Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu TCK 134

Günümüzde akıllı telefonlar, sosyal medya ve bulut teknolojileri sayesinde bilgiye erişim kolaylaştı; ancak bu kolaylık, özel alanın korunması ihtiyacını da her zamankinden daha önemli hale getirdi. Türk Ceza Kanunu’nda yer alan TCK 134 hükmü, “özel hayatın gizliliğini ihlal” fiiline yaptırım öngören temel düzenlemedir. Bu kapsamlı rehberde, kavramın hukuki çerçevesini, suçun unsurlarını, cezaları, şikayet süresini, sık sorulan pratik soruları ve örnek senaryoları, ayrıntılı biçimde bulacaksınız.

Özel Hayatın Gizliliği Nedir?

Özel hayat, kişinin başkalarının öğrenmesini ve görmesini istemediği, mahremiyet alanını ifade eder. Konut içi yaşam, aile ilişkileri, beden bütünlüğüne ilişkin veriler, özel yazışmalar, fotoğraf ve videolar, kimlik ve finansal bilgiler bu kapsamda yer alır. Özel hayatın gizliliği yalnızca dört duvar arasını değil; araç içi, kişisel dijital hesaplar, şifreli mesajlaşmalar ve bulut depolama alanlarını da kapsar.

Özel Hayatın Dijital Boyutu

• Şifreli hesaplara izinsiz girme, ekran görüntüsü alma ve paylaşma,
• Bulut klasörlerine erişip fotoğraf/video indirme,
• Gizli konum takibi, casus yazılım ve keylogger kullanımı,
• Mesajlaşma uygulamalarındaki konuşmaların rızasız ifşası,
  özel hayatın ihlali açısından kritik risk alanlarıdır.

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu TCK 134

TCK 134, temelde kişinin özel hayatının gizliliğini ihlal eden eylemleri cezalandırır. Uygulamada iki temel eksen vardır: ihlalin yapılması ve özel görüntü/seslerin kayda alınması veya ifşa edilmesi.

Temel Hüküm (Özet)

• Temel fiil: Kişinin özel hayatının gizliliğini ihlal etmek.
• Yaptırım: Genellikle hapis cezası öngörülür; somut olayın niteliğine göre alt-üst sınırlar farklılaşır ve bazı durumlarda adli para cezasına çevrilmesi mahkemenin takdirinde olabilir.

Nitelikli Haller (Örnekler)

İhlalin bir mesleki faaliyet içinde sistematik biçimde işlenmesi.
Bu hallerde ceza artar, alt sınırlar yükselir ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması gibi seçenekler somut koşullara göre değişebilir.

Ses/görüntü kaydı kullanılarak ihlal,

Kayda alınan özel görüntü veya seslerin ifşası (yayınlama, paylaşma),

Özel Hayat Kavramı

Kişilerin yaşamış oldukları hayat özel ve genel olarak ikiye ayrılmaktadır. Kişinin genel hayatı herkesle paylaşmış olduğu, insanlarla paylaşmaktan çekinmediği ve birçok insanla temasta olduğu hayatıdır. Özel hayat ise biraz daha kişiseldir. Kişi, özel hayatını sadece kendi istediği insanlara açtığı gibi hiçkimseye açmamayı da seçebilmektedir. Buna göre özel hayatın sınırları kişinin, diğer kişilerin bilmesini istemediği bilgileri kapsamakta ve kişinin bu bilgileri diğerlerinin müdahalesi olmadan saklamaya devam etmesidir. (Çetin, E., Her Yönüyle Basın Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2004, s. 157)

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu Unsurları

Her bir suç türk ceza kanununda maddi ve manevi unsurları belirtilerek ele alınmıştır. Somut olayın bu unsurları karşılaması halinde hukukumuzca somut olay suç olarak kabul edilmekte olup bu nedenle özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun maddi ve manevi unsurlarını aşağıda ayrıntılı şekilde incelemek durumundayız.

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu Maddi Unsurları

FİİL 

Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun hareketlerine baktığımızda kanun hükmünde herhangi bir hareket belirtilmemiş olması nedeniyle bu suç serbest hareketli suçlardandır. Yani kişi başka bir kişinin izni olmadan, onun özel hayatıyla ilgili bir müdehalede bulunması ya da özel hayatıyla ilgili bilgileri paylaşması ile kişinin özel haytını ihlal etmiş olduğu her fiil bu suçun fiili oalrak sayılabilmektedir.

Bununla bereber kanun hükmünün ikinci fıkrasında “Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa eden kimse” den bahsedilerek belirli fiilden bahsedilmiştir. Yani bir kişinin özel hayatı ile ilgili alınan görüntü ve seslerin hukuka aykırı ifşa edilmesi bu suçun nitelikli halini oluşturacak bir fiil olarak yer almıştır. Bu fiil sonucunda mağdurun zarar görmesi ya da görmemesi suçun oluşumunda bir etkisi olmayıp, yalnızca bu fiilin yapılması yeterli görülmüştür.

