Anayasa Mahkemesi’nin Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yapmakla Görevli Birimlerin Kişisel Verilere Ulaşmasını Öngören 4045 Sayılı Kanunda Bulunan Düzenlemeyi İptal Kararı ve Mevcut İdari Davalara Etkisi

Bu yazımızda Anayasa Mahkemesi’nin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimlerin kişisel verilere ulaşmasını öngören düzenlemeyi iptal kararının mevcut idari davalara etkisi üzerinde durduk.

4045 sayılı Güvenlik Soruşturması, Bazı Nedenlerle Görevlerine Son Verilen Kamu Personeli İle Kamu Görevine Alınmayanların Haklarının Geri Verilmesine Ve 1402 Numaralı Sıkıyönetim Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun 1. maddesine 18/10/2018 tarihli ve 7148 sayılı Kanun ile ekleme yapılmıştır. Buna göre güvenlik soruşturması/arşiv araştırması yapmaya yetkili birimler, bu soruşturmayı yaparken ilgili bilgi ve belgeleri toplayabileceği, hükmün açıklanmasının geri bırakılması, dava açılmasının ertelenmesi, adli soruşturma sonuçları, takipsizlik ve kesinleşen mahkeme kararlarına elektronik ortamda yahut arşivlerden ulaşabileceği hüküm altına alınmıştır. Ancak 28.4.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi kararında, 4045 sayılı Yasanın 1. Maddesine eklenen bu hükmü İPTAL etmiştir. Karara buradan ulaşılabilir.

İptal edilen hüküm şöyle idi: “Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimler, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kapsamında bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşları arşivlerinden ve elektronik bilgi işlem merkezlerinden bilgi ve belge almaya, 4.12.2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesinin 5. ve 231 inci maddesinin 13. fıkraları kapsamında tutulan kayıtlara ulaşmaya, cumhuriyet başsavcılıkları tarafından yürütülen soruşturma sonuçlarını, kovuşturmaya yer olmadığına dair kararlar ile kesinleşmiş mahkeme kararlarını almaya yetkilidir.”

Anayasa Mahkemesi kararının iptal gerekçesi, daha önce güvenlik soruşturması konusundaki kararlarıyla uyumluluk göstermektedir.  Nitekim 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda yer alan devlet memuru olabilmek için aranan şartlardan biri olan güvenlik soruşturması/arşiv araştırması olumlu olmak şartını da aynı gerekçelerle iptal etmiştir. Bu iptal kararı ile ilgili olarak daha önce kaleme aldığımız Anayasa Mahkemesi’nin Güvenlik Soruşturması İptal Kararı ve Mevcut İdari Davaları Etkisi başlıklı yazımıza buradan oluşabilirsiniz. Ayrıca 4045 sayılı Yasanın temel haklar konusunda yeterli güvenceyi sağlamadığını dair ihlal kararları da vardır.

Anayasa Mahkemesi bu kararında da devletin güvenlik soruşturması yapabileceğini ancak bunu yaparken “bu alanda düzenleme öngören kuralların kamu makamlarına hangi koşullarda ve hangi sınırlar içinde tedbirler uygulama yetkisi verildiğini açık olarak göstermesi ve kötüye kullanmalara karşı yeterli güvencelerin sağlanması gerektiğini” belirtmiştir.

kişisel veri güvenlik soruşturması polis iptal kararı

Anayasa Mahkemesi son iptal kararında özel hayatın gizliliği ve temel haklara getirilecek sınırlandırmaların kanuniliği ilkesine dayanarak şu değerlendirmeyi yapmıştır: “Kuralda güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli olanların bu kapsamda kişisel veri niteliğindeki bilgilere ulaşması öngörülmüşken Kanun’da bu bilgilerin ne şekilde kullanılacağına, hangi mercilerin soruşturma ve araştırmayı yapacağına, bu bilgilerin hangi koşullarla saklanacağına, ilgililerin söz konusu bilgilere itiraz etme imkânının olup olmadığına, bilgilerin bir müddet sonra silinip silinmeyeceğine,  silinecekse bu sırada izlenecek usulün ne olduğuna, yetkinin kötüye kullanımını önlemeye yönelik nasıl bir denetim yapılacağına ilişkin herhangi bir düzenlemeye yer verilmemiştir.  Bu nedenle güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda kişisel veri niteliğindeki bilgilerin alınmasına, kullanılmasına, işlenmesine yönelik temel ilke ve güvencelere kanunda yer verilmeksizin bunların alınmasına ve kullanılmasına izin verilmesi Anayasa’nın 13. ve 20. maddeleriyle bağdaşmamaktadır.”

Anayasa Mahkemesi’nin Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yapmakla Görevli Birimlerin Kişisel Verilere Ulaşmasını Öngören Düzenlemeyi İptal Kararının Mevcut İdari Davalara Etkisi

Anayasa Mahkemesi iptal kararları kural olarak geriye yürümez. Ancak hak yaratan ve yeni bir hukuki durum doğuran iptal kararları geriye yürür. Danıştay’ın da görüşü bu yöndedir. Dolayısıyla 4045 sayılı Yasanın iptal edilen 1. maddesinin 2. fıkrası uyarınca açılan davalar yeni duruma göre karara bağlanacaktır. Mesela bir kişinin güvenlik soruşturmasının olumsuz olmasının dayanağı hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı yahut dava açılmasının ertelenmesi kararı gibi sebeplere dayanıyorsa idari yargı makamları dava konusu işlemin de iptaline karar verecektir. Çünkü işlemin sebep unsuru artık hukuka aykırı hale gelmiştir.

