MADDE 79/a
• • Haczi caiz olmıyan mallar ve haklar: (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) Madde 82
• • Taşınır ve taşınmaz malların haczi: (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) Madde 85 
• • Muhafazasına gerek kalmayan malların tasfiyesi: (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) MADDE 88/a
• • GEÇİCİ MADDE 19- (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023)
• • GEÇİCİ MADDE 20- (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023)

1136 SAYILI AVUKATLIK KANUNU

• • Büro edinme zorunluluğu: (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) Madde 43
• • Baro keseneği: (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) Madde 65
• • Büronun gelir ve giderleri: (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) Madde 180

5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU

• • Göçmen kaçakçılığı (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) Madde 79
• • Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) Madde 188
• • Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmak ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) Madde 191

5271 SAYILI CEZA MUHAKEMESİ KANUNU

• • Gizli soruşturmacı görevlendirilmesi (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) Madde 139
• • Sanığın duruşmada hazır bulunmaması (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) Madde 193
• • Hükmün açıklanması ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) Madde 231
• • Bölge adliye mahkemesi Cumhuriyet başsavcılığının itiraz yetkisi (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) Madde 308/A

6102 SAYILI TÜRK TİCARET KANUNU

• Ticari davalar, çekişmesiz yargı işleri ve delilleri 1. Genel olarak (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) MADDE 4
• 3. Dava şartı olarak arabuluculuk (Yürürlük Tarihi: 01.09.2023) MADDE 5/A

6325 SAYILI HUKUK UYUŞMAZLIKLARINDA ARABULUCULUK KANUNU

• • Arabuluculuğun sona ermesi (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) MADDE 17
• • Milletlerarası sulh anlaşma belgelerinin icrası (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) MADDE 17/A
• • Taşınmazın devrine veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasına ilişkin uyuşmazlıklarda arabuluculuk (Yürürlük Tarihi: 01.09.2023) MADDE 17/B
• • Tarafların anlaşması (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) MADDE 18
• • Dava şartı olarak arabuluculuk (Yürürlük Tarihi: 01.09.2023) MADDE 18/A
• • Bazı uyuşmazlıklarda dava şartı olarak arabuluculuk (Yürürlük Tarihi: 01.09.2023) MADDE 18/B

2313 SAYILI UYUŞTURUCU MADDELERİN MURAKABESİ HAKKINDA KANUN

• Madde 20 – (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023)

• GEÇİCİ MADDE 2- (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023)

6136 SAYILI ATEŞLİ SİLAHLAR VE BIÇAKLAR İLE DİĞER ALETLER HAKKINDA KANUN

• Ek Madde 12- (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023)

3713 SAYILI TERÖRLE MÜCADELE KANUNU

• Ek Madde 1 – (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023)

4721 SAYILI TÜRK MEDENİ KANUNU

• Yargılama usulü (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) Madde 437

5235 SAYILI ADLÎ YARGI İLK DERECE MAHKEMELERİ İLE BÖLGE ADLİYE MAHKEMELERİNİN KURULUŞ, GÖREV VE YETKİLERİ HAKKINDA KANUN

• Hukuk mahkemelerinin kuruluşu (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) Madde 5

5275 SAYILI CEZA VE GÜVENLİK TEDBİRLERİNİN İNFAZI HAKKINDA KANUN

• Çocuğunun hastalığı nedeniyle kadın hükümlünün cezasının infazının ertelenmesi (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) MADDE 16/A

• Hükümlünün muayene ve tedavi istekleri (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) Madde 7

• Denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın infazı (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) Madde 105/A

5326 SAYILI KABAHATLER KANUNU

• Tüzel kişilerin sorumluluğu (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) Madde 43/A

5402 SAYILI DENETİMLİ SERBESTLİK HİZMETLERİ KANUNU

• Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullananlar hakkında uygulanacak tedavi ve/veya denetimli serbestlik tedbirlerine ilişkin görevler (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) MADDE 12/A

• GEÇİCİ MADDE 7- (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023)

5607 SAYILI KAÇAKÇILIKLA MÜCADELE KANUNU

• Kaçakçılığı önleme, izleme ve araştırmakla görevli olanlar (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) MADDE 19

6384 SAYILI AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNE YAPILMIŞ BAZI BAŞVURULARIN TAZMİNAT ÖDENMEK SURETİYLE ÇÖZÜMÜNE DAİR KANUN

• Komisyon ve çalışma esasları (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) MADDE 4

• Anayasa Mahkemesinde bulunan bazı bireysel başvurular hakkında Komisyona müracaat (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) GEÇİCİ MADDE 2

7036 SAYILI İŞ MAHKEMELERİ KANUNU

• Dava şartı olarak arabuluculuk (Yürürlük Tarihi: 01.09.2023) MADDE 3

5395 SAYILI ÇOCUK KORUMA KANUNU

• Dava şartı olarak arabuluculuk (Yürürlük Tarihi: 05.04.2023) Giderlerin karşılanması MADDE 41/H

7. YARGI PAKETİNDE NELER VAR

7. Yargı Paketi ile birçok kanunumuzda madde değişikliğine gidilmiştir. Aşağıda olabildiğince değişen maddeleri ele almaya çalışacağız. 

