Fazla Mesai ve Saatlik Ücret Hesaplama 2025

Çalışma hayatında fazla mesai, işletmelerin iş yoğunluğunu karşılamak ya da acil durumlarda üretim ve hizmetin devamlılığını sağlamak amacıyla başvurulan önemli bir uygulamadır. Normal çalışma saatlerinin dışında yapılan bu çalışmalar, çalışanların emeklerinin karşılığını adil şekilde alabilmesi için kanunla güvence altına alınmıştır.

Bu yazımızda, Fazla Mesai ve Saatlik Ücret Hesaplama 2025 kapsamında güncel hesaplama yöntemlerini, asgari ücretli çalışanlar için fazla mesai ücretlerini, yasal düzenlemeleri ve örnek hesaplamaları ayrıntılı şekilde ele alacağız.

İşçi Kanunu Fazla Mesai Hesaplama 2025

Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi; günde en çok yedi buçuk, haftada en çok otuz yedi buçuk saattir. Ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmalardır. Bununla birlikte haftalık 45 saati aşmamış olsa dahi günlük 11 saati aşan çalışmalar da fazla çalışmadan sayılıp zamlı olarak ödenecektir. Görüleceği üzere 45 saati aşan çalışmalar fazla mesai olarak sayılacaktır ve zamlı olarak ödenecektir.

Fazla Mesai Nedir?

Fazla mesai, çalışanların haftalık yasal çalışma süresi olan 45 saatin üzerinde yaptıkları çalışmalar olarak tanımlanmaktadır. İş Kanunu’na göre bu süreyi aşan her saat için çalışan, normal saatlik ücretine ek olarak %50 fazlasını almaya hak kazanır.

Örneğin, saatlik ücreti 120 TL olan bir işçinin fazla mesai ücreti 180 TL olacaktır. Yani fazla mesai, çalışanın normal saatlik ücretinin bir buçuk katı üzerinden hesaplanır.

Fazla mesai uygulaması genellikle işletmelerin dönemsel yoğunluklarında, proje teslim süreçlerinde veya acil işlerin yetiştirilmesinde tercih edilmektedir. Bununla birlikte, işçilerin sağlık, dinlenme ve sosyal yaşam dengesi gözetilerek yıllık fazla mesai süresi kanunla 270 saat ile sınırlandırılmıştır.

2025 Fazla Mesai Ücreti Ne Kadardır?

2025 yılında fazla mesai ücreti, çalışanın brüt maaşı esas alınarak hesaplanır. Yasal düzenlemelere göre, fazla mesai saatlik brüt ücretin %50 fazlası üzerinden ödenir.

Örneğin, aylık brüt maaşı 30.000 TL olan bir işçinin saatlik brüt ücreti şu şekilde bulunur:

• 30.000 TL ÷ 225 saat = 133,33 TL (saatlik brüt ücret)
• Fazla mesai ücreti = 133,33 TL x 1,5 = 200,00 TL

Bu durumda, söz konusu çalışan her bir fazla mesai saati için 200 TL almaktadır.

Dolayısıyla, 2025 yılı itibarıyla çalışanların fazla mesai karşılıkları, brüt maaşlarına ve yaptıkları fazla çalışma saatine göre farklılık göstermektedir.

Asgari Ücret Mesai Nasıl Hesaplanır?

Fazla mesai hesaplamalarında en çok merak edilen konulardan biri de asgari ücretli çalışanların fazla mesai ücretidir. Hesaplama yapılırken esas alınan kriter yine brüt asgari ücret olmaktadır.

2025 yılı için brüt asgari ücret 26.005,50 TL olarak belirlenmiştir. Bu tutar dikkate alındığında:

• Saatlik brüt ücret: 26.005,50 ÷ 225 = 115,58 TL
• Fazla mesai saatlik ücreti: 115,58 x 1,5 = 173,37 TL

Dolayısıyla, asgari ücretli bir çalışanın her bir fazla mesai saati için 173,37 TL alması gerekmektedir. Ayrıca asgari ücrette yapılacak yeni düzenlemeler veya zamlar, fazla mesai ücretini de doğrudan etkilemektedir.

Asgari Ücret Saatlik 2025 Ne Kadardır?

2025 yılı için belirlenen brüt asgari ücret esas alındığında, saatlik asgari brüt ücret 115,58 TL olarak hesaplanmaktadır. Bu tutar, fazla mesai ve diğer çalışma sürelerine bağlı hesaplamalarda temel alınmaktadır. Asgari ücrette yapılacak olası değişiklikler veya zamlar, saatlik ücret tutarını da doğrudan etkileyecektir.

