Yürütmeyi Durdurma Kararına İtiraz – İYUK 27. Madde İtiraz Kaç Günde Çıkar?

Yürütmeyi Durdurma Kararına İtiraz – İYUK 27. Madde İtiraz Kaç Günde Çıkar? İdari yargıda iptal ve tam yargı davaları olmak üzere iki çeşit dava tipi bulunmaktadır. Tam yargı davaları, bir çeşit tazminat davasıdır. İdarenin bir eylemi neticesinde maddi veya manevi açıdan zarar gören kişiler tarafından idare mahkemelerinde idare aleyhine açılmaktadır. İptal davası ise idarenin ortaya koymuş olduğu işlemin yetki, şekil, sebep, konu ve amaç unsurları bakımından hukuka uygunluk denetiminin yapılmasıdır. Eğer idari işlem sayılan unsurlardan en azından birinden dolayı hukuka aykırı ise idare mahkemesi idari işlemi iptal edecektir. Bu yazımızda iptal davalarında bir ara karar niteliğinde olan yürütmeyi durdurma kararının niteliği, şartları, hukuki anlam ve sonuçları, itiraz yolları hakkında özet niteliğinde bilgi vermeye çalıştık. Gelin birlikte yürütmeyi durdurma neymiş anlayalım…

İptal davalarında neden yürütmenin durdurulması talep edilir?

İdare mahkemesinde dava açarken hedef, iptal kararı almaktır. İptal kararı ile idarelerin/devletin bizim hakkımızda hukuksuz bir şekilde yaptığı işlemler iptal edilmektedir. Böylece bu kararla yeniden hakkımıza kavuşmaktayız. Ancak idare mahkemesinden iptal kararının çıkması için dilekçe teatisi denilen sürecin tamamlanmış olması gerekmektedir. Yani davacının ve davalının ikişer adet dilekçe hakkı olup bunlar karşılıklı olarak taraflara tebliğ edilmektedir. Bu da ortalama 3-5 aylık bir süre anlamına gelmektedir. Mahkemelerin yoğunluğuna göre ayrıca bu süre uzayabilmektedir. Ancak bazen öyle işlemler yapılmaktadır ki iptal kararı verilene kadar iş işten geçmektedir. Yani acilen bir iptal kararı çıkmazsa dava anlamını kaybetmektedir.

Örneğin bina yıkım kararları buna örnek olabilir. Belediye haksız yere bir binanın yıkımına karar verip 3 gün sonra da yıktığında 6 ay sonra çıkacak bir iptal kararının reel hayatta bir anlamı yoktur. Bu gibi acil durumlarda mağduriyet olmaması için idari yargıda Yürütmeyi Durdurma (YD) denilen bir yol bulunmaktadır. Dava açılırken YD talep edildiğinde mahkemeler kanunda yazılı olan şartların da oluştuğuna karar verince davanın sonunu beklemeden Yürütmeyi durdurma talebinin kabulüne karar verebilmektedirler. Bu durum bir tür ihtiyaten iptal kararı olarak da değerlendirilmektedir.

Yürütmeyi durdurma kararının şartları nelerdir?

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 27. maddesinde Mahkemelerin yürütmeyi durdurma kararı verebilmesi için: “idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi” gerekmektedir. Buna göre:

• Bir idari işlemin uygulanması sebebiyle ilgili kişinin durumunda öyle bir zarar oluşacak ki bu zararın tazmini çok güç veyahut imkansız olacak,
• Bu işlem hukuka açıkça aykırı olacak,
• Yukarıdaki iki koşul aynı anda birarada olacak.

Yani sadece açık hukuka aykırılık, ya da sadece ağır bir zarar tek başına yürütmeyi durdurma kararına sebep olmaz.

Yürütmeyi durdurma nasıl istenir?

YD talebi için bunun dava dilekçesinde yahut ayrı bir dilekçe ile açıkça talep edilmesi gerekmektedir. Uygulamada dava dilekçesinin içinde ayrı bir bölüm olarak niçin yürütmeyi durdurma talep edildiği açıklanmakta hatta dilekçenin sağ üst köşesine “YD (yürütmeyi durdurma) Taleplidir” şeklinde bir ibare yazılmaktadır. Ayrıca yürütmeyi durdurma talebi harca bağlı olduğu için (2020 yılı için 89.60-TL ) ekstra harç ödenmesi gerekmektedir.

