İlamsız İcra Takibi Nedir? Nasıl Açılır? Nasıl İtiraz Edilir?

Bu yazımızda; İlamsız icra takibi nedir? Nasıl açılır? Nasıl itiraz edilir? İtiraz süre ne kadardır? Yetkili icra müdürlüğü nasıl tespit edilir?” gibi sorulara cevap aradık.

İcra Takibi Nedir?

İcra takibi, alacaklının bir alacağını alabilmesi için devlete başvurduğu, bu alacağın tahsil edilebilmesi için devletin cebri icra yetkisini kullanarak tahsil ettiği hukuki bir yoldur. Bu cebri icra işlemi icra müdürlüklerince gerçekleştirilir. Türk hukuk sistematiğinde icra hukukunun temel kaynağı olarak 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu karşımıza çıkmaktadır.

İcra takip işleminin ilamlı ve ilamsız olmak üzere iki çeşidi vardır. Bir mahkeme makamı kararına dayanılarak başlatılan takibe, ilamlı icra denir. İlamsız icra da herhangi bir mahkeme kararı veya bir kambiyo senedine dayanmaya gerek yoktur. Herhangi bir para alacağı için başvurulacak yoldur.

İlamlı icra ile ilamsız icra arasındaki en büyük fark mahkeme kararının var olması nedeni ile ilamlı icrada itiraz kurumunun olmamasıdır. Borçlu ilamlı icra takibinde borcunun olmadığı itirazında bulunamaz. İlamlı icrada itirazın yargılama aşamasında yapılması gerekir. İlamdan sonra icra aşamasında itiraz yapılamaz.

İlamsız icrada alacağın konusu para veya teminat alacağı olması gerekmektedir. İlamsız icra, alacaklının elinde alacaklı olduğunu kanıtlayacak güçlü deliller bulunmaması halinde başvurulacak ilk yoldur. İlamsız icrada alacaklı tarafından suistimale açık olduğu için kanun hükmü borçluya itiraz edip takibi durdurma hakkı vermiştir.

İlamsız Takip Nedir?

İlamsız icra takibi, alacaklının borçludan olan para alacağını, herhangi bir mahkeme kararı olmadan icra müdürlüğünün aracılığıyla tahsil etmesini sağlayan hukuki bir yoldur. İlamsız icra takibi, ilamlı icra takibinden farklı olarak, alacaklının elinde bir mahkeme kararı veya bir kambiyo senedi bulunmasına gerek yoktur.

• Konu bakımından sınırlı: Yalnızca para alacağı veya teminat alacağı söz konusudur.
• Başlangıç eşiği düşük: Alacaklının beyanı takip için yeterlidir; alacağın varlığına ilişkin bir ilam (mahkeme kararı) aranmaz.
• İtiraza açık: Borçluya ilamsız takiplerde ödeme emri tebliğ edilince belirli sürelerde itiraz edebilir; itiraz takip işlemlerini durdurur.
• Hız odaklı: Amaç; yargı mercilerini meşgul etmeden alacağı tahsil edebilmek, gerekirse haciz ve satış aşamalarına ilerleyebilmektir.

İlamsız icra takibi nasıl yapılır?

1) Takip Talebi

Süreç, icra dairesine verilen takip talebi ile başlar. Talepte; alacaklı ve borçlu bilgileri, alacağın türü (para/teminat), miktarı, faiz (başlangıç tarihi ve oranı), masraf ve vekâlet ücreti talepleri, ödeme yeri ve tebligat adresleri yer alır. İcra dairesi bu talep üzerine dosya açar ve ilamsız icra takibi resmen başlatılmış olur.

2) ilamsız takiplerde ödeme emri ve tebliğ

İcra dairesi, takip talebine dayanarak ilamsız takiplerde ödeme emri düzenler. Ödeme emri, borçluya borcu ödemesi, itiraz etmesi veya itiraz–ödeme dışında bir yola başvurması gerektiğini bildirir. Tebliğ ile birlikte kritik süreler işlemeye başlar. Bu noktada şu soruya net cevap vermek gerekir: ilamsız takiplerde ödeme emri nedir?
ilamsız takiplerde ödeme emri nedir sorusunun cevabı: Borçluyu, belirlenen süre içinde borcu ödemeye veya itiraz etmeye davet eden; yerine getirilmediğinde takibin haciz ve satış aşamalarına ilerlemesine imkân veren resmî bildiridir. Ödeme emri aynı zamanda borçlunun temerrüdünü ortaya koyan güçlü bir süreç tetikleyicisidir.