Fail

Bu suç herkes tarafından işlenebilen suçlar arasında yer almaktadır. Madde hükmünde “kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse” denilmesi suretiyle fail için herhangi bir özellik belirtilmemiştir. Ancak TCK madde 137 hükmünde bu suçun kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetki kötüye kullanılmak suretiyle ya da belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle işlenmesi halinde nitelikli hali düzeltilerek suçun cezası  yarı oranında arttırılmıştır.

Konu

Özel hayatın gizliliğini ihlali suçunun madde gereçesinde “gizli yaşam alanına girerek veya başka bir suretle başkaları tarafından görülmesi mümkün olmayan bir özel yaşam olayının saptanması ve kaydedilmesi cezalandırılmaktadır.” denilmek suretiyle bu suçun konusu olarak kişilerin gizli ve özel yaşam alanları belirtilmiştir.

Mağdur

Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun mağduru, özel hayatı kendi iradesi dışında ihlal edilen ve bu ihlal nedeniyle doğrudan/dolaylı olarak zarara uğramış olan kişilerdir. 

Nitelikli Unsurlar

Özel hayatın gizliliğinin ihlali suçunun hükmünün ilk fıkrasının ikinci cümlesinde yer alan “gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.” Hükmüyle ve cezanın arttırımına gidilmiş ve suçun nitelikli haline yer verilmiştir. Yani bir kişinin özel hayatı teknolojik aletlerle ihlal edilmesi halinde suçun temel haline oranla cezanın arttırımına gidilmiş, nitelikli hal olarak kabul edilmiştir.

Bununla beraber madde hükmünün dışında TCK madde 137’de ayrı olarak düzenlenen 

“a) Kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetki kötüye kullanılmak suretiyle,

  b) Belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle, İşlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır” hükmü ile cazenın fail olarak belirli özelliklere sahip kişilerce izlenmesi dolayısıyla nitelikli hali düzenlenmiştir

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu Manevi Unsurları

Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu kasten veya olası kastla işlenebilen bir suçtur. Bir suçun kasten işlenebilmesi için failin o suçun maddi unsurlarını bilerek ve sonuçlarını da isteyerek işlemesidir. 

Kanun hükümlerinde bir suçun taksirli halinin düzenlenmemesi haline o suç taksirli olarak işlenememektedir. Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun da taksirli hali kanun hükümlerinde düzenlememesi dolayısıyla bu suç yalnızca kasten ya da olası kast ile işlenebilmektedir. 

Bu nedenle bir kişi istemeden başka bir kişinin özel hayatını ihlal etmesi duumu suç oluşturmamakta, hakim failin kasten hareket etmediğine re’sen dikkat etmektedir.

Suçun Özel Görünüş Şekilleri

Teşebbüs

Hukukumuza göre teşebbüs yalnızca kasten işlenebilen suçlarda mümkün olup TCK 35 hükmünde düzenlenmiştir. Buna göre “Fail, icra hareketlerine başlamış, ancak elinde olmayan nedenlerle icra hareketleri yarıda kalmış ise suça teşebbüs edilmiş olur.”

Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu oluşturan hareketler bölünebilen hareketler olması neticesinde bu suça teşebbüs hükümleri uygulanabilecektir. Örneğin fail bir kişinin özel mesajlarını okumak amacıyla telefon şifresini kırmak için uğraşırken bu fiili kendisinin elinde olmayan nedenler ile yarıda kesilir ve okumayı amaçladığı mesajları okuyamazsa bu suça teşebbüs etmiş olacaktır. 

İştirak

Genel iştirak hükümleri TCK madde 37 de düzenlenmiştir. Anılan madde hükmüne göre ,

“1) Suçun kanuni tanımında yer alan fiili birlikte gerçekleştiren kişilerden her biri, fail olarak sorumlu olur. 

(2) Suçun işlenmesinde bir başkasını araç olarak kullanan kişi de fail olarak sorumlu tutulur.”

Buna göre bu suçun oluşmasına neden olacak fiillerin birden fazla kişi tarafından işlenmesi halinde fiili yaptıkları katkıya bakılarak fail ya da yardım eden olarak suçtan cezalandırılır. Örneğin birden çok kişi, başka bir kişinin özel hayatına ait resimleri elde etmek için icra hareketlerine başlamasu ve bunun sonucunda bu resimlere takım çalışması ile çalışarak ulaşmaları sonucunda iştirak hükümleri gereğince icra hareketini gerçekleştiren her bir birey  fail olarak cezalandırılacaktır.

İçtimai

TCK madde 44 hükmünde düzenlenen içtima hükmüne göre ,

“İşlediği bir fiil ile birden fazla farklı suçun oluşmasına sebebiyet veren kişi, bunlardan en ağır cezayı gerektiren suçtan dolayı cezalandırılır” 

Hem içtima hükümleri hem de özel hayatın gizliliğini ihlal hükümleri beraber incelendiğinde bir kişi başka bir kişinin özel hayatını ihlal edecek fiilleri işlerken aynı fiil ile başka suçların oluşumuna sebebiyet vermesi halinde yukarıdaki hükümler gereğince en ağır cezayı gerektiren suçtan dolayı cealandırılır. 