Yürütmeyi durdurma kararı ne zaman verilir?

Kural olarak davanın her aşamasında YD kararı verilmektedir. Ancak uygulamada genellikle idarenin ilk savunması alındıktan sonra verilmektedir. Bu durumda dava dilekçesi idareye tebliğ edilmekte ve idarenin cevabı üzerine bu konuda karar verilmektedir. Bunun yanında 2577 sayılı Kanunun 27. maddesinde yer alan “uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerin yürütülmesi, savunma alındıktan sonra yeniden karar verilmek üzere, idarenin savunması alınmaksızın da durdurulabilir” hükmü uyarınca çok acil durumlar bakımından idarenin ilk savunması alınana kadar da yürütmenin durdurulması kararı verilebilmektedir. Bina yıkım örneğini burada tekrar kullanmak mümkündür.

Öte yandan YD kararının reddi üzerine aynı gerekçeyle yeniden yürütmeyi durdurma talep edilememektedir. Şayet yeni bir delil yahut hukuki durum var ise bunun üzerine yeniden bu talep yapılabilir.

Yürütmeyi durdurma kararı verilince ne olur? Sonuçları nedir?

YD kararı iptal kararıyla aynı sonuçları doğurur. Yani dava sonunda verilen iptal kararı nasıl en geç 30 gün içinde uygulanmak ve haksız işlem davalı idare tarafından ortadan kaldırılmak zorundaysa aynı şekilde Yürütmeyi Durdurma Kabul Kararı da en geç 30 gün içinde idare tarafından uygulanarak hukuksuz işlem ortadan kaldırılmak zorundadır. Ancak İptal kararı nihai bir karar iken Yürütmeyi Durdurma Kararı ara karardır.

Örnek verecek olursak güvenlik soruşturması olumsuz sonuçlanması sebebiyle idare tarafından atama kararı iptal edilen aday memurun ataması 30 gün içerisinde yapılarak göreve başlatılması gerekmektedir. Belediye encümeni tarafından verilen yıkım kararı hakkında verilen YD kararı ile davaya konu bina yıkılmayacaktır. Davalı idarenin yetkilileri 30 gün içerisinde Yürütmeyi Durdurma Kararının gereklerini yerine getirmedikleri takdirde Türk Ceza Kanunu bağlamında açıkça suç işlemiş olacaktırlar.

Yürütmenin durdurulması kararına karşı itiraz nasıl yapılır?

YD kararlarına karşı tarafların 7 gün içinde itiraz hakları bulunmaktadır.  Şayet yürütmeyi durdurma kabul kararı çıkarsa davalı idare, YD ret kararı çıktığında da davacı tarafından ilgili bölge idare mahkemesine itiraz yapılabilmektedir. Zaten mahkeme kararının altında hangi bölge idare mahkemesine kaç gün içinde gidileceği belirtilmektedir. İlgili bölge idare mahkemesi bu itirazları 7 gün içinde karara bağlamaktadır. Bölge idare mahkemesi ya itirazı reddetmekte yahut da kabul etmektedir.

Danıştay’a ilk derece mahkemesi sıfatıyla açılan davalarda YD kararlarına karşı 7 gün içinde Danıştay İdari Dava Daireleri’ne karşı itiraz edilebilmektedir. Aynı şekilde bu Kurul tarafından da 7 gün içinde karar verilmektedir.

Yürütmenin Durdurulması Dilekçesi Örneği

Yukarıda arz ve izah etmeye çalıştığımız üzere iptal davası idari yargıda açılan davalardan bir çeşididir. Bu çerçevede düşünüldüğünde idarenin ortaya koymuş olduğu her işlem çerçevesinde hukuka aykırılık iddiası mevcut ise yürütmeyi durdurma istenebilir. Bu çerçevede de yürütmeyi durdurma konusunda sonsuz sayıda dilekçe ortaya koymak mümkündür. Biz bu çerçevede bir örnek niteliğinde dilekçenin olamayacağı kanaatindeyiz. YD talep eden kişi, talebi çerçevesinde ve mevcut idari işlem bağlamında neden YD talep ettiğini detaylı bir şekilde dilekçesinde ortaya koymalıdır.

