Yargıtay: Trafik Kazası – Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği

Trafik kazaları, hayatın akışını ani ve beklenmedik şekilde etkileyebilecek ciddi olaylardır. Böyle durumlarda, mağdurların maddi ve manevi haklarını korumak için doğru adımlar atılması hayati öneme sahiptir. Özellikle trafik kazalarından doğan tazminat davalarında, maluliyet oranının tespiti kritik bir aşamadır. Peki, bu tespit işlemleri hangi yönetmelikler çerçevesinde yapılır ve Yargıtay kararları bu konuda ne söylemektedir?

Bu yazımızda, trafik kazalarında maluliyet tespiti Yargıtay içtihatları ve uygulanacak yönetmeliklere dair kapsamlı bilgiler sunacağız. Ayrıca, maluliyet oranının belirlenmesinde dikkate alınacak esasları ve rapor düzenleme süreçlerini detaylı olarak ele alacağız.

Trafik Kazası Sürekli Sakatlık Tazminatı Nedir?

Trafik kazası sonrasında, kazaya maruz kalan kişinin vücudunda kalıcı bir hasar, kırık, fonksiyon kaybı, unutkanlık veya solunum güçlüğü gibi uzun süreli etkiler oluşabilir. Bu durumda mağdur, kazada kusurlu olan sürücüden, aracın işleteninden ve aracın Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası kapsamında tazmin talep edebilir.

Bu tazminat türü, sürekli iş göremezlik tazminatı veya halk arasında bilinen adıyla sürekli sakatlık tazminatı olarak adlandırılır. Yargıtay kararlarında bu tazminat, genellikle çalışma gücü kaybı veya efor kaybı üzerinden değerlendirilir.

Özetle, sürekli iş göremezlik tazminatı; mağdurun aynı yaştaki sağlıklı bir bireyle kıyaslandığında, günlük veya mesleki işlerini yerine getirirken yaşadığı güçlük ve sınırlamaların ölçüsünü ifade eder. Bu tespit, tazminat miktarının belirlenmesinde en kritik faktörlerden biridir.

Maluliyet oranı, kazadan kaynaklanan kalıcı etkilerin şiddetini belirlemek ve tazminatın adil biçimde hesaplanmasını sağlamak açısından zorunlu bir kriterdir. İlgili yasal düzenlemeler ve Yargıtay içtihatları, bu tazminatın doğru ve güncel yönetmeliklere göre hesaplanmasını şart koşmaktadır.

Maluliyet Oranı Niçin Önemlidir?

Maluliyet oranı, trafik kazalarından kaynaklanan sürekli iş göremezlik tazminatının hesaplanmasında en kritik unsurdur. Bu oran, mağdurun kazadan sonra günlük yaşamını ve mesleki faaliyetlerini ne ölçüde etkilenmiş olduğunu gösterir ve tazminat miktarının belirlenmesinde doğrudan rol oynar.

Tazminatın hesaplanmasında yalnızca maluliyet oranı değil, aynı zamanda yaş, kazadaki kusur oranı, gelir durumu ve diğer bedeni zararlar gibi faktörler de göz önünde bulundurulur. Ancak Yargıtay kararları ve uygulamalar, maluliyet oranının bu hesaplamalarda belirleyici unsur olduğunu açıkça ortaya koymaktadır.

Bu nedenle, maluliyet oranının doğru ve güncel yönetmeliklere uygun olarak tespit edilmesi, hem mağdurun hak kaybına uğramaması hem de sigorta veya mahkeme sürecinin sorunsuz ilerlemesi açısından önem taşır.

Maluliyet Oranının Tespiti Nasıl Yapılır?

Maluliyet oranı tespiti, kazadan sonraki iyileşme süreci tamamlandıktan sonra gerçekleştirilir. Ortopedik sorunlarda genellikle bir yıl, nörolojik veya psikiyatrik rahatsızlıklarda ise on sekiz ay beklenmesi standarttır. Bu süre sonunda, kişinin sürekli iş göremezlik durumu aşağıdaki kurumlarca belirlenir:

• Devlet hastaneleri,
• Eğitim ve araştırma hastaneleri,
• Üniversitelerin Adli Tıp Anabilim Dalı Başkanlıkları,
• Adli Tıp Kurumu.

Karayolları Trafik Kanunu’nun 97. maddesi, zarar görenin öncelikle sigorta şirketine başvurmasını şart koşar. Ancak Yargıtay kararlarına göre, bu başvuru bir giderilebilir dava şartı olarak kabul edilmektedir. Yani mağdur, mahkemeye başvurmak için sigorta şirketinden yazılı cevap beklemek zorunda değildir; dava açmadan önce rapor ile başvurmak yeterli sayılmaktadır.

