Askerlikten Muaf Olma Şartları

Askerlik hizmeti ülkemizde belirli bir yaşa gelen vatandaşların belirli bir süreyle zorunlu olarak yapması gereken görevdir. Muafiyet kelimesi ise bilindiği üzere kendisine uygulanmamak ya da ayrı tutulmak anlamında kullanılmaktadır. Askerlik muafiyeti kişinin sağlık, eğitim, yaş ya da muafiyeti gerekli kılacak diğer nedenler ile askerlik hizmetinden tamamen ya da geçici olarak muaf tutulmasıdır. Alt başlıklarımızda konuya ilişkin ayrıntılı bilgilere yer vereceğiz.

Askerlik Muafiyeti Nedir?

Askerlik çağına gelmiş olan vatandaşların zorunlu askerlik görevlerini yerine getirmeleri gerekmektedir. Burada askerlik çağından kastedileni açmak gerekirse erkeklerin yirmi yaşına girdiği yılın ocak ayından başlamak suretiyle devam eden süreçtir. Bu süreç bir bütün olarak askerlik çağı olarak adlandırılmaktadır. Ancak askerlik çağına gelmiş olmakla birlikte kanunda ve çeşitli yönetmelikte sayılan özel haller nedeniyle askerlik görevini ifa etmekten kaçınabilmesi durumunda askerlik muafiyeti ortaya çıkmaktadır.

Askerlikten Muaf Olma Şartları Nelerdir?

Askerlikten muaf olma şartlarına geldiğimizde birçok başlık karşımıza çıkmaktadır. Askerliğin vücut gücü gerektiriyor olması nedeniyle bu nedenler genellikle sağlıkla alakalı olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sağlık sorunlarına örnek vermek gerekirse; göz hastalıkları, iç hastalıkları, ürogenital organ hastalıkları gibi hastalıklar sayılabilmektedir. Bununla birlikte kişinin kilo sınırının üstünde olması, düz taban olması gibi nedenler de sayılabilmektedir. Askerlikten muaf olmaya neden olan durumlara aşağıdaki başlıklarda ayrıntılı açıklamalarıyla yer vereceğiz. 

Askerlik Göz Muafiyeti

Askerlik göz muafiyetine ilişkin şartlar yasal düzenlemeler çerçevesinde belirlenmiştir. Bunlardan ilki bir gözde ya da iki gözde de birden 7 derece miyop veya astigmat söz konusu olan kişiler askerlikten muaftır. Bununla birlikte görme bozukluğunda iki göz arasında yedi derecenin üzerinde fark olması durumunda da bu kişiler yine askerlikten muaf tutulmaktadır. Yine altı derece ve üzerinde miyop olması, dört derece ve üzerinde hipermetrop olması ya da astigmat olması durumunda bu kişiler askerlikten muaf tutulmaktadırlar. Yine her iki gözde de miyop, uzağı görememe ya da astigmat derece toplamlarının derece ve bunun üzerine çıkması halinde bu kişiler de askerlikten muaf tutulmaktadır.  Kişilerin görme keskinliğine bakılmaksızın iki gözün kırma gücünün küresel eş değeri farkı on bir diyoptriden büyük olan miyop, hipermetrop ve astigmatınız varsa bu kişiler de askerlikten muaf tutulmaktadır. Bir gözün tam görüp diğer gözün on bir derecenin üzerinde olması durumunda da kişi askerlik yapamamaktadır. 

Askerlik Boy ve Kilo Sınırları

Askerlik için başvuruda bulunan adaylarda boy ve kilo şartları belirli standartlara göre değerlendirilmektedir.

• Erkek askeri öğrenci adayları için minimum boy şartı 165 cm olarak belirlenmiştir.
• Kadın askeri öğrenci adayları için ise minimum boy sınırı 160 cm’dir.

Kilo değerlendirmesinde ise vücut kitle indeksi (VKİ) esas alınır. Buna göre:

• Alt sınır 19 kg/m²,
• Üst sınır ise 26 kg/m² olarak uygulanmaktadır.

Bu ölçütler, adayların sağlık ve fiziksel yeterliliklerini standart bir seviyede tutmayı amaçlamaktadır.

