Devlet Memurluğundan Çıkarma Cezası, 657 Memurluktan Çıkarma

Devlet Memurluğundan Çıkarma Cezası, 657 Memurluktan Çıkarma şu anlama gelmektedir: Bir daha Devlet memurluğuna atanmamak üzere memurluktan çıkarmaktır. 

Devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır: 

a) İdeolojik veya siyasi amaçlarla kurumların huzur, sükûn ve çalışma düzenini bozmak, boykot, işgal, kamu hizmetlerinin yürütülmesini engelleme, işi yavaşlatma ve grev gibi eylemlere katılmak veya bu amaçlarla toplu olarak göreve gelmemek, bunları tahrik ve teşvik etmek veya yardımda bulunmak,

Bu sebeple devlet memurlarının grev ve lokavt hakkı bulunmamaktadır. Kamu hizmetlerinin sürekliliği ve devamlılığı ilkesi gereğince, ideolojik veya siyasi amaçlarla işleyişi bozmak devlet memurluğundan çıkarılma cezasını gerektirmektedir.

(b) Yasaklanmış her türlü yayını veya siyasi veya ideolojik amaçlı bildiri, afiş, pankart, bant ve benzerlerini basmak, çoğaltmak, dağıtmak veya bunları kurumların herhangi bir yerine asmak veya teşhir etmek, 

c) Siyasi partiye girmek, 

Görüldüğü üzere siyasi partiye girmek devlet memurluğu ile bağdaşmayan hareketlerdendir. Siyasi partiye girmek isteyen kişinin görevinden istifa etmesi gerekecektir.

d) Özürsüz olarak bir yılda toplam 20 gün göreve gelmemek, 

e) Savaş, olağanüstü hal veya genel afetlere ilişkin konularda amirlerin verdiği görev veya emirleri yapmamak, 

f) Amirlerine, maiyetindekilere ve iş sahiplerine fiili tecavüzde bulunmak, 

g) Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak, 

h) Yetki almadan gizli bilgileri açıklamak,

ı) Siyasi ve ideolojik eylemlerden arananları görev mahallinde gizlemek, 

j) Yurt dışında Devletin itibarını düşürecek veya görev haysiyetini zedeleyecek tutum ve davranışlarda bulunmak, 

k) 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkındaki Kanuna aykırı fiilleri işlemek. 

l) Terör örgütleriyle eylem birliği içerisinde olmak, bu örgütlere yardım etmek, kamu imkân ve kaynaklarını bu örgütleri desteklemeye yönelik kullanmak ya da kullandırmak, bu örgütlerin propagandasını yapmak

Memurluktan Çıkarma Cezasının İptali, Memurun Göreve İade Davası

Devlet memurluğundan çıkarma cezasına karşı idari yargıda iptal davası açılabilir. Devlet memurluğundan çıkarma cezası hakkında, kanunda, itiraz başvuru usulü düzenlenmemiştir. Devlet memuru; cezanın yazılı olarak kendisine bildirildiği tarihten itibaren 60 gün içinde iptal davası açma hakkına sahiptir. Kamu görevlilerinin görevlerine son verilmesi, emekli edilmeleri veya görevden uzaklaştırılmaları ile ilgili davalarda yetkili mahkeme, kamu görevlisinin son görev yaptığı yer idare mahkemesidir.

Devlet memurluğundan çıkarılan kişi 60 gün içinde son görev yaptığı yer idare mahkemesinde iptal davası açabilecektir.

Memuriyetten Çıkarma Kararını Kim Verir?

Devlet memurları kanununda memuriyetten çıkarma kararını kimin vereceği düzenlenmiştir. 

Devlet Memurları Kanununun Disiplin Cezası Vermeye Yetkili Amir ve Kurullar başlıklı 126. maddesi şöyledir:

‘’Devlet memurluğundan çıkarma cezası amirlerin bu yoldaki isteği üzerine, memurun bağlı bulunduğu kurumun yüksek disiplin kurulu kararı ile verilir. Disiplin kurulu ve yüksek disiplin kurulunun ayrı bir ceza tayinine yetkisi yoktur, cezayı kabul veya reddeder. Ret halinde atamaya yetkili amirler 15 gün içinde başka bir disiplin cezası vermekte serbesttirler.’’

Görüldüğü üzere devlet memurluğundan çıkarma cezasını, amirin isteği üzerine memurun bağlı bulunduğu kurumun yüksek disiplin kurulu verecektir. Disiplin kurulunun farklı bir ceza verme yetkisi yoktur. Tesis edilen işlemi ya onaylar ya da reddeder. Kişinin devlet memurluğundan çıkarılmaması halinde yetkili amirler farklı bir disiplin cezası verebileceklerdir. 

