Vekaletname Nedir? Ne İşe Yarar?

Türk Dil Kurumu tarafından yapılmış olan tanıma göre vekaletname; bir kimsenin birinin vekili olduğunu bildiren ve noter tarafından onaylanmış belgedir. Vekaletname yetkisine sahip olan birey, vekil tayin eden birey için resmi kurumlarda işlem yapabilme hakkına sahiptir. Bir diğer ifadeyle vekaletname, bir kişinin yapılacak işlemler için başka bir kişiye vermiş olduğu yazılı ve resmi belgedir. Vekaletname Türkiye Noterler Birliği tarafından görevlendirilen noterler tarafından verilmektedir. Vekaletname çıkartırken kişilere genel veya sınırlı olmak üzere 2 şekilde yetki verilebilmektedir.

Vekaletname çıkartmak için gerekli olan belgeler;

• Vekalet verecek kişiye ait nüfus cüzdanı veya pasaportu,
• Vekalet verilecek kişinin adı, soyadı ve kimlik numarası,

Gerekli evraklarla notere gidildikten sonra vekaletin çıkartılma amacı noter görevlisine söylenir. Verilen bilgiler doğrultusunda noter gerekli belgeyi düzenler. Sonrasında hazırlanan sözleşme vekalet verecek birey tarafından imzalanır ve bir nüshası noterde kalmak şartıyla bir adet vekalet evrağı bireye teslim edilir.

Vekalet verilecek kişinin 18 yaşından büyük olması gerekmektedir. Aksi takdirde vekalet geçersiz olacaktır. 18 yaşından küçük bireylerin vekalet verebilmesi için noter tarafından hazırlanan evrakta ‘kendi adına asaleten küçük /mahcur adına velayeten/vesayeten ‘ ibaresinin bulunması gerekmektedir.

Vekalet çıkartacak bir şirket ise notere götürülmesi gereken evraklara ek olarak imza sirkülerinin de götürülmesi gerekmektedir. Şirket yetkilisi vekaletnameyi hem şirket için hem de şahsı için düzenletebilmektedir.

Yurtdışında yaşayan kişilerin vekaletname çıkarttırabilmesi için en yakın Türk Konsolosluğu’na başvurması gerekmektedir. Ek olarak bulundukları ülkenin yetkilileri tarafından vekaletname hazırlanmış ise o belgelerin Konsolosluklarda onaylanması gerekmektedir. Bu işlem apostil şerh diye ifade edilmektedir. Apostilsiz vekaletnameler Türkiye’de geçersiz sayılabilmektedir.

Vekaletname çıkartırken ödeme yapılmaktadır. Bu ödeme tutarı çıkartılacak olan vekalete göre değişmektedir. Bu tutarlar Noterler Birliği tarafından belirlenmektedir. Ödeme tutarları ile ilgili olarak Noterler Birliği’nin web sitesindeki sayfalar bölümünde yer alan Tebliğler ‘den ulaşabilirsiniz.

Noter tarafından alınan vekaletlerin çeşitleri bulunmaktadır. Bunlar; genel vekaletname, alım ve satım işlemleri, veraset ilamları için vekaletname, tapuda yapılacak işlemlere yönelik vekaletname, şirketler ve şirket yetkilileri için vekaletname, boşanma davasına yönelik vekaletname ve benzerleridir. Vekaletname vereceğiniz kişiye göre vekalet türü değişebilir veya bazı maddeler eklenebilmektedir. Örneğin; adli sicil kaydının silinmesi için, uzlaştırmaya dair evraklarının vekil olan kişi tarafından imzalanabilmesi için vekaletname de ek ifadelerin bulunması gerekmektedir.

VEKALETNAME NEDİR?

Vekaletname bir kişinin başka bir kişiyi kendi adına işlemler yapabilmesi için yazılı olarak yetkilendirdiğini gösteren yazılı belgedir. Bu yetkilendirme, vekaletnamede yazan yetkiler için geçerlidir. Vekaletname genel yetki verecek şekilde düzenlenebileceği gibi, sınırlı yetkileri kapsayacak şekilde de düzenlenebilir.

