Temyiz Nedir ? Temyiz Mahkemesi , Süresi, Dilekçe Örneği

Temyiz, ilk derece ve istinaf kararlarının hukuka uygunluk yönünden üst yargı mercii tarafından denetlendiği olağan kanun yoludur. Bu rehberde; “temyiz ne demek”, “temyiz etmek ne demek”, temyiz mahkemesi nedir, temyiz hakkı nedir, temyiz süresi nasıl hesaplanır, temyiz mercii ne demek, temyiz ne kadar sürer gibi pratik sorulara net yanıtlar verecek; ayrıca uygulamada talep edilen süre tutum ve temyiz dilekçesi örneklerini paylaşacağız

Temyiz Ne Demek? Temyiz Hakkı Nedir?

Temyiz ne demek sorusuna en yalın haliyle; “bir mahkeme kararının hukuka uygun olup olmadığının üst mahkeme tarafından incelenmesi” cevabı verilebilir. Yani temyiz, davanın esasına değil, kararın hukuki yönüne ilişkin bir denetim yoludur.
Temyiz hakkı nedir sorusu ise, taraflara tanınan bu denetim talep etme yetkisidir. Davada verilen kararın hukuka aykırı olduğunu düşünen taraf, belirli süre içinde temyiz mahkemesine başvurarak kararın yeniden incelenmesini talep edebilir.

Temyiz, Türk yargı sisteminde üç dereceli yargılama yapısının en üst basamağını oluşturur:

1. İlk derece mahkemeleri (Asliye Hukuk, Sulh Ceza, İş Mahkemesi vb.)
2. İstinaf mahkemeleri (Bölge Adliye Mahkemeleri)
3. Temyiz mahkemesi (Yargıtay)

Temyiz süreci, adalet ve hukuk birliğini sağlamak açısından büyük önem taşır. Yargıtay, ülke genelinde aynı hukuk kurallarının uygulanmasını gözetir ve gerektiğinde içtihat birliği kararları ile mahkemelere yön verir.

CEZA DAVALARINDA TEMYİZ SÜRE TUTUM DİLEKÇESİ NEDİR?

Temyiz süre tutum dilekçesi, ceza davalarında Bölge Adliye Mahkemesi veya istisnai olarak Ceza Mahkemesi tarafından verilen kararlara karşı, kanuni temyiz süresini korumak amacıyla verilen ön başvuru dilekçesidir.

Bu dilekçenin temel amacı, kararın gerekçeli hali henüz taraflara tebliğ edilmeden önce, kanunda öngörülen süre içinde temyiz hakkının kaybedilmemesini sağlamaktır. Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre, gerekçeli karar yazılıp tebliğ edildikten sonra ayrıca ayrıntılı temyiz gerekçesi dilekçesi sunulabilir.

Temyiz istemi, kararı veren mahkemeye verilecek bir dilekçeyle veya zabıt kâtibine beyanda bulunarak yapılır. Beyan tutanağa geçirilir ve hâkim tarafından onaylanır. Bu nedenle, temyiz süresi henüz dolmadan “süre tutum” dilekçesinin verilmesi, temyiz süresinin korunması açısından büyük önem taşır.

Eğer hüküm, temyiz hakkı bulunan tarafın yokluğunda açıklanmışsa, 15 günlük temyiz süresi kararın tebliğ tarihinden itibaren başlar. Ancak hüküm duruşmada yüze karşı okunmuşsa, süre kararın açıklandığı günün ertesi günü itibarıyla işlemeye başlar.

TEMYİZ SÜRE TUTUM DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ (CEZA MAHKEMELERİ)

T.C.
YARGITAY İLGİLİ CEZA DAİRESİNE
Gönderilmek Üzere
………. BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ ….. CEZA DAİRESİNE

DOSYA NO: ………. / ……….
TEMYİZ EDEN (SANIK): ……….
MÜDAFİ: ……….
KONU: ………. Bölge Adliye Mahkemesi ………. Ceza Dairesi’nin …/…/……… tarihli, …../….. Esas – …../….. Karar sayılı kararının usul ve yasaya aykırı olması nedeniyle kararın temyizen incelenerek müvekkil lehine bozulması talebiyle temyiz edildiğini bildirir süre tutum dilekçesinin sunulmasından ibarettir.