İCRA İFLAS KANUNU’NDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

İcra ve İflas Kanunu’na “konutta haciz” başlıklı madde eklenmiştir. Buna göre, icra müdürünün, haciz yapılması talep edilen yerin konut olduğunu tespit etmesi halinde bu yerde haciz yapılmasına karar verir ve bu kararı icra mahkemesinin onayına sunar. Mahkemenin, dosyanın tevdi edildiği tarihten itibaren en geç 3 gün içinde dosya üzerinden yapacağı inceleme sonunda, haciz yapılması talep edilen yerin konut olduğunun anlaşılması halinde kararın onaylanmasına kesin olarak karar vereceği ve bu kararın icra dairesine bildirilmesi üzerine haciz işlemleri yapılacağı düzenlenmiştir. Haciz yapılması talep edilen yerin konut olmadığının anlaşılması halinde ise mahkemenin, konutta haciz yapılmasına dair kararı kesin olarak kaldıracağı, bu karar üzerine icra müdürünün, mevcut haciz talebi hakkında yeniden karar vereceği hüküm altına alınmıştır. Ayrıca Mahkemenin onaylama kararı üzerine hacze gidilen yerin konut olmadığının anlaşılması halinde hacze devam edileceği, ancak konut olmadığı kabul edilen bir yerle ilgili verilen haciz kararı üzerine yapılan haciz işlemi sırasında, bu yerin konut olduğu anlaşılır ve borçlu da haczin yapılmasına rıza göstermez ise haciz işlemine son verileceği düzenlenmiştir. Konutta haczin bireylerin yaşamı üzerindeki etkisinin çok daha fazla olacağı bilindiği üzere düzenleme bu şekilde yapılmıştır. Konutta hacze ilişkin düzenlemenin yürürlüğe gireceği tarihten önce verilen konutta haciz yapılmasına ilişkin kararlar ve haczedilmiş eşyalar hakkında ve ihtiyati haciz hakkında ise bu hüküm uygulanmayacaktır.

İcra İflas kanununda aslolan alacaklının alacağına sağlıklı bir şekilde kavuşmasını sağlamaktır. Bu sebeple ana kural borçluların mal ve haklarının bütünü ile haczedilebilmesidir. Ancak İcra İflas kanunu madde 82’de bu kurala istisna getirmiştir. Bu madde içeriğinde devlet malları, meslek eşyaları ve öğrenci bursları gibi mal ve haklar kapsamlı bir şekilde sayılmıştır. 7. Yargı Paketi ile ise borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireylerine ait kişisel eşya ile ailenin ortak kullanımına hizmet eden tüm ev eşyası haczedilemeyecek mallar arasında sayılmıştır. Bireyler için lüzumlu olan eşyaların birden fazla bulunması halinde haczedilebileceğine dair düzenleme böyle kalkmıştır. 

2004 sayılı Kanunun 85 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “haczolunur.” ibaresi “haczolunur; ancak bu miktarı aşacak şekilde haciz yapılamaz.” şeklinde değiştirilmiştir. Yani artık icra takibine konu alacağı aşacak şekilde haciz yapılamayacağı düzenlenmiştir. İcra hukuku ilkelerinden biri olan “ölçülülük” ilkesine riayet edilmiştir.

İcra ve İflas Kanunu’na, “muhafazasına gerek kalmayan malların tasfiyesi” başlıklı madde eklenmiştir.

2313 SAYILI UYUŞTURUCU MADDELERİN MURAKABESİ HAKKINDA KANUNDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

Uyuşturucu maddelerin müsaderesine daha önceden ilgili mahkemece soruşturmanın her safhasında karar verilebilir demekteydi. Yeni düzenleme ile uyuşturucu maddelerin müsaderesine sulh ceza hakimliğince karar verilecektir.

4721 SAYILI TÜRK MEDENİ KANUNUNDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

Koruma amacıyla özgürlüğün kısıtlanması genellikle akıl hastalığı bulunan, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, tehlike arzeden bulaşıcı hastalıklar gibi sebeplerle tehlike oluşturan her ergin kişi, kişisel korunmasının başka türlü mümkün olmaması durumunda gerekli kurumlara yerleştirilir. Koruma amacıyla özgürlüğün kısıtlanması kurumu bakımından mahkemenin önüne gelen dosyalarda tahkikatın tamamlanmasını müteakip gecikmeksizin en geç iki gün içinde karar vereceği düzenlenmiştir.

