Lisansüstü Eğitim Gören TSK Personelinin Derece ve Kademe İlerlemesi

Bu makale çalışmasında Türk Silahlı Kuvvetlerinde görev yapan askeri personelin tamamlamış olduğu lisansüstü eğitimlerin derece ve kademelerine olan etkisi incelenecektir. 

A. 926 Sayılı TSK Personel Kanunu Bakımından Değerlendirme

Lisansüstü eğitim programlarından mezun olan TSK personeli subayların, öğrenim kıdemi alacağı hususu 926 sayılı TSK Personel Kanununda düzenlenmiştir. İlgili kanunun nasıp düzeltilmesi başlıklı 36.maddesinin d bendinin 2.fıkrasında ‘’Kuvvet Komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı personel temin ve yetiştirme planlarında belirtilecek ihtiyaç duyulan bilim dallarında yüksek lisans öğrenimi yapanlardan; yüksek lisans eğitimi bitiriş notu, lisans eğitimi bitiriş notu, sicil notu ortalaması, mükâfatlar ve cezalar ile ilgili yönetmeliklerde belirtilen diğer şartlar esas alınarak yapılacak sıralamada Kuvvet Komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı namına ve kendi namına olmak üzere ayrı ayrı olarak bilim dalı karşılığında tahsisi yapılan kontenjanlara giren subaylara bir yıl, bunlardan doktora yapanlara bir yıl, doğrudan doktora yapanlara iki yıl, doçent olanlara ayrıca bir yıl olmak üzere toplam üç yıl’’ demek suretiyle çeşitli hallerde verilebilecek kıdem esasları düzenlenmiştir.

Mezkur hüküm incelendiğinde Hava, Kara ve Deniz Kuvvet Komutanlıkları ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Personelini kapsadığı görülmektedir. Yine kanunun düzenlemesinde lisansüstü eğitim; Kuvvet Komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı namına veya kendi namına demek suretiyle ikili bir ayrıma tabi tutulmuştur. Bu kapsamda lisansüstü eğitimin Kuvvet Komutanlıkları, Jandarma Güvenlik Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı hesabına veya personelin kendi namına yapılması hallerinde ayrı ayrı kontenjanlara tabi tutulacağı ifade edilmiştir. 

926 sayılı TSK Personel Kanunu, Lisansüstü öğrenim yapan personele kıdemin Personel Temin ve Yetiştirme Planlarında gösterilecek ihtiyaç duyulan bilim dallarından yapanlara verileceği belirtilmiştir. Yine kıdemin verilmesine esas olacak diğer koşullar olarak da yüksek lisans eğitimi bitiriş notu, lisans eğitimi bitiriş notu, sicil notu ortalaması, mükâfatlar ve cezalar ile ilgili yönetmeliklerde belirtilen diğer şartlar gösterilmiştir. Kanunun atıf yapmış olduğu yönetmelik hükümlerine de çalışmanın ilerleyen kısımlarında detaylı olarak değinilecektir. 

Kanunda lisansüstü eğitimi tamamlayan personele aranan diğer şartların da sağlanması halinde verilecek kıdem; Kuvvet Komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı namına ve kendi namına olmak üzere ayrı ayrı olarak bilim dalı karşılığında tahsisi yapılan kontenjanlara giren subaylara bir yıl, bunlardan doktora yapanlara bir yıl, doğrudan doktora yapanlara iki yıl, doçent olanlara ayrıca bir yıl olmak üzere toplam üç yıl olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla yüksek lisans eğitimini tamamlayan personel 1 yıl, devamında doktora yapması halinde 1 yıl daha, daha sonrasında doçent olması halinde de 1 yıl daha kıdem verileceği, toplamda 3 yıllık kıdem verileceği öngörülmüştür. 

Lisansüstü eğitim programlarından mezun olan TSK personeli astsubayların öğrenim kıdemi alacağı hususu 926 sayılı TSK Personel Kanununda düzenlenmiştir. Buna göre ilgili kanunun 83.maddesinde ‘’Kendi nam ve hesabına yüksek lisans öğrenimi yapan astsubaylara (sözleşmeli erbaşlıktan astsubaylığa geçenler dâhil), 36 ncı maddenin (d) bendinde belirtilen esaslar dahilinde kıdem verilir.’’ Şeklinde hüküm mevcuttur. Subay personele öğrenim kıdemi verileceğine ilişkin düzenleme getiren 36. Madde ile astsubay personele öğrenim kıdemi verileceğine ilişkin düzenleme getiren 83.madde arasındaki temel fark; astsubay personel için sadece kendi nam ve hesabına lisansüstü eğitim görebileceği düzenlenmiş olması noktasındadır. 

