ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI NE KADAR SÜRER?

Çekişmeli boşanma davası ne kadar sürer sorusunun net bir cevabı, dosyanın kapsamına ve yargılamanın ilerleyişine göre değişir. Genel çerçevede; delillerin toplanması, tanıkların dinlenmesi, bilirkişi/uzman raporları gereksinimi, tebligatların zamanında yapılması ve mahkemenin iş yükü sürenin belirlenmesinde başlıca unsurlardır. Uygulamada ilk derece yargılaması çoğu dosyada 8–18 ay aralığında tamamlanırken, istinaf incelemesi yaklaşık 6–12 ay sürebilir; temyiz başvurusu yapılırsa toplam süre 1,5–3 yıl bandına çıkabilir. Elbette bu rakamlar kesin süre değildir; delil yetersizliği, eksik inceleme, ek rapor veya celse ertelemeleri gibi faktörler takvimi uzatabilir. Stratejik bir planlama, dava dilekçelerinin eksiksiz hazırlanması, delil zincirinin baştan doğru kurulması ve usuli sürelerin titizlikle takip edilmesi, çekişmeli boşanma süresini kısaltmada en etkili adımlardır. Bu nedenle, olası hak kayıplarını önlemek ve süreci etkin yönetmek için uzman desteği almak çoğu dosyada belirleyici olur.

Çekişmeli Boşanma Kaç Yıl Sürer?

Çekişmeli boşanma davası ne kadar sürer sorusunun yanıtı; delillerin kapsamı, tanık sayısı, bilirkişi incelemesi ihtiyacı, tebligat süreçleri ve mahkemenin iş yoğunluğu gibi unsurlara bağlıdır. Uygulamada ilk derece yargılaması çoğu dosyada 8–18 ay arasında sonuçlanır. Dosya istinafa taşınırsa bu aşama ortalama 6–12 ay ekler; temyize gidildiğinde toplam süre 2–3 yıl aralığına uzayabilir. Bu süreler kesin değildir; eksik tebligat, tanıkların duruşmaya gelmemesi, ek rapor talebi veya keşif gibi işlemler takvimi uzatabilir.

Genel pratikte davalar 4–6 celsede tamamlanabilir. Celseler arasındaki aralık çoğu yerde 2–4 ay olduğundan, usulî işlemlerin gecikmesi hâlinde toplam süreç 1,5 yılı rahatlıkla aşabilir. Sürenin kısalması için; dava ve cevap dilekçelerinin eksiksiz hazırlanması, delil listelerinin zamanında bildirilmesi, tanık adreslerinin doğru verilmesi ve nafaka–velayet–mal rejimi gibi taleplerin netleştirilmesi önemlidir. Bu adımlar, çekişmeli boşanma dosyalarında gereksiz ertelemeleri azaltarak yargılamayı hızlandırır.

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI KAÇ CELSEDE BİTER

Genel uygulamada çekişmeli boşanma davası ortalama 4–6 celse içinde tamamlanır. Ancak bu sayı; delil kapsamı, tanık sayısı ve ulaşılabilirliği, bilirkişi/keşif ihtiyacı, tebligat süreçlerinin sağlıklı işleyip işlememesi ve mahkemenin iş yoğunluğu gibi etkenlere göre azalabilir ya da artabilir. Celseler arasındaki aralık çoğu yerde 2–4 ay olduğundan, tek bir eksik tebligat veya tanığın dinlenememesi bile takvimi belirgin şekilde uzatabilir.

Sürenin celse bazında kontrollü ilerlemesi için şu noktalara dikkat edilmelidir:

• Tanık listeleri zamanında sunulmalı, adres bilgilerinin güncelliği teyit edilmelidir.
• Delil dilekçeleri eksiksiz olmalı; kurum yazıları ve HTS, kamera kaydı, sağlık raporu gibi belgeler için müzekkere talepleri baştan kurulmalıdır.
• Ara kararların (avans, keşif, bilirkişi ücreti, tebligat gideri vb.) süresinde yerine getirilmesi, bir sonraki celsenin ertelemesiz yapılmasını sağlar.
• Nafaka, velayet, tazminat ve mal rejimi talepleri somutlaştırılarak ispat araçlarıyla desteklenmelidir.

Uygulamada, usuli gerekliliklerin zamanında tamamlandığı, tanıkların tek celsede hazır edildiği ve bilirkişi gerekmeyen dosyalarda dava 2–3 celsede dahi sonuçlanabilmektedir. Buna karşılık, çok tanıklı, bilirkişi/keşifli veya karşı dava içeren dosyalarda celse sayısı 6’nın üzerine çıkabilir. Kısacası, celse sayısı esasen dosyanın ispat planı ve usul ekonomisine uygun yönetimiyle doğrudan ilişkilidir.