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu Özellikleri

Soruşturma ve Kovuşturma 

Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu şikayete bağlı suçlardandır. Şikayet hakkı TCK 73 hükmünde düzenlenmiş olup bu hükme göre; suçun fiillerinde zarar görmüş olan kimse, fiili ve faili öğrenmesinden 6 ay içerisinde şikayette bulunmalıdır. Bu şikayet süresi hak düşürücü süredir ve re’sen dikkat edilmektedir. 

Şikayet üzerine savcılık makamı tarafından soruşturma süreci başlatılarak kovuşturmaya yer olduğuna karar verilmesi halinde gerekli iddianame savcı tarafından düzenlenerek mahkemeye verilir. İddianamenin gerekli unsurları içerdiği kabul edilmesiyle kovuşturma aşamasına geçilir. Bu aşamadan sonra mahkeme re’sen soruşturmasına devam ederek yargılama sürecini devam ettirmektedir. Bu aşamada mağdur tarafından şikayetten vazgeçilmesi halinde, dava konusuz kalması nedeniyle düşecektir. 

Uzlaştırma Hükümleri

Türk Ceza Kanunu madde 253 hükmüne göre soruşturması ve kovuşturması şikayete bağlı suçlar uzlaştırma hükümlerine bağlı olduğu açıkça belirtilmiştir. Makale konumuz olan Özel Hayatın Gizliliği İhlali suçu da hem soruşturma hem kovuşturma için şikayete bağlı olması nedeniyle uzlaştırma hükümlerine tabi kılınmıştır. 

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu Görevli Mahkeme

Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunda görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu Yetkili Mahkeme

Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunda yetkili mahkemenin belirlenmesinde CMK genel hükümlerine bakılmaktadır. Genel yetki hükmü CMK madde 12’de düzenlenmiş olup buna göre; 

“Davaya bakmak yetkisi, suçun işlendiği yer mahkemesine aittir. 

Teşebbüste son icra hareketinin yapıldığı, kesintisiz suçlarda kesintinin gerçekleştiği ve zincirleme suçlarda son suçun işlendiği yer mahkemesi yetkilidir.

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması HAGB

CMK madde 231’de düzenlenen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumuna göre; 

a) Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış bulunması, 

b) Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması, 

c) Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi, gerekir. Sanığın kabul etmemesi hâlinde, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmez.

Bu şartları sağlayan faillere hükmolunan ceza 2 yıl ya da daha az hapis cezası ya da adli para cezası olması halinde, fail hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilecektir. Bu şekilde fail, 5 yıllık denetim süresine girer ve bu süreyi kasten işlenen hiçbir suça karışmadan geçirmesi halinde verilen hüküm hukukş bir sonuç doğurmadan sona erer.

Makale konumuz olan Özel Hayatın Gizliliği Suçunun cezalarına baktığımızda somut olayın özelliklerine göre 2 yıl ve daha az ceza verilmesi durumunda fail bakımına hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilecektir.

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu Yargıtay Kararları

Yargıtay 12. Ceza Dairesi, “2015/1519” E., 2015/12946 K., 09.09.2015 tarihli kararı,

Oluşa ve dosya kapsamına göre; sanığın, ölen sanık E. ile katılanın cinsel ilişki anına ait görüntülerini, katılanın rızası dışında tanık İ.’e izletmesi şeklinde gerçekleşen olayda, sanığın, katılanın özel görüntüsünü temin edip, onun rızası dışında ifşa ettiği anlaşılmakla, katılan ve tanık İ.’in beyanları ve tüm dosya kapsamından, sanığın sübut bulan eyleminin TCK’nın 134/2-1. maddesinde tanımlanan özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu oluşturduğunun kabülünde bir isabetsizlik görülmemektedir.

Yargıtay 12.Ceza Dairesi, “2015/5128” E., 2016/10207 K., 15.06.2016 tarihli kararı, 