5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNUNDA YAPILAN BİRTAKIM DEĞİŞİKLİKLER

Göçmen kaçakçılığı suçu için verilen cezanın alt sınırı 3 yıldan 5 yıla çıkarılmıştır.

Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu bakımından, sentetik katinon ve türevleri, sentetik opioid ve türevleri ile amfetamin ve türevlerinin imal ve ticareti suçuna ilişkin cezanın yarı oranında artırılacağı düzenlenmiştir.

Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmak ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak suçlarında cumhuriyet savcısı tarafından verilen erteleme kararının kolluk birimlerine de bildirileceği düzenlenmiştir.  Tedavi veya denetimli serbestlik tedbirlerine ilişkin uzatma süresi 2 yıla çıkarılmıştır.

5271 SAYILI CEZA MUHAKEMESİ KANUNUNDA YAPILAN BİRTAKIM DEĞİŞİKLİKLER

Sürelerin yeknesaklaştırılması kapsamında, eski hale getirme bakımından “yedi gün” olarak belirlenen süre “iki hafta” şeklinde değiştirilmektedir.

Sanık hakkında, toplanan delillere göre mahkûmiyet, ceza verilmesine yer olmadığı ve güvenlik tedbiri dışında bir karar verilmesi gerektiği kanısına varılırsa, sorgusu yapılmamış olsa da davanın yokluğunda bitirilebileceği düzenlenmiştir.

Hak arama hürriyetinin daha etkin kullanılması, hukuki güvenliğin güçlendirilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi amacıyla hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına karşı, kararın gerekçesiyle birlikte tebliğ edildiği tarihten itibaren itiraz edilebileceği kabul edilmektedir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararlarına itiraz halinde itiraz merciin, usule ve esasa ilişkin inceleme yapması gerektiği açıklığa kavuşturulmaktadır.

Sürelerin yeknesaklaştırılması kapsamında, temyiz istemi bakımından “on beş gün” olarak belirlenen süre “iki hafta” şeklinde değiştirilmektedir. Ayrıca düzenlemeyle, temyiz kanun yoluna başvuru süresinin hükmün gerekçesiyle birlikte tebliğ edildiği tarihten itibaren başlayacağı hüküm altına alınmaktadır.

7.YARGI PAKETİ UYUŞTURUCU

7.Yargı Paketiyle birlikte bier çok kanunda düzenlemelere gidilmiştir. Bu düzenlemelere istinaden 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda ve 2313 sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanunu’da bir takım değişikliler yapılmıştır. Bu değişiklikler bazı ceza alt sınırlarında, bazı suçlara ilişkin ceza artırırım oranlarında ve ilgili suçlara ilişkin sürelerde değişikliğe gidilmiştir Bu değişiklikler sırasıyla şu şekildedir.

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda yapılan değişiklikler;

• Sentetik katinon ve benzeri maddeler ile sentetik  apiod ve türevlerinin üretimi v ticareti, amfetamin türevlerinin üretimi ve ticareti suçlarına ilişkin cezaların yarı oranında artırılacağı belirtilmiştir.

• Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmak ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak suçlarında cumhuriyet savcısı tarafından verilen erteleme kararının kolluk birimlerine de bildirileceği düzenlenmiştir.  Tedavi veya denetimli serbestlik tedbirlerine ilişkin uzatma süresi 2 yıla çıkarılmıştır.

2313 sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun’da yapılan bir değişiklikler;

• Uyuşturucu maddelerin kesin olarak raporları alındıktan sonra yönetmelikte belirlenen usule uygun alınacak örneklerin saklanması kaydıyla müsaderesine, sulh ceza hâkimliğince soruşturmanın her safhasında karar verileceği, müsaderesine karar verilen uyuşturucu maddelerin gereği yapılmak üzere mühürlü olarak mahalli mülki amirliğe teslim edileceği, örnek olarak alınan uyuşturucu maddelerin hükümle birlikte müsadere edileceği ancak hükmün kesinleşmesinden sonra mahalli mülki amirliğe teslim edileceği düzenlenmiştir.

• Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce el konulmuş uyuşturucu veya uyarıcı maddeler bakımından da bu değişikliklerin uygulanacağına yönelik düzenleme yapılmıştır.

Bu düzenlemelerle birlikte uyuşturucu maddelere ilişkin suçlarda ceza artırım oranlarında değişikliğe gidilerek caydırıcılık yaklaşımı ile hareket edildiği ve toplumun korunmasının amaçlandığı görülmüş ve uyuşturucu kullanıcılarına ilişkin birtakım tedbirlerin daha efektif kullanılması amaçlanmıştır.

