375 Sayılı KHK’nın Geçici 35. Maddesi Uyarınca Kamu Görevinden Çıkarılma

375 sayılı khk | Olağanüstü hâl (OHAL) döneminin son bulmasıyla kamu görevinden çıkarma işlemlerinin OHAL KHK’ları ile yapılmasının önü kapanmıştır. Bu nedenle 31/07/2018 tarih ve 30495 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7145 sayılı Kanun’un 26. maddesi ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname geçici 35. madde eklenmiştir. 375 sayılı KHK’nın Geçici 35. maddesinin B bendine göre kamu görevinden çıkarma işlemi; asker, polis veya diğer kamu personellerinin bir daha kamu hizmetine kabul edilmeyecek şekilde kamu görevinden ilişiğinin kesilmesidir. 375 sayılı KHK’nın geçici 35. maddesi çıkarıldığında süresi üç yılla sınırlandırılmıştı. Süresi 31 Temmuz 2023’de dolacak iken TBMM tarafından geçici maddenin süresi bir yıl daha uzatıldı. 375 sayılı khk 35. madde uzatıldı.

375 KHK – 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname

Maddenin kamu personellerinin kamu görevinden çıkarılmasına dair B bendi şu hükümleri amirdir:

“Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç yıl süreyle; terör örgütlerine veya Millî Güvenlik Kurulunca Devletin millî güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilen;

1. 27/7/1967 tarihli ve 926 sayılı Türk Silâhlı Kuvvetleri Personel Kanununa tabi personel Milli Savunma Bakanının onayı ile kamu görevinden çıkarılır.
2. 18/3/1986 tarihli ve 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanununa tabi personelden Türk Silahlı Kuvvetlerinde istihdam edilenler Milli Savunma Bakanının onayı ile kamu görevinden çıkarılır.
3. 13/6/2001 tarihli ve 4678 sayılı Türk Silâhlı Kuvvetlerinde İstihdam Edilecek Sözleşmeli Subay ve Astsubaylar Hakkında Kanuna tabi personelden Türk Silahlı Kuvvetlerinde istihdam edilenler Milli Savunma Bakanının onayı ile kamu görevinden çıkarılır.
4. 10/3/2011 tarihli ve 6191 sayılı Sözleşmeli Erbaş ve Er Kanununa tabi personelden Türk Silahlı Kuvvetlerinde istihdam edilenler Milli Savunma Bakanının onayı ile kamu görevinden çıkarılır.
5. Milli Savunma Bakanına bağlı personel Milli Savunma Bakanının onayı ile kamu görevinden çıkarılır.
6. Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü personeli İçişleri Bakanının onayı ile kamu görevinden çıkarılır.
7. 11/10/1983 tarihli ve 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununa tabi personel, Yükseköğretim Kurulu Başkanının teklifi üzerine Yükseköğretim Kurulunun kararıyla; yükseköğretim kurumları ile yükseköğretim üst kuruluşlarındaki 657 sayılı Kanuna tabi personel ise yükseköğretim kurumları ile yükseköğretim üst kuruluşlarının en üst yöneticisinin teklifi üzerine, yükseköğretim kurumlarında üniversite yönetim kurulunun, yükseköğretim üst kuruluşlarında ise Yükseköğretim Kurulunun kararıyla kamu görevinden çıkarılır.
8. Mahalli idareler personeli, valinin başkanlığında toplanan ve vali tarafından belirlenen kurulun teklifi üzerine İçişleri Bakanının onayıyla kamu görevinden çıkarılır.
9. 657 sayılı Kanuna ve diğer mevzuata tabi her türlü kadro, pozisyon ve statüde (işçi dâhil) istihdam edilen personel, ilgili kurum veya kuruluşun en üst yöneticisi başkanlığında bağlı, ilgili veya ilişkili olunan bakan tarafından oluşturulan kurulun teklifi üzerine ilgili bakan onayıyla kamu görevinden çıkarılır. Bu maddenin (A) fıkrasında belirtilenlerin işlemleri ise söz konusu fıkradaki usule göre yapılır.
10. Bir bakanlığa bağlı, ilgili veya ilişkili olmayan diğer kurumlarda her türlü kadro, pozisyon ve statüde (işçi dâhil) istihdam edilen personel, birim amirinin teklifi üzerine atamaya yetkili amirin onayıyla kamu görevinden çıkarılır.