Asgari Ücret Saatlik Net Ne Kadardır?

2025 yılı için net aylık asgari ücret 22.104,67 TL olarak belirlenmiştir. Bu tutarı saatlik net ücret hâline getirmek için aynı mantıkla 225’e bölme yöntemi kullanılır:

Hesaplama:

• 22.104,67 TL ÷ 225 = 98,24 TL

Dolayısıyla, 2025 için asgari ücretin saatlik net karşılığı yaklaşık 98,24 TL’dir.

Fazla Mesai Nasıl Hesaplanır?

Fazla mesai ücreti hesaplanırken ilk adım, çalışanın saatlik brüt ücretini bulmaktır. Bunun için aylık brüt maaş 225’e bölünür. Elde edilen saatlik ücretin üzerine %50 fazlası eklenerek fazla mesai ücreti bulunur.

Formül şu şekildedir:

Saatlik Brüt Ücret x 1,5 = Fazla Mesai Saatlik Ücreti

Örnek hesaplama:

• Aylık brüt maaş: 20.000 TL
• Saatlik brüt ücret: 20.000 ÷ 225 = 88,88 TL
• Fazla mesai ücreti: 88,88 x 1,5 = 133,32 TL
• 5 saat fazla mesai yapılırsa: 133,32 x 5 = 666,60 TL

Bu örnekten görüleceği üzere, fazla mesai ücreti her çalışanın brüt maaşına ve yaptığı fazla mesai saatine göre farklılık göstermektedir.

Fazla Mesai Neden 225’e Bölünür?

Fazla mesai hesabında aylık brüt maaşın 225’e bölünmesinin nedeni, İş Kanunu’nda belirlenen günlük yasal çalışma süresine dayanır. Günlük çalışma süresi 7,5 saat, haftalık ise 45 saat olarak kabul edilmektedir.

Bir ay ortalama 30 gün üzerinden hesaplandığında:

• 30 gün x 7,5 saat = 225 saat

Bu nedenle, çalışanların saatlik brüt ücreti bulunurken aylık brüt maaş 225’e bölünür. Bu yöntem, hem fazla mesai hesaplamasında hem de saatlik ücret belirlemede standart formül olarak kullanılmaktadır.

Fazla Mesai Ücreti Hakkındaki Yasal Düzenlemeler

Fazla mesai çalışmaları, çalışanların haklarını korumak amacıyla 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında düzenlenmiştir. Kanunun 41. maddesi, fazla mesaiye ilişkin temel hükümleri ortaya koymaktadır. Buna göre:

• Haftalık 45 saati aşan çalışmalar fazla mesai olarak kabul edilir.
• Fazla mesai ücreti, çalışanın normal saatlik ücretinin %50 fazlası şeklinde ödenir.
• Çalışanların yıllık fazla mesai süresi 270 saat ile sınırlandırılmıştır.
• Fazla mesai yaptırılabilmesi için çalışanın yazılı onayının alınması gerekir.

Bu düzenlemeler, hem işverenin hem de işçinin haklarını dengelemeyi amaçlamaktadır. Fazla mesaiye ilişkin yasal sınırların aşılması veya ücretin eksik ödenmesi halinde, çalışan iş mahkemelerine başvurarak haklarını arayabilir.

1 saat mesai ücreti ne kadar 2025?

Bu soru iki basamakla cevaplanır:

1. Saatlik normal ücret = (Aylık ÷ 225)
2. Çalışma türü katsayısı ile çarpın:
   • Fazla çalışma (45 üstü) → × 1,5
   • Fazla sürelerle (standardın üstü ama 45’e kadar) → × 1,25

Uygulamalı Örnekler

Aşağıdaki örneklerde kullanılan tutarlar temsilidir. Siz kendi ücretinizi yazarak aynı adımları izleyebilirsiniz.

Örnek 1: Haftalık 45 Saati Aşan Senaryo (Fazla Çalışma)

• Aylık brüt: 20.000 TL
• Saatlik brüt: 20.000 ÷ 225 = 88,89 TL
• Fazla mesai saat ücreti (×1,5): 88,89 × 1,5 = 133,34 TL
• Aylık 10 saat fazla çalışma: 133,34 × 10 = 1.333,40 TL

Örnek 2: İşyeri Standardı 40 Saat (Fazla Sürelerle Çalışma)

• Aylık brüt: 24.000 TL
• Saatlik brüt: 24.000 ÷ 225 = 106,67 TL
• Fazla sürelerle (×1,25): 106,67 × 1,25 = 133,34 TL
• Haftalık +3 saat (40’tan 43’e): 133,34 × 3 = 400,02 TL
• Aylık 4 hafta varsayımı: 400,02 × 4 = 1.600,08 TL

