Yürütmenin Durdurulması Ne Demek?
Yürütmenin durdurulması kararı, idari işlemin yürütülmesini durduran bir karardır. Yürütmenin durdurulması kararı ile açılan idari davanın sonuna kadar işlem durdurulmaktadır. Yürütmenin durdurulması kararı idari işlemin tüm hukuki sonuçlarını askıya alan tedbir mahiyetinde bir karardır. Yürütmenin durdurulması kararı iptal davası niteliğinde idari dava açıldığı durumlarda olur. Ancak ortada bir iptal davası yokken tek başına yürütmenin durdurulması kararı verilemez. Bu makalemizde yürütmenin durdurulması ile ilgili tarafımıza gelen sorulardan derlediğimiz başlıklar altında bilgiler vereceğiz.
Yürütmenin Durdurulması Ne Demek?
Tarafımıza gelen ve merak edilen konulardan biri de yürütmenin durdurulmasının ne demek olduğu sorusudur. Yürütmenin durdurulması 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 27. Maddesinde düzenlenmiştir.
Yürütmenin durdurulması[19]
Madde 27 – (Değişik: 10/6/1994-4001/12 md.)
1. Danıştayda veya idari mahkemelerde dava açılması dava edilen idari işlemin yürütülmesini durdurmaz.
2. (Değişik: 2/7/2012-6352/57 md.) Danıştay veya idari mahkemeler, idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda, davalı idarenin savunması alındıktan veya savunma süresi geçtikten sonra gerekçe göstererek yürütmenin durdurulmasına karar verebilirler. Uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerin yürütülmesi, savunma alındıktan sonra yeniden karar verilmek üzere, idarenin savunması alınmaksızın da durdurulabilir. (Ek cümle: 21/2/2014-6526/17 md.) Ancak, kamu görevlileri hakkında tesis edilen atama, naklen atama, görev ve unvan değişikliği, geçici veya sürekli görevlendirmelere ilişkin idari işlemler, uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerden sayılmaz. Yürütmenin durdurulması kararlarında idari işlemin hangi gerekçelerle hukuka açıkça aykırı olduğu ve işlemin uygulanması halinde doğacak telafisi güç veya imkânsız zararların neler olduğunun belirtilmesi zorunludur. Sadece ilgili kanun veya Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi hükmünün iptali istemiyle Anayasa Mahkemesine başvurulduğu gerekçesiyle yürütmenin durdurulması kararı verilemez.[20]
3. (Ek: 2/7/2012-6352/57 md.) Dava dilekçesi ve eklerinden yürütmenin durdurulması isteminin yerinde olmadığı anlaşılırsa, davalı idarenin savunması alınmaksızın istem reddedilebilir.
4. Vergi mahkemelerinde, vergi uyuşmazlıklarından doğan davaların açılması, tarh edilen vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümlerin ve bunların zam ve cezalarının dava konusu edilen bölümünün tahsil işlemlerini durdurur. Ancak, 26 ncı maddenin 3 üncü fıkrasına göre işlemden kaldırılan vergi davası dosyalarında tahsil işlemi devam eder. Bu şekilde işlemden kaldırılan dosyanın yeniden işleme konulması ile ihtirazi kayıtla verilen beyannameler üzerine yapılan işlemlerle tahsilat işlemlerinden dolayı açılan davalar, tahsil işlemini durdurmaz. Bunlar hakkında yürütmenin durdurulması istenebilir. (Ek cümle: 19/1/2022-7351/2 md.) (İptal cümle:Anayasa Mahkemesi’nin 1/6/2022 tarihli ve E.: 2023/14, K.: 2023/70 sayılı Kararı ile.)
5. Yürütmenin durdurulması istemli davalarda 16 ncı maddede yazılı süreler kısaltılabileceği gibi, tebliğin memur eliyle yapılmasına da karar verilebilir.
6. Yürütmenin durdurulması kararları teminat karşılığında verilir; ancak, durumun gereklerine göre teminat aranmayabilir. Taraflar arasında teminata ilişkin olarak çıkan anlaşmazlıklar, yürütmenin durdurulması hakkında karar veren daire, mahkeme veya hakim tarafından çözümlenir. İdareden ve adli yardımdan faydalanan kimselerden teminat alınmaz.