Aşağıya askerlik başvurularında kullanılan boy-kilo tablosunu ekledim. Bu tablo, belirlenen vücut kitle indeksi (VKİ) 19–26 aralığına göre hazırlanmıştır.

Askerlik Boy Kilo Tablosu

Boy (cm)	Alt Kilo (kg)	Üst Kilo (kg)
160	49	67
161	49	68
162	50	69
163	50	70
164	51	71
165	52	72
166	52	73
167	53	74
168	54	76
169	55	77
170	55	78
171	56	79
172	56	80
173	57	81
174	58	82
175	58	83
176	59	84
177	60	85
178	60	86
179	61	87
180	62	88
181	63	90
182	63	91
183	64	92
184	65	93
185	65	94
186	66	95
187	67	96
188	68	98
189	69	99
190	69	100

🔹 Not: Bu tablo, genel Milli Savunma Bakanlığı kriterlerine göre hazırlanmıştır. Askeri okullar veya farklı dönemlerde yapılan düzenlemelerde ufak değişiklikler olabilir.

Askerlik Kilo Muafiyeti Kilo Hesaplama

Kişinin fazla kilolu ya da ya da fazla zayıflık gibi geçici sağlık sorunu bulunması halinde kişinin iyileşmesi ve ardından tekrar muayene olması için 1 yıl süre verilmektedir. Bu şekilde kişinin kilo problemi devam ediyorsa yine 1 yıl olacak şekilde ertelenir. Bu şekilde 3 yıl boyunca herhangi bir iyileşme göstermeyen kişiler askerlikten muaftır yazısı alırlar. Askerden muaftır yazısı alan kişinin artık askerlikle ilişkisi kalmamaktadır. Burada hesaplamanın nasıl yapılması gerektiğine değinmek gerekirse boy ölçülür ve çıkan sonucun son iki rakamından 3 çıkarılır. Kalan rakama 30 eklenir. Ortaya çıkan rakam kişinin olabileceği maksimum ağırlığı göstermektedir. 

Düz Taban Askerlik Muafiyeti

Bilindiği üzere düztabanlık askerlikten muaf hastalıklar içinde sayılmaktadır. Ancak burada önemle belirtmek gerekir ki her düztaban hastası “askerliğe elverişli değildir raporu” alamaz. Burada kişinin ağrısı ve yürüme zorluğunun olup olmaması, radyolojik görüntülemede çıkan sonuç, düztabanlık derecesi ve şikayetleri değerlendirilmektedir. Türk Silahlı Kuvvetleri sağlık yönetmeliğinde askerlikten muaf olma şartları düzenlenmiştir. Düztabanlıkta kalkaneal yükseklik açısı on derecenin altında olması durumunda askerlikten muaf olunabilmektedir. Eğer derece on derecenin üstündeyse ağrı ve yürüme zorluğu bulunması gerekmektedir.

Trans Bireyler Ve Askerlik Muafiyeti

Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği’nde Ruh Sağlığı ve Hastalıkları başlığı altında trans bireylere ilişkin düzenleme yapılmıştır. 

D) 1. Tekrarlayan uyum bozukluğu. 

AÇIKLAMA: Askerlik hizmetinin gerektirdiği uyum becerisini sağlayamadığı, Türk Silahlı Kuvvetlerinde bulunmasının psikiyatrik açıdan belirgin derecede risk yarattığı veya yaratacağı kanaatine varılan, uyum sürecindeki bozulmanın ruhsal muayene bulguları ve/veya psikometrik değerlendirme ve/veya kıta işlevsellik belgeleri ile değerlendirildiği olgular.