KHK 375 – Kamu Görevinden Çıkarma

Bu fıkranın birinci paragrafı uyarınca görevine son verilenler bir daha kamu hizmetinde istihdam edilemez, doğrudan veya dolaylı olarak görevlendirilemez; görevinden çıkarılanların uhdelerinde bulunan her türlü mütevelli heyet, kurul, komisyon, yönetim kurulu, denetim kurulu, tasfiye kurulu üyeliği ve sair görevleri de sona ermiş sayılır. Birinci paragraf uyarınca Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğünden çıkarılanların, mahkeme kararı aranmaksızın, karar tarihinden geçerli olmak üzere rütbe ve memuriyetleri geri alınır, bu kişiler yeniden kamu görevlerine kabul edilmez ve on beş gün içinde Devlet Personel Başkanlığına bildirilir. Bu paragrafta sayılan görevleri yürütmekle birlikte kamu görevlisi sıfatını taşımayanlar hakkında da bu paragraf hükümleri uygulanır.

Bu fıkraya göre görevlerine son verilenlerin silah ruhsatları, gemi adamlığına ilişkin belgeleri ve pilot lisansları iptal edilir ve bu kişiler oturdukları kamu konutlarından veya vakıf lojmanlarından on beş gün içinde tahliye edilir. Bu kişiler özel güvenlik şirketlerinin kurucusu, ortağı ve çalışanı olamaz.

Bu fıkrada öngörülen usuller uyarınca, terör örgütlerine veya Millî Güvenlik Kurulunca Devletin millî güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilerek idari işlem tesis edilmek suretiyle kamu görevinden çıkarılanların itirazları üzerine yapılacak değerlendirme sonucunda görevlerine iadesine ilişkin işlemler aynı usullerle yapılır. Bu kapsamda görevine iade edilenlere kamu görevinden çıkarıldıkları tarihten göreve başladıkları tarihe kadar geçen süreye tekabül eden mali ve sosyal hakları ödenir. Bu kişiler, kamu görevinden çıkarılmalarından dolayı herhangi bir tazminat talebinde bulunamaz. Bu personelin görevlerine iadesi, kamu görevinden çıkarıldıkları tarihte bulundukları yöneticilik görevi dışında öğrenim durumları ve kazanılmış hak aylık derecelerine uygun kadro ve pozisyonlara atanmak suretiyle de yerine getirilebilir.”

Devlet Memurluğundan Çıkarılma

375 sayılı KHK’nın geçici 35. maddesinde terör örgütü ile ilişkinin üst düzeyden alt düzeye doğru üyelik, mensubiyet, iltisak yahut irtibat olarak sıralandığı ve iltisak yahut irtibat düzeyindeki bağlantının dahi kişinin kamu görevinden çıkarılması için yeterli olduğu görülmektedir.

Terör örgütlerine veya Millî Güvenlik Kurulunca Devletin millî güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyelik, mensubiyet veya iltisak yahut bunlarla irtibatınne şekilde gerçekleşeceği hususunda mevzuatta hiçbir açıklamaya yer verilmemiştir. Uygulamaya bakıldığında kamu görevlilerinin Bylock kullanımı, üye oldukları sendika, eğitim gördükleri yahut çocuklarını gönderdikleri özel öğretim kurumları, Bank Asya’ya para yatırma, gazete ve dergi abonelikleri, Digitürk aboneliği iptali, daha önce kaldıkları yurt ve evler, 2010 yılındaki KPSS sonuçları, daha önce SGK’lı çalıştıkları firmalar, ankesörlü telefonlardan ardışık aranma, takipsizlik veya beraat kararı verilmiş olsa dahi hakkında silahlı terör örgütüne üyelik, yardım ve yöneticilikten ceza soruşturması yahut kovuşturma açılması, aleyhe tanık beyanları gibi hususların 375 sayılı KHK uyarınca kamu görevinden çıkarma işlemine sebep gösterildiği görülmektedir.

