Doktor Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması

Doktor güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, özellikle DHY sürecindeki hekimlerin en çok merak ettiği konuların başında gelmektedir. Tıp fakültesinden mezun olup kamuya atanmak isteyen hekimlerin önünde duran ilk idari süreçlerden biri, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasıdır. Ancak bu noktada kafa karışıklığı büyüktür: Doktor güvenlik soruşturması yapılır mı? Sadece arşiv araştırması yeterli midir? Otel kaydı, HAGB, aile üyeleri gibi hususlar süreci etkiler mi? Bu yazımızda, 2025 yılı itibarıyla geçerli olan mevzuata dayanarak doktorlar için güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının ne şekilde uygulandığını, süreçte karşılaşılabilecek sorunları ve hukuki çözüm yollarını tüm detaylarıyla açıklıyoruz.

Doktorlara Güvenlik Soruşturması Yapılır mı?

Hayır, 2025 yılı itibarıyla kamuya atanacak doktorlara güvenlik soruşturması yapılmaz. Sadece arşiv araştırması yapılır. Bu durum, 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu ile açıkça düzenlenmiştir. Kanunda güvenlik soruşturması yapılacak meslek grupları tek tek sayılmış olup, doktorlar bu listede yer almamaktadır.

Bazı adaylar hâlâ doktor güvenlik soruşturması yapıldığını düşünmekte ancak bu bilgi yanlıştır.

Dolayısıyla, kamu hastanelerinde çalışmak üzere ataması yapılan hekimler için güvenlik soruşturması uygulanmaz; yalnızca arşiv araştırması yapılır. Ancak bu ayrım çoğu zaman karıştırılmakta ve doktorlar gereksiz yere tedirgin olmaktadır.

Doktor güvenlik soruşturması yerine yalnızca arşiv araştırması yapılması, sürecin daha objektif olmasını sağlar.

Doktorlara Sadece Arşiv Araştırması Neden Yapılır? Yasal Dayanağı Nedir?

Arşiv araştırmasının tek başına yeterli olmasının sebebi kanuni düzenleme ile doktorların güvenlik soruşturmasından muaf tutulmuş olmasıdır. 7315 sayılı kanunun 3. maddesinde, sadece belirli görevlerde çalışacak kişiler hakkında güvenlik soruşturması yapılacağı düzenlenmiş, bu kişiler arasında doktorlara yer verilmemiştir.

Buna göre güvenlik soruşturması;

• Emniyet Genel Müdürlüğü,
• Jandarma,
• MİT,
• Cezaevi personeli,
• Öğretmenler,
• Üst düzey kamu yöneticileri

gibi kritik görevlerde çalışan kamu personeli için öngörülmüştür. Doktorlar ise bu kapsamda değerlendirilmemektedir. Bu nedenle Sağlık Bakanlığı yalnızca arşiv araştırması yaptırmakla yükümlüdür. Doktor güvenlik soruşturması yerine yalnızca arşiv araştırması yapılması, sürecin daha objektif olmasını sağlar.

Arşiv Araştırmasında Nelere Bakılır?

Doktor Güvenlik Soruşturması sürecinde Neler İncelenemez, Neler İncelenir? Arşiv araştırması, kişinin kamu görevine uygunluğunu geçmiş kayıtlar üzerinden değerlendirir. Gizli istihbarat bilgileri toplanmaz. Aşağıdaki unsurlar incelenir:

• Adli sicil kaydı
• Kolluk kuvvetleri tarafından aranan biri olup olmadığı
• Kişi hakkında tahdit kararı olup olmadığı
• Kesinleşmiş mahkeme kararları
• Ceza Muhakemesi Kanunu kapsamındaki HAGB kararları
• Devlet memurluğundan çıkarılma cezası olup olmadığı
• Devam eden ya da sonuçlanmış soruşturma ve kovuşturmalar

Ancak şuna dikkat edilmelidir: Soruşturma varsa otomatikman elenme anlamına gelmez. Özellikle basit suçlar (örneğin trafik kazası sonrası taksirli yaralama) Sağlık Bakanlığı tarafından genellikle memuriyete engel olarak görülmemektedir. Ancak terör, yüz kızartıcı suçlar veya organize suç bağlantısı gibi ağır suçlar arşiv araştırmasını olumsuz etkileyebilir.

Güvenlik Soruşturması ile Arşiv Araştırması Arasındaki Fark Nedir?