Özel hayatın gizliliğini ihlal ve santaj suçuna ilişkindir. Mağdurun, doktor olarak çalıştığı özel hastanede farklı kadınlarla cinsel ilişkiye girdiği esnada gizlice kaydettiği görüntüleri bilgisayarına depoladığı, bilgisayarın arızalanması sonucu sanık mağdura ait bilgisayarı tamir ederken, mağdurun cinsel içerikli görüntülerini fark edip, kişisel hard diskine bu görüntüleri kopyaladığı, arkadaşları olan diğer sanıklar ile fikir ve eylem birliği içerisinde hareket ederek, mağdurdan görüntüleri iade etme karşılığında para talep edip, aksi takdirde görüntüleri yayacakları tehdidiyle mağdura şantaj yaparak, söz konusu görüntüleri CD’ler halinde çoğalttıkları ve sanıkların kolluk görevlilerince yakalandıkları olayda, Sanığın mesleğinin sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle ele geçirip, birlikte hareket eden sanıklar tarafından şantaj suçunda kullanılmak için çoğaltılan mağdurun cinsel mahremiyetine dair görüntülerin, mağdurun özel yaşam alanı kapsamında bulunduğu gözetilerek ve TCK’nın 61/1. maddesinde yer alan ölçütler de nazara alınarak, görüntü veya seslerin kaydedilmesi suretiyle özel hayatın gizliliğini ihlal suçundan dolayı sanığın TCK’nın 134/1-2, 137/1-b; TCK’nın 37/1. maddesi yollamasıyla, şantaj suçundan dolayı sanıkların TCK’nın 37/1. maddesi yollamasıyla aynı Kanun’un 107/2. maddesi atfıyla 107/1. maddesi uyarınca ve her iki suçtan temel cezalarda asgari hadden uzaklaşılmak suretiyle mahkumiyet hükümleri kurulması gerekir. 

Yargıtay 12. Ceza Dairesi, “2017/10890” E., 2018/9466 K., 10.10.2018 tarihli kararında;

Sanık …’un, … Metro İstasyonundaki merdivenleri kullanarak dışarı çıkış yapmakta olan mağdur …’ye yaklaşıp, kamera fonksiyonunu açık halde bıraktığı cep telefonunun çekim yönünü, mağdurun etek altına odaklayarak, onun bilgisi ve rızası dışında, erojen bölgelerinin görüntülerini kaydemesi biçiminde sübut bulan eylemi sebebiyle görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle özel hayatın gizliliğini ihlal suçundan dolayı cezalandırılmasına ve suçta kullanılan cep telefonunun müsaderesine dair yerel mahkemenin kabulünde dosya kapsamına göre bir isabetsizlik görülmemiştir.

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu Şikâyete Tabi midir?

Türk Ceza Kanununda özel hayatın gizliliği ile aynı bölümde düzenlenen 139. maddeye göre 

Şikâyet Madde 139- (1) Kişisel verilerin kaydedilmesi, verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme ve verileri yok etmeme hariç, bu bölümde yer alan suçların soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlıdır.

Denilerek özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun şikâyete tabi olduğu bizzat kanun tarafından belirlenmiştir. Suçun nitelikli hali de basit hali de şikâyete tabi olduğundan dolayı bu suç tipinde re’sen kovuşturma yapılamayacaktır.

Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı suçlar Madde 73- (1) Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suç hakkında yetkili kimse altı ay içinde şikayette bulunmadığı takdirde soruşturma ve kovuşturma yapılamaz.

Ceza Muhakemesi Kanunu 158. maddesine göre 

‘’Suça ilişkin ihbar veya şikâyet, Cumhuriyet Başsavcılığına veya kolluk makamlarına yapılabilir. Valilik veya kaymakamlığa ya da mahkemeye yapılan ihbar veya şikâyet, ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir.’’ denilerek şikâyetin nereye yapılması gerektiği gösterilmiştir. 

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu Şikâyet Süresi

Madde 73- (1) Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olan suç hakkında yetkili kimse altı ay içinde şikâyette bulunmadığı takdirde soruşturma ve kovuşturma yapılamaz. 

Madde metninde de görüleceği üzere şikâyet süresi altı aydır. Altı aylık süre mağdurun fiili ve faili öğrenmesinden itibaren başlayacaktır. ​

(2)Zamanaşımı süresini geçmemek koşuluyla bu süre, şikâyet hakkı olan kişinin fiili ve failin kim olduğunu bildiği veya öğrendiği günden başlar. 

Zamanaşımını geçirmemek koşuluyla mağdur suç teşkil eden fiili ve faili daha geç öğrenmiş olsa da şikâyette bulunabilir. Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun dava zamanaşımı suçun işlendiği tarihten itibaren 8 yıldır. Mağdur 8 yıl içinde fiili ve faili öğrendiği andan itibaren 6 ay içinde şikâyette bulunabilecektir.

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu Uzlaşmaya Tabi midir?

Uzlaştırma, ceza hukukunda suçun mağduru ve failinin tarafsız bir uzlaştırmacı gözetiminde iletişim kurmasıdır. Tarafların sürecin sonunda bir anlaşmaya varmaları uzlaşma olarak ifade edilirken, uzlaştırma sürecin bütününe verilen isimdir. Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete tabi suçlar uzlaştırma kapsamındadır. (CMK md.253/1-a). Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete tabi olmayıp uzlaşma kapsamında olan katalog suçlar da bulunmaktadır. Anılan suç şikâyete tabi suçlardan olduğu için uzlaştırmaya tabiidir.

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Hangi Durumlarda Geçersiz Sayılır?

Kişilerin başka şekilde kanıt elde etme imkânı bulunmayan ani gelişen durumlarda kayıt yapılması somut olayın özelliklerine göre değerlendirilmek kaydıyla bazı durumlarda ihlale sebebiyet vermemektedir.