Nitekim 657 sayılı Yasanın 48. Maddesindeki güvenlik soruşturmasının olumlu olması hükmünün Anayasa Mahkemesince iptali sonrası tüm idare mahkemeleri bu kararı geriye yürütmüş daha önce açılmış olan bu davalarda yeni hukuki duruma göre karar vermişlerdir.

Öte yandan AYM Kararı, idari yargılama sürecinin tüm aşamaları bakımından sonuç doğuracaktır. İdare mahkemesi aşamasında ise iptal, istinaf aşamasında ise istinaf kabul sebebi, Danıştay aşamasında ise bozma sebebi olacaktır.

Güvenlik soruşturması bu nedenle olumsuz olup da dava açmayan yahut açtığı dava süreden red olanlar AYM’nin bu kararı sonrası idareye yeni bir başvuru yapabilirler. Bu başvurunun reddi üzerine yeni bir dava açabilirler. Nitekim Danıştay yeni hukuki durumların doğması üzerine her zaman idareye başvuru yapılarak dava açılabileceğini kabul etmektedir.

Bu iptal kararı sonrası TBMM AYM’nin gösterdiği iptal gerekçeleri doğrultusunda yeni bir yasa yapabilir. Nitekim AYM güvenlik soruşturması yapılmasını değil yapılma şeklini hukuka aykırı bulmuştur. Öte yandan güvenlik soruşturması yapan birimler ile personel istihdamı yapacak kamu idare ve kurumları artık iptal edilen yasa hükmünü dikkate almak zorundandırlar. Örneğin artık kişisel veri olan HAGB kararları, kesinleşmiş mahkeme kararları, dava açılmasının ertelenmesi kararlarına ulaşım mümkün olmayacak; bunlara erişilerek verilen güvenlik soruşturması raporları dayanak olarak kullanılamayacaktır.  Sonuç olarak bu kişiler mevcut düzende sayılan kişisel verilere ulaşamayacaktır. Aksi halde hem bu işlemler idari yargıda iptal edilecek hem de ilgili kamu görevlilerinin hukuki ve cezai sorumlulukları gündeme gelecektir.

Güvenlik Soruşturması Avukatı | Tahancı Hukuk Bürosu olarak bu yazımıda Anayasa Mahkemesi’nin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimlerin kişisel verilere ulaşmasını öngören düzenlemeyi iptal kararının mevcut idari davalara etkisi üzerinde durduk. Bu yazımızı okuduktan okuyucularımıza aşağıdaki yazılarımızı öncelikle okumalarını öneriyoruz:

anayasa mahkemesinin guvenlik sorusturmasi kisisel verilere ulasmasini iptal karari mevcut idari davalara etkisi 1 Tahancı Hukuk Bürosu - Ankara Avukat
anayasa mahkemesinin guvenlik sorusturmasi kisisel verilere ulasmasini iptal karari mevcut idari davalara etkisi 2 Tahancı Hukuk Bürosu - Ankara Avukat
anayasa mahkemesinin guvenlik sorusturmasi kisisel verilere ulasmasini iptal karari mevcut idari davalara etkisi 3 Tahancı Hukuk Bürosu - Ankara Avukat
anayasa mahkemesinin guvenlik sorusturmasi kisisel verilere ulasmasini iptal karari mevcut idari davalara etkisi 4 Tahancı Hukuk Bürosu - Ankara Avukat
anayasa mahkemesinin guvenlik sorusturmasi kisisel verilere ulasmasini iptal karari mevcut idari davalara etkisi 5 Tahancı Hukuk Bürosu - Ankara Avukat
anayasa mahkemesinin guvenlik sorusturmasi kisisel verilere ulasmasini iptal karari mevcut idari davalara etkisi 6 Tahancı Hukuk Bürosu - Ankara Avukat

“Anayasa Mahkemesi’nin Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yapmakla Görevli Birimlerin Kişisel Verilere Ulaşmasını Öngören 4045 Sayılı Kanunda Bulunan Düzenlemeyi İptal Kararı ve Mevcut İdari Davalara Etkisi” üzerine 9 yorum

  1. İstanbul istinaf Aym kararı gereği parasal hakları da tanırken Ankara istinaf tanımıyor Aym kararını şekli olarak uyguluyor bu durum da danıştaya gitmekten başka çare yok
    Bir de ben halen istinaf kararını bekliyorum başlasam bile dosyam da hep bu hukuksuz süreç görülecek lekelenmeme hakkım ne olacak
    Ankara istinaf neden dosyaları sıra ile bitirmiyor temmuz da dosyam aralıktaki başvuranın kararı çıkıyor ben bekliyorum