I. Vekâletin kapsamı

MADDE 504- Vekâletin kapsamı, sözleşmede açıkça gösterilmemişse, görülecek işin niteliğine göre belirlenir.

Vekâlet, özellikle vekilin üstlendiği işin görülmesi için gerekli hukuki işlemlerin yapılması yetkisini de kapsar.

Vekil, özel olarak yetkili kılınmadıkça dava açamaz, sulh olamaz, hakeme başvuramaz, iflas, iflasın ertelenmesi ve konkordato talep edemez, kambiyo taahhüdünde bulunamaz, bağışlama yapamaz, kefil olamaz, taşınmazı devredemez ve bir hak ile sınırlandıramaz.

Vekaletnameler iki taraflı yapılan sözleşmeler şeklinde tanımlanmıştır. İlgili düzenleme Türk Borçlar Kanunu 502. Maddesinde düzenlenmiştir.

A. Tanımı

MADDE 502- Vekâlet sözleşmesi, vekilin vekâlet verenin bir işini görmeyi veya işlemini yapmayı üstlendiği sözleşmedir.

Vekâlete ilişkin hükümler, niteliklerine uygun düştükleri ölçüde, bu Kanunda düzenlenmemiş olan işgörme sözleşmelerine de uygulanır.

Sözleşme veya teamül varsa vekil, ücrete hak kazanır.

Vekaletnamelerin sözleşme olma niteliği olması sebebiyle iki tarafın da bu sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirme yükümlülüğü bulunmaktadır. Burada vekile kendisine tanımlanan iş ve işlemleri yapma yükümlülüğü düşmektedir. 

Vekaletname birçok durumda verilebilir. Davalar başta olmak üzere, araç satım işlemleri, tapu işlemleri ve benzeri durumlarda vekaletname verilebilir. 

VEKALET NASIL VERİLİR?

İhtiyaç tespiti: Hangi işlemler için yetki verileceğini listeleyin. Ne kadar net olursanız, belgeniz o kadar güçlü olur.

Vekil seçimi: 18 yaşını doldurmuş ve ayırt etme gücüne sahip bir kişi olmalıdır. Güvendiğiniz, iletişimi kuvvetli birini tercih edin.

Metnin hazırlanması: Yetkiler açık ve maddeler halinde yazılır. “Düzenleme” veya “onaylama” usullerinden uygun olanı seçilir. Tapu ve bazı işlemler için düzenleme şeklinde vekaletname tercih edilir.

Kimlik ve imza: Vekalet veren, geçerli kimliğiyle noter huzurunda bizzat imzalar. Gerekirse fotoğraf, adres ve iletişim bilgileri eklenir.

Tercüme/teyit (gerektiğinde): Farklı dilde belge/işlem varsa yeminli tercüme ve teyit süreçleri uygulanır.

Belgenin teslimi: Asıl suret ve gerekli sayıda nüsha alınır; gerekiyorsa apostil ya da dış temsil teyidi yönünden bilgi edinilir (yurt dışı kullanımları için).

Not: Vekalet verenle vekil aynı anda noterde bulunmak zorunda değildir; asıl olan vekalet verenden alınan imzanın usulüne uygun alınmasıdır. 

AVUKATA VEKALET NASIL VERİLİR?

Avukata nasıl vekalet verileceği merak edilen konulardan biridir. Noter huzurunda hazırlanan vekaletnamede vekilin kim olduğu, hangi işlemlerde yetkili olduğu, vekalet süreli ise vekilin yetkilerinin ne zaman başlayıp ne zaman son bulacağı gibi bilgiler mutlaka yer almalıdır. Vekaletnamenin noterde verilmesi de önem teşkil etmektedir. Vekaletnamede yer alması gereken bilgiler arasında vekalet verenin adı soyadı ve TC kimlik numarası bunula birlikte vekil edilen kişinin de adı soyadı ve iletişim bilgileri yer almalıdır. Ancak yukarıda da belirttiğimiz gibi burada noter onayı önem teşkil etmektedir ve noter onayı olmayan vekaletname yargı ve diğer resmi organlar tarafından kabul edilmez. Noterde verilen vekaletnamede noter vekaletnamede yer alan bilgileri kontrol eder ve vekalet veren kişiye onaylatır. Burada yapılan işlemler karşılığında noter belirli bir ücrete hak kazanır. 