2. Madde kullanım bozukluğu. 

3. Mental retardasyon ve zeka yetersizlikleri. 

4. Cinsel kimlik ve davranış bozukluğu.

Trans bireylerin askerlikten muaf belgesi alabilmesi için tamamlaması gereken aşamalar bulunmaktadır. Öncelikle askeri hastanede tek bir uzman doktor (psikiyatr) ile görüşülmektedir. İkinci aşamada ise konseyle görüşülmesi gerekmektedir. Bu konseyde psikolog, psikiyatr ve psikiyatrik hemşire bulunmaktadır. Konsey kişinin eşcinsel/trans olduğu yönünde rapor hazırlar ve kişiyi askeri heyete gönderir. Tabi burada bu raporun alınabilmesi için konseyde kişinin askerlik yapamayacağı yönünde kanaat oluşması gerekmektedir. Askeri heyet raporu olduğu gibi onaylayabilir. Ancak heyet raporu kabul etmeyerek kişinin askerliğe elverişli olduğu yönünde rapor hazırlarsa bu rapora 30 gün içerisinde itiraz edilebilir. İtirazın ardından kişi başka bir hastaneye yönlendirilir ve şansını tekrar dener.

Askerlik Çürük Raporu

Halk dilinde çürük raporu olarak adlandırılan rapor esasında “Askerliğe elverişli değildir” raporudur. Bu rapor askerlik hizmetini yerine getirecek olan bireyin sağlık durumunun uygun olmadığını belirleyen resmi bir rapordur. Bu raporun verilme nedeni bireyin psikolojik ya da fiziki sağlık sorunları olabilir. Askerlik çürük raporunu alan bireyler askerlik hizmetinden muafiyetleri söz konusu olmaktadır. Bu raporun alınabileceği dönemlere baktığımızda kişinin askere alınmasından önce ya da askerliğe başladıktan sonra alınabildiği görülmektedir.

Eğitim Ve Yurt Dışı Sebepleriyle Askerlik Muafiyeti

Eğitim sebebiyle ülkemizde askerlik muafiyeti olmamakla birlikte belli başlı yönetmelikler çerçevesinde askerlik yükümlüsü birey askerliğini tecil ettirebilmektedir. Tecil ettiren kişinin eğitimi bitene kadar askerlik yükümlülüğü ertelenmiş olmaktadır. Farklı nedenler dolayısıyla yurt dışında bulunanların askerlik muafiyeti söz konusu olabilmektedir. Burada önemli olan husus dövizle askerlik hizmetlerinden yararlanma mevcut olup olmadığıdır. Çok vatandaşlık hakkı olan vatandaşların tabiiyetinde bulundukları ülkelerde bulundukları süreler bulunma sürelerinden sayılmaktadır. Yurt dışında doğup yurt dışında ikamet eden süresiz ikamet iznine sahip olan vatandaşların ise bu ülkede bulundukları süreler bulunma süresi olarak kabul edilmektedir. Yine 7179 sayılı Kanunda belirtilen şartlar çerçevesinde birden fazla ülkede çeşitli zaman aralıkları dahilinde çalıştıkları süreler çalışma ve bulunma sürelerinden sayılır. Bu işlemler dövizle askerlik hizmeti kapsamında yürütülmektedir. 

Bedelli Askerlik Ve Askerlik Muafiyeti

Bedelli askerlik yapmak suretiyle askerlik muafiyeti sağlanabilmektedir. 

1. Bedelli askerlik müracaat şartları şunlardır;

a. Askerlik çağına girmiş yükümlülerden herhangi bir yaş sınırlandırması olmaksızın fiilî askerlik hizmetine başlamamış olmak.

b. Yoklaması olmayan yükümlüler için, yoklamaya esas sağlık muayenelerini tamamlayarak “Askerliğe Elverişlidir” kararı verilmiş olmak.

c. Kura veya sınıflandırma işlemini müteakip bedelli askerlikten yararlanma hakkı elde edip de bu haktan vazgeçmemiş olmak.

ç. Askerlik çağına girdiği tarihten bedelli askerliğe müracaat tarihine kadar, bu tarih dâhil, herhangi bir dönemde yoklama kaçağı, saklı veya bakaya kalanlar için bedelli askerliğe müracaat tarihinden itibaren iki ay içinde ödemesini yapmak ve kura veya sınıflandırma öncesi bedelli askerlikten vazgeçmemiş olmaktır.

