Uyuşturucu Madde Ticareti Yargıtay Kararları

Uyuşturucu madde ticareti suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesinde düzenlenmiş olup, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin imali, ithali, ihracı, satılması, başkasına verilmesi, nakledilmesi, depolanması ya da ticari amaçla bulundurulması gibi fiilleri kapsamaktadır. Uygulamada ise kişide uyuşturucu madde bulunduğunda, bunun kullanmak amacıyla mı yoksa ticaret amacıyla mı bulundurulduğu her zaman tartışma konusu olmaktadır.

Bu noktada, Yargıtay kararları, uyuşturucu madde ticareti ile kişisel kullanım arasındaki ayrımın yapılmasında temel belirleyici rol oynamaktadır. Yargıtay’ın yıllar içinde geliştirdiği içtihatlar, hâkimlerin olayları değerlendirirken dikkate aldığı kriterleri ortaya koymuştur. Bu sebeple, uyuşturucu madde ticareti suçunun değerlendirilmesinde “Yargıtay kriterleri” ifadesi önem taşımaktadır.

Bu makalede, Uyuşturucu Madde Ticareti Yargıtay Kararları ışığında; suçun unsurları, kişisel kullanım sınırı, bulunduruluş biçimi, maddenin miktar ve çeşidi gibi ölçütler ayrıntılı şekilde ele alınacak, ayrıca uygulamadan örnek kararlarla konu desteklenecektir.

Uyuşturucu Madde Ticareti Yargıtay Kararları

5. Ceza Dairesi         2018/2776 E.  ,  2018/2406 K.
(Yargıtay: Uyuşturucu Madde Ticareti – Satma – İhracatı – Savcılık – Yetki)

“İçtihat Metni”

Uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti yapma veya sağlama suçundan şüpheli … hakkında yapılan soruşturma sırasında, suç yeri itibarıyla evrakın Altınözü Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesine dair Mersin Cumhuriyet Başsavcılığının 07/12/2016 tarihli ve 2016/52819 soruşturma, 2016/2466 sayılı yetkisizlik kararını müteakip, bu kez suç yeri bakımından dosyanın İskenderun Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesine ilişkin Altınözü Cumhuriyet Başsavcılığınca verilen 30/03/2017 tarihli ve 2016/1996 soruşturma, 2017/75 sayılı yetkisizlik kararı üzerine, Mersin Cumhuriyet Başsavcılığının yetkisizlik kararının kaldırılmasına dair mercii İskenderun 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 20/04/2017 tarihli ve 2017/296 değişik iş sayılı kararının;

14/02/2016 tarihinde şüphelinin 2.494.708 adet uyuşturucu captagon hapı yüklü tır ile Suudi Arabistan’a Duba Limanı’ndan giriş yaptığı sırada yakalanması üzerine, uyuşturucu madde ihraç etme fiili nedeniyle şüpheli hakkında yapılan soruşturma itibarıyla;

Şüphelinin kullandığı 31 FJ 675 plakalı aracın İskenderun Gümrük Müdürlüğü sorumluluk alanında olduğunun ve şüphelinin kullandığı araçla ilgili işlemlerin İskenderun Gümrük Müdürlüğü tarafından yapıldığının, keza şüphelinin Suudi Arabistan’a İskenderun’dan çıkış yaptığının anlaşılması karşısında, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 188/1. maddesinde düzenlenen uyuşturucu veya uyarıcı madde ihraç etme suçunun işlendiği yerin ihraç eyleminin gerçekleştiği yer olan İskenderun olduğu gözetilmeden, yazılı şekilde Mersin Cumhuriyet Başsavcılığının yetkili olduğuna karar verilmesinde isabet görülmediğinden bahisle 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 309. maddesi uyarınca bozulması lüzumu Yüksek Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü ifadeli, 15/02/2018 gün ve 94660652-105-33-12171-2017-Kyb sayılı Kanun yararına bozmaya atfen Yargıtay C.Başsavcılığından tebliğname ile Daireye ihbar ve dava evrakı ile birlikte tevdii kılınmakla gereği düşünüldü:

Kanun yararına bozma istemine dayanan ihbarname münderecatı yerinde görüldüğünden talebin kabulü ile İskenderun 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 20/04/2017 tarihli ve 2017/296 değişik iş sayılı kararının CMK’nın 309. maddesi uyarınca BOZULMASINA, bozma sebebine nazaran müteakip işlemlerin merciince yapılmasına, dosyanın mahalline gönderilmesi için Yargıtay C. Başsavcılığına TEVDİİNE, 02/04/2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Uyuşturucu Madde Ticareti Suçunda Yargıtay Kriterleri Nelerdir?

Uyuşturucu madde ticareti suçunun oluşup oluşmadığının tespitinde, yalnızca sanığın üzerinde veya ikametinde uyuşturucu madde bulunması yeterli değildir. Bu noktada, Yargıtay içtihatları çerçevesinde belirlenen bazı kriterler dikkate alınmaktadır. Bu kriterler, hem öğretide hem de uygulamada kabul görmekte olup, hâkimlerin değerlendirmelerinde temel ölçüt olarak kullanılmaktadır.