Öte yandan, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı Anayasal Düzene Karşı İşlenen Suçlar Soruşturma Bürosunun yürüttüğü bir soruşturma kapsamında 18/04/2017 tarihinde ele geçirdiği micro SD kartta Emniyet Genel Müdürlüğü nezdinde çalışan personellerin FETÖ/PDY üyeleri tarafından muhtelif kodlamalar ile fişlendiği ve bu fişlemelerin dahi tek başına 375 sayılı KHK uyarınca kamu görevinden çıkarma işlemine gerekçe gösterildiği görülmektedir. Halbuki personelin FETÖ/PDY terör örgütüne yakınlık derecesini özel hayatına ilişkin bulgulara göre belirleyen fişleme niteliğindeki bu veriler hukuka aykırı delildir ve hiçbir idari işleme esas alınamaz.

375 sayılı KHK ile kamu görevinden çıkarma işlemi kamu personeli hakkında idari soruşturma açılması ile başlayıp görevlendirilen soruşturmacının süreci yürütmesi ile devam eder. Gerekli somut bilgi ve belgeler toplanınca kamu görevlisine en az 7 (yedi) günlük savunma süresi verilir. Danıştay kararlarına göre, 7 (yedi) günlük savunma süresinin tanınmaması, savunma hakkının kısıtlanması sonucunu doğurur ve işlemi usûl açısından sakatlar.

375 Sayılı KHK 35. Madde İdari Soruşturma Süreci

• Soruşturma Başlatılması
• Soruşturmacı Atanması
• Soruşturma Süreci: Bilgi ve Belge Toplanması
• Memurdan Savunma İstenilmesi
• Soruşturmacı Raporu
• Karar: İhraç veya göreve devam

375 Sayılı KHK’nın Geçici 35. Maddesi Çerçevesinde Soruşturma Geçiren Personele Sorulan Sorular

• Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı Anayasal Düzene Karşı İşlenen Suçlar Soruşturma Bürosunun 2017/68532 sayılı soruşturmasına konu olan FETÖ/PDY Terör Örgütünün Emniyet Mahrem Yapılanması kapsamında elde edilen verilere göre, Emniyet Teşkilatında bulunduğunuz süreç içerisinde FETÖ/PDY Silahlı Terör Örgütü içerisinde yer aldığınız ve/veya faaliyetlerine katıldığınıza (toplantı, sohbet, himmet verme, örgüt evinde kalma vb.) dair iddialar içeren bilgiler elde edilmiştir. Polis Eğitim birimlerindeki eğitim süreciniz de dahil olmak üzere Emniyet Teşkilatında görev yaptığınız dönemle ilgili olarak yukarıda bahsi geçen iddiaya ilişkin aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
• Emniyet Teşkilatında FETÖ/PDY Silahlı Terör Örgütü mensuplarının sizinle ilk teması ne şekilde, kimler tarafından ve hangi tarihte gerçekleşmiştir?
• Emniyet Teşkilatına girmenizde ve daha sonra çalıştığınız birimlerin belirlenmesinde örgütün bir etkisi oldu mu?
• Yer ve tarih belirtmek kaydıyla örgütün hangi faaliyetlerine katıldınız? Bu faaliyetlerin organizasyonu nasıl veya kimler tarafından yapılırdı? Sizin dışınızda faaliyetlere katılan emniyet personeli veya harici kişiler kimlerdi?
• Örgütün toplantı veya faaliyetleri dışında irtibatlı olduğunuz ve örgüt içerisinde sorumlu olarak faaliyet yürüttüğünü bildiğiniz şahıslar var mıydı? Varsa bunları nereden tanıdığınızı ve isim/kod isim/örgütsel konumları konusunda bildiklerinizi açıklayınız.
• Örgütün sizinle ve diğer kişiler ile irtibat kurma yöntemleri nelerdi? Örgüt mensuplarınca kullanılan Bylock vb. iletişim programlarını kullandığınız mi? Kullandıysanız kimin yönlendirmesi ile hangi tarihlerde gerçekleştiğini açıklayınız.
• Örgüte herhangi bir ad altında maddi yardımda bulurdunuz mu? Bulunduysanız hangi tarihlerde, ne maksat ve miktarlarda olduğunu açıklayınız.
• İsminiz dışında örgüt içerisinde herhangi bir kod veya farklı bir takma isim kullandınız mı?
• Örgüte müzahir banka, finans kuruluşu, dermek, vakıf vb. kurum ve kuruluşlarla herhangi bir nedenle para alışverişiniz oldu mu? Oldu ise tarihleri ve para miktarları ile birlikte açıklayınız.
• Örgüte ait herhangi bir yazılı ya da görsel yayın organıma aboneliğiniz oldu mu? Oldu ise tarihleri ile birlikte açıklayınız.

