Almanya Boşanma Kararının Türkiye’de Tanıma ve Tenfizi

Almanya’da verilen boşanma kararlarının Türkiye’de geçerli olabilmesi için mutlaka tanıma ve tenfiz sürecinden geçmesi gerekmektedir. Yabancı bir mahkeme tarafından verilmiş boşanma hükmü, Türkiye’de kendiliğinden sonuç doğurmaz. Türk vatandaşlarının nüfus kayıtlarında medeni hâllerinin güncellenmesi, yeniden evlenme imkânı elde edebilmeleri ve boşanma ile bağlantılı nafaka, tazminat ve velayet kararlarının uygulanabilmesi, ancak bu sürecin tamamlanması ile mümkündür.

Almanya boşanma kararının Türkiye’de tanınması ve tenfizi, hem bireylerin özel hukuk ilişkilerinde belirsizliklerin giderilmesi hem de resmi kayıtların güncellenmesi açısından zorunludur. Bu süreç, Türk Medeni Usul Hukuku’nda düzenlenen yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi hükümleri çerçevesinde yürütülür.

İlerleyen bölümlerde Almanya’da verilen boşanma kararlarının Türkiye’de geçerli olabilmesi için aranan şartlar, nafaka, tazminat ve velayet kararlarının tenfizi, ayrıca nüfus kayıtlarına işlenme prosedürü detaylı olarak ele alınacaktır.

Almanya Boşanma Kararının Türkiye’de Tanınması ve Tenfizi İçin Aranan Şartlar

Almanya’da verilen bir boşanma kararının Türkiye’de geçerli olabilmesi için birtakım hukuki şartların yerine getirilmesi gerekir. Türk hukuk sisteminde yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi için öngörülen genel hükümler, Almanya’da verilmiş boşanma kararları açısından da uygulanır. Bu şartlar şu şekilde sıralanabilir:

• Kesinleşmiş bir karar olması: Almanya’da verilen boşanma kararının, ilgili Alman mahkemesince kesinleşmiş olması zorunludur. Henüz temyiz aşamasında bulunan kararların Türkiye’de geçerlilik kazanması mümkün değildir.
• Apostille şerhi bulunması: Türkiye ve Almanya, Lahey Apostille Sözleşmesi’ne taraf ülkelerdir. Bu nedenle boşanma kararının Almanya’daki yetkili makamlarca apostille şerhi ile onaylanması gerekir.
• Onaylı çeviri yapılması: Alman mahkemesinin verdiği boşanma kararının, yeminli tercüman aracılığıyla Türkçeye çevrilmesi ve çevirinin noter veya konsolosluk onaylı olması gerekir.
• Kamu düzenine aykırılık taşımaması: Yabancı mahkeme kararının Türk kamu düzenine açıkça aykırı olmaması gerekir. Örneğin, Türk hukukunda kabul edilmeyen bir boşanma sebebine dayanarak verilmiş kararlar kamu düzeni denetimine takılabilir.
• Karşılıklılık ilkesi: Türkiye ile Almanya arasında karşılıklılık ilişkisi mevcuttur. Bu nedenle Almanya’da verilen boşanma kararlarının Türkiye’de tanınması ve tenfizi önünde hukuki bir engel bulunmamaktadır.

Bu şartların sağlanması halinde, Almanya’da verilen boşanma kararı Türk mahkemelerince tanınıp tenfiz edilerek nüfus kayıtlarına işlenebilir ve tarafların medeni hâli güncellenir.

Boşanma ile Birlikte Verilen Tazminat, Nafaka ve Velayet Kararının Uygulanabilmesi

Almanya’da görülen boşanma davalarında, sadece evlilik birliğinin sona erdirilmesi değil; aynı zamanda nafaka, tazminat ve velayet gibi konular da karara bağlanabilmektedir. Ancak bu kararların Türkiye’de geçerli sayılabilmesi için de ayrıca tenfiz davası açılması gerekir.

• Nafaka kararları: Almanya’da verilen iştirak nafakası, yoksulluk nafakası veya tedbir nafakası gibi hükümler, Türkiye’de doğrudan icraya konulamaz. Bu kararların tahsil edilebilmesi için önce Türk mahkemelerinde tenfiz edilmesi zorunludur. Tenfiz tamamlandıktan sonra, nafaka alacaklısı Türkiye’de icra takibi başlatabilir.
• Maddi ve manevi tazminat kararları: Boşanma davası sırasında Almanya’da hükmedilen tazminat kararları da Türkiye’de hüküm ve sonuç doğurmaz. Bu kararların icra edilebilmesi için mutlaka Türk mahkemelerince tenfiz kararı verilmesi gerekir.
• Velayet kararları: Almanya’da verilen çocuk velayetine ilişkin kararların Türkiye’de uygulanabilmesi için de yine tenfiz yoluna başvurulması zorunludur. Tenfiz davası sonucunda Türk mahkemesi kararı uygun bulursa, velayet hakkı tanınır ve ilgili taraf Türkiye’de de bu hakka sahip olur.