DÜZENLEME ŞEKLİNDE VEKALETNAME NEDİR?

Vekaletname bir kişinin başka bir kişiye bazı iş ve işlemleri yapabilmesi için yetki verdiği gösterir belgedir. İki taraflı sözleşme niteliği taşıyan vekaletname sınırlı yetkileri kapsayabileceği gibi genel yetki olacak şekilde de düzenlenebilir. Düzenleme şeklinde vekaletnameler ise bizzat noter tarafından düzenlenerek hazırlanan vekaletnamelere denmektedir. Noter kanalıyla hazırlanan vekaletname resmi nitelik taşımaktadır. Noterlik Kanunu’nda da konu hakkında düzenleme bulunmaktadır. 

Düzenleme şeklinde yapılması zorunlu işlemler:

Madde 89 – Niteliği bakımından tapuda işlem yapılmasını gerektiren sözleşme ve vekaletnamelerle, vasiyetname, mülkiyeti muhafaza kaydı ile satış, gayrimenkul satış va’di, vakıf senedi, evlenme mukavelesi, evlat edinme ve tanıma, mirasın taksimi sözleşmesi ve diğer kanunlarda öngörülen sair işlemler bu fasıl hükümlerine göre düzenlenir.

Düzenleme şeklindeki vekaletnamede bilgiler açık şekilde yazılmalıdır. Taşınmazla ilgili yapılacak olan işlerde düzenleme şeklinde vekaletname ile işlemlerin yürütülmesi gerektiği için bunun üzerinden örneklendirme yapmak gerekirse vekaletnamede yer alması gereken bilgiler arasında taraflara ait kimlik bilgisi, baba adı gibi bilgilerle gayrimenkulün sicilde geçen bilgileri ve gayrimenkule ait sınırlamalar varsa tüm detaylarıyla yazılır. 

DAR YETKİLİ VEKALETNAME NEDİR?

Dar yetkili vekaletnameden kasıt aslında SINIRLI VEKALETNAMEDİR. Genel vekaletname ile özel yetki gerektirmeyen tüm işlemleri yetkili kılınan kişi yapabiliyorken, sınırlı yetkili vekaletname ile sadece belirli bir konu üzerinden kendisi yerine iş ve işlemlerin yapılması için kişi yetki vermiş bulunmaktadır. Sınırlı vekaletnamenin bir diğer adı ise özel vekaletnamedir. Örnek vermek gerekirse siz kişiye sadece senet bozdurmak için yetki vermiş iseniz kişi sadece bu işlemi yapabilecek, ancak tüm mali işlemleri yürütemeyecektir.

Vekaletnamede belirtilen belirli bir işlem yapılıp bittiğinde vekil olanın vekalet veren yerine iş ve işlemleri yapabilme yetkisi de sona ermiş olacaktır. Bunun dışında vekaletname süreli ya da süresiz olacak şekilde de verilebilmektedir. Ancak bir vekaletnamenin tek başına süreli olması onun yalnızca belirli işlemleri yapabilme yetkisi verdiği anlamına gelmemektedir. Dar yetkili vekaletname içerinde hangi yetki ya da yetkileri kapsadığı sınırlı sayıda sayılmaktadır. 

VEKALET ÇEŞİTLERİ

Vekaletnameler hangi işlemlerin yapılacağına göre değişmekte ve işlemlere göre yetki içermektedir. Bir vekaletnamede yapılmak istenen işlem için hangi yetkiler gerektiriyor ise o yetkilere yer verilmektedir. Vekalet çeşitlerine baktığımıza en bilenini ve en yaygın kullanılanı genel vekaletname olmakla birlikte sınırlı yetkileri içeren vekaletnameler de bulunmaktadır. Yine süreli vekaletname olabileceği gibi süre sınırlaması olmayan vekaletname de olabilmektedir. Günümüzde en sık karşılaştığımız vekaletname türlerden burada bahsedeceğiz.