Yargıtay’a göre, bir kişide uyuşturucu madde ele geçirildiğinde bunun ticaret amacıyla mı yoksa kişisel kullanım amacıyla mı bulundurulduğu, şu üç ana kriter üzerinden değerlendirilmektedir:

• Uyuşturucu maddeyi satma, devir veya tedarik etme davranışları
• Uyuşturucu maddenin bulunduğu yer ve bulunduruluş biçimi
• Uyuşturucu maddenin miktarı ve çeşidi

Bu kriterlerin ayrı ayrı ve birlikte değerlendirilmesi, failin amacının doğru şekilde belirlenmesine hizmet etmektedir. Dolayısıyla, hâkimler sadece maddenin ele geçirildiği miktarı değil, aynı zamanda failin davranışlarını, ekonomik durumunu, saklama yöntemini ve madde çeşitliliğini de dikkate almak zorundadır.

Uyuşturucu Maddeyi Satma, Devir veya Tedarik Etme Kriteri

Yargıtay kararlarında, uyuşturucu madde ticareti suçunun en önemli göstergelerinden biri, failin uyuşturucu maddeyi başkalarına satması, devretmesi veya temin etmesidir. Kişinin sadece uyuşturucu maddeyi üzerinde bulundurması, tek başına ticaret suçunun oluştuğu anlamına gelmez. Ancak, failin bu maddeyi üçüncü kişilere ulaştırmaya yönelik davranışlarının tespit edilmesi durumunda suçun ticaret boyutuna taşındığı kabul edilmektedir.

Hakim, bu kriteri değerlendirirken şu hususlara odaklanmaktadır:

• Failin uyuşturucu maddeyi satıp satmadığı
• Failin uyuşturucu maddeyi bir başkasına devredip devretmediği
• Failin uyuşturucu maddeyi tedarik edip etmediği

Örneğin, müşteri aramak, pazarlık yapmak, maddeyi fişekler halinde satıma hazırlamak, numune göstermek gibi davranışlar, Yargıtay tarafından uyuşturucu ticaretine işaret eden güçlü deliller olarak kabul edilmektedir.

Bu noktada önemli olan husus, failin davranışlarının süreklilik arz etmesi ve bulundurulan uyuşturucu maddenin niteliğiyle birlikte değerlendirildiğinde, eylemin kişisel kullanım sınırını aşıp aşmadığının ortaya konulmasıdır.

Uyuşturucu Maddenin Bulunduğu Yer ve Bulunduruluş Biçimi Kriteri

Uyuşturucu madde ticareti suçunun tespitinde, maddenin ele geçirildiği yer ve saklanma biçimi oldukça önemlidir. Çünkü kendi kullanım amacıyla uyuşturucu bulunduran kişiyle, bu maddeyi satmak için bulunduran kişi genellikle farklı yöntemler izlemektedir.

Uyuşturucu Maddenin Bulunduğu Yer

Kendi ihtiyacı için uyuşturucu madde bulunduran kişi, bu maddeyi genellikle kolay ulaşabileceği yerlerde muhafaza etmektedir. Örneğin:

• Evinde,
• İşyerinde,
• Kişisel eşyalarının içinde.

Buna karşılık, ticaret amacıyla uyuşturucu madde bulunduran kişiler, genellikle zor ulaşılabilecek, gizli ve dikkat çekmeyen alanlarda uyuşturucu saklamaktadır. Yargıtay içtihatlarına göre bu tür yerler arasında şunlar sayılabilir:

• Depolar,
• Samanlıklar,
• Mağaralar,
• Ev ve işyerinden uzak bölgeler.

Bu şekilde gizleme davranışı, failin uyuşturucuyu sadece kendisi için bulundurmadığını, ticari bir amaç güttüğünü göstermektedir.

Uyuşturucu Maddenin Bulunduruluş Biçimi

Yargıtay, maddenin nasıl paketlendiğini de dikkate almaktadır. Kullanıcılar genellikle uyuşturucuyu toplu şekilde ve tek parça olarak bulundururken, ticaret amacıyla hareket eden kişiler farklı bir yöntem izlemektedir. Şu durumlar, ticari amaç göstergesi olarak kabul edilmektedir:

• Maddenin çok sayıda küçük paketlere ayrılması,
• Her paketin eşit miktarda hazırlanmış olması,
• Ele geçirilen yerde hassas terazi ve ambalaj malzemelerinin bulunması,
• Paketlemenin özenli ve satışa uygun yapılması.

Özellikle hassas terazi ve paketleme için kullanılan malzemeler, Yargıtay kararlarında ticaret suçunun oluştuğuna işaret eden kuvvetli delillerden sayılmaktadır.