Örnek 3: Günlük 11 Saat Sınırı Aşıldı

• Aylık brüt: 18.000 TL
• Saatlik brüt: 18.000 ÷ 225 = 80,00 TL
• 11 saati aşan 1 saat (×1,5): 80,00 × 1,5 = 120,00 TL
• Aynı hafta 2 gün sınır aşıldı: 120,00 × 2 = 240,00 TL

Örnek 4: Net Üzerinden Hesap

• Aylık net: 17.500 TL
• Saatlik net: 17.500 ÷ 225 = 77,78 TL
• Fazla çalışma (×1,5): 77,78 × 1,5 = 116,67 TL
• Aylık 8 saat fazla çalışma: 116,67 × 8 = 933,36 TL

Bu örnekler, mesai ücretinin katsayı mantığıyla nasıl büyüdüğünü ve toplamın nasıl hesaplandığını somut biçimde gösterir.

Sık Sorulan Başlıklar

Gece Çalışması, Hafta Tatili ve Resmî Tatiller

Gece çalışması 20.00–06.00 arasındadır ve 7,5 saat sınırı vardır. Bu sınır aşıldığında aşan kısımlar fazla çalışma kabul edilir ve 1,5 katsayısı uygulanır. Hafta tatili ve ulusal bayram/genel tatil günlerinde çalışma söz konusu ise, bu çalışmalar ilgili mevzuat ve sözleşmelerde öngörülen ilave ödemeler veya ayrı katsayılar ile ücretlendirilir. Uygulamada bu günlerdeki ücretlendirme kalemi bordroda ayrıca gösterilir.

Bordro ve Kayıt Yönetimi: İşverenler İçin Kontrol Noktaları

• Haftalık normal süreyi sözleşmelerde açıkça belirleyin (45 saat veya altı).
• Puantaj ve giriş-çıkış kayıtlarını düzenli tutun; mesai saati hesaplama süreçlerini otomatikleştirin.
• Günlük 11 saat, haftalık 45 saat, yıllık 270 saat sınırları için uyarı mekanizmaları kurun.
• Katsayı uygulamasını doğru yönetin: 1,5 (fazla çalışma), 1,25 (fazla sürelerle).
• Gece çalışması kayıtlarını ayrı izleyin; 7,5 saat sınırına özen gösterin.
• Resmî ve hafta tatili çalışmaları için bordroda ayrı satır açın.
• Brüt–net ayrımını şeffaflaştırın; çalışana saatlik ve mesai kalemlerini yazılı tebliğ edin.

Çalışanlar İçin Pratik Rehber

• Haftalık toplam çalışma saatlerinizi izleyin; 45 saati aşan tüm saatler fazla çalışmadır.
• İşyeri standardınız 45’in altındaysa, standardı aşan ama 45’e kadar olan kısım fazla sürelerle çalışma sayılır.
• Günlük 11 saat ve gece 7,5 saat sınırlarını takip edin; aşan kısımlarda 1,5 katsayısı devreye girer.
• Bordroda fazla mesai türü, saat sayısı ve tutar kalemlerini kontrol edin.
• Fazla çalışma için gerekli onay süreçlerini her yıl güncelleyin; tercih değişirse yazılı bildirim yapın.

Kısa Formüllerle Hızlı Hesap

Normal saatlik: Aylık ÷ 225
Fazla çalışma (45+): (Aylık ÷ 225) × 1,5
Fazla sürelerle (≤45): (Aylık ÷ 225) × 1,25
Toplam tutar: Saatlik Mesai Ücreti × Fazla Saat

Uygulamada Sık Yapılan Hatalar

• 225 yerine farklı bir saat esas almak: Türkiye’de yaygın uygulama 225 saat kabulüdür.
• Günlük 11 saat kuralını atlamak: Haftalık toplam 45 saat dolmasa bile 11 saati aşan kısım fazla çalışmadır.
• Gece çalışmasını karıştırmak: Gece vardiyasında 7,5 saat sınırı vardır; aşan bölümler 1,5 katsayısı ile değerlendirilir.
• Katsayıyı sabit sanmak: Sözleşmelerde 1,5’in üzerinde oran kararlaştırılabilir; her zaman sözleşme hükümlerini kontrol edin.
• Net–brüt karışıklığı: “asgari ücret saatlik net” ifadesi nete işaret eder; “brüt” ile karıştırmayın.