Bu noktada önemli bir ayrım yapılmalıdır: Boşanmanın nüfus kayıtlarına işlenmesi için sadece tanıma kararı yeterli olabilirken, boşanma ile birlikte hükmedilen nafaka, tazminat ve velayet kararlarının Türkiye’de uygulanabilmesi için mutlaka tenfiz gereklidir.

Boşanmanın Nüfus Kütüğüne İşlenmesi

Almanya’da verilen boşanma kararının Türkiye’de resmi nüfus kayıtlarına işlenmesi, tarafların medeni durumlarının güncellenmesi ve yeniden evlenme haklarını kullanabilmeleri için önemlidir. Bu husus, Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 27/A maddesi ile düzenlenmiştir.

• Türk vatandaşı olan eşler, konsolosluk veya nüfus müdürlüğüne birlikte başvurarak Almanya boşanma kararını nüfusa tescil ettirebilirler. Bu başvuru bizzat yapılabileceği gibi vekil aracılığıyla da gerçekleştirilebilir.
• Her iki tarafın birlikte başvurması halinde, dava açmaya gerek kalmaksızın boşanma kararı nüfus kayıtlarına işlenir. Böylece tarafların medeni hâli Türkiye’de de boşanmış olarak güncellenir.
• Bazı durumlarda eşlerden sadece birinin başvurusu da yeterli görülmekte, ancak bu durum istisnai nitelik taşımaktadır.

Eğer eşlerin birlikte başvuru yapma imkânı yoksa, konsolosluk veya nüfus müdürlüğü kararı işleyemez. Bu durumda taraflardan birinin Türkiye’de tanıma ve tenfiz davası açması gerekir. Ayrıca, nafaka, velayet ve tazminat kararlarının nüfus müdürlükleri veya konsolosluklar tarafından uygulanması mümkün değildir. Bu kararların Türkiye’de icra edilebilmesi için mutlaka tenfiz davası açılması gerekmektedir.

Yargıtay Kararları

Almanya boşanma kararlarının Türkiye’de tanınması ve tenfizi süreci, Yargıtay içtihatları ile de şekillenmiştir. Yargıtay, birçok kararında kesinleşmiş boşanma ilamının Türkiye’de nüfus kayıtlarına işlenebilmesi için tanıma veya tenfiz davasının zorunluluğunu vurgulamaktadır.

• Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin bir kararında, Almanya’da verilen boşanma hükmünün Türkiye’de doğrudan geçerli olamayacağı, bu kararın ancak tenfiz davası sonucunda Türk hukuk sisteminde icra edilebileceği belirtilmiştir.
• Başka bir Yargıtay kararında, Almanya’da verilen nafaka hükmünün Türkiye’de icraya konulabilmesi için öncelikle Türk mahkemelerince tenfiz edilmesi gerektiği vurgulanmıştır.
• Yargıtay, kamu düzeni denetimini her zaman dikkate almakta, Türk hukukuna açıkça aykırı bir boşanma sebebine dayanılarak verilmiş kararların Türkiye’de tanınamayacağına hükmetmektedir.

Bu içtihatlar göstermektedir ki, Almanya’da verilen boşanma kararlarının Türkiye’de geçerli olabilmesi, yalnızca ilgili mahkemelerden tanıma ve tenfiz kararı alınması ile mümkündür.

ALMANYA BOŞANMA KARARININ TÜRKİYE’DE TANINMASI VE TENFİZİ

1929 tarihli “Türkiye Cumhuriyeti ile Almanya Devleti Arasında Hukukî ve TicarîMevaddı Adliyeye Müteallik Münesabatı Mütekabiliyeye Dair Mukavelename” kapsamında Almanya ile Türkiye arasında mütekabiliyet yani karşılıklılık ilkesi sağlanmış olduğundan Almanya mahkemelerinde verilen kararların Türk mahkemelerinde tanınmasına ve tenfizine ilişkin herhangi bir hukuki engel bulunmamaktadır. Almanya mahkemelerinde boşanan bir kişi bu kararın Türkiye mahkemelerinde tanınmasını ve tenfizini pek tabi sağlayabilir.