Bunlar genel vekaletname, satış vaadi yapmak için verilen vekaletname, boşanma davası için yetki veren vekaletname, ipotek kurmak adına yetki veren vekaletname, yabancı mahkeme kararının tanınması ve tenfizi için verilen vekaletname, gayrimenkul alım satım işlemleri için verilen vekaletname, veraset ve intikal işlemleri için verilen vekaletname, tapu işlemleri için verilen vekaletname şeklinde sayabiliriz.

Hangi İşlerde Vekaletname Kullanılır?

1. Taşınır/taşınmaz işlemleri: Araç satışı, taşınmaz alım-satımı, ipotek, kira.
2. Yargısal işlemler: Dava açma, takip, istinaf/temyiz, sulh, feragat.
3. Miras işlemleri: Veraset ve intikal, ortaklığın giderilmesi, paylaşım.
4. Ticari işlemler: Şirket kurulumu, hisse devri, genel kurul, banka işlemleri.
5. Günlük idari işler: Abonelikler, resmi yazışmalar, tebligat kabulü.
6. Her işlem türü kendi içinde farklı özel yetkiler gerektirebilir; örneğin taşınmaz satışı için “satış, satış bedelini tahsil, tapuda tescil” gibi yetkiler birlikte yazılmalıdır.

BABANIN ÇOCUĞUNA VEKALET VERMESİ

Vekaletnamenin kişinin bazı konulardaki işlemleri başka bir kişiye yapabilmesi için yetki verdiğini içeren belge olduğundan bahsetmiştik. Vekaletname bir avukata verilebileceği gibi sıradan bir vatandaşa da verilebilir ancak içerik farkı olacaktır. Dolayısıyla babanın çocuğuna vekaletname vermesi de mümkündür. Ancak bu şekilde aile içinde verilen vekaletnamelerde çıkar çatışması meydana gelmesi ihtimali yüksektir. Bu sebeple aile içi verilen vekâletnameler genel yetki içeren vekaletname olduğunda ilerleyen zamanda problemler oluşabilmektedir. Vekaletname verilen kişinin kendi lehine işlemler gerçekleştirmesi gibi durumlar oluşabilmektedir.

En sık karşılaşılan aile içi vekaletnamelerde meydana gelen sorun ise malvarlığı değerlerine ilişkin kişinin kendi lehine, vekaletname veren aleyhine işlemler yapmasıdır. Bu şekilde problemlerin ortaya çıkmaması için bizim önerimiz ve önemli olduğunu düşündüğümüz husus genel vekaletname vermektense özel vekaletname ile sadece yapılması gereken işlem için yetki verilmesidir. Bu şekilde ileride ortaya çıkabilecek tartışma ve problemlerin önüne geçilmiş olmaktadır. Vekaletname verilmesi tamamen güven ilişkisine dayanmalı ve güven sağlandıktan sonra vekaletname verilmelidir. 

Annenin Vekalet Vermesi

Annenin vekalet vermesi günlük hayatta sık karşılaşılan bir ihtiyaçtır. Anne kendi adına işlemler için dilediği kişiye vekalet verebilir. Eğer konu çocuğa ilişkin işlemler ise, aşağıdaki noktalar önemlidir:

• Velayet/vesayet durumu: Reşit olmayan çocukla ilgili işlemlerde, velayet sahibi tarafından verilen vekalet aranır; kimi işlemlerde diğer ebeveynin rızası gerekebilir.
• Özel yetkiler: Eğitim, sağlık, taşınmaz/taşıt gibi başlıklarda işe özel yetkiler açıkça yazılmalıdır.
• Belge ve ispat: Nüfus kayıtlarına dair belgeler, iletişim ve adres bilgileri, gerekli görülebilecek ek evrak önceden hazırlanmalıdır.

İpucu: Aile içi işlemler pratik görünse de, yetki kalemlerini sade ama nokta atışı yazmak yanlış anlamaları önler.

