Fransa Boşanma Kararının Türkiye’de Tanıma ve Tenfizi

Fransa Boşanma Kararının Türkiye’de Tanıma ve Tenfizi, yurtdışında boşanan Türk vatandaşları için oldukça önemli bir hukuki süreçtir. Fransa’da verilmiş bir boşanma kararı, doğrudan Türkiye’de geçerlilik kazanmaz. Bu kararın Türk nüfus kütüğüne işlenebilmesi ve tarafların Türkiye’de de resmi olarak boşanmış sayılabilmesi için mutlaka tanıma ve tenfiz davası açılması veya ilgili mevzuat çerçevesinde idari yollardan başvuru yapılması gerekir.

Fransa’da alınan boşanma kararlarının Türkiye’de geçerli hale gelmesi, yalnızca evlilik birliğinin sona erdirilmesi açısından değil, aynı zamanda velayet, nafaka ve tazminat gibi ek hükümlerin de Türkiye’de uygulanabilmesi bakımından önem arz etmektedir. Bu nedenle, Fransa mahkemelerinin verdiği boşanma kararlarının Türkiye’de tanınması ve tenfizi, hem hukuki sonuçların geçerliliği hem de tarafların ileride doğabilecek hak kayıplarının önlenmesi için zorunludur.

Özellikle 2018 yılında yürürlüğe giren Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 27/A maddesi, yurtdışında boşanmış Türk vatandaşlarının nüfus kayıtlarına işlemlerinin kolaylaştırılması amacıyla düzenlenmiş olup, tarafların doğrudan konsolosluk veya nüfus müdürlüklerine başvurarak boşanma kararlarını tescil ettirmelerine imkân tanımaktadır. Ancak bu düzenleme, her durumda uygulanamadığından, çoğu zaman tanıma ve tenfiz davası açılması kaçınılmaz hale gelmektedir.

FRANSA’DA ALINAN BOŞANMA KARARI, TÜRKİYE İÇİN YETERLİ Mİ?

Fransa’da adlî veya idarî makamlarınca verilen boşanma kararının içeriği; TürkMahkemelerinde tanıma ve tenfiz davası açılmasında veya Türk Mahkemelerine başvuru yapılmadan doğrudan adı geçen yönetmeliğin 5. maddesinde belirtilen kararın verildiği ülkedeki dış temsilciliklere, yurt içinde ise taraflardan birinin yerleşim yerinin bulunduğu nüfus ve vatandaşlık il müdürlüğüne, Türkiye’de yerleşim yeri yoksa Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Erzurum, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Kayseri, Konya, Kahramanmaraş, Samsun, Siirt, Sivas, Trabzon, Şanlıurfa ve Van il müdürlüklerinden birine yapılmasını etkilediğinden önem arz etmektedir.

Fransa adlî veya idarî makamlarınca verilen boşanma kararı içeriğinde velayet, iştirak nafakası, çocuk ile kişisel ilişki kurulması, mal rejimi ve tazminat gibi tenfize konu olan hüküm bulunması halinde kararın aile kütüğüne tescili; adı geçen yönetmeliğin 9. maddesi gereği nüfus ve vatandaşlık il müdürlüğünde veya kararı veren mahkemenin dış temsilciliklerinde kurulan komisyonda sadece boşanma, evliliğin butlanı, iptali ve mevcut olup olmadığının tespiti yönünden kabul edilir, incelenir, karar verilir ve sonucu ilgili taraflara ve il müdürlüğüne bildirilir. Kararın içeriğinde bulunan velayet, iştirak nafakası, çocuk ile kişisel ilişki kurulması, mal rejimi ve tazminat gibi hükümlerinin tanıma ve tenfizi ise 5718 sayılı kanunun hükümleri gereği yetkili Türk Asliye Mahkemelerinden talep edilebilecektir.

Açıklandığı üzere Fransa’da alınan kararın sadece boşanmaya veya evliliğin butlanına ya da iptaline yönelik kısımları için doğrudan ilgili nüfus ve vatandaşlık il müdürlüğüne veya kararı veren ülkenin dış temsilciliklerine yapılan başvuru ile karara bağlanmaktadır.

FRANSA BOŞANMA TANIMA, TENFİZ DAVASI İÇİN TÜRKİYE’YE GELMEK ZORUNLU MUDUR?

Fransa Boşanma Kararının Türkiye’de Tanıma ve Tenfizi veya aile kütüğüne tescili için adı geçen yönetmeliğin 6. maddesinde belirtildiği üzere tarafların kanuni temsilcileri veya vekilleri olabileceği gibi kendileri de bizzat başvuruda bulunabilirler. Tarafların başvuruyu bizzat yapmak istemeleri halinde başvuru esnasında bizzat birlikte bulunma zorunlulukları olmayıp ilk başvurudan en geç 90 günlük süre içerisinde başvurularını ayrı ayrı tamamlayabilirler.