Devlet Memurluğundan Çıkarma Cezasının Bir Alt Cezası Nedir

Devlet memurluğundan çıkarma cezasının bir alt cezası kademe ilerlemesinin durdurulmasıdır. Fiilin ağırlık derecesine göre memurun, bulunduğu kademede ilerlemesinin 1-3 yıl durdurulmasıdır. Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır: 

a) Göreve sarhoş gelmek, görev yerinde alkollü içki içmek,

b) Özürsüz ve kesintisiz 3 – 9 gün göreve gelmemek, 

c) Görevi ile ilgili olarak her ne şekilde olursa olsun çıkar sağlamak, 

d) Amirine veya maiyetindekilere karşı küçük düşürücü veya aşağılayıcı fiil ve hareketler yapmak, 

e) Görev yeri sınırları içinde herhangi bir yeri toplantı, tören ve benzeri amaçlarla izinsiz kullanmak veya kullandırmak, 

f) Gerçeğe aykırı rapor ve belge düzenlemek,

h) Ticaret yapmak veya Devlet memurlarına yasaklanan diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmak, 

ı) Görevin yerine getirilmesinde dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ayrımı yapmak, kişilerin yarar veya zararını hedef tutan davranışlarda bulunmak, 

j) Belirlenen durum ve sürelerde mal bildiriminde bulunmamak, 

k) Açıklanması yasaklanan bilgileri açıklamak, 

l) Amirine, maiyetindekilere, iş arkadaşları veya iş sahiplerine hakarette bulunmak veya bunları tehdit etmek, 

m) Diplomatik statüsünden yararlanmak suretiyle yurt dışında, haklı bir sebep göstermeksizin ödeme kabiliyetinin üstünde borçlanmak ve borçlarını ödemedeki tutum ve davranışlarıyla Devlet itibarını zedelemek veya zorunlu bir sebebe dayanmaksızın borcunu ödemeden yurda dönmek, 

n) Verilen görev ve emirleri kasten yapmamak, 

o) Herhangi bir siyasi parti yararına veya zararına fiilen faaliyette bulunmak.

Devlet Memurluğundan Atılma Şartları

a) İdeolojik veya siyasi amaçlarla kurumların huzur, sükûn ve çalışma düzenini bozmak, boykot, işgal, kamu hizmetlerinin yürütülmesini engelleme, işi yavaşlatma ve grev gibi eylemlere katılmak veya bu amaçlarla toplu olarak göreve gelmemek, bunları tahrik ve teşvik etmek veya yardımda bulunmak

b) Yasaklanmış her türlü yayını veya siyasi veya ideolojik amaçlı bildiri, afiş, pankart, bant ve benzerlerini basmak, çoğaltmak, dağıtmak veya bunları kurumların herhangi bir yerine asmak veya teşhir etmek, 

c) Siyasi partiye girmek, 

d) Özürsüz olarak bir yılda toplam 20 gün göreve gelmemek, 

e) Savaş, olağanüstü hal veya genel afetlere ilişkin konularda amirlerin verdiği görev veya emirleri yapmamak, 

f) Amirlerine, maiyetindekilere ve iş sahiplerine fiili tecavüzde bulunmak, 

g) Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak, 

h) Yetki almadan gizli bilgileri açıklamak,

ı) Siyasi ve ideolojik eylemlerden arananları görev mahallinde gizlemek, 

j) Yurt dışında Devletin itibarını düşürecek veya görev haysiyetini zedeleyecek tutum ve davranışlarda bulunmak, 

k) 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkındaki Kanuna aykırı fiilleri işlemek. 

l) Terör örgütleriyle eylem birliği içerisinde olmak, bu örgütlere yardım etmek, kamu imkân ve kaynaklarını bu örgütleri desteklemeye yönelik kullanmak ya da kullandırmak, bu örgütlerin propagandasını yapmak

Memuriyete Engel Suçlar

Memuriyete engel teşkil eden suçlar şunlardır: 

Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; 

Kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar,

Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, 

Zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olmamak.

