Özel Güvenlik Görevlisi Nasıl Olunur?

Her kurumunda ya da özel kuruluşlarda karşılaşabildiğimiz özel güvenliklerin nasıl özel  güvenlik olduğu insanlar arasında merak konusudur. Özel güvenlik görevlisi (ÖGG) nasıl olunacağı, başvuru şartlarının ne olduğu , nasıl bir usul izlenmesi gerektiği sıklıkla aranıyor. Her meslek grubunda olduğu özel güvenlik görevlisinde de farklı usullerin uygulanmasından ötürü genel bir bilgi vermek vatandaşlar için faydalı olacaktır. Dolayısıyla bu konuda bilgi sahibi olmak isteyen kişilere yol göstermesi açısından aşağıda yapacağımız açıklamalar son derece önemlidir. 

Özel Güvenlik Görevlisi Nasıl Olunur? Özel Güvenlik Mevzuatı

Özel güvenlikle alakalı mevzuatta ilk önce 5188 Sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun yer almaktadır. Sonrasında Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik, genelgeler, talimatlar ve açıklamalar olarak sıralayabiliriz. Bu mevzuatın tümü Emniyet Genel Müdürlüğü’nün internet sayfasında sıralanmıştır. 

Özel güvenlik görevlileri koruma görevlerini yerine getirirken kanunlarda ve yönetmeliklerde yazılı hükümlere uymak zorundadır. Bu personeller sınırsız bir güçle donatılmamıştır. Bir takım hukuki düzenlemeler kapsamında yetkilerini kullanma hakları vardır. Aksi bir durumla karşılaşıldığında güvenlik görevlileri hem idari hem adli cezai yaptırımla karşılaşabilir. Dolayısıyla 5188 Sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun özel güvenlik görevlileri için gerçekten son derece mühim ve önem arz eden bir kanundur. 

ÖZEL GÜVENLİK GÖREVLİSİ KİMDİR?

Güvenlik ihtiyacını karşılama amacıyla bulundukları yerde asayişi sağlamakla görevli kişilere özel güvenlik denir. Başka bir deyişle görev alanları ve süreleri içerisinde güvenliklerini sağladıkları yerlerde gerçek ya da tüzel kişileri korumakla görevlendirilmiş kişilerdir. Bahsedilen koruma can güvenliği ya da mal varlığına yönelik olabilir. Her ikisi aynı anda olabileceği gibi sadece birinin koruması da yapılıyor olabilir. 

Güvenlik görevlisinin ilgili kanundan doğan yetkilerini kullanabilmesi üç şart aranmaktadır. Bu şartların varlığı özel güvenlik görevlilerinin yetki sınırlarını oluşturmakta. Bu şartlar şunlardır:

• Özel Güvenlik Görevlisinin görev alanında olması
• Özel Güvenlik Görevlisinin çalışma süresi içinde olması
• Özel güvenlik kimlik kartının yakasında herkesin görebileceği şekilde takması 

Bu şartların hepsi aynı anda sağlanmalıdır, birbirleriyle sıkı sıka bağlı bağlı olan bu şartların birinin olmaması görev yetkilerini kullanabilme hakkını ortadan kaldıracaktır. 

ÖZEL GÜVENLİK GÖREVLİSİ OLMA ŞARTLARI

5188 Sayılı Kanunun 10. Maddesinde özel güvenlik görevlisi olmanın şartları sıralanmıştır:

“a) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak. 

b) Silahsız olarak görev yapacaklar için en az sekiz yıllık ilköğretim veya ortaokul; silahlı olarak görev yapacaklar için en az lise veya dengi okul mezunu olmak. 

c) 18 yaşını doldurmuş olmak.

d) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş veya hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmiş olsa bile; 

1) Kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına mahkûm olmamak. 

2) Affa uğramış olsa bile Devletin güvenliğine, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine, özel hayata ve hayatın gizli alanına ve cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar ile uyuşturucu veya uyarıcı madde suçları, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık ve fuhuş suçlarından mahkûm olmamak. 

3) Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine, özel hayata ve hayatın gizli alanına, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar ile uyuşturucu veya uyarıcı madde suçlarından dolayı hakkında devam etmekte olan bir soruşturma veya kovuşturma bulunmamak. 

f) Görevin yapılmasına engel olabilecek vücut ve akıl hastalığı ile engelli bulunmamak.

g) 14 üncü maddede belirtilen özel güvenlik temel eğitimini başarıyla tamamlamış olmak. 

h) Güvenlik soruşturması olumlu olmak.”

Kanunda sıralana bu şartların sağlanması durumunda kişinin özel güvenlik olmak için ilgili idareye yapmış olduğu başvuru olumlu sonuçlanabilir. 

ÖZEL GÜVENLİK SORUŞTURMASI

Özel Güvenlik Çalışanları için önemli bir konu olan özel güvenlik soruşturması hakkındabilgi edinmek için Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği incelemek faydalı olacaktır. İlk önce güvenlik soruşturmasının ne olduğuna bakacak olursak, özel güvenlik hizmetlerinde çalışacak çalışanların ve kamu kurumlarında çalışacak kişilerin kolluk kuvvetleri bünyesindeki makamlardan edinilen bilgiler kapsamında incelenmesidir. Bu soruşturmanın yapılması bazı mesleklerin icrasında çok önem arz eder.

Güvenlik hizmetleri çerçevesinde yapılan özel güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının sonuçlanması için belirlenen süre Özel Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliğinde 60 iş günüdür. İlgili yönetmelik gereğince özel güvenlik soruşturması üç farklı makam tarafından yapılabilir: Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Mahalli Mülki İdare Amirlikleri.

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliğinin 11. Maddesinde soruşturma kapsamında incelenen konuların ne olduğu belirtilmiştir: 

-Kimlik kontrolü, kimlik kayıtlarının doğruluğu, uyruğu

-Kolluk kuvvetlerinin ve istihbarat birimlerinin arşivlerinde bir bilgi bulunup bulunmadığı, adli sicil kaydının durumunu, kişi hakkında herhangi bir arama kaydı ya da tahdidin olup olmadığıyla ilgili bilgi

-Görevine yansıyacak şekilde uyuşturucu, içki, menfaatine aşırı düşkün olup olmadığı gibi konularda inceleme yapılır. 

Özel güvenlik hizmetleri için yapılan güvenlik soruşturmasının sonucu ilgili birim aranarak ya da birime gidilerek öğrenilebilir. Güvenlik soruşturmasının yalnızca olumlu veya olumsuz sonuçlandığına dair bilgi alabilir. Olumsuz sonuçlandığında ilgili mahkemeye başvuru yapıldığı takdirde olumsuz olarak kapatılma nedeni öğrenilebilir. 

ÖZEL GÜVENLİK EĞİTİMİ, SINAVI VE ÖZEL GÜVENLİK EĞİTİM SERTİFİKASI

Özel Güvenlik Eğitimi silahlı ve silahsız olarak iki ayrılmaktadır. İçişleri Bakanlığı tarafından onaylı Özel Güvenlik Sertifikasını alabilmek için ilgili sertifikayı vermeye yetkili olan eğitim kurumlarının eğitimlerine katılım sağlanması şarttır. 21 yaşını doldurmuş ve lise mezunu, bedeni ve akli herhangi bir rahatsızlığı olmayan her Türk vatandaş Silahlı Özel Güvenlik Eğitimine katılabilir. Bu eğitim kurumlarında yapılan eğitimler sonucunda başarılı sonuç elde edildiği taktirde Silahlı Özel Güvenlik Eğitim Sertifikası verilir. Özel güvenlik sertifikası ile özel kimlik kartı alınabilir ve bu kimlik kartıyla Türkiye’nin herhangi bir şehrinde çalışabilirler. Silahlı özel güvenlik kartı olan kişi dilerse silahsız özel güvenlik görevlisinin çalışabildiği iş kollarında da çalışabilir. 5 yılda bir yenileme sınavına girilmesi gerekir.