Almanya mahkemelerinde boşanan bir kişi bu kararın, MÖHUK 51. maddesinde yetkili kılınan yerlerdeki aile mahkemelerine başvurmak suretiyle tanınması ve tenfizini sağlayabilir.Bu müessesenin kullanılabilmesi için öncelikle bu kararın Almanya’da kesinleşmiş bir karar olması gerekir. Yani bu karara karşı Almanya mevzuatının öngördüğü tüm üst kanun yolları tüketilmiş ve bu karara karşı Almanya’da başvurulacak bir üst kanun yolu kalmamış olmalıdır. Almanya mahkemelerince verilmiş ve henüz kesinleşmemiş boşanma kararının Türkiye’de tanınması ve tenfizi mümkün değildir. Bunun nedeni ise Almanya’da bir karar kesinleşmemişse üst kanun yoluna gidilerek bu kararın her zaman için değişme ihtimali bulunmaktadır. Değişme ihtimali bulunan bir kararın Türkiye’de tanınması ve tenfizi sonrasında, Almanya’da kararın üst kanun yolu mercileri tarafından değiştirilmesi veya kaldırılması halinde önceki kararın Türkiye’de uygulanabilmesi ve geçerli kabul edilmesi mümkün olmayacaktır. Bu durum uygulamada karışıklığa yol açabilecektir. Bu sebeple kanun yabancı mahkeme kararının kesinleşmiş olması şartını aramaktadır.

5490 Sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 27/A maddesi ile getirilen düzenleme ile yabancı mahkeme boşanma kararının tanınması ve tenfizi için mahkemeye başvurmadan nüfus müdürlüğüne başvurulmak suretiyle kararın tanınması ve tenfizinin sağlama imkanı da tanınmıştır.

Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 27/A maddesinde: 

“(1) Yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca boşanmaya, evliliğin butlanına, iptaline veya mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin olarak verilen kararlar; bizzat veya vekilleri aracılığıyla tarafların birlikte veya taraflardan birinin ölmüş ya da yabancı olması halinde Türk vatandaşı olan diğer taraf veya vekilinin tek başına başvurması, verildiği devlet kanunlarına göre konusunda yetkili adlî veya idarî makam tarafından verilmiş ve usulen kesinleşmiş olması ve Türk kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması şartlarıyla nüfus kütüğüne tescil edilir.

(2) Nüfus kütüğüne yapılacak tescil işlemleri, yurt dışında kararın verildiği ülkedeki dış temsilcilikler, yurt içinde ise Bakanlık tarafından belirlenen nüfus müdürlükleri tarafından yapılır. 

(3) Bu maddede sayılan şartlar yerine getirilmediği gerekçesiyle tescil talebi reddedilen kararların Türkiye’de tanınması, 27/11/2007 tarihli ve 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun uyarınca yapılır.” düzenlemesi yer almaktadır.

Yani dilerseniz mahkeme yoluna hiç başvurmadan direkt ilgili  nüfus müdürlüğüne başvurulmak suretiyle de yabancı mahkeme kararının Türkiye’de tanınması ve tenfizi sağlanabilecektir.

ALMANYA’DA ALINAN BOŞANMA KARARI TÜRKİYE İÇİN YETERLİ MİDİR?

Evet. Almanya’da verilen bir boşanma kararı Türkiye için de geçerlidir. Almanya’da boşanan bir kişi ülkemiz aile mahkemelerine başvurduğunda bu kişi ve eski eşi hakkında boşanma kararı verilmesi için ayrıca bir yargılama süreci yapılmayacaktır. Sadece Almanya mahkemeleri tarafından verilen boşanma kararının Türkiye’de de aynı kapsamda geçerli olması için ülkemiz mahkemeleri tarafından tanınması ve tenfizi yeterlidir. İşbu boşanma kararının tanınması ve tenfizi uzun bir yargılama süreci gerektirmemekte çoğunlukla tek celsede kararın tanınması ve tenfizine karar verilmektedir.

ALMANYA BOŞANMA TANIMA TENFİZ DAVASI İÇİN TÜRKİYE’YE GELMEK ZORUNLU MUDUR?

Hayır. Almanya’da yaşayan bir kişinin boşanma kararının tanınması ve tenfizini sağlamak amacıyla Türkiye’ye gelmesi zorunlu değildir.  Avukata özel yetki içerir bir vekaletname vermek suretiyle bu hukuksal süreci sağlıklı ve eksiksik bir şekilde sürdürebilir. Kişinin bizzat başvuru yapması veya açılan dava sonucunda yapılacak duruşmaya katılımı zorunlu değildir. Avukat, kişiyi temsilen bu süreci tek başına yürütebilir.