Kısaca hızlı karar alabilmek için oldukça işlevsel bir yol olan YD yolunun işleyişini iyi bilmek gerekmektedir. Bu konu idari yargılamada büyük önem arz etmekte ve oldukça teknik detaylar içermektedir.

İdare Mahkemesinde Yürütmeyi Durdurma Kararı Kaç Günde Çıkar​

Yürütmenin durdurulması kararı, idari işlemin yürütülmesini açılmış olan davanın sonuna kadar geçici olarak durduran bir karardır. Yürütmenin durdurulması kararı verilebilmesi için davacının mahkemeden yürütmenin durdurulması talebinde bulunması gerekir. 

Yürütmenin durdurulması istemli davayı görmekle yetkili mahkeme yürütmenin durdurulması hakkında karar vermek için idarenin savunmasını alınmasını bekleyebilir ya da bazı istisnai durumlarda idarenin savunmasına gerek duymayabilir. Uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerin yürütülmesi, idarenin savunması alınmaksızın da durdurulabilir (İYUK 27/2). Bunun dışındaki durumlarda öncelikle idarenin savunmasının alınması gerekir. Dava dilekçesinin davalı idareye tebliği ve davalı idarenin de tebliğden itibaren 30 gün içerisinde cevap hakkı bulunmaktadır. Davalı idare bu 30 günlük süreye ek olarak 30 günlük ek bir süre daha isteyebilmektedir (İYUK 16/3). Fakat yürütmenin durdurulması için idarenin savunmasının gerektiği hallerde hakim 30 günlük kanuni cevap süresini kısaltma yetkisine sahiptir. Yürütmenin durdurulması kararı ivedilikle incelenir ve karara bağlanır. Yürütmenin durdurulmasına dair verilen kararlar onbeş gün içinde yazılıp imzalanmaktadır.

Yürütmeyi Durdurma Kararı Kaç Gün İçinde Uygulanır

Yürütmenin durdurulması kararları, iptal kararları gibi dava konusu işlemi, tesis edildiği andan itibaren ortadan kaldırmaktadır. İdare yürütmeyi durdurma kararlarına uymakla yükümlüdür ve bu yasal bir zorunluluktur. Bu zorunluluğa aykırı hareket edilerek yürütmeyi durdurulması kararlarının uygulanmaması idarenin sorumluluğuna yol açabilmektedir. İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 28.maddesinin ilk fıkrasına göre “..idare mahkemelerinin yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarının icaplarına göre idare, gecikmeksizin işlem tesis etmeye veya eylemde bulunmaya mecburdur. Bu süre hiçbir şekilde kararın idareye tebliğinden 

başlayarak otuz günü geçemez” denilmektedir. Bu hükme göre yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararın tebliğinden başlayarak otuz gün içinde yürütmeyi durdurma kararı uygulanmalıdır.

Yürütmeyi Durdurma Kararına İtiraz Kaç Gün İçinde Sonuçlanır

Yürütmenin durdurulması kararı bir ara karardır. Bu nedenle yürütmenin durdurulması kararına karşı ancak itiraz yoluna gidilebilir. Yürütmeyi durdurma isteminin kabulüne karşı, davalı idare tarafından itiraz edilebilir. Bu itiraz yürütmeyi durdurma kararının tebliğini izleyen günden itibaren yedi gün içinde bir defaya mahsus olmak üzere yapılabilir. İtiraz edilen mercii dosyanın kendisine gelmesinden itibaren yedi gün içinde karar vermek zorundadır. İtiraz üzerine verilen karar kesindir (İYUK m.27/7). Bu yüzden yürütmeyi durdurma kararına itiraz üzerine verilen karara yeniden itiraz edilemez.

