Boşanma Davasında Nafaka Nasıl Belirlenir?

Nafaka, boşanma, ayrılık veya evliliğin iptali gibi hallerde taraflardan birinin diğerine ödemekle yükümlü olduğu maddi destektir. Bu düzenlemenin amacı, boşanma sonrasında taraflardan birinin yoksulluğa düşmesini önlemek ve yaşamını asgari düzeyde de olsa sürdürebilmesini sağlamaktır.

Nafakanın miktarı ve süresi, kanunda kesin rakamlarla belirlenmiş değildir. Hakim, her somut olayın özelliklerini dikkate alarak nafaka miktarına karar verir. Türk Medeni Kanunu’nun 175. maddesi, nafaka belirlenmesinde esas alınacak ölçütleri ortaya koymuştur. Buna göre; eşlerin ekonomik ve sosyal durumları, kusur dereceleri, çocukların ihtiyaçları ve tarafların mevcut yaşam standartları dikkate alınarak hakkaniyet ilkesi çerçevesinde karar verilir.

Genel bir formül bulunmamakla birlikte, uygulamada nafaka hesaplaması yapılırken nafaka yükümlüsünün gelirinin belirli bir oranı (%20 – %30 arası) dikkate alınır. Ancak bu oran her olayda değişkenlik gösterebilir.

Bu yazımızda, boşanma davasında nafaka nasıl belirlenir sorusuna yanıt verilecek; nafaka miktarını etkileyen faktörler, yargısal uygulamalar ve maaşa göre nafaka hesaplama yöntemleri detaylı şekilde incelenecektir.

Nafaka En Fazla Ne Kadar Olur?

Boşanma davalarında tarafların en çok merak ettiği hususlardan biri de nafaka miktarının üst sınırının ne olacağıdır. Türk Medeni Kanunu’nda nafaka için belirlenmiş sabit bir oran ya da kesin bir üst limit bulunmamaktadır. Bu nedenle, her dava özelinde hâkim, tarafların ekonomik ve sosyal durumunu değerlendirerek hakkaniyete uygun bir miktar belirler.

Uygulamada nafaka genellikle nafaka yükümlüsünün gelirinin %25 – %30’u civarında belirlenmektedir. Ancak, bazı durumlarda bu oran daha da yükselebilir. Özellikle nafaka alacaklısının gelirinin hiç bulunmaması, çocukların eğitim ve bakım giderlerinin fazla olması ya da nafaka yükümlüsünün gelir düzeyinin yüksek olması halinde nafaka oranı %40 – %50 seviyelerine kadar çıkabilmektedir.

Örneğin; aylık geliri 20.000 TL olan bir nafaka yükümlüsünün, yaşam standartlarının korunması ve çocukların ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla 5.000 TL’nin üzerinde nafaka ödemesine hükmedildiği kararlar mevcuttur. Buna karşın, gelir düzeyi düşük olan kişiler için nafaka tutarı, kişinin geçim şartları da dikkate alınarak asgari seviyede tutulur.

Sonuç olarak, nafakanın en fazla ne kadar olacağı, tarafların gelir ve gider durumları, çocukların ihtiyaçları, yaşam standartları ve hakkaniyet ilkesi gözetilerek hâkimin takdirine bağlıdır.

Nafaka En Az Ne Kadar Olur?

Nafakanın alt sınırı, tıpkı üst sınırında olduğu gibi kanunda kesin bir rakamla belirlenmiş değildir. Türk Medeni Kanunu, nafakanın miktarını tarafların ekonomik güçleri, yaşam koşulları ve yoksulluğa düşme ihtimalleri çerçevesinde hâkimin takdirine bırakmıştır.

Uygulamada nafaka miktarı belirlenirken, nafaka alacaklısının temel ihtiyaçları (barınma, gıda, eğitim, sağlık gibi) ile nafaka yükümlüsünün ödeme gücü dikkate alınır. Asgari ücretle geçinen bir kişi için nafaka miktarı daha düşük olurken, geliri yüksek olan kişiler için nafaka miktarı daha yüksek olabilir.

Örneğin; asgari ücretli bir nafaka yükümlüsünün tek çocuk için 2.000 – 3.000 TL civarında nafaka ödemesine hükmedilebildiği görülmektedir. Ancak bu tutar, nafaka alacaklısının ihtiyaçlarına ve nafaka borçlusunun ödeme gücüne göre daha az veya daha fazla olabilir.

Önemle vurgulamak gerekir ki, nafaka hiçbir zaman taraflardan birini borç altında ezmeyecek, aynı zamanda nafaka alacaklısını da mağdur etmeyecek şekilde belirlenir. Bu sebeple “nafaka en az ne kadar olur?” sorusuna tek ve kesin bir rakam vermek mümkün değildir.

