Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Yeterlilik Sınavı ve İptal Davası

Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi, 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu’nun 13/A maddesi uyarınca, Jandarma ve Sahil Güvenlik Teşkilatlarının subay ve astsubay ve diğer personel ihtiyacını karşılamak, ön lisans, lisans ve lisansüstü eğitim-öğretim, bilimsel araştırma, yayın yapmak üzere bünyesinde fakülte, enstitü, astsubay meslek yüksekokulları, eğitim ve araştırma merkezleri ve kurslar bulunan bir yükseköğretim kurumu olarak kurulmuştur.

Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Yeterlilik Sınavı ve İptal Davası

2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanununun 13/A ve geçici 4’üncü maddelerine dayanılarak hazırlanan Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Eğitim Merkezi Komutanlığı Eğitim-Öğretim Yönetmeliği (“Yönetmelik”), Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi bünyesinde bulunan öğrenci ve kursiyerlere verilecek eğitim ve öğretime ilişkin usul ve esasları belirlemektedir. 

Yönetmelik’in “Eğitim Merkezinden ayrılma ve çıkma” başlıklı 14. maddesinin 2/ç bendi uyarınca, yeterlilik sınavını geçemeyenlerin ilişikleri Eğitim Merkezi Yönetim Kurulunun kararı, Eğitim Merkezi Komutanının teklifi ve Başkanın onayı ile kesilir ve durum Jandarma Genel Komutanlığı veya Sahil Güvenlik Komutanlığına bildirilir.

Temel Kolluk Eğitimi

Genel Esaslar

Yönetmelik’in Üçüncü Bölümü’nde temel kolluk eğitimine sınav ve değerlendirme esaslarına ilişkin hususlar yer almıştır. Yönetmelikte belirtilen genel usul ve esaslar dışında kalan hususlar ise, yürürlüğe konulacak yönergelerle belirlenmektedir. 

  Öğrenciler, İntibak Eğitimi hariç Temel Kolluk Eğitiminde aldıkları eğitim ve derslerden sınav veya değerlendirmeye tâbi tutulurlar. Buradaki eğitim ve derslerdeki başarıları, başarı harfleri ile değerlendirilir. 

Her eğitim-öğretim dönemi başında Senato tarafından her ders için “geçme taban notu” ile başarı harflerine ait “not aralıkları” ve uygulanacak “kredi” değeri tespit edilerek yayımlanır. Bir dersten başarılı olabilmek için gerekli asgarî geçme taban notu, yüz tam not üzerinden kırktan aşağı saptanamaz. Öğrencilerin yarıyıl sonu başarılarının tespitinde kullanılacak başarı harfleri ile bunların dereceleri ve ağırlıkları aşağıdaki gibidir:

Başarı Harfi Derece Ağırlık 

• AA Pekiyi 4.00 
• BA İyi-Pekiyi 3.50 
• BB İyi 3.00 
• CB Orta-İyi 2.50 
• CC Orta 2.00 
• DC Zayıf-Orta 1.50 
• DD Zayıf 1.00 
• F Geçmez 0.00

Sınav ve Değerlendirme

Akademik eğitim döneminde, her dersten, faaliyet takvimindeki zaman ve süreye uygun olarak bir ara sınav yapılır. Akademik eğitim dönemi yarıyılının on hafta ve daha kısa olması durumunda ara sınav uygulanmaz.

Temel Eğitim Dönemi sonunda, faaliyet takviminde belirtilen derslerden bir dönem sonu sınavı veya değerlendirmesi, akademik eğitim dönemi her yarıyılı sonunda bir yarıyıl sonu sınavı yapılır. 

Dönem sonunda, öğrencilerin her bir dersten durumları, yüz tam puan üzerinden dönem sonu sınav notu veya değerlendirme notu ile değerlendirilir. 

Öğrencilerin, yarıyıl sonunda her dersten ayrı ayrı başarı durumları yarıyıl sonu başarı notu ile değerlendirilir. Öğrencilerin herhangi bir dersten bir yarıyılda başarılı olabilmeleri için; yarıyıl sonu başarı notunun, o ders için belirlenmiş olan taban notuna veya daha fazlasına ulaşmış olması gerekir. Öğrencilerin yarıyıl sonu başarı notu yüz tam puan üzerinden, ara sınav notunun yüzde kırkı ile yarıyıl sonu sınav notunun yüzde altmışı alınarak hesaplanır. 