Danıştayda Yürütmeyi Durdurma Kararı Kaç Günde Çıkar

Danıştay’da veya idare mahkemelerinde dava açılmış olması işlemin uygulanmasını durdurmaz. Danıştay’ın yürütmeyi durdurma kararı vermesi gerekir. Yürütmenin durdurulması kararı verilen dava dosyaları öncelikle incelenir ve karara bağlanır. Yürütmenindurdurulmasına dair verilen kararlar onbeş gün içinde yazılır ve imzalanır. Temyiz incelemesi sırasında yürütmenin durdurulması istemleri hakkında verilen kararlar kesindir.

Yürütmeyi Durdurma Kararı Hangi Durumlarda Verilir

İdare mahkemesinde dava açılmış olması, dava edilen idari işlemin yürütülmesini durdurmaz. İdari işlemler, hukuka uygunluk karinesinden yararlandıkları için kendiliğinden “icrailik” niteliğine sahip olurlar. Bu yüzden de hukuka uygun kabul edilen idari işlem hakkında yürütmenin durdurulması kararı verilmediği sürece işlemin uygulanmasına devam edilir. Bu durumda uygulamada hak kayıplarına sebep olabilmektedir. Bu yüzden hukuka uygunluk karinesinden yararlanan idari işlem hakkında yürütmenin durdurulması talebinde bulunulması gerekir.

Yürütmeyi durdurma kararı verilebilmesi için kanunun aradığı şartlar şunlardır (İdari Yargılama Usulü Kanunu m.27) 

• Yürütmenin durdurulması talebinde bulunulmuş olması gerekir.
• İdari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğması 
• İdari işlemin açıkça hukuka aykırı olması
• Davalı idarenin savunması alınması ya da savunma süresinin geçmiş bulunması
• Durumun gereklerine göre bazı hallerde teminat şartı bulunmaktadır.

Bu şartlar mevcut ise ve idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğması veya doğması olasılığının bulunması durumunda, mahkeme tarafından gerekçe gösterilerek yürütmenin durdurulmasına karar verilebilir (Anayasa m.125).

Yürütmeyi Durdurma Kararı Verilemeyecek Haller

Yürütmeyi durdurma kararı ancak kesin ve yürütülmesi zorunlu bir idari işlem niteliğinde olan işlemler için verilebilir. Tavsiye veya görüş bildirici işlemler, idarenin iç yazışmaları gibi işlemler için yürütmeyi durdurma kararı verilemez. İdari işlemin açıkça hukuka aykırı olması ve uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararlara neden olacak nitelikte bulunması şartlarının gerçekleşmesi halinde idare mahkemesi tarafından yürütmenin durdurulmasına karar verilebilir. Bu şartlar oluşmadığı takdirde yürütmeyi durdurma kararı verilemez.

Kanun, olağanüstü hallerde, seferberlik ve savaş halinde ayrıca milli güvenlik, kamu düzeni, genel sağlık nedenleri ile yürütmenin durdurulması kararı verilmesini sınırlayabilir (Anayasa m.125).

Yargı yolu katılmış olan idari işlemler aleyhine yürütmenin durdurulması kararı verilemez.

İkinci Kez Yapılan Yürütmeyi Durdurma Talebi

Aynı davada birden fazla kez farklı sebepler ile yürütmenin durdurulması talep edilebilir. İlk yapılan yürütmenin durdurulması talebi reddedildikten sonra ikinci defa yürütmenin durdurulması talebinde bulunulabilmesi için yeni gelişmelerin ve hukuki nedenlerin olması gerektiği düşünülmektedir. Ancak, kişi ikinci kez yapacağı yürütmeyi durdurma talebini aynı sebeplere dayanarak yapamaz.

İlgili hususta Danıştay Beşinci Dairesi’nin 2011/5251 E. Kararında;

“2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 27. maddesine 6352 sayılı Kanunun 57. maddesi eklenen son fıkrada, aynı sebeplere dayanılarak ikinci kez yürütmenin durdurulması isteminde bulunulamayacağı öngörülmüş olup, davacının aynı sebeplerle ikinci kez yürütmenin durdurulması isteminde bulunduğu anlaşıldığından, 2577 sayılı Kanunun 27. maddesinin son fıkrası uyarınca yürütme durdurma isteminin ikinci kez reddine”
denilmiştir.