B.Türk Silahli Kuvvetleri Lisansüstü Eğitim-Öğretim Yönetmeliği Bakımından Değerlendirme

Türk Silahlı Kuvvetler nezdinde görev yapan subay ve astsubayların lisansüstü eğitim tamamlaması halinde verilecek kıdeme ilişkin esaslar, TSK Lisansüstü Eğitim-Öğretim Yönetmeliğinde detaylı olarak gösterilmiştir. Nitekim mezkur yönetmeliğin kapsam başlıklı 2.maddesinde ‘’ Bu Yönetmelik; kuvvet komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı ile Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli; subaylardan; tıpta uzmanlık eğitimi haricinde, kuvvet nam ve hesabına/kendi nam ve hesabına yurt içi veya yurt dışı üniversitelerde lisansüstü eğitime iştirak edecekleri, astsubaylardan; kendi nam ve hesabına yurt içi veya yurt dışı üniversitelerde yüksek lisans eğitimine iştirak edecekleri kapsar.’’ şeklinde hüküm mevcuttur. İlgili hüküm incelendiğinde subay personelin kuvvet komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı namına da lisansüstü eğitim görebilecekleri düzenlenmişken, astsubayların sadece kendi nam ve hesabına eğitim görebilecekleri ve bu surette kıdem alabilecekleri düzenlenmiştir. 

TSK Lisansüstü Eğitim-Öğretim Yönetmeliğinin madde 5 vd. Hükümlerinde kuvvet nam ve hesabına yapılan lisansüstü eğitim düzenlenmiştir. Buna göre kuvvet komutanlıkları nam ve hesabına alınacak lisansüstü eğitimler yurt içinde olabileceği gibi yurt dışında da olabilir. Yönetmeliğin 5.maddesinde yurt içinde yapılacak eğitimlerde, eğitim kurumlarının seçilmesinde önceliğin Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesindeki enstitülere verileceği belirtilmiştir. 

Kuvvet komutanlıkları nam ve hesabına yapılacak lisansüstü eğitimlere başvuru koşulları TSK Lisansüstü Eğitim-Öğretim Yönetmeliğinin 8.maddesinde;

‘’Kuvvet nam ve hesabına lisansüstü eğitime tefrik edilmeye aday personel için başvuru koşulları şunlardır:

a) Subay olmak.

b) Kuvvet komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından belirlenen notun üzerinde lisans eğitimi bitiriş notuna; doktora eğitimi için de yüksek lisans yapılmamış ise lisans, yapılmış ise yüksek lisans notuna sahip olmak.

c) Daha önceden, kuvvet nam ve hesabına veya kendi nam ve hesabına, aynı seviyede yurt içi veya yurt dışı bir lisansüstü eğitim programına katılmamış olmak.

ç) Sıralı sicil amirlerince düzenlenecek nitelik belgesi müspet olmak.

d) Müracaat tarihinde, sicil notu ortalamasının sicil tam notunun yüzde doksan ve daha üstünde olmak.

e) Yurt içinde ve yurt dışında başvurduğu program ile ilgili senato/enstitülerin kurullarınca belirlenen başvuru koşullarına sahip olmak.

f) Cezaları ertelenmiş, seçenek yaptırımlardan birisine çevrilmiş, haklarında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmiş, genel veya özel af kanunları kapsamına girmiş, hükümlülüklerine ilişkin kayıtları adlî sicilden çıkarılmış olunsa bile;

1) Millete ve Devlete karşı suçlar ile basit ve nitelikli zimmet, irtikâp, iftira, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, yalan yere tanıklık, yalan yere yemin, cürüm tasnii, ırza geçmek, sarkıntılık, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma, fuhşiyata tahrik, gayri tabii mukarenet, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyet kırıcı suçlar ile kaçakçılık, resmî ihale ve alım ve satımlara fesat karıştırma suçlarından birisinden mahkûm olmamak.

2) Firar, amir veya üste fiilen taarruz, emre itaatsizlikte ısrar, üste hakaret, mukavemet, fesat, isyan suçları ile 22/5/1930 tarihli ve 1632 sayılı Askerî Ceza Kanununun 148 inci maddesinde belirtilen suçlardan mahkûm olmamak.

3) Taksirli suçlar hariç olmak üzere, yukarıdaki bentlerde belirtilen suçların dışındaki suçlardan, toplam olarak 21 gün ve daha fazla hapis, oda hapsi veya hizmet yerini terk etmeme cezası ile mahkûm veya cezalandırılmış olmamak.’’