Fransa’da alınan boşanma kararının, evliliğin butlanı, iptali ve mevcut olup olmadığının tespitve tescili isteminde bulunan kişi; kararın Türkiye’de tanınması ve tenfizi isteminde bulunmadan önce taraflarından birinin ölmüş olması ya da taraflardan birinin yabancı olması halinde Türk Vatandaşının talebi halinde bizzat veya kanuni temsilcisi veya vekili aracılığıyla talep edebilir.

DAVA AÇMAK VEYA NÜFUSA KAYIT İŞLEMLERİ İÇİN NE YAPMAK GEREKİYOR?

Fransa mahkemesinden alınan boşanma kararının kesinleşmesi üzerine Türk Mahkemelerinden, Türkiye Nüfus ve Vatandaşlık İl Müdürlüğünden veya kararı veren yabancı ülkenin dış temsilciliğine başvuru için gerekli belgeleri temin ettikten sonra başvurusunu yapması gerekmektedir.

Boşanma kararının tescili için başvuru işlemlerine başlamadan önce kararı veren ülkenin dış temsilciliğinden veya yerleşim yerinin bulunduğunu nüfus ve vatandaşlık il müdürlüğünden randevu alması gerekmektedir. Boşanma kararının tanınması veya tenfizi mahkemeden talep edilmesi halinde gerekli belgeleri temin ederek dilekçe ile başvuru yapabilir.

Boşanma tescil işlemi için www.konsolosluk.gov.tr adresinden “Nüfus / Yabancı Ülke Adli veya İdari Makamlarınca Verilen Kararların Nüfus Kütüğüne Tescili” bölümünden randevu alarak işlemler yerine getirilebilir.

Fransa Boşanma Kararının Türkiye’de Tanınabilmesi İçin Gerekli Belgeler

Fransa mahkemesinden alınan boşanmanın, evliliğin butlanı, iptali ve mevcut olup olmadığının tespiti ve aile kütüğüne tescili için adı geçen yönetmeliğin 7. maddesinde belirtilen;

• 4.1. Başvuru Formunun doldurulması,
• 4.2.Aile kütüğüne tescili talep edilen usulüne göre onaylanmış Fransa’nın adli ya da idari makamlarından alınan boşanma kararının aslı ile noter veya dış temsilcilik tarafından onaylanmış veya ülkenin yetkili makamı tarafından Apostil şerhi tatbik edilerek onaylanmış Türkçe tercümesi,
• 4.3. Fransa adli veya idari makamından alınan kararında kesinleşme şerhi yok ise Fransa kanunlarına göre kesinleştiğine dair onaylanmış belge veya yazının aslı ile noter veya dış temsilcilik tarafından onaylanmış veya ülkenin yetkili makamı tarafından Apostil şerhi tatbik edilerek onaylanmış Türkçe tercümesi,
• 4.4.Kimlik veya pasaport fotokopileri, taraflardan biri yabancı ise kimlik veya pasaportların noter tasdikli Türkçe tercümeleri, 
• 4.5.Boşanan tarafların yeni tarihli evlenme kayıt belgesi,
• 4.6.Yabancı eşin ölmüş olması durumunda Çok Dilli Ölüm Kayıt Örneği,                 
• 4.7.Vekil aracılığı ile yapılacak müracaatlarda noter tarafından düzenlenen fotoğraflı özel vekâletnamenin aslı veya onaylanmış aslına uygun örneği,
• 4.8.Fransa adlî veya idarî makamlarınca verilen kararlarla ilgili varsa daha önce Türk mahkemelerinde açılmış ve halen görülmekte olan dava dosyası bilgileri,
• 4.9.Türk mahkemelerinden alınan kabul/red boşanma kararı, tanıma veya tenfiz kararların daha önce Türk mahkemelerince kesin hükme bağlanmış olduğuna ilişkin mahkeme kararının aslı veya fotokopisi,
• 4.10.Türk mahkemelerinde halen devam eden bir dava yahut tanımanın Türk mahkemelerince evvelce reddedildiğine dair karar bulunmadığı yönünde adli makamlardan alınan belge başvuru formuna eklenir.

Aynı belgeler Türk Mahkemelerinde açılacak tanıma ve tenfiz taleplerinde veya Nüfus Müdürlüğü ve Vatandaşlık İl Müdürlüğü Komisyonunun aile kütüğüne tescil talebinin reddi kararına karşı Türk Aile Mahkemelerine yapılan itiraz dilekçe eklerine de eklenir.

Fransa’da Noterlik Tarafından Verilen Boşanma Kararının Türkiye’de Tanınması

Fransa’da son yıllarda yapılan yasal düzenlemelerle, özellikle anlaşmalı boşanmalarda noterlerin boşanma kararı verme yetkisi bulunmaktadır. Bunun yanı sıra bazı ülkelerde belediyeler veya diğer idari makamlar da boşanma kararı verebilmektedir. Ancak bu durum Türkiye’de şu soruyu gündeme getirmektedir: Noter veya idari makamlarca verilen boşanma kararları Türkiye’de tanınabilir mi?