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI BİTTİKTEN SONRA NE OLUR 

Çekişmeli boşanma davası hükme bağlandıktan sonra süreç bir anda bitmez; kararın tefhim–tebliğ, kanun yolları, kesinleşme ve icra/uygulama aşamaları vardır. Aşağıdaki adımlar, karar sonrası en sık yaşanan işlemleri özetler:

9) Uymama hâlinde yaptırımlar:
Nafakanın ödenmemesi icra ve tazyik hapsi süreçlerini gündeme getirebilir. Kişisel ilişkinin engellenmesi, çocuk teslimine uymama gibi durumlarda idari ve adli yaptırımlar uygulanabilir.

1) Kararın tefhim ve gerekçeli kararın yazılması:
Duruşma sonunda kısa karar tefhim edilir. Ardından mahkeme gerekçeli kararı yazar ve taraflara tebliğ edilir. Gerekçeli kararın tebliği, kanun yolu süresinin başlangıcıdır.

2) Kanun yolu (İstinaf/Temyiz) süresi:
Taraflar, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren belirli süre içinde istinaf başvurusu yapabilir. Bölge Adliye Mahkemesi’nin kararına karşı şartları varsa temyiz mümkündür. Bu aşama, toplamda Çekişmeli boşanma davaları ne kadar sürer sorusunu da uzatabilir.

3) Kesinleşme şerhi ve nüfus işlemleri:
Karar kesinleştiğinde mahkeme kalemi dosyaya kesinleşme şerhi düşer. Boşanma, UYAP/Nüfus Müdürlüğü bildirimleriyle nüfus kaydına işlenir. Evlilik birliği bu andan itibaren hukuken sona erer; tarafların yeniden evlenebilmesi için kesinleşme gereklidir.

4) Nafaka ve tazminatların tahsili:
Tedbir nafakası kararın kesinleşmesiyle sona erer; hükümle kurulan yoksulluk ve iştirak nafakası işlemeye hüküm tarihinden itibaren devam eder. Kararla hükmedilen maddi–manevi tazminat, ziynet alacağı ve yargılama giderleri/vekâlet ücreti için ilamlı icra yoluna gidilebilir. Ödenmezse icra takibi başlatılır.

5) Velayet, kişisel ilişki ve çocuk teslimi:
Velayet ve kişisel ilişki hükümleri yürürlüğe girer. Çocuğun teslimi/kişisel ilişki kurulması, uzman eşliğinde ve ilgili resmî birimler koordinasyonuyla yerine getirilir. Uygulamada kişisel ilişki planı taraflara bildirilir; uyulmaması hâlinde yaptırım ve uygulama mekanizmaları devreye girer.

6) Mal rejiminin tasfiyesi (mal paylaşımı):
Boşanma kesinleşince, eşler mal rejiminin tasfiyesi (örn. edinilmiş mallara katılma) için ayrı dava açabilir. Talep, alacak kalemleri (katılma alacağı, değer artış payı) ve delillerle desteklenmelidir.

7) Soyadı, konut ve diğer koruyucu tedbirler:
Tarafların soyadı kullanımı karara göre belirlenir (gerekirse izinle kullanma devam edebilir). Aile konutu şerhi, konutun tahsisi, uzaklaştırma gibi geçici/kürsü tedbirleri ihtiyaç oldukça yeniden talep edilebilir veya kaldırılabilir.

8) Karar sonrası değişiklik ihtiyacı:
Zaman içinde gelir değişikliği, çocuğun ihtiyaçları, eğitim/sağlık durumu gibi nedenlerle nafaka artırımı/indirimi veya kişisel ilişkinin değiştirilmesi için ayrı dava açılabilir. Velayet değişikliği de çocuğun üstün yararı gerektiriyorsa talep edilebilir.

Çekişmeli Boşanma Davasına Başvurma Sebepleri Nelerdir?