7. Yürütmenin durdurulması istemleri hakkında verilen kararlar; Danıştay dava dairelerince verilmişse konusuna göre İdari veya Vergi Dava Daireleri Kurullarına, bölge idare mahkemesi kararlarına karşı en yakın bölge idare mahkemesine, idare ve vergi mahkemeleri ile tek hakim tarafından verilen kararlara karşı bölge idare mahkemesine (…)[21] kararın tebliğini izleyen günden itibaren yedi gün içinde bir defaya mahsus olmak üzere itiraz edilebilir. İtiraz edilen merciler, dosyanın kendisine gelişinden itibaren yedi gün içinde karar vermek zorundadır. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir.
8. Yürütmenin durdurulması kararı verilen dava dosyaları öncelikle incelenir ve karara bağlanır.
9. (Ek: 2/7/2012-6352/57 md.) Yürütmenin durdurulmasına dair verilen kararlar onbeş gün içinde yazılır ve imzalanır.
10. (Ek: 2/7/2012-6352/57 md.) Aynı sebeplere dayanılarak ikinci kez yürütmenin durdurulması isteminde bulunulamaz.
Yürütmenin durdurulmasına yargı organları karar vermektedir. Ancak idari işlemin uygulanması halinde telafi güç ya da imkansız bir zararın doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması halinde yürütmenin durdurulması kararı verilebilmektedir. Ancak burada özellikle dikkat edilmesi gereken husus bu şartların birlikte gerçekleşmesi halidir. Burada yürütmenin durdurulması kararında idari işlemin hangi gerekçelerle açıkça hukuka aykırı olduğu ve işlemin uygulanması halinde doğacak telafisi gün veya imkânsız zararların neler olduğunun belirtilmesi zorunludur.
Yürütmenin Durdurulması Talebinin Reddine İtiraz
Tarafımıza gelen ve merak edilen konulardan biri de yürütmenin durdurulması talebinin reddedilmesi halinde yapılacak olan itirazın nasıl yapılacağı sorusudur. İdari işlemlerin iptaline ilişkin açılan idari yargı iptal davalarında yürütmenin durdurulması talebi davaya bakan mahkeme tarafından değerlendirilmektedir. Bu değerlendirme sonucunda kabul ya da ret kararı çıkmaktadır.
Çıkan karar sonrasında taraflar istemeleri halinde bir üst derece yargı merciine giderek karara itiraz edebilirler. Yapılacak olan ara karara karşı itiraz yürütmenin durdurulması kararının kabul edilmesi durumunda idare, reddedilmesi durumunda ise ilgili taraflar tarafından yedi gün içerisinde yapılabilir. Yürütmeyi durdurma kararına karşı yapılacak olan itiraz davaya bakan mahkemenin ilk derece mahkemesi olması halinde mahkemenin bağlı olduğu Bölge İdare Mahkemesi’ne yapılır.
Yürütmenin Durdurulması Kararı
Yürütmeyi durdurma hak kayıplarının durdurulması amacıyla başvurulan bir hukuki karardır. Bu sebeple tedbir niteliğinde olmakla birlikte aynı zamanda bir ara karardır. İdari işlemler yapıldığı anda itibaren hukuka uygun kabul edilir ve icrailik özelliğine sahiptir. İcrailiközelliğine sahip olması sebebiyle de başka bir makamın onayına gerek duymamaktadırlar. Ancak yürütmeyi durdurma kararının verilmesi halinde idari işlemin uygulanmasına devam edilemez ya da ertelenir.
Dolayısıyla idari işlemin icrailiği ortadan kalkmış olmaktadır. Yürütmeyi durdurma kararının idari işleme etkisine baktığımızda ise geçmişe etkili olduğunu görmekteyiz. Yani idari işlemin yapıldığı andan itibaren icra edilmesi yürütmeyi durdurma kararı ile durdurulmuş olmaktadır ve bunun sonucu olarak işlemi yapan idarenin dava konusu idari işlemi icraya başlamadan önceki haline getirmesi gerekmektedir. Fakat uygulamada bu durumun bu şekilde olmadığını, genelde kararın verildiği tarihten itibaren idari işlemin durdurulduğunu görmekteyiz. Yürütmeyi durdurma kararı bağlayıcı bir karardır ve ileriye de etkilidir.
Yürütmenin Durdurulması İdare Mahkemesi Dilekçe Örneği
ANKARA 17. İDARE MAHKEMESİ’NE
YÜRÜTMEYİ DURDURMA TALEBİDİR
E:2024/……
DAVACI : Ad Soyad (TC: …………….)