Öğrencilerin akademik yılsonunda başarılı sayılabilmeleri için; derslerin hiçbirinden “F” başarı harfi almamış olmaları, akademik yılsonu kredi ortalamalarının en az 2.00 olması ve bu Yönetmelikte belirtilen devamsızlık sınırını aşmamış olmaları gereklidir. 2) Akademik eğitim dönemi sonunda, akademik yılsonu kredi ortalaması, taban kredi değeri 1.20’nin altında olan öğrenciler doğrudan başarısız olur.

Sınav Sonuçlarına İtiraz ve İptal Davası

Ara sınav, dönem sonu/yarıyıl sonu sınavı gibi toplu sınavların sonuçları sınavı takip eden on beş gün içerisinde yayımlanır. Öğrenciler, sınav sonuçlarına karşı; sonuçların ilân tarihini takip eden üç gün içinde sıralı amirlerine yazılı olarak itirazda bulunabilirler. Sınav sonuçlarına itirazlar ve itirazların değerlendirilmesine ilişkin esaslar, Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Başkanlığı tarafından yürürlüğe konulacak yönergede belirtilir.

İdarenin sükutu sonunda istemin reddedilmiş sayılması veya itirazı reddetmesi halinde idari yargı yoluna başvurulması mümkündür. İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 7. maddesi uyarınca, kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde idare mahkemelerinde dava açılabilir. Sınav sonuçlarına karşı açılacak davalarda görevli mahkeme, idare mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise, Ankara idare mahkemeleridir. 

Yeterlilik Sınavı

Genel Esaslar

Yukarıda bahsedilen Temel Kolluk Eğitimini başarı ile tamamlayan öğrenciler, subay veya astsubay olarak naspedilmeden önce yeterlilik sınavına tabi tutulur. Yeterlilik sınavına ilişkin usul ve esaslar Yönetmelik’in 25. maddesinde belirtilmiştir. 

Yeterlilik sınavı; sözlü, atış ve spor sınav aşamalarından oluşur. Yeterlilik sınavının uygulama yöntemi ve konu kapsamları Senato tarafından belirlenir ve öğrencilere tebliğ edilir. Sınav, Temel Kolluk Eğitiminin tamamlanmasını müteakip en geç iki hafta içinde yapılır. 

Yeterlilik Sınavının İcrası

Senatoda alınan kararlar doğrultusunda tespit edilen alanların her biri için ayrı komisyonlar oluşturulur. Komisyonların sınavla ilgili usul ve esasları Senato tarafından belirlenir.

Sınav komisyonu tarafından yapılacak sözlü sınavda öğrenciler; 

• Mesleki bilgi ve uygulama düzeyi, 
• Bir konuyu kavrayıp özetleme, ifade yeteneği ve muhakeme gücü, 
• Özgüveni, ikna kabiliyeti ve inandırıcılığı, 
• Liyakati, temsil kabiliyeti, davranış ve tepkilerinin mesleğe uygunluğu, hususları açısından yüz tam puan üzerinden değerlendirilirler.

Sözlü sınavlarda, soru hazırlama komisyonu tarafından hazırlanarak bastırılan sorular arasından öğrencilere soru kartı çektirilerek cevaplamaları istenir. Sınav komisyonu tarafından öğrenciye konu ile ilgili ilave sorular sorulabileceği gibi ilave uygulamalar da yaptırılabilir.

Sınav komisyonu üyeleri tarafından verilen puanlar ayrı ayrı puan değerlendirme karar formuna işlenir. Komisyon üyelerinin ayrı ayrı vermiş oldukları puanların aritmetik ortalaması alınarak öğrencilerin sınav puanı tespit edilir.

Yeterlilik sınavı başarı notu; sözlü sınav notunun %70’i, spor sınav notunun %15’i, atış sınav notunun %15’i alınarak belirlenir. Öğrencinin sınavda başarılı olabilmesi için yüz tam puan üzerinden en az altmış puan alması gerekir. Başarısız olan öğrencinin aldığı puan ve gerekçesi puan değerlendirme karar formuna işlenir. Sınav sonuçları Merkezi Sınav Komisyonuna bildirilir ve sınav sonuçları Merkezi Sınav Komisyonu tarafından ilan edilir.

Sınavda başarısız olan öğrenciler; subay veya astsubay naspedilmezler, akademik program kapsamında sertifika ve öğrenim belgeleri verilir ve kıta kaynaklı olanlar kıtalarına gönderilir, dış kaynaktan temin edilenlerin ise ilişiği kesilir. Değerlendirme karar formları Akademi Başkanlığınca ilgili mevzuat çerçevesinde muhafaza edilir. Sınav komisyonu kararlarına itirazlar değerlendirilmeye alınmaz.

Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Yeterlilik Sınavına Karşı İptal Davası

Yönetmelik’in 26/son fıkrası uyarınca, sınav komisyon kararlarına karşı itirazlar değerlendirmeye alınmamaktadır. Bu nedenle yeterlilik sınav sonuçlarına karşı doğrudan idari yargı yoluna gidilmelidir. 

İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 7. maddesi uyarınca, kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde idare mahkemelerinde dava açılması gerekmektedir. Sınav sonuçlarına karşı açılacak davalarda görevli mahkeme, idare mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise, Danıştay 12. Daire Başkanlığının 19/01/2016 tarih ve 2016/34 E. ; 2016/23 K. sayılı kararı uyarınca, sözlü sınav Ankara’da bulunan idare tarafından yapıldığından 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 32. maddesinin 1. fıkrası uyarınca dava konusu işlemi tesis eden idarenin bulunduğu yerde kurulu Ankara İdare Mahkemeleridir.

Sözlü sınavlar ile ilgili Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulunun YD İtiraz No: 2008/774 sayılı kararında, sözlü sınavda adayın sorulara verdiği yanıtların teknolojik imkânlardan yararlanarak sesli ve görüntülü kayıt altına alınmasının gerekli olduğu belirtilmiştir. 

Sözlü sınavların sesli ve görüntülü kayıt altına alınması gerekirken bunun aksine hareket edilmesi bir hukuka aykırılık nedenidir. Bununla birlikte sözlü sınav komisyon üyelerinin sorularının ve öğrencinin verdiği cevapların tutanağa geçirilmesi, sözlü sınavda komisyon üyelerince takdir edilen notların gerekçelerinin belirtilmesi ve sınav öncesinde soru ve cevapların hazırlanmış olması gerekmektedir. Ancak uygulamada sözlü sınavlarda bu hususlara riayet edilmemekte ve hukuka aykırı sonuçlara sebebiyet verilmektedir.

Sözlü sınavların yargısal denetimini neredeyse imkansızlaştıran bu sistem, objektiflikte oldukça uzaktır. Temel Kolluk Eğitimini başarıyla ve yüksek puanlarla tamamlayarak mesleki yeterliliğini kanıtlamış olan öğrencilerin idarenin takdir yetkisini keyfi bir şekilde kullandığı sözlü sınava tabi tutulması, yazılı ve uygulamalı sınavların önemini yitirmesine ve hukuka aykırılığa yol açmaktadır. 

Yeterlilik sınavından başarısızlık halinin gerekçesinin sözlü sınav olması halinde, uygulamada en çok bütün sınav komisyon üyelerinin öğrenciye aynı puanları takdir ettikleri görülmektedir. Komisyon üyelerinin her birinin ayrı ayrı olarak öğrenciyi değerlendirmesi ve puanlaması gerekirken, verilen puanlar sanki tek bir elden çıkmış gibidir. Bu tür durumlarda, yeterlilik sınavından başarısız olunduğuna dair idari işlemin hukuka aykırı olduğundan bahisle iptal davası açılması gerekir. 

Yapılan sözlü sınavdan başarısız olduğu gerekçesiyle polis olamayacağı kendisine tebliğ edilen müvekkil için açılan iptal davasında Danıştay 12. Daire Başkanlığı şu gerekçelerle yürütmenin durdurulması kararı vermiştir:

“Davacının sözlü sınavda başarısız sayılmasına ilişkin bireysel işlem ve davacı hakkında düzenlenen sözlü sınav puan değerlendirme formu incelendiğinde, 40 puan üzerinden değerlendirilen mesleki bilgi düzeyi için davacı hakkında sınav komisyonunun bütün üyeleri tarafından 25 puan takdir edildiği, yine 20’şer puan üzerinden yapılan değerlendirmede bir konuyu kavrayıp özetleme, ifade yeteneği ve muhakeme gücü kriteri, özgüveni, ikna kabiliyeti ve inandırıcılığı kriteri ile liyakati, temsil kabiliyeti, davranış ve tepkilerinin mesleğe uygunluğu kriteri hakkında davacı için bütün komisyon üyeleri tarafından her bir kriter için ayrı ayrı 10 puan takdir edildiği, HER BİR KRİTER YÖNÜNDEN BÜTÜN KOMİSYON ÜYELERİ TARAFINDAN AYNI PUANLARIN TAKDİR EDİLMESİNİN HAYATIN OLAĞAN AKIŞINA AYKIRI OLDUĞU, TAKDİR YETKİSİNİN OBJEKTİF KULLANILMADIĞI, BU HALİYLE İŞLEMDE MEVZUATA VE HUKUKA UYARLIK BULUNMADIĞI, uygulanması hâlinde giderilmesi güç veya imkânsız zararların doğmasına yol açacağı sonucuna ulaşılmıştır.” 