Şeklinde gösterilmiştir. Yönetmelik metninde aranan şartlarda da görüldüğü üzere kuvvet komutanlıkları nam ve hesabına lisansüstü eğitime tefrik edilebilmek için subay olma şartını aramaktadır. Yine bu kapsamda eğitime tefrik edilebilmek için TCK’da ve 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nda düzenlenen ve yönetmelikte katalog olarak sayılan suçların işlenmemiş olması gerekmektedir. 

TSK Lisansüstü Eğitim-Öğretim Yönetmeliğinin 9.maddesinde kendi nam ve hesabına lisansüstü eğitim gören subay ve astsubay personelin, eğitime Kabul edilemesini takiben 2 ay içerisinde ilgili kuvvet komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı veya Sahil Güvenlik Komutanlığına, Türk Silahlı Kuvvetleri personelinin lisansüstü eğitim durumunun takip edilebilmesi amacıyla bilgi vermesi gerekmektedir. Yine aynı şekilde kendi nam ve hesabına yurt içinde eğitim gören personel talep etmesi halinde eğitimlere katılım sağlayabilmek için yıllık izninden mahsuben izin alabilecektir. Lisansüstü eğitim gören personelin eğitim durumunun takibi, başarısızlık halinde rütbe terfii açısından önemlidir. Nitekim 926 sayılı TSK Personel Kanunun madde 36 ve 83 hükümlerinde öğrenim gören subay ve astsubay personelin başarısız olması halinde öğrenimde kaldıkları süreler rütbe terfi için beklemeleri gereken sürelere eklenecektir.  

TSK Lisansüstü Eğitim-Öğretim Yönetmeliğinin 10.maddesinde öğrenim kıdemi verilmesinin esasları düzenlenmiştir. Buna göre Kuvvet komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından ihtiyaç duyulan yüksek lisans eğitim dalları ile yıllık kontenjan miktarları Personel Temin ve Yetiştirme Planlarında belirtilmektedir. Söz konusu planlarda yıllık kontenjan, kendi nam ve hesabına yüksek lisans eğitimi yapacak personel ile kuvvet nam ve hesabına yüksek lisans eğitimi yapacak personel için ayrı ayrı gösterilmektedir.

Kuvvet nam ve hesabına öğrenim gören subay personellere, yukarıda sayılan şartları sağlamaları halinde öğrenim kıdemi verilebilecektir. Söz konusu kıdem de 926 sayılı TSK Personel Kanunu ve Subay Sicil Yönetmeliği uyarınca verilecektir. 

Kendi nam ve hesabına lisansüstü eğitim gören subay ve astsubay personele öğrenim kıdemi alma şartlarını taşıyanlardan belirlenecek kontenjana göre kıdem verilebilecektir. Kontenjana girecek personelin belirlenmesi nitelik puanına göre belirlenecektir. Nitelik puanının nasıl belirleneceği TSK Lisansüstü Eğitim-Öğretim Yönetmeliğinin madde 10/b hükmünde gösterilmiştir. Buna göre nitelik puanı ‘’ Yüksek lisans eğitimi bitiriş notunun yüzde kırkı,Lisans eğitimi bitiriş notunun yüzde onu, Sicil notu ortalamasının yüzde kırkı, Mükâfatlar ve cezaların yüzde onu’’ dikkate alınarak belirlenmektedir. Mükâfatların hesaplanmasına ilişkin çizelge aşağıda verilmiştir:

Öğrenim kıdemi verilmesine ilişkin belirlenecek kontenjanda nitelik puanlarının eşit olması halinde öncelikle sicil notu ortalaması, eşitliğin bozulmaması durumunda sırasıyla akademik başarı, fiilî hizmet süresi ve rütbe dikkate alınacaktır. 

C. SONUÇ

TSK, Jandarma Genel Komutanlığı veya Sahil Güvenlik Komutanlığı bünyesinde görev yapan subay veya astsubay personel, almış oldukları lisansüstü eğitim sonunda yukarıda ifade edilen mevzuat hükümlerindeki şartları taşımaları halinde kıdem alabilmektedir. Nitekim bu düzenlemelerin amacı, görevde bulunan başarılı personele kıdem vermek suretiyle motivasyon ve teşvik sağlamaktır. Neticede personelin almış olduğu bu kıdemlerin, görev esnasında nöbet hizmetinden erken düşme, erken rütbe terfii alma gibi başkaca olumlu sonuçları da bulunmaktadır.