DANIŞTAY KARARI

Danıştay 12. Daire Başkanlığı         2015/2466 E.  ,  2019/1062 K.
(Danıştay: Devlet Memurluğundan Çıkarma Cezası – 657 Sayılı Kanun 1 Yıl ve Üzeri Hapis Cezası – Göreve İade – Disiplin Hukuku)

•  

“İçtihat Metni”

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2015/2466
Karar No : 2019/1062

TEMYİZ EDEN (DAVACI) :
VEKİLİ :
KARŞI TARAF (DAVALI) :
VEKİLLERİ :
İSTEMİN KONUSU : …. İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Devlet Su İşleri … Bölge Müdürlüğünde jeoloji mühendisi olarak görev yaparken 19/11/2002 tarih ve 2002/11 sayılı işlemle Devlet memurluğundan çıkarma cezası ile cezalandırılan davacının, 5525 sayılı Kanun’un Ek 1. maddesi uyarınca yeniden atanma talebiyle yapmış olduğu başvurunun reddine ilişkin 26/11/2013 tarih ve 700087 sayılı işlemin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: İdare Mahkemesince, davacının Devlet memurluğundan çıkarma cezası ile cezalandırılmasına sebep olan olay nedeniyle …. Ağır Ceza Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile görevi kötüye kullanma suçundan dolayı bir yıl hapis cezası ve 141,00 YTL adli para cezasına hükmedildiği, netice itibarıyla 1.317,00 YTL adli para cezasına çevrilen ceza ertelenmiş olsa da bu durumun kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl hapis cezası alınmış olduğunu ortadan kaldırmayacağı, bu nedenle davacının 657 sayılı Kanun’un 48. maddesinde sayılan Devlet memuriyetine alınma şartlarını taşımadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, erteleme müessesesinin sonuçlarının Mahkeme tarafından hatalı olarak değerlendirildiği, davacıyla aynı durumda olup Mahkeme kararı ile yeniden atanan kimseler bulunduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, davacının daha önce de yeniden atanma talebiyle başvuru yaptığı, bu başvurusunun reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davanın reddedildiği ve bu kararın Danıştay tarafından onandığı, görevi kötüye kullanma suçundan mahkumiyeti bulunan davacının memuriyete giriş şartlarını taşımadığı, bu şartları taşıdığı varsayılsa bile yeniden atama konusunda idarenin takdir hakkı bulunduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’UN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Devlet Su İşleri … Bölge Müdürlüğü’nde jeoloji mühendisi olarak görev yapan davacı, 19/11/2002 tarih ve 2002/11 sayılı işlemle Devlet memurluğundan çıkarma cezası ile cezalandırılmıştır.

Devlet memurluğundan çıkarma cezasının iptali istemiyle açılan davada, …. İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile Danıştay Onikinci Dairesinin bozma kararına uyularak dava konusu disiplin cezasının 5525 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Bazı Disiplin Cezalarının Affı Hakkında Kanun kapsamında kaldığı gerekçesiyle dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir. Anılan karar Danıştay Onikinci Dairesinin 25/09/2009 tarih ve E:2009/4110, K:2009/4831 sayılı kararı ile onanmış ve bu karara karşı yapılan karar düzeltme istemi de Danıştay Onikinci Dairesinin 13/07/2011 tarih ve E:2010/2278, K:2011/3978 sayılı kararı ile reddedilmiştir.

Davacı hakkında Devlet memurluğundan çıkarma cezası ile cezalandırılmasına sebep olan olay hakkında yapılan yargılama sonucunda …. Ağır Ceza Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile 765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 240/1. maddesi uyarınca görevi kötüye kullanma suçundan dolayı bir yıl hapis ve 141,00 YTL adli para cezasına hükmedilmiş, TCK’nın 59. maddesi uyarınca bu ceza üzerinde yapılan 1/6 indirim ile söz konusu ceza on ay hapis ve 117,00 YTL adli para cezasına düşürülmüş, bu ceza da neticeden 1.317,00 YTL adli para cezasına çevrilerek 647 sayılı Kanun’un 6. maddesi uyarınca ertelenmiştir.

Davacı, 5525 sayılı Kanun’un Ek 1. maddesi uyarınca yeniden atanma talebiyle 24/10/2013 tarihinde idareye başvurmuş, söz konusu başvuru 26/11/2013 tarih ve 700087 sayılı işlem ile açıktan atanma talebi uygun görülmediği gerekçesiyle reddedilmiştir.
Bakılan dava bu işlemin iptali istemiyle açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5525 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Bazı Disiplin Cezalarının Affı Hakkında Kanun’un 1. maddesinin birinci fıkrasında; “Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlarla basit veya nitelikli zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyet kırıcı suçlar veya istimal ve istihlâk kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma suçları sebebiyle görevleriyle sürekli olarak ilişik kesilmesi sonucunu doğuran disiplin cezaları ile 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun 68 inci maddesinin ikinci fıkrasının (e) ve (f) bentlerine göre verilmiş yer değiştirme cezaları ve 69 uncu maddesine göre verilmiş meslekten çıkarma cezaları ile emniyet hizmetleri sınıfına dahil personel ile çarşı ve mahalle bekçileri hakkında verilen meslekten çıkarma cezaları hariç olmak üzere; kanun, tüzük ve yönetmelikler gereğince memurlar ve diğer kamu görevlileri ile bu görevlerde bulunmuş olanlar hakkında 23/4/1999 tarihinden 14/2/2005 tarihine kadar işlenmiş fiillerden dolayı verilmiş disiplin cezaları bütün sonuçları ile affedilmiştir.” hükmüne yer verilmiştir.

