Doktorlar Hakkında Disiplin Soruşturması | Cezası | İtirazı | İptal Davası | TTB

Doktorlar Hakkında Disiplin Soruşturması ve Cezası | İtiraz Süreci ve İptal Davası

Bu yazımızda sağlık sistemimizin kurucu unsuru olan doktorlar hakkında mesleki yaşamlarında karşılaştıkları olaylar sonucunda başlatılan disiplin soruşturması ve kovuşturması sonucunda verilen disiplin cezalarını bu cezalara itiraz sürecini ve nihayetinde idari yargıda açılabilecek olan iptal davası konusu üzerinde durduk.

Tüm kamu çalışanları gibi doktorlar hakkında gerek şikâyet gerekse denetim sonucunda disiplin soruşturması açılmakta ve disiplin cezaları uygulanmaktadır. Bu işleyişin dayanağı genel olarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve Türk Tabipleri Birliği Disiplin Yönetmeliği’dir. Özelde çalışan tabipler bakımından 657 sayılı Kanuna göre değil Türk Tabipleri Birliği Disiplin Yönetmeliği hükümleri uygulanmaktadır. 657 sayılı Kanuna tabi olan hekimler bakımından ise hem 657 sayılı Kanun, hem de adı geçen Yönetmelik uygulanmaktadır. Ancak “Bir Suçtan İki Ceza Olmaz” prensibi gereği aynı suçtan dolayı hem Yönetmelik hem de Kanun uyarınca disiplin cezası verilemez.

A. 657 Sayılı Kanun Uyarınca Disiplin Soruşturması ve Kovuşturması İle Doktorlar Hakkında Verilebilinecek Disiplin Cezaları

• Uyarma
• Kınama
• Aylıktan Kesme
• Kademe İlerlemesinin Durdurulması
• Devlet Memurluğundan Çıkarma

657 Sayılı Devlet Memurları Kanunun 125. maddesinde hangi fiillere karşılık olarak yukarıdaki cezaların verileceği tek tek sayılmıştır. Bunun yanında bu Kanun uyarınca verilecek disiplin cezaları bakımından zamanaşımı süreleri de öngörülmüştür. İki tür zamanaşımı bulunmaktadır:

Doktor Disiplin Soruşturmasında Zamanaşımı:
a) Uyarma, kınama, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezalarında bir ay içinde disiplin soruşturmasına,
b) Memurluktan çıkarma cezasında altı ay içinde disiplin kovuşturmasına, başlanmadığı takdirde disiplin cezası verme yetkisi zamanaşımına uğrar.

Doktor Disiplin Soruşturmasında Ceza Zamanaşımı:
Disiplin cezasını gerektiren fiil ve hallerin işlendiği tarihten itibaren nihayet iki yıl içinde disiplin cezası verilmediği takdirde ceza verme yetkisi zamanaşımına uğrar.

Doktorlara verilecek disiplin cezaları bakımından 1 ay, 6 ay, ve 2 yıllık zamanaşımı süreleri büyük önem arzetmektedir. Bu süreler bazen idareler tarafından dikkatten kaçarak geçirilmekte ve ceza verilemez hale gelmektedir. O yüzden bir disiplin cezası verilirken süresinde verilip verilmediği mutlaka kontrol edilmelidir aksi halde ne ceza verilirse verilsin dava açıldığında mahkemeler tarafından iptal edilecektir.

657 sayılı Kanun uyarınca verilecek disiplin cezalarında cezaların kim ya da kimler tarafından verileceği de çok önemlidir. Tabiplere re’sen verilecek cezalarda kimlerin yetkili olduğu Sağlık Bakanlığı Disiplin Amirleri Yönetmeliği’nde hüküm altına alınmıştır. Bu Yönetmeliğin ekinde yer alan tabloda her bir görevlinin karşısında hangi makamın ceza verebileceği belirtilmiştir. Bu konuda yapılacak bir hatalı işlem de mahkemelerce iptal edilecektir. Mesela il merkezinde yer alan bir hastanede görevli doktorun birinci disiplin amiri başhekim yardımcısı, ikinci disiplin amiri ise başhekimdir. Bu bakımdan il sağlık müdürü hastanede görevli bir doktora re’sen disiplin cezası veremez. Bunun yanında illerde il disiplin kurulu ve bakanlık bünyesinde yüksek disiplin kurulu bulunmaktadır. Uyarma, Kınama ve Aylıktan Kesme cezalarına karşı İl disiplin kuruluna itiraz edilebilmektedir. Bunun yanında kademe ilerlemesinin durdurulması cezası bakımından il disiplin kurulu yetkilidir.  Memurluktan çıkarma cezası bakımından ise Sağlık Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu yetkilidir.

Bir disiplin soruşturmasında usul her zaman esastan önce gelir. Bu nedenle soruşturma usullerine uymadan verilecek ceza ne olursa olsun mutlaka idari yargıdan dönecektir. Mesela savunma alınmadan, zamanaşımı süreleri geçirilerek yahut yetkisiz amir tarafından verilen disiplin cezaları idare mahkemeleri tarafından iptal edilecektir.