Türk hukuk sisteminde tanıma ve tenfiz işlemleri, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) hükümlerine göre yapılmaktadır. MÖHUK’ta yalnızca mahkeme ve hakem kararlarının tanınması ve tenfizi düzenlenmiştir. Bu nedenle, uzun yıllar boyunca idari makamlarca verilen boşanma kararlarının Türkiye’de geçerli olup olmayacağı konusunda tereddütler yaşanmıştır.

Ancak 2018 yılında yürürlüğe giren Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 27/A maddesi, bu tereddütleri gidermiştir. İlgili düzenleme ile sadece mahkemeler değil, aynı zamanda idari makamlarca verilen boşanma kararlarının da Türk nüfus kütüğüne tescil edilebileceği açıkça belirtilmiştir. Bu kapsamda, Fransa’da noterlik makamı tarafından verilen boşanma kararları da artık Türkiye’de tanınmakta ve nüfus kayıtlarına işlenebilmektedir.

Dolayısıyla, Fransa’da noter huzurunda gerçekleşen bir boşanma, gerekli belgelerin tamamlanması halinde Türkiye’de de geçerli hale getirilebilmektedir. Bu düzenleme, yurtdışında boşanan Türk vatandaşlarının süreci daha hızlı ve pratik şekilde tamamlamasına olanak tanımaktadır.

YURTDIŞI BOŞANMA TANIMA VE TENFİZ NE KADAR SÜRER?

Adı geçen yönetmelik yayınlanmadan önce boşanma kararının tanıma ve tenfizi mahkeme kararıyla mümkündü. Mahkemelerde görülen dava süreci tanıma ve tenfiz talepleri içinde uygulandığından karar verilmesi uzun bir süre almaktaydı. Ancak adı geçen yönetmelik gereği Fransa adli veya idari makamlardan alınan boşanma kararı, tanıma mahiyetinde olduğundan Türkiye’de aile kütüğüne tescili için mahkeme sürecine başvurmadan doğrudan kararı veren ülkenin dış temsilciliğine veya İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğüne başvurması üzerine 15 günü geçmemek kaydıyla komisyonun belirlediği birgünde karar alınabilmektedir. Kararın taraflara tebliğinden itibaren 7 günlük itiraz süreci geçtikten sonra komisyonun tescil kararı kesinleşmektedir. Artık yabancı ülkelerden alınan boşanma kararının ülkemizde tescili uzun yargılama süreçlerine gerek kalmadan daha kısa süre içerisinde mümkündür.

FRANSA’DA BOŞANAN BİRİSİ TÜRKİYE’DEKİ MALLARI NASIL PAYLAŞILIR?

Boşanma kararı üzerine tarafların Türkiye’de malvarlığının bulunması halinde mal paylaşımı sorun teşkil edecektir. Ülkemizde sadece Türk Vatandaşlarının Türkiye içindeki özel hukuk ilişkileri düzenlenmemiş olup aynı zamanda Yabancılık unsuru taşıyan özel hukuka ilişkin işlem ve ilişkilerde uygulanacak hukuk, 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’da düzenlenmiştir. Kanunun 15. Maddesi Evlilik Mallarını konu edinmiş ve 2. Fıkrasında taşınmazın bulunduğu ülkenin hukuk kurallarının uygulanacağı belirtilmiştir. Bu sebeple mal paylaşımı için Türk Medeni Kanun hükümleri uygulanacaktır.

Tarafların Türkiye’de bulunan taşınmazları paylaşmaya yönelik taleplerinin bulunması halinde öncelikle Fransa adli ve idari makamlardan alınan boşanma kararının ülkemizde tescilinin kesinleşmesi zorunludur. Daha sonra taşınmazların mal paylaşımına yönelik anlaşma belgeleri yoksa mahkemeye başvurmaları gerekmektedir. 

4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 01.01.2002 tarihinde yürürlüğe girmesi üzerine evlilik birliği içinde edinilen malların edinilmiş mal sayılacağı ve yürürlük tarihinden sonra kimin adına tescil edildiğine bakılmaksızın karı-kocanın eşit oranda paylaşımına tabi tutulacağı belirtilmiştir. Ancak yürürlük tarihinden önce edinilen mallar, mal ayrılığı rejimine tabi olup kimin adına tescil edilmişse o eşin malı sayılacaktır. Zamanaşımı süresi, Fransa adli ve idari makamlardan alınan boşanma kararının ülkemizde yapılan tescil işleminin kesinleşmesiyle TMK madde 5 ve TBK madde 125 gereği belirtilen 10 yıllık zamanaşımı süresi uygulanacaktır.