Güvenlik soruşturması, kişinin sadece adli geçmişine değil, aynı zamanda istihbari bilgilere, aile bağlarına, sosyal çevresine ve hatta yaşam tarzına dair verilere dayalı daha kapsamlı ve sübjektif bir değerlendirmedir. Arşiv araştırması ise yalnızca geçmişteki resmi kayıtlarla sınırlıdır.

Özellik	Arşiv Araştırması	Güvenlik Soruşturması
Adli sicil kaydı	✅	✅
Devam eden soruşturma/kovuşturma	✅	✅
Kamu görevinden çıkarılma	✅	✅
İstihbari bilgi (MİT, Emniyet)	❌	✅
Aile bireyleri, sosyal çevre	❌	✅
Yorumlama payı	Düşük (objektif)	Yüksek (sübjektif)

Doktorlar hakkında yalnızca arşiv araştırması yapılmasının nedeni, bu sürecin daha sınırlı, denetlenebilir ve ölçülebilir olmasıdır.

Doktor Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kaç Gün Sürer?

Yasaya göre süreler şu şekildedir:

• Arşiv araştırması: En geç 30 gün
• Güvenlik soruşturması: En geç 60 gün (doktorlar için uygulanmaz)

Ancak uygulamada bu süreler resmî tatiller, evrak yoğunluğu ve bilgi taleplerine bağlı olarak uzayabilmektedir. Arşiv araştırması süresi bazı doktorlar için 10-15 gün içinde sonuçlanırken, hakkında geçmişte bir işlem bulunan adaylarda 2-3 ay sürebilmektedir.

İş günü hesabı yapıldığından, 30 günlük süre pratikte 40-45 takvim gününe denk gelebilir. Sürenin uzaması, doğrudan olumsuzluk anlamına gelmez.

Tebligatta İsminiz Yoksa Ne Anlama Gelir?

DHY (Devlet Hizmeti Yükümlülüğü) kapsamında tebligat listelerinde ismi açıklanmayan doktorlar genellikle paniğe kapılır. Ancak ilk listede isminizin olmaması:

• Arşiv araştırmanızın henüz sonuçlanmadığı
• Emniyet birimlerinden bilgi bekleniyor olabileceği
• Evraklarınızda eksiklik olduğu

anlamına gelir. Otomatik elenme veya hak kaybı söz konusu değildir. Hakkınızda hiçbir olumsuzluk yoksa bir sonraki listede yer alırsınız. Ancak sürecin uzaması sizi endişelendiriyorsa İl Sağlık Müdürlüğü veya CİMER üzerinden bilgi talebinde bulunabilirsiniz.

Güvenlik Soruşturması Olumsuz Gelen Doktorlar Ne Yapmalı?

Her ne kadar doktorlar için güvenlik soruşturması yapılmasa da, arşiv araştırmasının olumsuz sonuçlanması aynı etkiyi doğurur: atamanın yapılmaması. Bu durumda izlenmesi gereken hukuki yol nettir:

1. Kararın size tebliğ edilmesini bekleyin.
2. Tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içinde bulunduğunuz yerdeki idare mahkemesinde iptal davası açın.
3. Dava dilekçenize “yürütmenin durdurulması” talebini mutlaka ekleyin.
4. İdare hukuku konusunda uzman bir avukat ile süreci yürütün.

Arşiv araştırmasındaki olumsuzlukların çoğu, mahkemeler tarafından masumiyet karinesine aykırı bulunarak iptal edilmektedir. Emsal kararlarda özellikle HAGB, devam eden soruşturma, otel kaydı gibi gerekçeler kabul görmemektedir.

HAGB, Otel Kaydı, Aile Üyeleri Arşiv Araştırmasını Etkiler mi?

Bu konular yıllardır adaylar arasında tartışma konusudur. Durumu netleştirelim:

• HAGB (Hükmün açıklanmasının geri bırakılması):
  • Resmî olarak hüküm sayılmaz.
  • Sağlık Bakanlığı bazı dosyalarda HAGB’yi olumsuzluk sebebi yapabiliyor.
  • Ancak idare mahkemeleri HAGB’ye dayanarak yapılan redleri çoğunlukla iptal ediyor.
• Otel kaydı:
  • Sosyal medyada çokça söylense de hukuken dikkate alınamaz.
  • Arşiv araştırmasında otel kaydı incelenmez.
  • Mülakatlarda bu konuya değinilirse de, bu değerlendirme mülakatla sınırlıdır.
• Aile bireylerinin durumu (örneğin KHK ile ihraç bir baba):
  • Suçta ve cezada şahsilik ilkesi gereği kişinin ailesi dikkate alınamaz.
  • Zaten güvenlik soruşturması yapılmadığı için aile bilgisi araştırma kapsamına da girmez.