FETÖ/PDY Silahlı Terör Örgütü mensupları ile Emniyet Teşkilatına girmeden önce intibatınız olmuş ise; 

•  İlk irtibatınız hangi tarihte gerçekleşmiştir? Bu irtibata vesile olan olay ve kişileri açıklayınız.
• Söz konusu dönemde yer ve tarih belirtmek kaydıyla örgütün hangi faaliyetlerine katıldınız, herhangi özel bir sorumluluk ya da görev aldınız mı?
• Bahse konu dönemde 1. maddenin alt maddelerinde yer alan sorular kapsamında dahliniz bulunması halinde yer, tarih ve konularıyla birlikte açıklayınız.

• FETÖ/PDY Silahlı Terör Örgütü kapsamında yapılan araştırmalarda şahsınızla ilgili elde edilen aşağıda yazalı bilgilere ilişkin savunmanıza veriniz.
  • ARAŞTIRMA RAPORU ÖZET:
  • Müfettişlikçe alınan ifadesinde: “ (…) FETÖ/PDY ile ilişkinizin bu çerçevede olduğunu” beyan etmiştir.

• Konu ile ilgili olarak yukarıda yer alan hususlar dışında kendiniz, varsa eşiniz/eski eşiniz ve/veya çocuklarınız ile ilgili eklemek istediğiniz hususlar varsa açıklayınız.

Kamudan Atılan Memurlar

Tesis edilen kamu görevinden çıkarma işlemi sonucunda başka bir kamu kurumunda çalışılması imkânsız hâle gelmektedir. “Memur teminatı” gereğince, kamu personelinin terör örgütlerine veya Millî Güvenlik Kurulunca Devletin millî güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatıolduğu sonucuna ulaşılabilmesi için, somut delillere dayanılmalı ve ilgiliye isnat edilen eylemlerin belli bir dereceye kadar ağır ve vahim bir nitelik arz etmesi gerekmektedir.

Verilen kamu görevinden çıkarma kararı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. maddesi uyarınca herhangi bir disiplin cezası niteliğinde değildir. 375 sayılı KHK’nın Geçici 35. maddesinde belirlenen şartların gerçekleşmesi sonucunda ilgili Bakan’ın onayı ile kamu görevlisi sıfatı sona ermektedir.

İlginizi Çekebilir; Anayasa Mahkemesi 399 sayılı KHK

7145 sayılı Kanun 26. Maddesi ile 375 Sayılı KHK’nın Geçici 35. Maddesi Düzenlenmiştir

Yukarıda arz ve izah edildiği üzere Olağanüstü Hal (OHAL)’in sona ermesi ile birlikte idarenin kanun hükmünde kararnameler ile kamu personellerini ihraç etmesi sona ermiştir. Bunun üzerine aynı hız ve süreklilikte kamu personellerini ihraç etmek için 7145 sayılı Kanun 26. Maddesi ile 375 Sayılı KHK’nın Geçici 35. Maddesi düzenlenmiştir.

Bakan Onayı İle İhraç İtiraz

375 Sayılı KHK’nın Geçici 35. maddesinin geçerliliği 31/07/2022 tarihinde son bulacak ve bu madde uyarınca kamu görevinden çıkarma işlemleri 31/07/2022 tarihinden sonra yapılamayacaktır. Herhangi bir nedenle 375 sayılı KHK’nın Geçici 35/B maddesi uyarınca kamu görevinden çıkarılanlar, işlemin kendilerine tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içerisinde bu idari işlemin iptali istemi ileidari dava açmalıdır. Zira kişinin kamu görevine son verecek kadar önemli bir sonuç doğuran bir konuda hukuka uygun bir karar verilmemiş ise kamu görevinden çıkarılmaya ilişkin işlem, idare mahkemesi tarafından hukuka aykırı bulunarak kamu personeli görevine iade edilecektir.