Boşanma Davasında Nafaka Nasıl Belirlenir?

Boşanma davalarında nafaka, eşler arasındaki ekonomik dengenin korunması ve boşanma sonrası taraflardan birinin yoksulluğa düşmesini önlemek amacıyla düzenlenir. Türk Medeni Kanunu’nun 175. maddesine göre, boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak şartıyla, diğer taraftan mali gücü oranında süresiz nafaka talep edebilir.

Hakim nafaka belirlerken şu unsurları dikkate alır:

• Eşlerin ekonomik durumu: Nafaka alacaklısının gelir elde etme imkânı, mevcut kazancı ve giderleri; nafaka yükümlüsünün maaşı, malvarlığı ve ödeme gücü değerlendirilir.
• Çocukların durumu: Çocukların yaşı, eğitim ihtiyaçları, sağlık giderleri ve genel yaşam masrafları hesaplamada etkili olur.
• Boşanmada kusur oranı: Kusuru daha ağır olan eş, kural olarak nafaka talep edemez. Ancak bazı durumlarda, tamamen yoksulluğa düşmesi halinde hâkim istisnai şekilde nafaka bağlayabilir.
• Yaşam standardı: Tarafların evlilik süresince sürdürdüğü yaşam tarzı, nafakanın miktarının belirlenmesinde göz önünde tutulur.

Sonuç olarak, boşanmada nafaka miktarı her dava için farklılık gösterebilir. Hakim, yukarıdaki unsurları değerlendirerek hakkaniyete uygun bir karar verir.

Maaşa Göre Nafaka Hesaplama Nasıl Yapılır?

Nafaka miktarının belirlenmesinde en sık kullanılan yöntemlerden biri, nafaka yükümlüsünün maaşı üzerinden oranlama yapılmasıdır. Kanunda belirlenmiş sabit bir oran olmamakla birlikte, uygulamada hâkimler genellikle maaşın belirli bir yüzdesini nafaka olarak takdir eder.

Genel olarak şu esaslar öne çıkar:

• Nafaka yükümlüsünün geliri: Gelir arttıkça, ödenecek nafaka miktarı da yükselir.
• Nafaka yükümlüsünün giderleri: Kişinin borçları, mevcut yaşam giderleri ve sorumlulukları dikkate alınır.
• Nafaka alacaklısının ihtiyaçları: Yoksulluğa düşme riski, temel yaşam giderleri ve geçim şartları hesaplamada önemlidir.
• Çocukların durumu: Çocukların yaşı, eğitim masrafları ve bakım ihtiyaçları nafakanın tutarını doğrudan etkiler.

Uygulamada çoğunlukla nafaka miktarı, nafaka yükümlüsünün maaşının %20 ila %30’u arasında belirlenmektedir. Örneğin; maaşı 10.000 TL olan bir kişinin aylık yaklaşık 2.500 TL nafaka ödemesine karar verilebilir. Ancak bu oran, tarafların yaşam standartlarına ve somut olayın şartlarına göre artabilir veya azalabilir.

20000 TL Maaş Alan Ne Kadar Nafaka Verir?

Nafaka miktarı, sabit bir oran veya kanuni üst sınırla belirlenmediği için her dava özelinde hâkim tarafından takdir edilir. Ancak uygulamada genel kabul gören yaklaşım, nafaka yükümlüsünün maaşının belirli bir yüzdesi üzerinden hesaplama yapılmasıdır.

20000 TL maaş alan bir kişi için nafaka tutarı şu kriterlere göre değişebilir:

• Nafaka alacaklısının yoksulluğa düşme ihtimali
• Çocukların yaşı, eğitim masrafları ve bakım ihtiyaçları
• Tarafların yaşam standartları
• Nafaka borçlusunun diğer sorumlulukları ve giderleri
• Boşanmada kusur durumu

Uygulamada, 20.000 TL maaşı olan bir kişi için nafaka miktarı genellikle 4.500 TL – 5.500 TL aralığında belirlenmektedir. Ancak bu miktar, çocuk sayısı fazla olduğunda veya nafaka alacaklısının ihtiyaçları yüksek olduğunda daha da artabilir. Buna karşılık, nafaka yükümlüsünün ağır borç yükü altında olması veya başka bakmakla yükümlü olduğu kişiler bulunması halinde nafaka miktarı daha düşük seviyelerde tutulabilir.

Hakim Nafakayı Neye Göre Belirler?

Üç nafaka türünden bahsetmiştik. Bunlar tedbir, yoksulluk ve iştirak nafakalarıdır. Tedbir ve yoksulluk nafakası taleple bağlıdır. Hakim müşterek çocuklar için tedbir nafakasına ve iştirak nafakasına re’sen hükmetmelidir. Çocukların bakım giderlerinin karşılanması ve çocuklarla ilişkilerin düzenlenmesi kamu düzenine ilişkindir. 