DHY Sürecinde Arşiv Araştırması

Tıp fakültesinden mezun olan doktorlar için Devlet Hizmeti Yükümlülüğü (DHY) zorunludur. Ancak arşiv araştırması sonucu olumsuz gelen adaylar bu yükümlülüğü yerine getiremez. Bu durumda ne olur?

• Kişi, memuriyet statüsünü kazanamayacağı için DHY’den muaf olur.
• Sağlık Bakanlığı’na yazılı dilekçe ile başvurarak arşiv araştırmasının olumsuz sonuçlandığını bildirip DHY yükümlülüğünden feragat edebilir.
• Ardından özel hastanelerde ya da serbest kliniklerde çalışmaya başlanabilir.

Bu süreçte Sağlık Bakanlığı herhangi bir cezai ya da idari yaptırım uygulamaz. Ancak memuriyetle bağınızın kesilmesi nedeniyle sosyal haklar ve devlet kadrosunda çalışma imkanlarınız ortadan kalkar.

Güvenlik Soruşturması Sonuçları Nereden ve Nasıl Öğrenilir?

Arşiv araştırması sonuçları e-Devlet üzerinden öğrenilemez. Sonuçlar yalnızca ilgili kurumlara (örneğin Sağlık Bakanlığı) iletilir. Adaylara doğrudan bildirilmez. Ancak bilgi edinmenin bazı yolları vardır:

• Tebligat beklemek: Olumluysa isim listelerinde yer alırsınız.
• İl Sağlık Müdürlüklerine başvuru: Yazılı veya şahsen bilgi talep edebilirsiniz.
• CİMER üzerinden başvuru: Arşiv araştırması süreciyle ilgili durumunuzu öğrenebilirsiniz.
• Dava açılması halinde: Mahkeme aracılığıyla arşiv araştırmasının gerekçeli sonucu görülebilir.

Unutulmamalıdır: Olumsuz sonucun gerekçesi genellikle sadece dava açıldığında mahkeme ile paylaşılır.

Güvenlik Soruşturması Olumsuz Kararlarına Karşı Açılacak Davalar ve Emsal Kararlar

Eğer arşiv araştırması sonucunuz olumsuz gelirse ve bu nedenle atamanız yapılmazsa, izlemeniz gereken hukuki yol:

• 60 gün içinde iptal davası açılması gerekir.
• Dava dilekçenizde şu talepler yer almalıdır:
  • İdari işlemin (atama engelinin) iptali
  • Yürütmenin durdurulması
  • Özlük ve maaş haklarının geriye dönük iadesi

📌 Emsal Kararlar:

• HAGB nedeniyle red: Mahkemeler, HAGB’nin hüküm olmadığını vurgulayarak iptal kararları vermektedir.
• Terör soruşturması geçiren ama takipsizlik alan doktor: Mahkemeler masumiyet karinesini esas alarak memuriyetin engellenemeyeceğine karar vermektedir.
• KHK’lı aile bireyi olan adayın red edilmesi: Mahkemeler bunu “suçta ve cezada şahsilik” ilkesine aykırı bularak iptal etmektedir.

Bu nedenle uzman bir idare hukuku avukatı ile dava açmak sürecin seyrini doğrudan etkileyebilir.

Doktorlar İçin Arşiv Araştırması Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Adli geçmişinizi kontrol edin: e-Devlet üzerinden adli sicil kaydınızı mutlaka gözden geçirin.
• Daha önceki disiplin cezaları varsa, süreci uzatabilir.
• İkamet adresinizle ilgili değişiklikleri güncel tutun: Sorgulamalar için kolluk birimleri yerel bilgiye başvurabilir.
• Tebligatları kaçırmamak için iletişim bilgilerinizi doğru verdiğinizden emin olun.
• CİMER ve il müdürlüklerine yapılacak başvurular dikkatli ve resmi dille yazılmalı.

Sıkça Sorulan Sorular