375 Sayılı KHK ile Kamu Görevinden Çıkarma İşlemine Karşı İptal Davası

375 sayılı KHK’nın geçici 35. maddesine dayanılarak kamu görevinden Bakan oluru ile çıkarılan kişiler en son görev yerlerinin bulunduğu yer idare mahkemesinde hiç zaman kaybetmeden 60 gün içerisinde iptal davası açmalıdırlar. Aksi takdirde 60 günlük süre kaçırılırsa ne yazık ki bir daha dava açılamayacaktır. Dava açılsa bile idare mahkemesi süre red kararı verecektir.

375 Sayılı Khk 35. Madde Emsal Karar

Astsubay olarak görev yapmakta olan bir davacının 375 sayılı KHK’nın geçici 35. maddesinin B bendi uyarınca kamu görevinden çıkarılmasına dair işleme karşı açılan iptal davasında; Muğla 2. İdare Mahkemesi tarafından E: 2020/896 sayılı emsal Yürütmenin Durdurulması kararı verilmiştir. Kararın gerekçesi;

“Davacı hakkında silahlı terör örgütüne üye olma suçundan yapılan yargılamada; ardışık arama kaydının olmadığı, 0 saniyelik görüşme yapılmamış tek başına bir arama kaydının bulunduğu, bylock kullanıcısı olmadığı, evinde yapılan aramada ve dijital materyallerinin incelenmesinde herhangi bir suç unsuruna rastlanılmadığı, örgüt hiyerarşisi içerisinde yer aldığına dair tanık beyanı veya aleyhine başkaca bir delil bulunmaması nedeniyle beraat kararı verildiği, öte yandan davalı idare tarafından dava konusu işlemi gerekçelendirir mahiyette bir bilgi ve belgenin işbu dava dosyasına sunulmadığı gibi ceza dava dosyasında da bu nitelikte bir tespitin yer almadığı anlaşılmaktadır.

Bu durumda yukarıda aktarılan hususlar birlikte göz önüne alındığında, irtibat yahut iltisakın varlığına ilişkin değerlendirmenin yeterli tespit, bilgi ve belgelerle ortaya konulamadığı anlaşıldığından dava konusu işlemin sebep unsuru yönünden hukuka aykırı olduğu kanaatine varılmıştır.” şeklindedir.

Görevli ve Yetkili Mahkeme

375 Sayılı KHK’nın Geçici 35. maddesi uyarınca kamu görevinden çıkarılan memurlar, kendilerine tebliğ edilen işlemin iptali için idari yargı mercilerine başvurabilirler. Bu kapsamda, görevli mahkeme İdare Mahkemesi’dir.

Kamu görevinden çıkarma işlemi, Bakan onayıyla gerçekleştirildiği için doğrudan idari bir işlemdir. Bu nedenle ilgililer, işlemin tebliğinden itibaren 60 gün içinde dava açmalıdır. İdareye başvuru veya itiraz zorunluluğu bulunmadığından, doğrudan iptal davası açılması mümkündür.

Yetkili mahkeme, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 33/2. maddesi uyarınca, memurun son görev yaptığı yerin bağlı bulunduğu idare mahkemesidir. Örneğin, görev yaptığı kurum bir bakanlığa bağlı ise, dava husumeti ilgili Bakanlığa yöneltilmelidir.

Ancak bazı kamu görevlileri için farklı bir yetki kuralı uygulanmaktadır. 7329 sayılı Kanun’un 16. maddesiyle yapılan değişiklik uyarınca;

• Milli Savunma Bakanlığı kadrolarında görev yapanlar,
• 7179 sayılı Askeralma Kanunu kapsamındaki yedek subay, yedek astsubay, erbaş ve erler,
  ve bu kişilerin askerî hizmete ilişkin idari işlemlerinden doğan uyuşmazlıklar,
  ilgili kişinin görev yaptığı yerin bağlı olduğu bölge idare mahkemesinin bulunduğu yerdeki idare mahkemesinde görülür.

Dolayısıyla, kamu görevinden çıkarma işlemine karşı açılacak davada görevli mahkeme İdare Mahkemesi, yetkili mahkeme ise memurun son görev yaptığı yer idare mahkemesi olacaktır.

Sıkça Sorulan Sorular