Çekişmeli boşanma; tarafların nafaka, velayet, tazminat, mal rejimi gibi temel konularda uzlaşamaması ve/veya boşanma sebepleri konusunda ihtilaf bulunması hâlinde başvurulan yoldur. Türk Medenî Kanunu, özel ve genel sebepler öngörür:

• Özel boşanma sebepleri:
  Zina, hayata kast – pek kötü veya onur kırıcı davranış, suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme, terk, akıl hastalığı. Bu hallerde somut olaya ilişkin ispat (mesaj/kayıt, tanık, sağlık/uzman raporu, kolluk–savcılık evrakı, kamera/HTS vb.) dosyaya usulüne uygun sunulmalıdır.
• Genel boşanma sebebi:
  Evlilik birliğinin temelinden sarsılması (şiddetli geçimsizlik). Eşlerin ortak hayatı makul ölçüde sürdürememesi, güvenin sarsılması, sürekli çatışma, ekonomik/psikolojik şiddet iddiaları gibi olgular bu kapsamda ileri sürülür. Uzun süreli ayrılık sonrasında ortak hayatın yeniden kurulamaması da bu başlıkta değerlendirilebilir.

Neye göre çekişmeliye gidilir? Taraflardan biri anlaşmalı boşanma şartlarını kabul etmezse veya protokol maddelerinde (ör. velayet, kişisel ilişki, yoksulluk/iştirak nafakası, maddi–manevi tazminat, mal paylaşımı) uyuşmazlık çıkarsa süreç çekişmeliye döner. Bu aşamada;

• Hukuki sebep açık yazılmalı (özel sebep varsa önceliklendirilmelidir),
• Vaka anlatımı kronolojik ve somut olmalı,
• Delil listesi ayrıntılı kurulmalı (tanıkların ulaşılabilir adresleri ile),
• Koruyucu/talî tedbir talepleri (ör. tedbir nafakası, kişisel ilişki, konuttan uzaklaştırma, geçici velayet) dosyanın başında istenmelidir.

Doğru hukuki nitelendirme ve ispat planı, çekişmeli boşanma davası ne kadar sürer sorusunun cevabını doğrudan etkiler; güçlü ve düzenli dosyalarda hem celse sayısı hem de toplam süre anlamlı biçimde azalır.

Çekişmeli Boşanma Davası Nasıl Açılır?

Çekişmeli boşanma davası, eşlerden birinin tek taraflı olarak aile mahkemesinde açtığı bir davadır. Süreç; dilekçe, görev-yetki, harç-gider, tebligat, ön inceleme ve tahkikat aşamalarından oluşur:

• Dava Dilekçesi: Boşanma sebebi (özel ya da genel), vakıalar, delil listesi (tanıklar, mesaj/e-posta kayıtları, sağlık raporları, bilirkişi-keşif talepleri, HTS/kamera, kolluk evrakı), talepler (velayet, kişisel ilişki, tedbir/yoksulluk/iştirak nafakası, maddi-manevi tazminat, aile konutu şerhi, ziynet alacağı, yargılama giderleri ve vekâlet ücreti) açık ve somut şekilde yazılmalıdır.
• Görev ve Yetki: Görevli mahkeme Aile Mahkemesidir. Aile mahkemesi bulunmayan yerlerde Asliye Hukuk Mahkemesi, aile mahkemesi sıfatıyla bakar. Yetkili mahkeme; eşlerin son 6 ay birlikte oturdukları yer ya da davacının yerleşim yeri mahkemesidir.
• Harç ve Gider Avansı: Dilekçe UYAP/kalem üzerinden verildikten sonra başvurma-peşin karar harcı ve gider avansı yatırılır; dosyaya esas numarası verilir.
• Tensip ve Tebligat: Mahkeme tensip tutanağı düzenleyerek; cevap dilekçesi, delil bildirme, avans yatırma gibi işlemleri ve ön inceleme gününü belirler. Tensip, taraflara tebliğ edilir.
• Ön İnceleme Duruşması: Tarafların anlaşamadıkları hususlar tespit edilir; delillerin toplanmasına, tanıkların dinlenmesine, kurum yazılarına ve gerekiyorsa bilirkişi/keşife ilişkin ara kararlar verilir. Bu aşamada arabuluculuk/uzlaşma yönü de yoklanır.
• Tahkikat (İspat) Aşaması: Tanıklar dinlenir, deliller toplanır, bilirkişi raporu/ pedagog-psikolog görüşleri (velayet yönünden) dosyaya gelir, geçici velayet ve tedbir nafakası gibi ihtiyati nitelikte talepler karara bağlanır.
• Sözlü Yargılama ve Hüküm: Deliller tartışıldıktan sonra taraflara son beyan imkânı verilir ve hüküm kurulur. Karar, gerekçeli olarak yazılır ve taraflara tebliğ edilir; bu aşamadan sonra istinaf ve koşulları varsa temyiz yolları açıktır.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)