Hemşire Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması

2025 yılı itibarıyla Sağlık Bakanlığı’nda çalışmak isteyen hemşire adayları için en merak edilen süreçlerin başında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması gelmektedir. Hemşire güvenlik soruşturması yapılır mı, hangi durumlarda olumsuz sonuç çıkar, sosyal medya veya aile bireyleri bu süreci etkiler mi? gibi sorular, adayların zihnini meşgul etmektedir.

Bu yazıda, hemşirelerin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına tabi tutulup tutulmadığına dair resmi mevzuatları, Sağlık Bakanlığı’nın güncel uygulama talimatlarını ve hukuki süreci detaylıca açıklıyoruz.

Hemşire Güvenlik Soruşturması Yapılıyor mu?

Evet. Hemşireler, kamuya ilk kez atanacakları zaman hem güvenlik soruşturması hem de arşiv araştırmasına tabi tutulurlar. Bu durum, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. maddesi ile 4045 sayılı Kanun ve Sağlık Bakanlığı’nın 2005 tarihli Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönergesi ile açıkça düzenlenmiştir.

Bu nedenle, doktor güvenlik soruşturması sürecinden farklı olarak hemşireler için sadece arşiv araştırması değil, gizlilik derecesi olmayan görevler için dahi güvenlik soruşturması yapılmaktadır.

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Arasındaki Fark Nedir?

Görüldüğü üzere güvenlik soruşturması, hemşire adaylarının sadece adli kayıtlarına değil, aynı zamanda sosyal yaşamına, ailesine ve hatta sır saklama yeteneğine kadar birçok unsura dair değerlendirme içerebilir.

Hemşire Güvenlik Soruşturmasında Nelere Bakılır?

Sağlık Bakanlığı yönergesine göre, hemşire güvenlik soruşturmasında şu hususlar araştırılır:

• Kimlik bilgilerinin doğruluğu ve uyruk durumu
• Hakkında arama, tahdit, adli sicil kaydı
• Terör örgütleriyle bağ, iltisak veya irtibat
• Ahlaka aykırı davranış (uyuşturucu, kumar, rüşvet, içki, çıkar düşkünlüğü)
• Sır saklama yeteneği
• Yabancı devlet temsilcileriyle ilişki düzeyi

Bu maddeler sadece adayın değil, gerektiğinde aile bireylerinin de sorgulanmasına neden olabilir.

Aile Bireylerinin Suç Geçmişi Soruşturmayı Etkiler mi?

Evet, belirli durumlarda etkileyebilir. Hemşire güvenlik soruşturmasında kişinin sadece kendi geçmişi değil, “içinde bulunduğu sosyal çevre” de dikkate alınır. Bu çerçevede;

• Anne, baba, kardeş ve eş doğrudan değerlendirilen kişiler arasındadır.
• Amca, hala, dayı, teyze gibi yakın akrabalar doğrudan kapsamda değildir. Ancak ciddi suç geçmişleri varsa bu da dolaylı etkide bulunabilir.

Danıştay’ın yerleşik içtihatlarında, “kişinin içinde bulunduğu ortamın” güvenlik riskini artırması durumunda soruşturmanın olumsuz sonuçlanabileceği ifade edilmiştir. Örneğin, kardeşinin terör suçundan mahkûm olması, kişinin güvenlik soruşturmasını olumsuz etkileyebilir.

Ancak her vaka özeldir. Kişinin bu suçlarla ilgisi yoksa, idare mahkemeleri genellikle lehine karar verir.

Otel Kaydı, Sosyal Medya, HAGB Kararları Süreci Etkiler mi?

Bu konular, adaylar arasında en fazla kafa karışıklığına neden olan alanlardır:

• Otel kaydı:
  • Eğer kamu göreviyle ilgisi olmayan sıradan bir kayıt ise dikkate alınmaz.
  • Ancak “ahlaka aykırı davranış” başlığı altında yorumlanabilecek özel bir durumu çağrıştırıyorsa değerlendirilebilir. Sağlık Bakanlığı Yönergesi’ne göre bu tür bilgiler sadece “şeref ve haysiyeti ihlal edecek boyutta” ise dikkate alınabilir.
• Sosyal medya kullanımı:
  • Yasa dışı içerikler, devlet aleyhine ifadeler, terör örgütlerini öven paylaşımlar olumsuz sonuç doğurabilir.
  • Ancak sadece eleştirel ya da muhalif görüşler yüzünden güvenlik soruşturması olumsuz sonuçlanmaz.
• HAGB (Hükmün açıklanmasının geri bırakılması):
  • HAGB bir hüküm değildir. Ancak bazı durumlarda özellikle yüz kızartıcı suçlara ilişkin HAGB kararları idare tarafından olumsuz değerlendirilmiştir.
  • Yargı bu gibi durumlarda sıklıkla masumiyet karinesi ilkesine dayanarak kararları iptal etmektedir.

Güvenlik Soruşturması Ne Kadar Sürer?

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması süresi mevzuatta belirlenmiştir:

• Arşiv araştırması: 30 gün
• Güvenlik soruşturması: 60 gün

Ancak bu süreler iş günü olarak hesaplandığı için resmî tatiller çıkarıldığında gerçek süre 40 ila 90 takvim günü arasında değişebilir.

Süreçte gecikmelerin en yaygın nedenleri:

• Emniyet birimlerinden bilgi beklenmesi
• İkamet değişiklikleri nedeniyle belge karmaşası
• Daha önceki adli veya idari süreçlerin varlığı

Bu süreç sonunda adayın ismi açıklanmazsa, genellikle süreç devam ediyordur. Olumsuzluk varsa, Sağlık Bakanlığı tarafından yazılı tebligat gönderilir.

Güvenlik Soruşturması Olumsuz Gelirse Ne Yapılır?

Güvenlik soruşturması ya da arşiv araştırması sonucu olumsuz gelen hemşire adayları, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamındaki atamalarda elenebilir. Ancak bu durum kesin bir hak kaybı değildir. İdare hukukunda bu tür işlemler yargı denetimine tabidir.

İzlenmesi gereken adımlar:

1. Tebliğ edilen karardan itibaren 60 gün içinde idare mahkemesinde dava açılmalıdır.
2. Dilekçede mutlaka yürütmenin durdurulması talep edilmelidir.
3. Kararın neden olumsuz verildiği genellikle açıklanmaz, ancak mahkeme sürecinde dosya içeriği öğrenilebilir.
4. Mahkemeler, özellikle HAGB, aile bireylerinin durumu, sosyal medya paylaşımları gibi gerekçeleri hukuka aykırı bulabilmektedir.

Yürütmenin durdurulması kararı alınırsa, aday atama sürecine kaldığı yerden devam edebilir. Bu nedenle bu süreçte idare hukuku alanında uzman bir avukattan yardım alınması büyük önem taşır.

Hemşirelik Atamasında Güvenlik Soruşturması Süreci

Hemşirelik mezunları kamuya atanabilmek için KPSS’ye girdikten sonra Sağlık Bakanlığı tarafından açılan kadrolara tercih yapar. Tercih sonrası:

• Sözlü sınav yapılmaz. Doğrudan belge inceleme ve güvenlik süreci başlatılır.
• Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması birlikte yürütülür.
• Değerlendirme komisyonları, olumlu veya olumsuz kararları oluşturur.
• Atama listesi bu komisyon kararlarına göre belirlenir.

Atama listesinde ismi açıklanmayan adaylar, genellikle ya arşiv araştırması süreci tamamlanmadığı ya da sonucu olumsuz geldiği için beklemeye alınır.

Arşiv Araştırması Sonucu Nereden Öğrenilir?

e-Devlet üzerinden güvenlik soruşturması veya arşiv araştırması sonucu öğrenilemez. Süreç tamamen kurum içi yürütülür. Sonucu öğrenmek için:

• Sağlık Bakanlığı’na resmî yazılı başvuru yapılabilir.
• CİMER üzerinden bilgi talebi oluşturulabilir.
• Atama listelerinde yer alıp almadığınızdan dolaylı çıkarım yapılabilir.
• Olumsuzluk tebliğ edilirse, karara karşı dava açılabilir.

Yönetmelik gereği bu bilgiler “bilmesi gereken” kişiler dışında açıklanamaz, bu nedenle süreç genellikle kapalı şekilde işler.

Hemşire Güvenlik Soruşturması Hakkında Sıkça Sorulan Sorular