AÇIKLAMALAR:
………. Bölge Adliye Mahkemesi ………. Ceza Dairesi’nin …/…/……… tarihli kararı ile müvekkilin cezalandırılmasına karar verilmiştir. Bu kararın usul ve yasaya aykırı olması nedeniyle, müvekkilimiz adına kararı yasal süresi içinde temyiz ediyoruz.
Gerekçeli karar tarafımıza tebliğ edildikten sonra, ayrıntılı temyiz gerekçelerini içeren dilekçemizi sunacağız. Bu nedenle, sürenin korunması amacıyla işbu süre tutum dilekçesinin mahkemenize sunulması zorunluluğu doğmuştur.

SONUÇ VE İSTEM:
Yukarıda arz edilen nedenlerle, gerekçeli karar tarafımıza tebliğ edildikten sonra ayrıntılı temyiz dilekçesi sunma hakkımız saklı kalmak üzere; kararın müvekkil lehine temyiz edildiğine ilişkin işbu süre tutum dilekçesinin kabulüne ve ………. Bölge Adliye Mahkemesi ………. Ceza Dairesi’nin …/…/……… tarihli, …../….. Esas – …../….. Karar sayılı usul ve yasaya aykırı kararının bozulmasına karar verilmesini arz ve talep ederiz.
(Tarih: …/…/………)

SANIK MÜDAFİİ
……….

Temyiz Mahkemesi Olan Yargıtay’ın Rolü

Yargıtay, Türk adli yargı sisteminde temyiz merci olarak görev yapan en yüksek mahkemedir. 1982 Anayasası’nın 154. maddesinde, “Yargıtay, adliye mahkemelerince verilen ve kanunun başka bir adli yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir.” hükmüyle tanımlanmıştır.

Yargıtay’ın temel görevi, alt mahkemeler tarafından verilen kararların hukuka uygunluğunu denetlemek ve ülkede hukuk birliğini sağlamaktır. Bu yönüyle Yargıtay, hem bireysel adaletin sağlanmasına hem de yargı kararlarında istikrarın korunmasına hizmet eder.

Yargıtay’da her biri belirli davalar konusunda uzmanlaşmış çeşitli daireler bulunur:

• 2. Hukuk Dairesi: Boşanma, nafaka, velayet gibi aile hukukuna ilişkin davalar,
• 9. Hukuk Dairesi: İş hukukuna ve işçi alacaklarına ilişkin davalar,
• 13. Ceza Dairesi: Malvarlığına karşı işlenen suçlar,
• Ceza Genel Kurulu: Ceza daireleri arasındaki görüş farklılıklarını giderir, içtihat birliği sağlar.

Yargıtay, temyiz incelemesinde maddi olayları yeniden değerlendirmez; sadece hukuki denetim yapar. Bu inceleme sırasında kanun hükümlerinin doğru uygulanıp uygulanmadığı, usule uygun yargılama yapılıp yapılmadığı ve karar gerekçesinin yeterli olup olmadığı değerlendirilir.

Bu nedenle, Yargıtay kararları hem bireysel davalarda emsal teşkil eder hem de tüm mahkemeler için bağlayıcı içtihatlar oluşturur. Özellikle “İçtihadı Birleştirme Kararları” tüm mahkemeleri bağlayan niteliktedir.

Temyiz Kanun Yolu ve Türk Hukuk Sistemindeki Yeri

Türk hukuk sisteminde üç dereceli yargılama sistemi benimsenmiştir. Bu sistem; ilk derece mahkemeleri, istinaf mahkemeleri ve temyiz mahkemesi (Yargıtay) olmak üzere üç aşamadan oluşur. Temyiz, bu yargı zincirinin en üst halkasını oluşturur ve kararların hukuka uygunluğunu denetleyerek adaletin tam anlamıyla sağlanmasını hedefler.