Danıştay’ın yerleşik içtihatları uyarınca, her bir komisyon üyesince aynı puanın takdir edilmesinin hukuka aykırı olduğu kabul edilmektedir. 

Aynı yönde, sözlü sınavda başarısız sayılan bir başka müvekkil için açılan iptal davasında Ankara 6. İdare Mahkemesince, “Bu durumda, komisyon üyelerince her bir kriter yönünden ayrı ayrı yapılan değerlendirmede bütün komisyon üyeleri tarafından aynı puanların takdir edilmesinin hayatın olağan akışına aykırı olduğu, dolayısıyla takdir yetkisinin objektif kullanılmadığı sonucuna ulaşıldığından, davacının sözlü sınavda başarısız sayılmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk görülmemiştir.” gerekçesiyle İPTAL kararı verilmiştir.

Hukuk devletinin gereğinin olarak, idareye tanınan takdir yetkisinin keyfi, mutlak ve sınırsız bir yetki değildir. Şüphesiz ki idare, kendisine tanınan takdir yetkisini kullanırken kariyer ve liyakat ilkelerini gözetmek, kamu yararı ve hizmet gereklerine uygun hareket etmek zorundadır.

Yeterlilik Sınavında Yapılan Yaygın Hatalar Nelerdir?

Yeterlilik sınavlarında en sık karşılaşılan sorunlardan biri, tüm komisyon üyelerinin öğrenciye aynı puanı vermesidir. Bu durum, hayatın olağan akışına aykırıdır ve Danıştay kararlarında açıkça hukuka aykırı kabul edilmiştir. Ayrıca, soruların sınavdan önce yazılı olarak hazırlanıp kayıt altına alınmaması, sınavın sesli-görüntülü kayda alınmaması ve değerlendirme notlarının gerekçelendirilmemesi de sıkça görülen hukuka aykırılıklardır.

Önemli: Bu tür hukuka aykırılıklar, sözlü sınav sonucuna dayalı ilişik kesme işleminin iptali için dava açarken kullanılabilecek güçlü hukuki dayanaklardır.

Yeterlilik Sınavına Karşı Açılan Davalarda Hangi Belgeler Sunulmalı?

Yeterlilik sınavı iptal davası açarken aşağıdaki belgelerin toplanması büyük önem taşır:

• Sözlü sınav puan değerlendirme formu
• Eğitim süresince alınan notlar, başarı belgeleri
• Tebliğ edilen ilişik kesme yazısı
• Eğitim merkeziyle yapılan tüm yazışmalar (varsa)
• Tanık beyanları veya sınav sürecine dair görsel/işitsel kayıtlar (varsa)

Bu belgeler, mahkemeye objektif veri sunmak ve Danıştay içtihatlarını desteklemek açısından önemlidir.

Yeterlilik Sınavını Kazanamayanlar İçin Sonraki Süreç

Sınavda başarısız olan öğrenciler subay veya astsubay nasbedilmezler. Dış kaynaktan temin edilenlerin ilişiği kesilirken, kıta kaynaklı olanlar kendi birliklerine geri gönderilir. Başarısız sayılan adaylara sadece sertifika veya öğrenim belgesi verilir. Bu durum, adayın gelecekteki mesleki yaşamını doğrudan etkileyebilir.

Danıştay ve Mahkeme Kararlarında Ne Deniyor?

Danıştay 12. Daire Başkanlığı’nın kararlarına göre, sözlü sınavda tüm komisyon üyelerinin her bir kriterde aynı puanı vermesi, takdir yetkisinin objektif kullanılmadığını göstermektedir. Ayrıca:

“Sözlü sınavda adayın verdiği cevapların sesli ve görüntülü kayıt altına alınmaması, soruların önceden belirlenmemesi ve notların gerekçelendirilmemesi” işlemin iptali için yeterlidir.
(Danıştay İDDK, 2008/774; Danıştay 12. D., 2016/34 E. – 2016/23 K.)

Bu kararlar ışığında yeterlilik sınavı sonucuna dayalı ilişik kesme işlemleri iptal edilebilir.

İdareye tanınan takdir yetkisi mutlak ve sınırsız değildir. Kamu yararı, hizmet gerekleri ve özellikle kariyer – liyakat ilkeleri doğrultusunda kullanılmalıdır. Hukuk devleti ilkesi gereği, adayların emeği ve geleceği idarenin keyfiyetine bırakılmamalıdır.

Sıkça Sorulan Sorular