2. Bedelli askerlik yararlanma şartları şunlardır:

a. Askerlik çağına girdiği tarihten bedelli askerliğe müracaat tarihine kadar, bu tarih dâhil, herhangi bir dönemde yoklama kaçağı, saklı veya bakaya kalmamış olanlar için ödeme yaptığı tarihte geçerli olan Kanun’un 9’uncu maddesinin birinci fıkrasında belirlenen bedel tutarını, müracaat tarihinden itibaren iki ay içinde peşin ödemek.

b. Askerlik çağına girdiği tarihten bedelli askerliğe müracaat tarihine kadar, bu tarih dâhil, herhangi bir dönemde yoklama kaçağı, saklı veya bakaya kalanlar için ödeme yaptığı tarihte geçerli olan Kanun’un 9’uncu maddesinin birinci fıkrasında belirlenen bedel tutarı ile Kanun’un 9’uncu maddesinin yedinci fıkrasına göre belirlenen ek bedel tutarını, müracaat tarihinden itibaren iki ay içinde peşin ödemek.

c. Kura veya sınıflandırma işlemi sonucunda bedelli askerliğe seçilmek.

ç. Bir aylık temel askerlik eğitimini tamamlamaktır.

Kaç Yaşında Askerlikten Muaf Olunur?

Kaç yaşından itibaren askerlikten muaf olunacağı merak edilen konulardan biridir. Öncelikle belirtmek gerekir ki muafiyet belgesi Asal ve Seferberlik Şube Müdürlüğüne müracaat edilerek alınmaktadır. Muafiyet yaşında ikili bir ayrıma gidilmektedir. 7179 sayılı Asker Alma Kanunu’nun 43’üncü maddesince vatandaşlığa alındığı tarihte 22 yaşında veya 22 yaşından büyük olanlar silah altına alınmamaktadır. Bununla birlikte diğer yaş nedeniyle muafiyet de özel statü kapsamında olup bu statüyü koruyarak 49 yaşını dolduranlar askerlikten muaf tutulmaktadır. 

Kaç Kilo Askere Gitmez?

Burada belirli bir kilodan bahsetmek mümkün değildir. Yazımızın üst kısmında da yer verdiğimiz üzere bunun ayrı bir hesaplanması yapılmaktadır. Bu hesaplama yapılırken boy ölçülür ve çıkan sonucun son iki rakamından 3 çıkarılır. Kalan rakama 30 eklenir. Ortaya çıkan rakam kişinin olabileceği maksimum ağırlığı göstermektedir. Örnek bir hesaplama yapmak gerekirse 1.83 boyundaki vatandaşın sahip olabileceği kilo en fazla 110 kilodur.

Askerliğe Elverişlidir Raporunu Kim Verir?

Askerliğe elverişlidir raporunun nereden alınması gerektiği merak edilen konulardan biridir. Bu rapor TSK sağlık raporu vermeye yetkili sağlık kuruluşlarınca verilebilmektedir. Bu rapor aile hekimliğinden alınabilir. Ancak ilgili aile hekimliği gerekli görürse sevk verilebilmektedir.

Muaf Ve Çürük Aynı Mı?

Çürük kelimesinin halk dilinde kullanıldığından yukarıda bahsetmiştik. Çürük raporundan kasıt “askerliğe elverişli değildir” raporudur. Bu raporu alan kişilerin sağlık sorunları nedeniyle askerlikten muafiyetleri söz konusu olmaktadır. Ancak yukarıdaki başlıklarımızda da bahsettiğimiz üzere muafiyet yalnız askerliğe elverişli değildir raporu sebebiyle olmayıp farklı muafiyet nedenleri de olabilmektedir. Bu sebeple halk dilinde her ne kadar bu iki kelime birbiriyle bağdaştırılmış olsa da aynı değildir. 

Nasıl Çürük Raporu Alınır?

Burada çürük raporundan kasıt “askerliğe elverişli değildir raporu” dur. Bu rapor TSK sağlık raporu vermeye yetkili sağlık kuruluşlarınca alınabilmektedir. Bu süreçte kanun ve yönetmeliklerde gösterilen yöntemler uyarınca tetkik çalışması yapılmaktadır. Yapılan tüm muayeneler sonucunda kişinin askerlik görevini yerine getiremeyeceği sonucuna ulaşılırsa “askerliğe elverişli değildir”, halk dilindeki adıyla çürük raporu verilmektedir.