GENEL VEKALETNAME NELERİ KAPSAR?

Genel vekaletnamelerin hangi yetkileri kapsadığı merak edilen konulardan biridir. Genel vekaletname bir kişinin başka bir kişiye hukuki biri işlemi gerçekleştirmek ya da temsil etmek için verdiği yetki belgesidir. Genel vekaletname kapsamlı bir yetki sağlar ve özel vekaletname gibi belirli durumlarla sınırlı değildir. bu sebeple genel vekaletnameye sahip olan kişi yetki veren kişi yerine birçok işlemi gerçekleştirebilecektir. Bu sebeple genel vekaletname verilen kişi ile güven ilişkisinin oluşmuş olması önem teşkil etmektedir.

Çünkü genel yetkili vekaletname her türlü işlemi gerçekleştirmek için vekile geniş yetki tanımaktadır. Avukat açısından baktığımızda avukat müvekkili adına dava açabilir, hukuki süreci bu genel vekaletname ile yürütebilir. Avukatlar kendilerine genel vekaletname verilmesi durumunda kendilerinde bulunan yetkileri müvekkilinin menfaatini korumak ve yasal haklarını savunmak için kullanırlar. Genel vekaletnamenin kapsamı saymamız yapılacak hukuki işlem türü ve açılacak davanın kapsamını bilmeden pek mümkün olmamaktır.

GENİŞ YETKİLİ VEKALETNAME İLE NELER YAPILABİLİR?

Geniş yetkili vekaletnameden kasıt yukarıda da bahsettiğimiz üzere genel vekaletnamedir. Genel vekaletname birçok yetkiyi kapsaması nedeniyle geniş yetkili vekaletnamedir. Bu sebeple güven ilişkisi kurulmamış bir kişiye geniş yetkili vekaletname verilmesini tavsiye etmemekteyiz. Genel yetkili vekaletname spesifik olmaması nedeniyle geniş yetkilidir ve vekile geniş bir yelpazede vekalet veren adına hareket edebilme yetkisi verilmiş olur.

Örnek vermek gerekirse temsilci vekalet veren adına sözleşme imzalayabileceği gibi faturaları da ödeyebilir, bununla birlikte temsil ettiği kişinin malvarlığı değerlerine müdahale edebilecek yetki genişliğinin kendisinde bulunması nedeniyle vekalet veren adına mülk dahi satın alabilir. Tüm bunlarla birlikte yasal süreçleri yürütmede duruma müdahil olabilir ve yasal kararlar alabilir. Genel vekaletnamenin süresinin olmaması durumunda da bu yetkiler yıllarca kullanılabilir hale gelmiş olacaktır. Tüm bu sebeplerle genel yetkili olan bir vekaletname bir de süresizse vekile geniş bir yelpaze sunmuş olacak ve birçok yetkiyi kapsayacaktır.

Vekaletin Sona Ermesi

• Azil: Vekalet veren, vekili her zaman azledebilir.
• İstifa: Vekil görevi bırakabilir; vekalet verenin haklarının zedelenmemesi esastır.
• Kendiliğinden sona erme: Belirli durumlarda (süre bitimi, amaç gerçekleşmesi gibi) vekalet ilişki kendiliğinden son bulur.
• Belge iadesi: Sona eren vekaletlerde, nüshaların iadesi ve ilgili kurumlara bildirim iyi bir uygulamadır.

Alt Vekalet (Tevkil)

Vekilin yetkilerini üçüncü kişiye devredebilmesi, metinde açıkça izin verilmesine bağlıdır. “Gerektiğinde alt vekil atamaya” gibi bir ifade, işlerin aksamasını önleyebilir.

Birden Çok Vekil Atama

• Münferit yetki: Her vekil tek başına işlem yapabilir.
• Müşterek yetki: Vekillerin birlikte imza atması gerekir.
  Hangi modelin seçileceği, işin güvenlik ve hız ihtiyaçlarına göre belirlenmelidir.

 

Sıkça Sorulan Sorular