3) Süreler: Ödeme, İtiraz ve Sonuçları

Ödeme emrinin tebliğinden itibaren kısa bir itiraz süresi başlar. Borçlu bu süre içinde borca, faize, yetkiye veya alacağın miktarına itiraz edebilir. İtiraz, icra dairesine yapılır ve genelde takibi durdurur.

• Hiç itiraz yoksa: Süre geçince takip kesinleşir; alacaklı haciz isteyebilir.
• Kısmi itiraz varsa: İtiraz edilmeyen kısım kesinleşir, itiraza konu kısım için takip durur.
• Tam itiraz varsa: Takip durur; alacaklı itirazın kaldırılması veya iptali için yargısal yollara başvurabilir.

4) Haciz Talebi ve Uygulama

Takip kesinleştiğinde alacaklı haciz talep edebilir. Haciz; borçlunun taşınır–taşınmaz malları, banka hesapları, üçüncü kişilerdeki alacakları ve haklarına uzanır. Haciz işlemi kanuni sıra ve öncelikler gözetilerek yapılır. Bazı eşya ve gelirlerin haczedilemeyeceği ise temel bir ilkedir (örneğin kişinin ve ailesinin asgarî yaşamı için zorunlu bazı eşyalar, kanunda çizilen sınırlar dahilindeki maaşın bir bölümü gibi).

5) Satış ve Tahsilat

Hacizli mal veya hakların paraya çevrilmesi aşamasında kıymet takdiri, satış ilanı, ihaleye katılım şartları ve bedel tahsili düzeni işler. Elde edilen bedel, masraflar ve yasal kesintiler düşüldükten sonra alacaklıya ödenir. Artan bir meblağ kalırsa borçluya iade edilir.

Avantajlar

• Hız: Başlangıç eşiklerinin düşük olması, alacaklının kısa sürede sonuç görmesini sağlar.
• Maliyet: Başlangıç masrafları ölçülüdür; faiz ve vekâlet ücreti gibi kalemler belli şartlarda borçluya yansıtılabilir.
• Esneklik: Takibin seyrine göre ödeme–taksit–uzlaşma gibi pratik çözümler geliştirilebilir.

Dikkat Edilecek Riskler

• Adres ve tebligat sorunları: Yanlış adres, geciken tebligat ve iade kayıtları, sürelerin kaçmasına yol açabilir.
• İtirazla durma: Borçlunun itirazı takibi durdurur; bu durumda yargısal yollara başvuru zorunluluğu doğar.
• İspat yükü: Başlangıçta ilam aranmasa da, itiraz aşamasında belge gücü önem kazanır.

İlamsız İcra Takibi Nasıl Yapılır?

Aşağıdaki pratik plan, tek bakışta sürecin yönetilmesine yardımcı olur:

1. Alacağı netleştirin: Ana para, faiz türü ve oranı, başlangıç tarihi, masraf kalemleri.
2. Dayanak belgeleri toplayın: Sözleşme, fatura, hesap özeti, ihtar, teslim–hizmet ispatı vb.
3. Borçlu bilgilerini doğrulayın: Kimlik ve tebligat adresleri, bilinen iletişim kanalları.
4. Takip talebini hazırlayın: Tüm kalemler açık, tutarlı ve hesaplanabilir olsun.
5. Ödeme emrini izleyin: Tebliğ tarihi, itiraz süresi, iade–yenileme gereklilikleri.
6. İtiraz yönetimi: Süresinde itiraz yoksa haciz isteyin; itiraz varsa yargısal yola derhal başvurun.
7. Haciz ve paraya çevirme: Haciz talebi, kıymet takdiri, satış ilanı, ihale ve tahsil aşamalarını takip edin.
8. Ödeme–uzlaşma: Taksitlendirme veya kısmi ödemeleri dosyada kayıt altına alın.

İlamsız İcra Takibinin Türleri

İlamsız icra takibi, genel haciz yolu, kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ve kiralanan taşınmazların tahliyesi olmak üzere üçe ayrılır.

Genel Haciz Yolu

Genel haciz yolu, alacaklının borçludan olan para alacağını tahsil etmek için kullandığı en yaygın ilamsız icra takibi yoludur. Bu tür takipte, alacaklı, icra müdürlüğüne bir ödeme emri talebinde bulunur. İcra müdürlüğü, borçluya ödeme emrini tebliğ eder. Borçlu, ödeme emrine karşı 7 gün içinde itiraz edebilir. İtiraz edilmemesi halinde, alacaklı, haciz işlemleri başlatabilir.

Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yolu

Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu, çek, bono ve poliçe gibi kambiyo senetlerine dayalı olarak başlatılan ilamsız icra takibi yoludur. Bu tür takipte, alacaklı, icra müdürlüğüne bir kambiyo senedine özgü ödeme emri talebinde bulunur. İcra müdürlüğü, borçluya ödeme emrini tebliğ eder. Borçlu, ödeme emrine karşı 7 gün içinde itiraz edebilir. İtiraz edilmemesi halinde, alacaklı, kambiyo senedine özgü haciz işlemleri başlatabilir.

Kiralanan Taşınmazların Tahliyesi

Kiralanan taşınmazların tahliyesi, kiracının kira borcunu ödememesi halinde, kiralayanın taşınmazı tahliye ettirmesi için kullandığı ilamsız icra takibi yoludur. Bu tür takipte, kiralayan, icra müdürlüğüne bir tahliye talebinde bulunur. İcra müdürlüğü, borçluya tahliye emrini tebliğ eder. Borçlu, tahliye emrine karşı 7 gün içinde itiraz edebilir. İtiraz edilmemesi halinde, kiralayan, taşınmazı tahliye ettirebilir.

İlamsız İcra Takibine İtiraz

İlamsız icra takibine itiraz etmek için, borçlunun 7 gün içinde icra müdürlüğüne bir itiraz dilekçesi sunması gerekir. İtiraz dilekçesinde, borçlunun borcu olmadığı, borcun miktarı veya vadesinin hatalı olduğu gibi iddiaları ileri sürebilir.

İtiraz dilekçesinin kabulü halinde, icra takibi durur. İcra müdürlüğü, itirazı inceledikten sonra, itirazı kabul veya reddeder. İtirazın kabul edilmesi halinde, alacaklı, itirazın kaldırılması için mahkemeye başvurur.

İlamsız İcra Takibinde Yapılacak İşlemler

İlamsız icra takibi, alacaklının icra müdürlüğüne başvuru yapması ile başlar. İcra müdürlüğü, borçluya ödeme emrini tebliğ eder. Borçlu, ödeme emrine karşı 7 gün içinde itiraz edebilir. İtiraz edilmemesi halinde, alacaklı, haciz işlemleri başlatabilir.

Haciz işlemleri, alacaklının borçluya ait malları haczederek paraya çevirmesini sağlar. Haciz işlemleri, alacaklının talebi doğrultusunda, icra müdürlüğü tarafından gerçekleştirilir.

Haciz işlemleri sonucunda elde edilen para, alacaklının alacağını karşılamak için kullanılır. Alacaklının alacağının tamamı karşılandıktan sonra, takip sona erer.

İlamsız İcra Takibinde Yetkili İcra Müdürlüğü

İlamsız icra takibi borçlunun yerleşim yerinde ki icra dairesi tarafından yapılır. Sözleşmeden kaynaklı para veya teminat alacağı söz konusu ise sözleşmenin ifa yerindeki icra dairesi de yetkilidir.

Alacaklının elinde kambiyo niteliğinde bir belge bulunmaz ise, alacaklı genel haciz yoluna başvurur. Genel haciz yolunda alacaklı yetkili icra dairesine başvurarak icra takibi başlatır. Alacaklının bu başvurusuyla icra takibi başlar, icra dairesine alacaklının takip talebi üzerine borçluya ödeme emri gönderir. Borçlu ödeme emrine itiraz etmez ise takip kesinleşir.

İlamsız İcra Takibine İtiraz Süresi Ne Kadardır?

İlamsız icrada itiraz müessesesi vardır. Zira ilamsız icrada belgeye dahi dayanmadan icra başvurusu yapılabilir. Süresi içinde borç ödenmeyip itiraz kurumuna başvurulur. İtiraz, ödeme emrine ilişkin icra belgesinin tebliğinden itibaren 7 gün içinde yapılmalıdır. Hem borç ödenmez hem de itiraz edilmez ise mal beyanında bulunması zorunluluğu vardır. İlamsız icrada 7 gün içinde itiraz edilmez ve ödeme yapılmaz ise mahkemeye gidilmeden doğrudan hacze gidilebilir, zira takip kesinleşmiş sayılır. Eğer borçlu, borçlu olmasına rağmen itiraz eder ise icra inkar tazminatı söz konusu olur. Borçlunun itirazı üzerine alacaklının 6 aylık süre içerisinde itirazın kaldırılması davası açmalıdır. Söz konusu davada ispat yükü alacaklıdadır.

İlamsız icra kendi içerisinde genel haciz yolu, kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ve kiralanan taşınmazın ilamsız tahliyesi olarak üçe ayrılır. Kiralanan taşınmazların ilamsız tahliyesinin uygulama alanı sınırlıdır.

Sıkça Sorulan Sorular