6495 sayılı Kanun’un 43. maddesi ile, 5525 sayılı Kanun’a eklenen Ek 1. maddenin birinci fıkrasında ise; “28/2/1997 tarihinden sonra verilen disiplin cezaları nedeniyle memuriyetten çıkarılanlardan 28/8/1999 tarihli ve 4455 sayılı Memurlar İle Diğer Kamu Görevlilerinin Disiplin Cezalarının Affı Hakkında Kanun veya bu Kanun hükümlerinden yararlanmış olanların;
a) Memuriyete giriş şartlarını kaybetmemiş olmaları,
b) Durumlarına uygun boş kadro veya pozisyon bulunması,
c) Bu kadro ve pozisyonlara ait nitelikleri taşımaları,
ç) Üç ay içinde müracaat etmeleri,
kaydıyla yeniden göreve alınmalarında 20/12/2012 tarihli ve 6363 sayılı 2013 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununun eki (İ) Cetvelinde yer alan atama sayısı sınırlaması uygulanmaz.” hükmüne yer verilmiştir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48/A-5 maddesinde, “Türk Ceza Kanunu’nun 53. maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikap, rüşvet hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkum olmamak”, Devlet memurluğuna alınacaklarda aranan şartlar arasında sayılmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
5525 sayılı Kanun’un Ek 1. maddesinin birinci fıkrası uyarınca yeniden atanma başvurusu yapabilmek için Kanun’da belirtilen tarihler arasında gerçekleştirmiş olduğu fiiller sonucunda almış olduğu disiplin cezası nedeniyle memuriyetten çıkarılmış olan memur veya diğer kamu görevlisinin, 4455 sayılı Kanun veya 5525 sayılı Kanun hükümlerinden yararlanma şartlarına sahip olması gerekmektedir. Bu şartlara sahip olan kimse Ek 1. maddenin birinci fıkrası uyarınca yeniden atanma başvurusunda bulunabilir.

Yeniden atanma başvurusunu öncelikle yukarıda sayılan başvuru şartları yönünden inceleyen idare, ardından başvurucunun müracaatının süresinde olup olmadığı, memuriyete giriş şartlarını kaybedip kaybetmediği, durumuna uygun boş kadro veya pozisyon bulunup bulunmadığı ve boş kadro ve pozisyon var ise başvurucunun bu kadro ve pozisyonlara ait nitelikleri taşıyıp taşımadığı hususlarını irdeler.

Başvurucunun, Kanun’da sayılan şartları taşıyor olması, söz konusu kadro ve pozisyona atanması hususunda, idarenin bağlı yetki içerisinde olduğu anlamını taşımaz. Çünkü kanun koyucu, sayılan tüm bu şartları taşıyan kimselerin yeniden göreve alınmalarında, 2013 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’nun eki (İ) Cetvelinde yer alan atama sayısı sınırlamasının uygulanmayacağına hükmetmiş, bu konuda idareyi atama yapmaya zorlamamıştır.

Bu durumda idare, Ek 1. maddenin birinci fıkrası uyarınca yapılan yeniden atanma başvurularını değerlendirirken, öncelikle yapılan başvurunun, Kanun’da sayılan şartları taşıyıp taşımadığını, ardından da şartları taşıyan kimselerin yeniden atanması hususunda kamu yararı ve hizmet gereklerinin bulunup bulunmadığını göz önünde bulunduracak ve bu hususa göre bir işlem tesis edecektir.

İdare Mahkemesince davacının, kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl hapis cezası almış olduğundan bahisle 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. maddesinde sayılan Devlet memuriyetine alınma şartlarını taşımadığı sonucuna varılmışsa da yapılan yargılama sonucunda davacıya verilen sonuç cezanın hapis cezası değil, 1.317,00 YTL adli para cezası olduğu ve söz konusu Mahkeme kararında yer alan hükmün, 657 sayılı Kanun’un 48/A-5 maddesinde yer alan memuriyete engel durumlar arasında bulunmadığı anlaşılmaktadır.

Bu itibarla, anılan gerekçeyle davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin temyize konu …. İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun’un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 14/02/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.