Buna karşın, Sigorta Tahkim Komisyonu başvurularında maluliyet raporu alınması zorunludur. Dolayısıyla sürekli iş göremezlik tazminatının tahsili için bu kuruma başvurulacaksa, raporun alınması bir mecburiyet olarak karşımıza çıkar.

Maluliyet Oranı Hangi Yönetmeliğe Göre Tespit Edilir?

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi kararlarına göre, maluliyet raporlarının hazırlanmasında uygulanacak yönetmelik, kazanın meydana geldiği tarihe göre belirlenir. Bu çerçevede:

• 11/10/2008 tarihinden önce meydana gelen kazalar için Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü,
• 11/10/2008 – 01/09/2013 tarihleri arasında meydana gelen kazalar için Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği,
• 01/09/2013 – 01/06/2015 tarihleri arasında meydana gelen kazalar için Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği,
• 01/06/2015 – 20/02/2019 tarihleri arasında meydana gelen kazalar için Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik,
• 20/02/2019 sonrası kazalar için ise Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik esas alınır.

Yargıtay kararlarında, kazanın tarihi itibariyle yürürlükte olmayan bir yönetmeliğe göre maluliyet hesaplaması yapılması usul ve yasaya aykırılık olarak değerlendirilir. Dolayısıyla, mahkeme veya bilirkişi heyeti, rapor düzenlenmeden önce hangi yönetmeliğin uygulanacağını açıkça belirlemelidir.

Maluliyet Tespitine Uygulanacak Yönetmelik

Maluliyet tespiti, bir kişinin geçirdiği kaza veya hastalık sonucunda işgücünü ne ölçüde kaybettiğinin belirlenmesi sürecidir. Bu tespit, özellikle iş kazası, trafik kazası ve sosyal güvenlik uyuşmazlıkları gibi davalarda büyük öneme sahiptir.

Maluliyet oranı, mağdurun çalışabilirlik düzeyini ve ekonomik kaybını ortaya koyar. Tespit edilen oran, hem maddi tazminat hem de manevi tazminat miktarının hesaplanmasında kritik bir rol oynar.

2023 yılında yürürlüğe giren Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği, maluliyet tespitinde uygulanacak kriterleri güncellemiş ve rapor hazırlama sürecini standartlaştırmıştır. Bu yönetmelik ile:

• Tıbbi sınıflandırmalar ICD-10 ve işlevsel yeti kaybı kodlamaları esas alınarak güncellenmiştir,
• Balthazard formülü ve %60 maluliyet eşiği gibi hesaplama kriterleri revize edilmiştir,
• Geçici ve sürekli iş göremezlik ayrımı daha net bir şekilde tanımlanmıştır,
• Rapor düzenleyen kurumların (SGK, Adli Tıp Kurumu, Üniversite Hastaneleri) rapor geçerlilik kriterleri detaylandırılmıştır.

Bu nedenle, maluliyet tespitinde doğru yönetmeliğin kullanılması, tazminatın adil ve hukuka uygun şekilde belirlenmesi açısından zorunludur.

Kaza Tarihlerine Göre Uygulanacak Yönetmelik Tablo

Trafik kazası sonucu maluliyet tespiti yapılırken, kazanın gerçekleşme tarihi, hangi yönetmeliğin uygulanacağını belirleyen en önemli unsurdur. Yargıtay kararlarında da, yanlış yönetmelik uygulanmasının hukuka aykırılık oluşturduğu açıkça vurgulanmıştır.

Bu tablo, Yargıtay 17. Hukuk Dairesi kararları doğrultusunda, maluliyet tespitinde hangi yönetmeliğin esas alınacağını hızlıca görmeyi sağlar. Kazanın tarihine uygun yönetmeliğe göre rapor alınması, tazminat davalarında hukuki geçerlilik açısından kritik bir şarttır.

Maliyet ve Maluliyet Tespitinin Hukuki Önemi

Maluliyet tespiti ve maliyet hesaplamaları, trafik kazalarından kaynaklanan tazminat davalarında kritik bir rol oynar. Bu tespitler, maddi ve manevi tazminat miktarının belirlenmesi, sigorta ödemelerinin yapılması ve sosyal güvenlik haklarının doğması açısından doğrudan etkilidir.

Eksik veya hatalı raporlar, mağdur açısından ciddi hak kayıplarına yol açabilir. Bu nedenle:

• Maluliyet oranı ve tespit edilen zararlar doğru ve güncel yönetmeliklere göre belirlenmelidir,
• Raporlama süreci, hem mahkeme hem de Sigorta Tahkim Komisyonu açısından geçerlilik taşımalıdır,
• Hatalı veya eksik raporlar, tazminat taleplerinin reddine veya dava sürecinin uzamasına sebep olabilir.

2023 yılında yürürlüğe giren Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği, bu süreci standartlaştırarak hesaplama kriterlerini netleştirmiş, rapor geçerlilik şartlarını detaylandırmıştır.

Yargıtay