Temyiz, olağan kanun yolları arasında yer alır. Kararın kesinleşmesinden önce başvurulabilen bu yol, hukuka aykırı olduğu düşünülen mahkeme kararlarının yeniden incelenmesine olanak tanır. Bu sayede hem tarafların adil yargılanma hakkı korunur hem de ülkedeki hukuk kurallarının birlik içinde uygulanması sağlanır.

Hukuki dayanaklar:

• Hukuk davalarında: 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 361–373. maddeleri,
• Ceza davalarında: 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 286–307. maddeleri temyiz sürecinin esaslarını düzenler.

Temyiz kanun yolu, istinaftan farklı olarak vakıa (maddi olay) denetimi yapmaz. Yalnızca hukuki denetim gerçekleştirir. Bu nedenle Yargıtay, olaya değil, karara uygulanmış hukuk kurallarının doğruluğuna odaklanır.

Not: Temyiz süreci, sadece bireysel hakların korunması için değil, aynı zamanda yargı sisteminin bütünlüğünü ve öngörülebilirliğini güvence altına almak için de büyük önem taşır.

2025 Yılı Temyiz Parasal Sınırları ve Güncel Değişiklikler

Temyiz kanun yoluna başvurabilmek için, davanın parasal değerinin belirli bir tutarın üzerinde olması gerekir. Bu sınırlar her yıl yeniden değerleme oranına göre güncellenir ve Adalet Bakanlığı tarafından ilan edilir. Amaç, düşük miktarlı uyuşmazlıkların Yargıtay’a taşınarak yargı sisteminde gereksiz iş yükü oluşturmasını önlemektir.

Hukuk Davalarında 2025 Temyiz Sınırı

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 362. maddesi uyarınca, belirli bir parasal sınırın altında kalan davalarda istinaf kararları kesin niteliktedir ve temyiz edilemez.

2025 yılı temyiz parasal sınırları şu şekildedir:

• Genel temyiz sınırı: 544.000 TL
• Duruşmalı temyiz sınırı: 816.000 TL

Bu tutarların altında kalan uyuşmazlıklarda, Bölge Adliye Mahkemesi kararları kesinleşmiş sayılır ve Yargıtay’a başvuru yolu kapalıdır.
Örneğin, dava konusu alacağın 300.000 TL’si için dava açılmış ancak toplam alacak 500.000 TL ise, temyiz sınırı alacağın tamamı üzerinden değerlendirilir.

Ceza Davalarında Temyiz Edilebilirlik Sınırı

Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 286. maddesi gereğince, bazı kararlar temyiz kapsamı dışındadır. Bu kararlar şunlardır:

• 5 yıl veya daha az hapis cezaları,
• Miktarı ne olursa olsun adli para cezaları,
• Kanunda üst sınırı 2 yıla kadar olan suçlar.

Ancak istinaf mahkemesi, ilk derece mahkemesinin verdiği cezayı artırırsa, karar temyiz edilebilir. Örneğin 3 yıl hapis cezası 4 yıla çıkarıldığında, bu karar Yargıtay incelemesine açıktır.

Temyiz Harcı ve Giderleri (2025)

Temyiz başvurusu yaparken gerekli harç ve masrafların eksiksiz ödenmesi zorunludur. Aksi takdirde, temyiz istemi reddedilir.

2025 yılı itibarıyla geçerli temyiz giderleri:

• Temyiz başvuru harcı: Konusu para olmayan davalarda 3.033,70 TL
• Karar ve ilam harcı: 1.013,90 TL (para olmayan davalarda)
• Gider avansı: 1.500 TL (dosya gönderimi ve tebligat masrafları dahil)

Bu sınırlar ve tutarlar, her yıl Resmî Gazete’de yayımlanan yeniden değerleme oranlarına göre değişir.

Temyiz ve İstinaf Arasındaki Farklar Nelerdir?