DAVA AÇMAK VEYA NÜFUSA KAYIT İŞLEMLERİ İÇİN NE YAPMAK GEREKİR?

Öncelikle kişinin Türkiye’ye gelme ve bu süreci takip etme imkanı yoksa bu süreci kendisi adına yürütecek bir avukatla anlaşabilir. Akabinde kanunda öngörülen belgeleri mahkemeye veya nüfusu müdürlüğüne sunulmak üzere temin etmesi ve avukatına iletmesi gereklidir. İşbu belgeler olmadan bir başvuru yapılması ve bu başvurunun kabul edilme imkanı yoktur.

Avukata bu konuda verilecek vekaletname genel bir vekaletname değildir. Bu konuda avukata tanıma ve tenfiz yapabileceğine ilişkin özel yetki içerir bir vekaletname verilmelidir.

TANIMA TENFİZ DAVASI İÇİN GEREKLİ BELGELER NELERDİR?

İşbu dava açılırken sunulması gerekli belgeler kanunda açıkça düzenlenmiştir.

MÖHUK’un 53. maddesinde:

Tenfiz dilekçesine aşağıdaki belgeler eklenir: 

• a) Yabancı mahkeme ilâmının o ülke makamlarınca usulen onanmış aslı veya ilâmı veren yargı organı tarafından onanmış örneği ve onanmış tercümesi.
• b) İlâmın kesinleştiğini gösteren ve o ülke makamlarınca usulen onanmış yazı veya belge ile onanmış tercümesi.

YURTDIŞI TANIMA VE TENFİZ NE KADAR SÜRER?

Tanıma ve tenfiz davaları yargılama süreci uzun süren davalar değildir. Bu davalarda aile mahkemeleri yeni bir boşanma yargılaması yapmamaktadır. Hakim davada sadece kararın yasal olarak taşıması gereken şartları taşıyıp taşımadığına ve kararın Türk kamu düzenine aykırı nitelikte bir karar olup olmadığına bakmaktadır. Bu inceleme sonrasında yasal olarak herhangi bir eksiklik ve aykırılık bulunmadığına kanaat getirilen boşanma kararının tanınması ve tenfizine karar verilmektedir.

ALMANYA’DA BOŞANAN BİRİSİ TÜRKİYE’DEKİ MALLARINI NASIL PAYLAŞIR?

Öncelikle Almanya’da verilen boşanma kararının Türkiye’de tanınması ve tenfizi gereklidir. Akabinde Türkiye’de yapılan tanıma ve tenfiz davası sonucunda verilen tanıma ve tenfiz kararı kesinleşmelidir. Tanıma ve tenfiz kararının kesinleşmesinden sonra kişi Türkiye’deki malların bölüşümü ve paylaşımı için mal rejiminin tasfiyesi davası açmak suretiyle bu malların paylaşımını sağlayabilecektir.

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi’nin 2015/3525 E. 2015/8509 K. Sayılı ilamında: “Yabancı mahkemelerce verilmiş ve kesinleşmiş boşanma ilamı hakkında, Türk mahkemelerince tanıma tenfiz kararı verilmedikçe eşler Türk kanunlarına göre boşanmış sayılmayacaklarından, ara dönemde boşanmaya bağlı olarak Türkiye’de açılacak tazminat, nafaka ve mal rejiminin tasfiyesi gibi bazı dava haklarının kullanılması imkanı olmayacaktır. Başka bir anlatımla, bu ara dönemde açılan davaların, davanın görülebilirlik ön koşulu (evlilik devam ettiğinden) gerçekleşmediğinden reddedilmesi gerekecektir… Bu bakımdan; bir alacak davası olarak mal rejiminin tasfiyesine ilişkin alacak davalarında zamanaşımı süresinin; boşanmaya bağlı dava haklarının kullanılabilir hale geldiği, tanıma/tenfiz kararının kesinleşmesi tarihinden başlatılması gerekir.” denilmiştir. 

Yargıtay kararından özetle; Türkiye’de bulunan malların bölüşülmesi için öncelikle yabancı mahkeme tarafından verilen boşanma kararının Türkiye’de tanınması ve tenfizi gereklidir. Akabinde Türkiye mahkemesi tarafından verilen tanıma ve tenfiz kararının Türk yasal mevzuatına göre kesinleşmesi gereklidir. Tanıma tenfiz kararının kesinleşmesinden sonra kişi tarafından mal rejiminin tasfiyesi davası açılmak suretiyle Türkiye’deki malların bölüşümü ve paylaşımı sağlanabilecektir.