B. Türk Tabipleri Birliği Disiplin Yönetmeliği Uyarınca Disiplin Soruşturması ve Kovuşturması İle Doktorlar Hakkında Verilebilinecek Disiplin Cezaları

• Uyarma Cezası
• Para Cezası
• Geçici Olarak Meslekten Alıkoyma Cezası
• Oda Bölgesinde Çalışmanın Yasaklanması

Yönetmeliğin ilgili maddelerinde hangi eyleme karşılık hangi cezanın verileceği tek tek sayılmıştır. Buna ilaveten 7. maddede “Yukarıda sayılan ve disiplin cezası verilmesini gerektiren eylem ve durumlara nitelik ve ağırlık itibariyle benzer eylemlerde bulunanlara da aynı türden disiplin cezaları verilir. Benzer suçun tekrarında bir üst ceza verilebilir. Disiplin cezalarının verilmesinde eylemin veya yarattığı sonucun ağırlığına göre onur kurulları geniş takdir hakkını kullanmakta serbesttir.” hükmüne yer verilmiştir. Bu madde ile Yönetmelikte sayılmayan ancak sayılanlara benzeyen eylemler bakımından yetkili idarenin uygun ceza vereceği belirtilmiştir. Bu madde hukuken tartışmaya çok açık bir maddedir. Öncelikle suçların ve cezaların belirliliği ilkesine aykırılık teşkil etmektedir. Bu madde ile idareye çok geniş bir takdir yetkisi tanınmaktadır ki bu durumun idarenin kanuniliği ilkesine aykırı olduğu da söylenebilir.

Yönetmelikte soruşturma zamanaşımı düzenlenmiştir; buna göre “meslekten alıkoyma cezası verilmesini gerektiren eylemlerin işlenmesinden itibaren beş yıl, diğer cezaların verilmesini gerektiren eylemlerin işlenmesinden itibaren iki yıl içinde soruşturma açılmasına dair yönetim kurulu kararı verilmemiş ise bu suçlarla ilgili disiplin işlemi yapılamaz.” Ancak Yönetmelikte ceza verme zamanaşımı düzenlenmemiştir. Yani mesela meslekten çıkarmayı gerektiren bir fiil nedeniyle yönetim kurulu karar aldıysa ne zamana kadar ceza verilebileceği düzenlenmemiştir. Oysa Yönetmelikte ceza zamanaşımına dair bir düzenlemenin mutlaka bulunması gerekir, dolayısıyla makul bir süreyi aştıktan sonra verilecek disiplin cezaları süre aşımı nedeniyle iptal edilecektir.

Disiplin sürecinde yetkili makamlar da belirlenmiştir; disiplin soruşturması oda yönetim kurulu, disiplin kovuşturması ise onur kurulu ve yüksek onur kurulu tarafından yürütülmektedir. Öte yandan hakkında soruşturma yürütülen doktorun yazılı savunması mutlaka istenmelidir. Savunma için tebliğden itibaren en az 15 gün süre tanınması şarttır.

Soruşturma aşaması oda yönetim kurulu tarafından yürütülmektedir. Yönetim kurulu, dosyayı ve raporu inceleyerek, disiplin kovuşturması açılmasına yer olmadığına gerekçeli olarak karar verebilir. Bu kararlara karşı 15 gün içinde oda onur kuruluna itiraz edilebilir. Oda Onur Kurulu tarafından dosya üzerinde yapılacak inceleme sonunda, Yönetim Kurulunun bu kararını kaldırabilir.

Kovuşturma aşaması sonunda Oda onur kurulu tarafından ceza verilmesine yer olmadığına kararı da verilebilir. Bu kararlara karşı, Oda Yönetim Kurulu veya ilgili kişi Yüksek Onur Kurulu’na itiraz edebilir. Yüksek Onur Kurulu bu kararları bozabilir. Bozma sonrası onur kurulu bozma kararına uyabileceği gibi direnebilir.

Yönetmelikte düzenlenen bu itirazlar 15 günlük hak düşürücü sürelere tabidir. Dolayısıyla itiraz yapılacaksa mutlaka ilgililer tarafından bu süreler içinde yapılmış olması gerekmektedir. Aksi halde itiraz hakkı kaybedilir.

Süresi içinde itiraz edilmeyen disiplin cezalarından uyarma ve para cezaları kesinleşir ve derhal uygulanır. Meslekten alıkoyma cezaları ise, itiraz edilmese bile, Yüksek Onur Kurulu’nun onama kararı ile kesinleşir ve Sağlık Bakanlığı tarafından uygulanır.

Yönetmelikte birçok usul kuralı belirlenmiştir ve disiplin soruşturmasında usul kuralları sıkı şekil şartlarına bağlanmıştır. Bu bakımından bir disiplin cezası davasında hâkimlerin öncelikle inceleyeceği husus usul kurallarına aykırılık olup olmadığıdır. Daha sonra da verilen disiplin cezasının haklı olup olmadığı incelenmektedir.

Verilen tüm disiplin cezalarına karşı idare mahkemelerinde dava açma hakkı bulunmaktadır. Disiplin cezasının tebliğinden itibaren 60 gün içinde dava açılmalıdır. Aksi halde dava süre aşımı nedeniyle reddedilir. Bunlara ilaveten hazırlanacak dava dilekçesinin de 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 3. ve 5. maddelerine uygun olarak hazırlanması gerekmektedir. Aksi halde dilekçe usulüne uygun yazılmak üzere reddedilecektir. Şayet aynı hatalar yeni yazılan dilekçede de tekrar edilirse bu defa dava reddedilecektir. Ayrıca hangi idare mahkemesinde dava açılacağının tespiti de önem arz etmektedir. Hangi işlemlere karşı hangi idare mahkemesinin yetkili olduğu yine 2577 sayılı Kanunda belirtilmiştir. Hatalı mahkemeye açılan davalar sürüncemede kalmakta ve hak kayıpları yaşanabilmektedir.