Adres
VEKİL: Av. ///
Adres
DAVALI: Milli Eğitim Bakanlığı- ANKARA
KONU: Milli Eğitim Bakanlığı tarafından müvekkil hakkında tesis edilen …./…../2024 tarih ve ………….. sayılı işlemin YÜRÜTMESİNİN DURDURULMASINA karar verilmesi istemidir.
AÇIKLAMALAR:
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
2577 sayılı Yasanın 27. Maddesinde, idari mahkemelerinin idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda, davalı idarenin savunması alındıktan veya savunma süresi geçtikten sonra gerekçe göstererek yürütmenin durdurulmasına karar verebileceği hüküm altına alınmıştır.
Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı ile güvenlik soruşturmasının SEBEP unsuru ortadan kalkmış olmaktadır. Bu nedenle dava konusu işlem açıkça hukuka aykırı hale gelmiştir.
Öte yandan müvekkilin bu işlem nedeniyle, manevi olarak çok ağır elem ve ızdırap yaşamakta ve maddi olarak da ciddi sıkıntılarla boğuşmaktadır. Bu durumun devamı müvekkil açısından katlanılmaz hale gelmiştir. Bu nedenle dava konusu işlemin yürütmesinin durdurulması gerekmektedir.
NETİCE-İ TALEP: Yukarıda açıklanan nedenlerle, öncelikle Milli Eğitim Bakanlığı tarafından müvekkil hakkında tesis edilen …./…./2024 tarih ve ……… sayılı işlemin YÜRÜTMESİNİN DURDURULMASINA, akabinde iptaline karar verilmesini saygılarımla talep ederim. 08.07.2024
……………………………………….
Vekili
Av. ///
Yürütmenin Durdurulması Talebi
Tarafımıza gelen ve merak edilen konulardan biri de yürütmeyi durdurma talebinin ne olduğu sorusudur. Yürütmeyi durdurma talebi davanın başında yapılabileceği gibi ilerleyen aşamalarda da yapılabilir. Hatta yürütmeyi durdurma talebi istinaf ve temyiz aşamalarında da yapılabilmektedir. Yürütmeyi durdurma talebinin kabul edilmesi halinde yürütülmesinin durdurulması talep edilen işlem dava sonuna kadar askıya alınır. Ancak iptal davası reddedilmiş ise daha önce verilen yürütmeyi durdurma kararı etkisiz hale gelerek ortadan kalkmaktadır. Yukarıda da bahsettiğimiz üzere yürütmeyi durdurma kararı idari davalara bakmakla görevli mahkemeler tarafından verilebilmektedir. Yürütmeyi durdurma kararı verebilecek mahkemeleri saymamız gerekirse; idare mahkemesi, vergi mahkemesi, bölge idare mahkemesi ve danıştaydır. Yürütmeyi durdurma kararı verilen iptal davası ile ilgili dosyalarda İYUK madde 27/8 e göre dosyaların esası öncelikli olarak incelenerek karara bağlanmaktadır.
İYUK Yürütmenin Durdurulması
Yürütmenin durdurulması ile ilgili düzenleme İdari Yargılama Usulü Kanunu madde 27 de düzenlenmiştir.
Yürütmenin durdurulması[19]
Madde 27 – (Değişik: 10/6/1994-4001/12 md.)
1. Danıştayda veya idari mahkemelerde dava açılması dava edilen idari işlemin yürütülmesini durdurmaz.
2. (Değişik: 2/7/2012-6352/57 md.) Danıştay veya idari mahkemeler, idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda, davalı idarenin savunması alındıktan veya savunma süresi geçtikten sonra gerekçe göstererek yürütmenin durdurulmasına karar verebilirler. Uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerin yürütülmesi, savunma alındıktan sonra yeniden karar verilmek üzere, idarenin savunması alınmaksızın da durdurulabilir. (Ek cümle: 21/2/2014-6526/17 md.) Ancak, kamu görevlileri hakkında tesis edilen atama, naklen atama, görev ve unvan değişikliği, geçici veya sürekli görevlendirmelere ilişkin idari işlemler, uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerden sayılmaz. Yürütmenin durdurulması kararlarında idari işlemin hangi gerekçelerle hukuka açıkça aykırı olduğu ve işlemin uygulanması halinde doğacak telafisi güç veya imkânsız zararların neler olduğunun belirtilmesi zorunludur. Sadece ilgili kanun veya Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi hükmünün iptali istemiyle Anayasa Mahkemesine başvurulduğu gerekçesiyle yürütmenin durdurulması kararı verilemez.[20]
3. (Ek: 2/7/2012-6352/57 md.) Dava dilekçesi ve eklerinden yürütmenin durdurulması isteminin yerinde olmadığı anlaşılırsa, davalı idarenin savunması alınmaksızın istem reddedilebilir.