Türk hukuk sisteminde 20 Temmuz 2016 tarihinde Bölge Adliye Mahkemeleri (İstinaf) faaliyete geçerek üç dereceli yargılama yapısı tamamlanmıştır. Buna göre, ilk derece mahkemesi kararlarına karşı önce istinaf, ardından temyiz yoluna başvurulabilir. Her iki kanun yolu da kararların denetlenmesini sağlasa da, amaç ve kapsam bakımından birbirinden önemli ölçüde farklıdır.

Temel fark, istinafın hem maddi olay (vakıa) hem de hukuki yönü denetlemesi; temyizin ise yalnızca hukuki denetim yapmasıdır. Yani istinaf mahkemesi, delilleri yeniden değerlendirip karar verebilirken; Yargıtay sadece hukukun doğru uygulanıp uygulanmadığını kontrol eder.

Aşağıdaki tablo, farkları açık biçimde göstermektedir:

Kriter	İstinaf	Temyiz
İnceleme Merci	Bölge Adliye Mahkemesi	Yargıtay
İnceleme Kapsamı	Maddi olay + Hukuki denetim	Sadece hukuki denetim
Yeni Delil Sunma	Bazı durumlarda mümkün	Mümkün değil
Sebep Gösterme	Zorunlu değil	Zorunlu
Karar Türü	Düzeltici karar verebilir	Bozma kararı verebilir
Esasa Hükmetme	Mümkün	Sınırlı hallerde
Sonuç	Karar düzeltilir veya kaldırılır	Karar bozulur ya da onanır

Vakıa Denetimi ve Hukuki Denetim Arasındaki Fark

İstinaf mahkemesi, vakıa denetimi yaparak olayların doğru değerlendirilip değerlendirilmediğini, delillerin doğru yorumlanıp yorumlanmadığını inceler. Gerekirse tanık dinler, keşif yapar veya yeni delil toplayabilir.

Temyiz ise yalnızca hukuki denetim yapar. Yargıtay, mahkemelerin olayları nasıl değerlendirdiğini değil, bu olaylara doğru hukuk kuralını uygulayıp uygulamadığını kontrol eder. Bu nedenle Yargıtay, delilleri yeniden tartışmaz; yalnızca usul ve hukuk yönünden hata olup olmadığını değerlendirir.

İstinaf Sonrası Temyiz Hakkı

İstinaf başvurusunda bulunmayan tarafın, Bölge Adliye Mahkemesi kararını temyiz edip edemeyeceği uzun süre tartışılmış, Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 2023 tarihli kararıyla bu konuya açıklık getirilmiştir.
Buna göre, istinafa başvurmamış olan taraf da temyiz yoluna başvurabilir. Böylece temyiz hakkı, adil yargılanma ilkesine uygun biçimde geniş yorumlanmıştır.

Hangi Kararlar Temyiz Edilebilir?

Her mahkeme kararı temyiz edilebilir nitelikte değildir. Kanun koyucu, usul ekonomisi ilkesi gereğince bazı kararları temyiz kapsamı dışında bırakmıştır. Bu düzenleme, küçük değerli veya niteliği gereği kesin sayılan uyuşmazlıkların Yargıtay’a taşınmasını önleyerek yargının etkinliğini korumayı amaçlar.

Temyiz Edilebilecek Kararlar

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 361. maddesi uyarınca, kural olarak Bölge Adliye Mahkemesi hukuk dairelerinden verilen nihai kararlara ve hakem kararlarının iptali taleplerine karşı temyiz yoluna başvurulabilir.

Ayrıca, davada haklı çıkan taraf da temyiz hakkına sahiptir. Ancak bunun için hukuki yararın bulunması gerekir. Örneğin, davayı kazanan taraf, yargılama giderlerinin yanlış hesaplandığını veya lehine olan kararın hukuken eksik gerekçelendirildiğini düşünüyorsa, yine de temyiz yoluna başvurabilir.

Temyiz Yolu Kapalı Olan Kararlar

HMK 362. madde temyiz edilemeyen kararları sınırlı şekilde (numerus clausus) saymıştır. Bu kararlara karşı temyiz yoluna gidilemez.