‘’Kişinin kendisine karşı işlenmekte olan bir suçla ilgili olarak, bir daha kanıt elde etme olanağının bulunmadığı ve yetkili makamlara başvurma imkânınınolmadığı ani gelişen durumlarda karşı tarafla yaptığı konuşmaları kayda alması halinin hukuka uygun olduğunun kabulü zorunludur. Aksi takdirde kanıtların kaybolması ve bir daha elde edilememesi söz konusudur.’’

Öğretide, ‘Meşru müdafaa olarak değerlendirilebilecek, örneğin hakaret, tehdit veya şantaj suçlarına muhatap olan ve o an konuşmaları kayıt altına alan mağdurun elde ettiği bu delil hukuka uygun sayılacaktır’ (Prof. Dr. Ersan Şen, Türk Hukuku’nda Telefon Dinleme, Gizli Soruşturmacı, X Muhbir, 2. Baskı, sf. 74), “… ‘kayıt altına alma’ gerçekleşen bir haksız saldırıya karşı, ‘kayıtları takip organlarına verme’ ise tekrarı muhakkak bir haksız saldırıya karşı yapılmaktadır. Yani her ikisi de meşrudur. Netice olarak, meşru savunma çerçevesinde hareket ettiğinden, üzerinde durulan sorunda mağdurun eyleminin haberleşmenin gizliliğini ihlal veya kişiler arasındaki konuşmaların kayda alınması ya da benzeri başka bir suça vücut vermediği gibi, yapmış olduğu kayıtların da hukuka uygun olarak ele geçirilmiş olduklarından pekâlâ delil olarak değerlendirilebileceği söylenebilir.” (Yrd. Doç. Dr. Ali İhsan Erdağ, TBB Dergisi, 2011(92), sf. 54) şeklinde görüşler mevcuttur.

T.C. Yargıtay 12. Ceza Dairesi

E: 2012/13117

K: 2012/14791

T: 12.06.2012

 ‘’Kişinin, bir daha kanıt elde etme olanağının bulunmadığı ve yetkili makamlara başvurma imkânının olmadığı ani gelişen durumlarda, örneğin; kendisine karşı işlenmekte olan (cinsel saldırı, hakaret, tehdit, iftira veya şantaj gibi) bir suç söz konusu olduğunda ya da kendisine veya aile birliğine yönelen, onurunu zedeleyen, haksız bir saldırıyı önlemek için, kaybolma olasılığı bulunan kanıtların kaybolmasını engelleyip, yetkili makamlara sunarak güvence altına almak amacıyla, saldırıyı gerçekleştiren tarafın bilgisi ve rızası dışında, konuşma ve haberleşme içeriklerini veya özel hayata ilişkin ses ve görüntülerini dinleme, izleme ya da kaydetme eylemlerinin hukuka aykırı olduğunu kabul etmek mümkün olmadığı gibi, esasen bu hallerde, kişinin hukuka aykırı hareket ettiği bilinciyle hareket ettiğinden de söz edilemeyeceği anlaşılmakla (….)’’

Yine aynı şekilde basının özel hayatlarla alakalı haber yapması somut olayın özellikleri dikkate alınmak kaydıyla bazı durumlarda ihlal teşkil etmeyebilecektir.

Basının özel hayatın gizliliği hakkı kapsamında kalan bir olayı haber yapması, haber verme hakkının koşulları içerisinde kaldığı sürece hukuka uygun olacaktır. Buna karşılık haber verme hakkı, basının kişilerin özel hayatlarının gizliliğine müdahaleyi haklı kılmaz.

Özel Hayata İlişkin Görüntü ve Sesleri İfşa Etmek

134. maddenin ikinci fıkrasında ‘’ Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa eden kimse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İfşa edilen bu verilerin basın ve yayın yoluyla yayımlanması halinde de aynı cezaya hükmolunur.’’ denerek ifşa etme fiili cezalandırılmıştır.

Bu görüntü veya sesler örneğin soruşturma kapsamında hukuka uygun bir şekilde kayda alınmış olabileceği gibi, birinci fıkrada tanımlanan suçun işlenmesi suretiyle elde edilmiş olabilir. İkinci fıkrada tanımlanan suç, elde edilmiş olan bu ses veya görüntü kayıtlarının ifşasıyla, yayılmasıyla, yani yetkisiz kişilerce öğrenilmesinin sağlanmasıyla oluşur. Bu ifşanın hukuka aykırı olması gerekir. Bu bakımdan özel hayata ilişkin kayıtların, savcılık veya mahkemeye verilmesi, duruşmada gösterilmesi ve dinlenmesi hâlinde, söz konusu suç oluşmayacaktır. İfşanın, basın ve yayın yoluyla yapılması, söz konusu suçun nitelikli unsuru olarak kabul edilmiştir.