4. Vergi mahkemelerinde, vergi uyuşmazlıklarından doğan davaların açılması, tarh edilen vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümlerin ve bunların zam ve cezalarının dava konusu edilen bölümünün tahsil işlemlerini durdurur. Ancak, 26 ncı maddenin 3 üncü fıkrasına göre işlemden kaldırılan vergi davası dosyalarında tahsil işlemi devam eder. Bu şekilde işlemden kaldırılan dosyanın yeniden işleme konulması ile ihtirazi kayıtla verilen beyannameler üzerine yapılan işlemlerle tahsilat işlemlerinden dolayı açılan davalar, tahsil işlemini durdurmaz. Bunlar hakkında yürütmenin durdurulması istenebilir. (Ek cümle: 19/1/2022-7351/2 md.) (İptal cümle:Anayasa Mahkemesi’nin 1/6/2022 tarihli ve E.: 2023/14, K.: 2023/70 sayılı Kararı ile.)
5. Yürütmenin durdurulması istemli davalarda 16 ncı maddede yazılı süreler kısaltılabileceği gibi, tebliğin memur eliyle yapılmasına da karar verilebilir.
6. Yürütmenin durdurulması kararları teminat karşılığında verilir; ancak, durumun gereklerine göre teminat aranmayabilir. Taraflar arasında teminata ilişkin olarak çıkan anlaşmazlıklar, yürütmenin durdurulması hakkında karar veren daire, mahkeme veya hakim tarafından çözümlenir. İdareden ve adli yardımdan faydalanan kimselerden teminat alınmaz.
7. Yürütmenin durdurulması istemleri hakkında verilen kararlar; Danıştay dava dairelerince verilmişse konusuna göre İdari veya Vergi Dava Daireleri Kurullarına, bölge idare mahkemesi kararlarına karşı en yakın bölge idare mahkemesine, idare ve vergi mahkemeleri ile tek hakim tarafından verilen kararlara karşı bölge idare mahkemesine (…)[21] kararın tebliğini izleyen günden itibaren yedi gün içinde bir defaya mahsus olmak üzere itiraz edilebilir. İtiraz edilen merciler, dosyanın kendisine gelişinden itibaren yedi gün içinde karar vermek zorundadır. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir.
8. Yürütmenin durdurulması kararı verilen dava dosyaları öncelikle incelenir ve karara bağlanır.
9. (Ek: 2/7/2012-6352/57 md.) Yürütmenin durdurulmasına dair verilen kararlar onbeş gün içinde yazılır ve imzalanır.
10. (Ek: 2/7/2012-6352/57 md.) Aynı sebeplere dayanılarak ikinci kez yürütmenin durdurulması isteminde bulunulamaz.
Maddeyi incelediğimizde yürütmenin durdurulabilmesi için gerekli şartları görebilmekteyiz. Bu şartlar; davacının yürütmenin durdurulması talebinde bulunması, idari işlemin uygulanması durumunda telafisi güç veya imkansız zararların doğması, idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması, davalı idarenin savunmasının alınması ya da savunma süresinin geçirilmesi ve bazı durumlarda mahkeme tarafından istenen teminat gösterme şartı olabilmektedir.
Avukat Fatih Tahancı, 2015 yılında Hukuk Fakültesini tam burslu, onur öğrencisi olarak Ankara’da tamamlamıştır. Avukatlık stajını Ankara Barosu nezdinde; ceza hukuku, sigorta hukuku, tazminat hukuku, iş hukuku, icra hukuku ve idare hukuku konularına odaklanmış çeşitli avukatlık bürolarında staj yaparak tamamlamıştır. Avukat Fatih Tahancı Çankaya/Ankara’da bulunan Tahancı Hukuk Bürosu’nda avukatlık faaliyeti göstermektedir.