5188 Sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun’a göre Silahlı özel güvenlik eğitimleri 120 ders saatidir. Bu ders saatinin doldurulmasının ardından sertifikayı almaya hak kazanabilmeleri için Bakanlıkça düzenlenen sınavdan başarılı olmaları gerekir. Emniyet Genel Müdürlüğü Özel Güvenlik Denetleme Başkanlığı tarafından yayınlanan takvimde Özel Güvenlik 107. Eğitim ve 83. Yenileme Eğitim Sınavı 24 Şubat 2024 te yapılmış. 110. Temel Eğitim ve 86. Yenileme Eğitim Sınavı 25.08.2024 tarihinde, Özel Güvenlik 111. Temel Eğitim ve 87. Yenileme Eğitim Sınavı 20.10.2024 tarihinde yapılacaktır. Takvimle ilgili detaylı bilgiye Emniyet Genel Müdürlüğünün internet sayfasında bakmak iyi olacaktır. 

Bu anlatılanlar silahlı özel güvenlik sertifikasının alınması için yapılan açıklamalardır. 5188 Sayılı kanun gereğince silahsız özel güvenlik olabilmek için de silahsız eğitimden geçmeleri gerekir. Silahsız özel güvenlik eğitimleri 100 ders saatidir. Eğitimin tamamlanmasının ardından Türkiye geneli Bakanlıkça düzenlenen sınavdan başarılı olmaları halinde Özel Güvenlik Silahsız Eğitim Sertifikası verilir. Silahsız eğitimde kayıt şartları en az ortaokul mezunu ve 18 yaşını doldurmuş olmak ve herhangi bir sağlık problemi ya da sabıkasının olmamasıdır. 

ÖZEL GÜVENLİK GÖREVLİLERİNDE ARANACAK SAĞLIK ŞARTLARI

Emniyet Genel Müdürlüğüne bağlı Özel Güvenlik Denetleme Başkanlığının yayınladığı yazıya göre Özel Güvenlik Görevlileri Sağlık Şartları Yönetmeliği aranacak sağlık şartlarında bakılması gereken mevzuattır. İlgili yönetmeliğin 5. Maddesinde sağlık şartlarıyla ilgili genel esaslardan bahsedilir. 

“1)Adayın, bu Yönetmeliğin eki Ek-1 “Hastalık Branşlarının Sınıflandırılması” listesinde yer alan düzeyde hastalığı veya engeli olmamalıdır.

2) Aday, mevcut durumu ile değerlendirilir. Tedavi ve operasyon ile düzelebileceği öngörülen durumlarda olumlu aday sağlık raporu, ancak adayın sağlık durumu iyileştikten sonra düzenlenir.

3) Bu Yönetmelikte tanımlanan düzeyde hastalığı veya engeli olan adaylar ÖGG olamazlar, ÖGG olarak çalışırken durum bildirir sağlık kurulu raporu neticesinde kas iskelet sistemi ve ruh sağlığı ve hastalıkları yönünden ÖGG olamayacağı tespit edilenler ile görme, duyma veya konuşma yetilerinin tamamını kaybedenler çalışmaya devam edemezler. Bu durumda olanlar için tam teşekküllü hastaneler tarafından düzenlenecek aday sağlık raporlarının karar kısmında “özel güvenlik görevlisi olamaz”, durum bildirir sağlık kurulu raporlarının karar kısmında ise “özel güvenlik görevlisi olarak çalışamaz” ibaresi yazılır.

4) Silah kullanımı bakımından Ek-1’de tanımlanan düzeyde hastalığı veya engeli bulunmayan ve ateşli silah kullanabileceği bu Yönetmeliğin 8 inci maddesinde belirtilen branş hekimlerince değerlendirilen adaylar “silahlı özel güvenlik görevlisi”; Ek-1’de tanımlanan düzeyde hastalığı veya engeli bulunmayan ancak ateşli silah kullanamayacağı yönünde karar verilen adaylar ise “silahsız özel güvenlik görevlisi” olabilir.(5) Ek-1’de tanımlanan düzeyde hastalığı veya engeli bulunmamasına rağmen, bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesi kapsamında ateşli silah kullanamayacağı değerlendirilen silahlı ÖGG’ler, ateşli silah kullanamayacağı yönünde bu Yönetmeliğin 8 inci maddesinde belirtilen branş hekimlerince karar verilmesi halinde silahlı olarak çalışamazlar. Ancak talep etmeleri halinde silahsız ÖGG olarak çalışabilirler.