Tedbir nafakasını belirlerken aile konutunda hangi tarafın kalmaya devam ettiği, çocuğa hangi tarafın baktığı, boşanan eşlerin sosyal ve ekonomik durumu dikkate alınır. Mali olarak güçlü tarafın geliri oranında bir nafakaya hükmedilecektir. Gelir yalnızca maaş değildir. Kişinin her türlü kazancı, örneğin kira geliri hesaba katılır. Ya da kişi kira ödemiyorsa yaşam şartları buna göre hesaplanır. 

Yoksulluk nafakası ödeyecek taraf kusursuz olabilir, bu durum nafaka ödememeye sebep teşkil etmez. Nafaka alacak tarafın nafaka borçlusundan daha ağır kusurlu olmaması yeterlidir. Hakimce incelenecek hususlar şu şekilde sayılabilir :

• Nafaka borçlusunun mali gücü, gelir düzeyi 
• Boşanılan eşin ve çocukların gıda, market, barınma (varsa kira), fatura gibi temel ihtiyaç giderleri
• Müşterek çocuk sayısı ve çocukların yaşları
• Çocukların eğitim ve sosyal yaşam giderleri
• Sağlık, ulaşım, kırtasiye gibi giderleri

Yoksulluk nafakasını taraflar kendileri de belirleyebileceklerdir. Antlaşma protokolünde yoksulluk nafakasının belirlenebileceği gibi çekişmeli boşanma davalarında da taraflar ödenecek nafakayı belirleyebilir. Bunun bir şartı vardır. Hakimin tarafların belirlediği nafaka miktarını onaylaması gerekmektedir. Türk Medeni Kanunu 184. Madde uyarınca;

Madde 184- Boşanmada yargılama, aşağıdaki kurallar saklı kalmak üzere Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununa tâbidir: 

…

5. Boşanma veya ayrılığın fer’î sonuçlarına ilişkin anlaşmalar, hâkim tarafından onaylanmadıkça geçerli olmaz. 

…

Hakim bu miktardan fazlasına hükmedemez. Tarafların yoksulluk nafakası talep etmeyeceklerine ilişkin anlaşma da bağlayıcıdır ve daha sonra nafaka talep edemezler.

Hakim nafakaya hükmederken her yıl ÜFE oranında nafakanın güncellenmesine hükmedebilir. Ya da taraflar dava açarak ÜFE oranına ya da hakkaniyete uygun olarak nafaka artırımına karar verir. Aksine nafakanın kesilmesi kararı da verilebilir. Bu durumlarda boşanan eşlerin mahkemeye dava açmasıyla  mümkün olacaktır.

Çocuğa Verilen Nafaka Maaşın Yüzde Kaçı?

Çocuğa verilen nafaka iştirak nafakasıdır. Kamu düzeninden kaynaklanır. Çocuğun bakımı, bakım giderleri ve ebeveynlerin çocukla kurduğu iletişim hakim tarafından kanunlar ışığında re’sen düzenlenir. 

Boşanan ve nafaka ödemekle yükümlü herkesin çok merak ettiği konu nafakalardır. Maaşı asgari ücret olan veya hiç geliri olmayan kişilerle yüksek gelirli kişiler aynı nafakayı mı ödeyecekler? Yargıtay içtihatları ve aile mahkemelerinin uygulamalarında her dava ayrı ayrı incelenmekte, tarafların şartları incelenmektedir. Nafaka alacaklısının sosyal ve ekonomik durumu ve nafaka borçlusunun geliriyle orantılı bir nafakaya hükmedilecektir. 

Nafaka borçlusu asgari ücretle çalışıyor olabilir ya da işsiz durumda olabilir. Ancak bu kişi yalnızca bu durumlar sebebiyle nafaka borcundan kurtulamaz. Örneğin asgari ücretin üçte biri oranında gelire sahip yeşil kartlı kişilerin da nafaka ödemesine hükmedilebilecektir.

 Nafaka borçlusu kişinin malvarlıkları, hisse senedi, gayrimenkul gibi varlıklarının olup olmadığı hakimce incelenecektir. Pasif gelirlerin varlığı da nafaka ödenmesi için yeterlidir. 

Bu oranlar %20 ile %50 aralığında değişmektedir. Kişilerin kira ödeyip ödememesi, örneğin mecburi olarak ikamet ettiği semtteki ev kiralarının miktarı gibi detaylar nafakaya ayrılan oranı değiştirecektir. Ancak asgari ücretli kişilere de daha yüksek gelirli kişilere de ödenmeleri için çoğunlukla maaşının %25 oranında nafaka hükmedilmiştir.