Temyiz edilemeyen kararlardan bazıları:

• Parasal değeri 544.000 TL’yi geçmeyen uyuşmazlıklara ilişkin kararlar,
• Kiralanan taşınmazın tahliyesine veya kira alacağına ilişkin davalar,
• Kat mülkiyetinden doğan uyuşmazlıklar (taşınmazın aynına ilişkin olanlar hariç),
• Taşınır veya taşınmaz malların paylaşımına dair kararlar,
• Mahkemeler arası görev veya yetki uyuşmazlıklarına dair kararlar,
• Çekişmesiz yargı işleri, nüfus kayıtlarının düzeltilmesi (soybağıyla ilgili olanlar hariç),
• Geçici hukuki koruma kararları (örneğin, ihtiyati tedbir veya ihtiyati haciz),
• Hakimin reddi veya davanın nakline ilişkin kararlar.

Ceza Miktarına Bakılmaksızın Temyiz Edilebilen Suçlar

CMK 286/3. madde gereğince bazı suçlar, hükmedilen ceza miktarına bakılmaksızın temyiz edilebilir. Bu suçlar genellikle kamu düzeni ve devlet güvenliği ile ilgilidir:

• Cumhurbaşkanına hakaret (TCK 299)
• Halkı kin ve düşmanlığa tahrik (TCK 216)
• Silahlı örgüt (TCK 314)
• Suç işlemeye tahrik (TCK 214)
• Kanunlara uymamaya tahrik (TCK 217)
• Devletin egemenlik alametlerini aşağılama (TCK 300)
• Türk Milletini veya Devlet kurumlarını aşağılama (TCK 301)
• Halkı askerlikten soğutma (TCK 318)
• Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlar
• Avukatların görevlerinden doğan suçlar (1136 sayılı Kanun m.59)

Bu düzenlemeyle, toplumsal ve anayasal öneme sahip suçlara ilişkin kararların mutlaka Yargıtay denetiminden geçmesi güvence altına alınmıştır.

Temyiz Süresi Ne Kadar? 2025

Temyiz başvurusu için kanunda öngörülen süreler hak düşürücü niteliktedir. Bu sürelerin kaçırılması halinde temyiz hakkı sona erer ve karar kesinleşir. Hukuk ve ceza davalarında temyiz süreleri birbirinden farklı düzenlenmiştir, ancak 2024 yılında yapılan değişikliklerle bu süreler arasında uyum sağlanmıştır.

Hukuk Davalarında Temyiz Süresi

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 361. maddesi uyarınca, Bölge Adliye Mahkemesi hukuk dairelerinden verilen temyizi kabil kararlara karşı, kararın taraflara tebliğinden itibaren iki hafta içinde temyiz yoluna başvurulabilir.

Süre 14 gün olarak hesaplanır. Tebliğ günü süreye dahil edilmez. Sürenin son günü resmî tatile rastlarsa, takip eden ilk iş günü sürenin son günü olarak kabul edilir.

Ceza Davalarında Temyiz Süresi

Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 291. maddesi, 2024 yılında yapılan değişiklikle ceza davalarındaki temyiz süresini de iki hafta olarak belirlemiştir. Böylece hukuk ve ceza mahkemelerinde temyiz süresi eşitlenmiştir.

Geçmiş dönem uygulamaları:

• 20.07.2016 öncesi kararlar (eski CMUK): 7 gün
• 20.07.2016–01.06.2024 arası kararlar: 15 gün
• 01.06.2024 sonrası kararlar: 2 hafta

Temyiz Süresinin Başlangıcı

Temyiz süresi, kararın taraflara ne şekilde bildirildiğine göre değişir:

• Yüze karşı açıklanan (tefhimen) kararlar: Süre, kararın duruşmada okunmasını takip eden gün başlar.
• Gıyapta açıklanan kararlar: Süre, gerekçeli kararın tebliğ edildiği tarihi izleyen gün başlar.

Bu süreler hak düşürücü olduğu için, kararın taraflara tebliğinden itibaren en geç 14 gün içinde temyiz dilekçesi verilmelidir. Süreye uyulmaması halinde karar kesinleşmiş olur ve yeniden başvuru imkânı kalmaz.