T.C YARGITAY 12.Ceza Dairesi
Esas: 2019/ 13629
Karar: 2023 / 4135
Karar Tarihi: 30.05.2022

‘’Dosya kapsamına ve ikrar içeren savunmaya göre; başka kişilerle evli olan sanık ve katılanın aynı iş yerinde çalışmaları nedeniyle aralarında duygusal birliktelik başladığı ve beraber kaçarak 3 ay süreyle birlikte yaşadıkları ve daha sonra katılanın, annesinin evine döndüğü ve sanık ile konuşmayı devam ettirmemesi üzerine sanığın, katılanın annesine kendi telefonundan “demek ki gerçekten bi ben değilmişim hayatında bu durumda o….u olduğu doğruymuş” şeklinde mesaj atıp ve katılan ile aralarındaki ilişkinin varlığını ve boyutunu gösteren resimleri katılanın rızası dışında kendi facebook hesabından yayınlayan sanığın sübut bulan eyleminin TCK’nın 125/1 ve 134/2 madde ve fıkralarında düzenlenen hakaret ve özel hayatın gizliliğini ihlal suçlarını oluşturduğuna ilişkin yerel mahkemenin kabul ve uygulamasında bir isabetsizlik görülmemiştir.’’

Ev Gözetlemenin Cezası Nedir?

Ev gözetleme kavramı birinci maddeye girmektedir. Kişinin evinin içi, mahremi özel hayat kavramının kapsamındadır.

‘’Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.’’ Failin gizliliği ses ve görüntü kaydına alması suretiyle ihlal etmesi durumunda kanun koyucu cezayı arttırma yoluna gitmiştir.

Anayasanın 20. Maddesine göre ;

Özel hayatın gizliliği

Madde 20 – Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz. 

Görüldüğü üzere kişilerin özel hayatı ve aile hayatı Anayasada düzenlenmiş temel haklardandır ve ihlal edilmesi durumunda cezalandırılmaktadır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde de paralel hükümler bulunmaktadır. Anlaşılmaktadır ki kişilerin özel hayata saygı ilkesi, mutlak, ihlale kapalı haklardandır.

İfşa Yaymanın Cezası Nedir?

‘’Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa eden kimse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İfşa edilen bu verilerin basın ve yayın yoluyla yayınlanması halinde de aynı cezaya hükmolunur.’’ Denerek ifşa yayma fiili cezalandırılmıştır. 

İfşa etmek ‘’ gizli bir şeyi ortaya dökmek, açığa vurmak, yaymak, ilan etmek, afişe etmek, reklam etmek’’ anlamına gelmektedir. İfşa edilen içerik hukuka uygun şekilde ele geçirilmiş olabilir. İfşanın hukuka aykırı olması gerekir. İfşa edilen şeyin başkası tarafından görülüp duyulması gerekmemektedir. Kişinin başkalarının erişebileceği şekilde ifşalaması suçun oluşumu için yeterlidir. Failin hem birinci fıkrada yer alan görüntü ve sesleri kayda alma hem de ikinci fıkrada yer alan ifşa etme suçunu meydana getirmesi halinde iki farklı suç oluşmuş olur. Fail iki suçtan da ayrı ayrı cezalandırılacaktır. 

Telefonu İzinsiz Kurcalamanın Cezası

Özel hayat, kişinin, başkalarının gözü önünde olmayan, kamuya kapalı olan, herkesten gizlediği hayatıdır. Ne biçim olursa olsun, bir kimsenin gizlisine girilmesi, özel hayatın gizliliğinin ihlalidir. Bu sebeple kişinin telefonu da onun özel hayatı kavramına dâhil olduğu için fail 134. Maddenin birinci fıkrasından cezalandırılacaktır. ‘’Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır’’

Gizlice Video Çekmenin Cezası

‘’Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır. ‘’ gizlilik görüntü ve seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edildiği için verilecek cezada artırım yoluna gidilecektir. Kişinin rızası dışında fotoğraf veyahut videosunun çekilmesi halinde özel hayatın gizliliğini ihlal suçu meydana gelecektir. 

T.C YARGITAY
12.Ceza Dairesi
Esas: 2015/ 9708
Karar: 2016 / 10986
Karar Tarihi: 29.06.2016