6) Ruh sağlığı ve hastalıkları nedeniyle “Özel Güvenlik Görevlisi Olamaz” kararı verilen aday sağlık raporu ile adaylığı kabul edilmeyenler tekrar adaylığa başvuramaz. Bu durumdakilerin adaylığı iptal edilir.

7) Ruh sağlığı ve hastalıkları nedeniyle “Özel Güvenlik Görevlisi Olarak Çalışamaz” kararlı verilen durum bildirir sağlık kurulu raporu ile çalışma izinleri iptal edilen ÖGG’ler tekrar ÖGG olamaz.

8) Aday sağlık raporunda “Özel Güvenlik Görevlisi Olamaz” kararı bulunan adayın özel güvenlik eğitim başvurusu ve çalışma izni başvurusu kabul edilmez.”

ÖZEL GÜVENLİK GÖREVLİSİ SAĞLIK RAPORU

Özel güvenlik görevlisi olmak isteyen kişiler hastaneden aşağıda belirtilen bölümlerden muayene olduktan sonra “Silahlı\Silahsız Özel Güvenlik Olur” ibaresinin yer aldığı sağlık raporunu almaları gerekir. İlgili Yönetmeliğin 8. Maddesinde sağlık raporunda bulunması gereken hastalık branşları 

• Dâhiliye,
• Genel Cerrahi,
• Göz Hastalıkları,
• Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi
• Ortopedi ve Travmatoloji,
• Sinir Sistemi Hastalıkları ve Beyin ve Sinir Cerrahisi,
• Ruh Sağlığı ve Hastalıkları,
• Cilt Hastalıkları

şeklinde sıralanmıştır. 

Hastanelerin sağlık kurulunun toplanma gününe göre farklılık gösterse de ortalama 3-4 gün içerisinde özel güvenlik sağlık raporu çıkmaktadır. Takvimin uygun olması durumunda bazı hastanelerden 2 gün içinde rapor alınabilmektedir. Alınan özel güvenlik sağlık raporunun geçerlilik süresi 1 yıldır. Bu süre içerisinde kullanılmadığı takdirde yeniden rapor alınması gerekir. 

ÖZEL GÜVENLİK GÖREVLİSİ DAVALARI

Özel güvenlik görevlisi personeli bir kişinin farklı konularda davalarının olması mümkündür.Bazı konularda sıkıntılar yaşamaları genellikle görülen şeydir. Bu konulara bakacak olursak: Çalışma şartlarının ağırlığı, İhbar ve kıdem tazminatlarının ödenmemesi, yaş sebebiyle başvurularının reddedilmesi, işten istifaya zorlanmaları gibi sıkıntılar olabilmektedir. Örnek verecek olursak özel güvenlik görevlisinin kimlik kartının süresinin bitmesi nedeniyle iş akdinin feshedilmesi durumunda özel güvenlik görevlisinin kıdem tazminat hakkı ortaya çıkacaktır.

Kimlik kartının süresi bitmesiyle işverenin iş akdini feshetmesi zorlayıcı neden olduğundan kıdem tazminatına hak kazanır. Başka bir örneğe bakacak olursak kişi hakkında HAGB kararı bulunması nedeniyle özel güvenlik görevlisi çalışma izni ve kimlik kartı düzenlenmesi için yapılan başvurunun reddedilmesi hukuken doğru bir karar değildir. HAGB kararının bulunması memuriyete engel olmadığı gibi özel güvenlik görevlileri için de bir engel teşkil etmeyecektir. Dolayısıyla bu şekilde reddedilen başvurular hakkında idari işlemin iptali  talep edilebilir.