    Yanıtla
    • Merhaba Ahmet Bey,
      Öncelikle çok geçmiş olsun. 2016 yılı Temmuz ayından bu yana Bölge İdare Mahkemeleri istinaf kanun yolu çerçevesinde uyuşmazlıkları karara bağlamaya başladı. Güvenlik soruşturması – ilk atama dosyaları ne yazık ki Danıştay görmeyen dosyalar. Bu çerçevede BİM’in verdiği kararlar kesin karar niteliğinde oluyor. Dosyalar Danıştay görmediğinden de Ankara, Konya, İstanbul, Gaziantep vd. arasında içtihat farklılığı oluyor. Somut vakanızı tam olarak bilmediğimden dolayı mütalaa veremiyorum ancak ofisimizle görüşerek detaylı danışmanlık hizmeti alabilirsiniz.
      Saygılarımızla

      Yanıtla
  2. Öncelikle kolay gelsin merhaba internette escort numarası olarak paylaşılmış bir numaraya whatsapp üzerinden slm seninle görüşmek istiyorum saatlik ücret nedir fiyat yazarmısın benim içinde uygun olursa aricam diye mesaj atılmış diye hiç tanımadığım bilmediğim birisi gitmiş şikayetçi olmuş ve bu numaranın uygunsuz sitelerde halen mevcut olduğunu site uzantıları ile mahkemeye sunmama rağmen hakim bayandı anlamadan dinlemeden hiç araştırma yapmadan bana karşı tarafın WhatsApp ekran görüntüsü alıp onunla yaptığı şikayet üzerine mahkeme bana cinsel taciz suçundan 3 ay 22 gün ceza ve bunu hükmün açıklanması geri bırakılması diye karar verdi hakim dinlemeden anlamadan ben sana ceza vermedim 5 yıl suç işlemezsen bu olay hiç olmamış gibi görünür dedi yada bir üst mahkemeye itiraz et dedi itiraz ettim ve bu süreçte şikayetçiyi buldum yanlış anlaşılma olduğunu ve numarasının uygunsuz yerlerde paylaşıldığından haberi olmadığını
    sanığın savunmasına inandığını ve şikayetinden vazgeçtiğini dilekçe ile mahkemeye sundu ama ağır ceza mahkemesinde usulden incelemeye gitmeden ve şikayetten vazgeçmeye bile bakmadan itirazı reddetti daha sonra kanun yararına bozma talep ettik oradanda kanun yararına bozma yoluna gidilmediği yönünde cevap geldi ilk kararda araştırılmadan hagb kararı verildi hiçbir sonuç alamadık çok mağdurum bu bana verilen hagb kararı polisliğe girmeme engel olurmu cevaplarsanız memnun olurum teşekkürler.birde bu durumda başka sonuç alabileceğim başvurabilecek bir yol varmıdır Anayasa mahkemesi nede basvursam bir sonuç alabilirmiyim teşekkürler kolay gelsin.

    Yanıtla
    • Şu an polisliğe başvurduğunuz takdirde idare HAGB kararınızı alarak işlem yapamamaktadır. Bu çerçevede güvenlik soruşturmanız yukarıda izah ettiğiniz nedenle olumsuz sonuçlandırılamayacaktır. Aksi durumda tarafımızla derhal iletişime geçiniz.

      Yanıtla
  3. Tamamdır çok teşekkürler Fatih bey bu yıl eylül ayında kpss ye girip sonra başvuru yapacağım inşallah bu karar kesinleşti ve netleşti değilmi tam olarak kolay gelsin iyi çalışmalar.

    Yanıtla
  4. Merhaba, bu kararla güvenlik soruşturmasının kalktığı söylenebilir mi? Ben öğretmenlik için hazırlanıyorum da merak ettiğim otelde kalma durumuyla ilgili bir sorun ortaya çıkar mı, size hiç bundan kaynaklı bir olumsuz sonuç davası geldi mi?

    Yanıtla
  5. Merhaba
    Ben taşeron personel olarak çalışırken kadroya geçiş aşamasında güvenlik sorusturmam polis kayıtlarında adımın geçmiş olması sebebiyle olumsuz sonuçlandı. Hiçbir sicil kaydım, sorusturmam vs yokken. İdare mahkemesine basvurdum ilk mahkemede dava lehime sonuçlandı isime geri de döndüm. Sonra idare İstinafa başvurdu veistinaf mahkemesi “idarenin istediği personeli çalıştırma veya çalıştırmama hakkı var” gerekçesiyle kararı bozdu, tekrar işten çıkarıldım. Ardından anayasa mahkemesine basvurdum. Dosyam anayasa mahkemesinde inceleme asamasindayken aym nin bu iptal kararı çıktı. Dosyam hala inceleme aşamasında ve bilgi almak için aradığımda telefona çıkan personeller bireysel basvurularin sonuçlanması üç yıl bile sürebilir diyorlar. Sizce aym bu kararı çıkardıktan sonra benim durumumda olanların başvurularını topluca hızlı sonuçlandırma yoluna Gider mi? Ve tekrar idari yargıya basvursam daha cabuk sonuç alır mıyım? Teşekkürler

    Yanıtla

Yorum yapın

Call Now Button