Uyuşturucu Maddenin Miktar ve Çeşidi Kriteri

Uyuşturucu madde ticareti ile kullanmak için bulundurma suçu arasındaki ayrımı yaparken, Yargıtay’ın dikkate aldığı en önemli unsurlardan biri de maddenin miktarı ve çeşididir. Çünkü kendi ihtiyacı için uyuşturucu bulunduran kişi ile ticaret amacıyla bulunduran kişi arasında ciddi farklılıklar bulunmaktadır.

Uyuşturucu Maddenin Miktarı ve Kişisel Kullanım Sınırı

Kişisel kullanım için kabul edilebilecek miktar, mevzuat ve Adli Tıp Kurumu raporları ışığında belirlenmektedir. Yargıtay, uyuşturucu madde miktarını değerlendirirken şunlara dikkat etmektedir:

• Maddenin günlük kullanım alışkanlıklarına göre ne kadar sürede tüketilebileceği,
• Ele geçirilen miktarın birkaç günlük ya da birkaç aylık ihtiyacı karşılayıp karşılamadığı,
• Failin ekonomik durumu ve gelir düzeyi.

Örneğin, asgari ücretle geçinen bir kişinin, aylık gelirini aşacak düzeyde uyuşturucu bulundurması, Yargıtay tarafından ticari amaç olarak değerlendirilmektedir. Buna karşın, ekonomik durumu güçlü bir kişinin belirli miktarda uyuşturucu bulundurması, kişisel kullanım kapsamında kabul edilebilmektedir.

Uyuşturucu Maddenin Çeşidi

Kullanıcılar genellikle tek çeşit veya benzer etki gösteren sınırlı sayıda uyuşturucu madde bulundururken, farklı nitelik ve etkilere sahip çok sayıda uyuşturucu maddeyi aynı anda bulundurmak, ticaret suçuna işaret etmektedir.

Örneğin, Yargıtay kararlarında şu durumlar ticaret amacı olarak kabul edilmiştir:

• Aynı kişide esrar, eroin, kokain ve hapların birlikte bulunması,
• Kişisel kullanım miktarının altında olsa dahi farklı çeşit uyuşturucu bulundurulması.

Dolayısıyla, mahkemeler hem miktarı hem de çeşidi birlikte değerlendirerek sonuca ulaşmaktadır.

İlgili Kriterleri Belirleyen Yargıtay Kararları

Uyuşturucu madde ticareti suçunun tespitinde kullanılan kriterler, Yargıtay kararlarıyla somutlaştırılmıştır. Yargıtay, hem miktar ve çeşit hem de bulunduruluş yeri ve biçimi bakımından önemli ölçütler ortaya koymuştur. Aşağıda, bu kriterleri açıklayan bazı emsal kararlar yer almaktadır:

Uyuşturucu Maddenin Miktarı ve Çeşidi ile İlgili Yargıtay Kararları

• 9. Ceza Dairesi, 2015/12739 E., 2016/6806 K.
  Sanığın, üzerinde bulunan kişisel kullanım sınırını aşan 114 adet amfetamin hapı gizlemeye çalışması, Yargıtay tarafından ticaret suçunun varlığına delil kabul edilmiştir.
• 20. Ceza Dairesi, 2015/481 E., 2015/159 K.
  Sanıkta net 20.9 gram eroin ve yanında hassas terazi ele geçirilmesi, uyuşturucunun ticari amaçla bulundurulduğunu göstermiştir. Bu nedenle sanığın eyleminin uyuşturucu madde ticareti olarak nitelendirilmesi gerektiğine hükmedilmiştir.
• Ceza Genel Kurulu, 2017/220 E., 2018/605 K.
  Sanığın üzerinde bulunan uyuşturucunun tek parça halinde, görünür bir yerde ve kullanım sınırları içinde olması, ticaret amacı olmadığını göstermiş; bu nedenle fiil, kullanmak için bulundurma kapsamında değerlendirilmiştir.

Uyuşturucu Maddenin Bulunduğu Yer ve Bulunduruluş Biçimi ile İlgili Yargıtay Kararları

• 10. Ceza Dairesi, 2013/3989 E., 2017/6071 K.
  Sanığın evinde yapılan aramada fişekler halinde hazırlanmış esrar, sarma kağıtları ve hassas terazi bulunması, ticari amaçla uyuşturucu bulundurulduğuna işaret etmiştir.
• 20. Ceza Dairesi, 2017/3529 E., 2017/6396 K.
  Kararda, yalnızca maddenin miktarı değil, aynı zamanda şu hususların da dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir:
  • Failin müşteri arama veya pazarlık yapma davranışları,
  • Maddenin çeşitliliği ve paketlenme şekli,
  • Failin ekonomik durumu ve sosyal hayatı.

Yargıtay’a göre, bu ölçütlerin birlikte değerlendirilmesiyle kullanım amacıyla bulundurma ile ticaret amacıyla bulundurma arasındaki fark ortaya konulmaktadır.