‘’TCK’nın 134. maddesinde düzenlenen özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun konusunu oluşturan özel hayat kavramı; kişinin sadece gözlerden uzakta, başkalarıyla paylaşmadığı, kapalı kapılar ardında, dört duvar arasındaki yaşantısı ve mahremiyetinden ibaret değil, herkesin bilmediği veya bilmemesi gereken, istenildiğinde başka kişilere açıklanabilen, tamamen kişiye özel hayat olayları ve bilgilerin tamamını içerir. Bu nedenle, kamuya açık alanda bulunulması, bu alandaki her görüntü veya sesin dinlenilmesine, izlenilmesine, kaydedilmesine, sürekli ve izinsiz olarak elde bulundurulmasına rıza gösterildiği anlamına gelmez. Kamuya açık alanda bulunulduğunda dahi, kalabalığın içinde dikkat çekmezlik, tanınmazlık, bilinmezlik prensibi geçerli olup, kamuya açık alandaki kişinin, gün içerisinde yaptıkları, gittiği yerler, kiminle niçin, nasıl, nerede ve ne zaman görüştüğü gibi hususları tespit etmek amacıyla sürekli denetim ve gözetim altına alınması sonucu elde edilmiş bilgileri ya da onun başkalarınca görülmesi ve bilinmesini istemeyeceği, özel yaşam alanına girdiğinde şüphe bulunmayan faaliyetleri özel hayat kavramı kapsamına dâhildir; ancak, süreklilik içermeyen ve özel yaşam alanına dahil olmayan olay ve bilgiler ise bu kapsamda değerlendirilemez. Sonuç olarak, bir olay ya da bilginin, özel hayat kavramı kapsamına girip girmediği belirlenirken, sadece içinde bulunulan fiziki çevrenin özelliklerine bakılmamak, kişinin toplum içindeki konumu, mesleği, görevi, kamuoyu tarafından tanınıp tanınmadığı, dışa yansıyan davranışları, rıza ve öngörüleri, sosyal ilişkileri, müdahalenin derecesi gibi ölçütler de göz önüne alınmalıdır.” Bu kararda, mağdura yapılan adli tebligatın sanık tarafından açılıp okunması TCK md. 134 kapsamında değerlendirilmiştir.’’

T.C YARGITAY
12.Ceza Dairesi
Esas: 2013/ 10841
Karar: 2014 / 8373
Karar Tarihi: 07.04.2014

‘’Sanığın, kamerasının çekim yönünü, caddeden geçen veya durmakta olan farklı yaş gruplarındaki bayanların yüz, kalça, ayak, bacak gibi erojen bölgelerine odaklayarak, onların görüntülerini, gizlice kaydettiği kabul edildiği halde, özel hayat kavramının; kişinin sadece gözlerden uzakta, başkalarıyla paylaşmadığı, kapalı kapılar ardında, dört duvar arasındaki yaşantısı ve mahremiyetinden ibaret olmayıp, herkesin bilmediği veya bilmemesi gereken, istenildiğinde başka kişilere açıklanabilen, tamamen kişiye özel hayat olayları ve bilgilerin tamamını içermesi karşısında, kamuya açık alanda bulunulduğunda dahi, “kalabalığın içinde dikkat çekmezlik, tanınmazlık, bilinmezlik” prensibinin geçerli olduğu ve kamuya açık alana çıkan her kişinin, bu alandaki her görüntü veya sesinin kaydedilip, sürekli ve izinsiz olarak elde bulundurulmasına rıza gösterdiğinin kabulünün mümkün bulunmadığı nazara alınmadan,“Sanık tarafından başka suretle başkaları tarafından görülmesi mümkün olmayan bir özel yaşam olayının saptanması veya kayıt altına alınması söz konusu değildir. Zira görüntüleri kayıt altına alınan bayanlar, yoldan geçen herhangi bir şahıs tarafından da kayıt altına alındıkları şekliyle görülebilir, izlenebilirler. Sanığın eyleminin suç olarak kabulü halinde, yoldan geçen ve önünde ilerleyen bayanın kayıtta yer alan ve yer yer zoom yapılmış bir bölgesine, örneğin poposuna bakan kişinin de suçlu olduğunun kabulü gerekmektedir.” şeklindeki özel hayatı salt mekana indirgeyen ve yasal olmayan gerekçelerle sanığın beraatine karar verilmesi, hukuka aykırıdır.’’

T.C YARGITAY
12.Ceza Dairesi
Esas: 2018/ 4903
Karar: 2018 / 11371
Karar Tarihi: 28.11.2018

1- Özel hayat; kişinin sadece gözlerden uzakta, başkalarıyla paylaşmadığı, kapalı kapılar ardında, dört duvar arasındaki yaşantısı ve mahremiyetinden ibaret değil, herkesin bilmediği veya bilmemesi gereken, istenildiğinde başka kişilere açıklanabilen, tamamen kişiye özel hayat olayları ve bilgilerin tamamını içerir. Bu nedenle, kamuya açık alanda bulunulması, bu alandaki her görüntü veya sesin dinlenilmesine, izlenilmesine, kaydedilmesine, sürekli ve izinsiz olarak elde bulundurulmasına rıza gösterildiği anlamına gelmez. Kamuya açık alanda bulunulduğunda dahi, “kalabalığın içinde dikkat çekmezlik, tanınmazlık, bilinmezlik” prensibi geçerli olup, kamuya açık alandaki kişinin, gün içerisinde yapıkları, gittiği yerler, kiminle niçin, nasıl, nerede ve ne zaman görüştüğü gibi hususları tespit etmek amacıyla sürekli denetim ve gözetim altına alınması sonucu elde edilmiş bilgileri ya da onun başkalarınca görülmesi ve bilinmesini istemeyeceği, özel yaşam alanına girdiğinde şüphe bulunmayan faaliyetleri özel hayat kapsamına dahildir; ancak, süreklilik içermeyen ve özel yaşam alanına dahil olmayan olay ve bilgiler ise bu kapsamda değerlendirilemez. Sonuç olarak, bir olay ya da bilginin, özel hayat kapsamına girip girmediği belirlenirken, kişinin toplum içindeki konumu, mesleği, görevi, kamuoyu tarafından tanınıp tanınmadığı, dışa yansıyan davranışları, rıza ve öngörüleri, sosyal ilişkileri, içinde bulunduğu fiziki çevrenin özellikleri, müdahalenin derecesi gibi ölçütler göz önüne alınmalıdır.