7.YARGI PAKETİ  YÜRÜLÜĞE GİRDİ Mİ

7.Yargı paketi  05.04.2023 tarih ve 32154 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Yargı paketiyle birlikte birçok kanunda madde değişikliklerine gidilmiştir. Genel kanı bu kanun değişikliklerinin yayımlanma tarihinde değiştiği ise de bu yanlış bir düşüncedir Zira kanun değişiklikleri yürürlülük tarihlerinden itibaren yürürlüğe girmektedir. Ancak her ne kadar bu değişiklikler aynı yargı paketinin içine yer alsa da bu değişikliklerin yürürlük tarihleri  de farklılık teşkil edebilmektedir. Yürürlük tarihleri şu şekildedir.

• 2004 Sayılı İcra Ve İflas Kanunu’na ilişkin düzenlemeler yayım tarihi olan 05.04.2023 tarihinde yürülüğe girmiştir.

• 136 Sayılı Avukatlık Kanunu’na ilişkin düzenlemeler yayım tarihi olan 05.04.2023 tarihinde yürülüğe girmiştir.

• 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’na ilişkin düzenlemeler yayım tarihi olan 05.04.2023 tarihinde yürülüğe girmiştir.

• 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’na ilişkin düzenlemeler yayım tarihi olan 05.04.2023 tarihinde yürülüğe girmiştir.

• 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda ise 4.madde değişikliği yayım tarihi olan 05.04.2023 tarihinde yürülüğe girmiş iken madde 5/A değişikiliği 01.09.2023 tarihinde yürülüğe girmiştir.

• 6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nda ise 17, 17/A ve  18.maddelerde yapılan değişiklikler 05.04.2023 tarihinde yürülüğe girmiş iken , 17/B ve 18.maddelerde yapılan  değişikilikler 01.09.2023 tarihinde yürülüğe girmiştir.

• 2313 Sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun’a ilişkin düzenlemeler yayım tarihi olan 05.04.2023 tarihinde yürülüğe girmiştir.

• 6136 Sayılı Ateşli Silahlar Ve Bıçaklar İle Diğer Aletler Hakkında Kanun’a ilişkin düzenlemeler yayım tarihi olan 05.04.2023 tarihinde yürülüğe girmiştir.

• 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanunu’na ilişkin düzenlemeler yayım tarihi olan 05.04.2023 tarihinde yürülüğe girmiştir.

• 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’na ilişkin düzenlemeler yayım tarihi olan 05.04.2023 tarihinde yürülüğe girmiştir.

• 5235 Sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev Ve Yetkileri Hakkında Kanun’a ilişkin düzenlemeler yayım tarihi olan 05.04.2023 tarihinde yürülüğe girmiştir.

• 5275 Sayılı Ceza Ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’a ilişkin düzenlemeler yayım tarihi olan 05.04.2023 tarihinde yürülüğe girmiştir.

• 5326 Sayılı Kabahatler Kanunu’na ilişkin düzenlemeler yayım tarihi olan 05.04.2023 tarihinde yürülüğe girmiştir.

• 5402 Sayılı Denetimli Serbestlik Hizmetleri Kanunu’na ilişkin düzenlemeler yayım tarihi olan 05.04.2023 tarihinde yürülüğe girmiştir.

7.YARGI PAKETİ  ARABULUCULUK

Kamuoyunda 7.Yargı paket adıyla bilinen kanun değişiklikleri arasında arabulucuğu ilişikni de birtakım düzenlemeler bulunmaktadır. Yargı paketiyle beraber, 6325 sayılı Kanun, 6102 sayılı Kanun ve 7036 sayılı kanunda değişiklikler yapılmış ve dava şartı arabuluculuğun kapsadığı alan genişletilmiştir. Belirlene bazı uyuşmazlıklar bakımından dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olamsı dava şartı haline getirilmiştir. Bu uyuşmazlıklar sırasıyla; kira ilişkilerinden doğan davalar, ortaklığın giderilmesine ilişkin davalar, taşınır ve taşınmaz malların paylaşımına ilişkin davalar ve komşı hakkından kaynaklanan uyuşmazlıklara ilişkin davalardır. Bütün bunlarla birlikte belirli bazı ticari ve iş uyuşmazlıklarına dair bir takım davalar da arabuluculuk dava şartı kapsamına alınmıştır. Bahsi geçen ticari ve iş uyuşmazlıklarında arabulucuğua tabi davalar sırsaıyla; itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davalarıdır. İlgili yargı paketiyle birlikte kanuna eklenen 18/B maddesi altında eklenen arabuluculuğa ilişkin hükümler, yürürlük tarihi ile beraber uygulama alanı bulacaktır. Yayımlanma tarihi ile karıştırılmamalıdır. İstirdat Davalar ve Menfi Tespit davalarında ise dava şartı olarak arabulucuk getirilmiştir. Bu sebepten ötürü arabuluculuğa başvuran taraf süreç bitmeden dava açamayacaktır.