Temyiz İncelemesi Süreci ve Aşamaları

Temyiz süreci, Bölge Adliye Mahkemeleri tarafından verilen kararların Yargıtay tarafından hukuki yönden incelenmesini kapsar. Bu süreç, temyiz dilekçesinin sunulmasından kararın verilmesine kadar bir dizi aşamadan oluşur.

Kimler Temyiz Hakkına Sahiptir?

Temyiz hakkı, yalnızca davanın taraflarına değil, belirli yasal sıfatlara sahip kişilere de tanınmıştır.

Ceza davalarında temyiz hakkına sahip olanlar:

• Sanık: Hakkında verilen karara karşı doğrudan temyiz hakkına sahiptir.
• Sanığın müdafii (avukatı): Müvekkilinin açık arzusuna aykırı olmamak kaydıyla temyiz başvurusu yapabilir.
• Sanığın yasal temsilcisi: Veli, vasi veya kayyım gibi yasal temsilciler temyiz hakkını kullanabilir.
• Katılan (müşteki): Mağdur veya suçtan zarar gören kişi, lehine veya aleyhine verilen kararlara karşı temyiz başvurusu yapabilir.
• Cumhuriyet savcısı: Sanığın lehine veya aleyhine temyiz hakkını kullanabilir.

Hukuk davalarında temyiz hakkına sahip olanlar:

• Davacı ve davalı: Karar aleyhine olan taraf,
• Fer’i müdahiller: Asıl tarafla birlikte menfaati etkilenen kişiler,
• Yasal temsilciler: Veli, vasi veya kayyım,
• Avukatlar: Müvekkil adına temyiz dilekçesi sunabilir,
• Davada haklı çıkan taraf: Hukuki yararı varsa temyiz yoluna başvurabilir.

Temyiz Sebepleri

Temyiz yalnızca hukuka aykırılık iddialarına dayanabilir. Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 288. maddesi ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun ilgili hükümlerine göre, temyiz sebepleri iki ana başlıkta toplanır:

1. Maddi hukuka aykırılık:

• Yanlış kanun maddesinin uygulanması,
• Kanunun hatalı yorumlanması,
• Suç veya hukuki ilişkinin niteliğinin yanlış belirlenmesi,
• Zamanaşımı veya hak düşürücü sürelerin dikkate alınmaması.

2. Usul hukukuna aykırılık:

• Yetkisiz mahkemede dava görülmesi,
• Hakimin reddi sebeplerinin dikkate alınmaması,
• Savunma hakkının kısıtlanması,
• Delillerin hukuka aykırı elde edilmesi veya eksik değerlendirilmesi.

Gerekçe Eksikliği ve Kesin Hukuka Aykırılıklar

Kararın gerekçesiz olması veya gerekçe ile hüküm arasında çelişki bulunması da temyiz sebebidir. Ayrıca, CMK m.289 uyarınca bazı haller “kesin hukuka aykırılık” olarak sayılmıştır:

• Mahkemenin kanuna uygun teşekkül etmemesi,
• Hakimin yasaklı olmasına rağmen davaya bakması,
• Müdafi bulunması zorunlu hallerde avukatın bulunmaması,
• Sanığın duruşmada hazır bulunma hakkının ihlal edilmesi.

Yargıtay İncelemesinin Süresi

Kanunda belirli bir inceleme süresi öngörülmemekle birlikte, uygulamada dosyanın niteliğine göre ortalama süre değişir:

• Tutuklu dosyalar: 6 ay – 1 yıl,
• Basit dosyalar: 1 yıl civarında,
• Karmaşık dosyalar: 2 – 3 yıl arasında sonuçlanabilir.

Temyiz incelemesinin tamamlanmasıyla Yargıtay, kararı onayabilir, bozabilir veya düzelterek onayabilir. Bozma kararı verilirse dosya, yeniden yargılama yapılmak üzere ilgili mahkemeye gönderilir.