Bu açıklamalar ışığında incelenen dosya kapsamına göre, sanık … ile mağdur …’nın tarafı oldukları boşanma davasının devam ettiği ve adı geçenlerin uzun süredir fiilen ayrı yaşadıkları dönemde, sanık …’in, eşi ile diğer mağdur … arasında ilişki olduğunu ispatlamak amacıyla, şapka ve maske takıp, onları takip ederek, kamuya açık alanlarda mağdurların yan yana fotoğraflarını çekmek suretiyle TCK’nın 134/1. madde ve fıkrasındaki özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu işlediğinin iddia edildiği olayda;

Sürekli denetim ve gözetim altına alınan mağdurların gün içerisinde, niçin, nasıl, nerede, ne zaman görüştüklerini ve aralarındaki ilişkinin boyutunu ortaya çıkaran görüntülerinin, mağdurların özel yaşam alanı kapsamında yer alması nedeniyle sanık …’in sübut bulan eyleminden dolayı özel hayatın gizliliğini ihlal suçundan mahkumiyetine karar verilmesi gerekirken, “…kamusal alanda bu şekilde fotoğraf çekmenin özel hayatın gizliliği olarak değerlendirilemeyeceği…” biçimindeki, özel hayatı salt mekana indirgeyen ve yasal olmayan gerekçe ile sanık … hakkında beraat kararı verilmesi hukuka aykırıdır.

Eve Gizli Kamera Koymanın Cezası

Eve gizli kamera koyarak özel hayatın gizliliğinin ihlal suçu işlenmesi durumunda ‘’Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.’’ Maddesi sebebiyle gizlilik görüntünün kayda alınması suretiyle ihlal edildiği için ceza arttırılacaktır.

Örneğin özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun cezası 1 yıldan 3 yıla kadar hapisken ; gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınmasıyla ihlal edilmesi halinde 3 yıldan 6 yıla kadar hapis  cezası olacaktır.

Savunma ve Mağdur Stratejileri

Mağdur İçin Yol Haritası

1. Delilleri koru: Orijinal dosyaları silme, yedekle.
2. Erişim ve paylaşımı durdur: İçeriği bildirimle kaldırt; varsa erişim engeli ve ihtiyati tedbir talep et.
3. Hızlı başvuru: 6 aylık şikayet süresini kaçırma.
4. Tazminat: Manevi tazminat talebini ayrıca değerlendir.

Şüpheli/Sanık İçin Notlar

• Rıza varsa ve ispatlanabiliyorsa, hukuka uygunluk nedeni iddia edilebilir.
• Kast yokluğu, yanlışlıkla kayıt, sehven paylaşım gibi savunmalar somut delille desteklenmelidir.
• Uzlaşma imkanı, zarar giderimi ve özür gibi adımlar, sonuç üzerinde etkili olabilir.

İş ve Eğitim Ortamında Denge: Güvenlik vs. Mahremiyet

• Aydınlatma ve rıza: Kamera varsa görünür, politika ve aydınlatma metinleri olmalı.
• Özel alanlar: Soyunma, tuvalet, emzirme, revir gibi mahrem alanlar kayıt dışı kalmalı.
• Erişim yetkisi: Kayıtlara erişim, gerekli ve ölçülü biçimde, sınırlı personelle yürütülmelidir.

Yanlış Bilinenler

• “Eşimdir, bakabilirim.” Hayır; evlilik, genel rıza anlamına gelmez.
• “Sildim, sorun kalmadı.” Suç, çoğu kez kayıt anında oluşur; sonradan silmek cezai sorumluluğu ortadan kaldırmaz.
• “Herkes görmüştü.” Yaygınlık, ihlalin ciddiyetini azaltmaz; ifşa ve yayma ayrı değerlendirilir.

Pratik Uyarılar ve Önlemler

• Güçlü şifre ve iki aşamalı doğrulama kullanın.
• Bulut paylaşımları ve uygulama izinlerini düzenli kontrol edin.
• Konum paylaşımını kapalı tutun; ortak cihazlarda hesapları açık bırakmayın.
• Gizlilik ayarlarını sık sık gözden geçirin.
• Bilinmeyen linklere tıklamayın; kimlik avına dikkat edin.

Sıkça Sorulan Sorular