Anlaşmalı Boşanmada Protokolün Bağlayıcılığı

Anlaşmalı boşanma protokolü, eşlerin boşanma sürecinde kendi aralarında vardıkları mutabakatı yazılı hale getiren ve mahkeme tarafından onaylandığında hukuki sonuç doğuran belgedir. Bu protokol, nafaka, velayet, mal paylaşımı, tazminat gibi boşanmanın en önemli unsurlarını düzenler. Ancak protokolün tek başına imzalanması yeterli değildir; asıl bağlayıcılık, mahkeme tarafından onaylanması ile gerçekleşir.

Eşler tarafından imzalanan bu belge, tarafların serbest iradeleriyle düzenlendiği için oldukça önemlidir. Ne var ki, protokolün geçerliliği mahkemenin onayına bağlıdır. Mahkeme, tarafların anlaşmasının kanuna, ahlaka ve özellikle çocukların üstün yararına aykırı olmadığını tespit ettikten sonra protokolü onaylar. Onaylanan protokol, mahkeme kararı niteliği kazanır ve taraflar için bağlayıcı hale gelir.

Bu nedenle, anlaşmalı boşanma protokolü hazırlanırken özenli davranmak, ileride hak kaybı yaşamamak açısından büyük önem taşır. Tarafların yanlış veya eksik düzenlemeleri, mahkeme tarafından reddedilme ya da çekişmeli boşanma davasına dönüşme riski taşır.

Anlaşmalı Boşanmada Protokolün Bağlayıcılığı Nedir?

Anlaşmalı boşanma kararı, bir mahkeme ilamıdır. Mahkeme ilamının bağlayıcılığındadır. Anlaşmalı boşanmaya karar veren taraflar, hazırlanacak protokolde yer verdikleri hususlarda mutabık olurlar ve hakimin onayına sunarlar. Hakim, protokolde tarafların ve çocukların menfaatini gözeterek halihazırda yazılmış protokolde uygun bulmadığı yerleri düzeltebilecektir. Hakimin düzenlediği yerleri boşanmak isteyen eşler kabul ederse geçerli olur. Bu protokolün imzalanmasıyla ve hakimin onayıyla boşanma gerçekleşir.

Anlaşmalı boşanma protokolü herhangi bir ticari ilişki gereği yapılan sözleşmelerden çok daha ciddi bir evraktır. Boşanan eşlerin mallarının paylaşılması, çocukların durumu gibi bir çok hayati hususu içermektedir.

Anlaşmalı boşanma protokolü, tarafların tamamen boşanan eşlerin inisiyatifinde değildir. Boşanma gerçekleştikten ve kesinliştikten sonra boşanan eşler tek taraflı sözleşmeden kesinlikle dönemezler.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2023/3739 E. 2023/3739 K. sayılı 05.07.2023 tarihli kararında mahkemenin anlaşmalı boşanma protokolünde yer alan beyanlara uygun ılarak karar vermesi gerektiğine hükmetmiştir.

YARGITAY KARARI
MAHKEMESİ: … Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi

SAYISI: 2023/1213 E., 2023/2348 K.

KARAR: Başvurunun kabulüyle yeniden esas hakkında hüküm kurulması

……

Taraflar 14.04.2023 havale tarihli ıslak imzalı ve kimlik tespitleri teyit edilmiş dilekçelerinde, tarafların anlaşmalı boşanmayı kabul ederek, anlaşmalı boşanma protokolü hazırladıklarını, davanın ekteki protokol uyarınca anlaşmalı boşanma davası olarak görülmek üzere bir karar verilmesini talep etmiştir.

C. Gerekçe

1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme

Uyuşmazlık, davacı kadın tarafından açılan boşanma davasında taraflar arasında ortak hayatı temelinden sarsacak derecede ve birliğin devamına imkan vermeyecek nitelikte bir geçimsizlik bulunup bulunmadığı, geçimsizlik var ise kusurun kimden kaynaklandığı, davanın kabulüne ilişkin şartların gerçekleşip gerçekleşmediği ile hükmedilen nafakalar ve miktarının hakkaniyete uygun olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk

4721 sayılı Kanun’un 4 üncü maddesi, 166 ncı maddesinin birinci, ikinci fıkrası ve üçüncü fıkrası, 169 uncu, 175 inci maddesi, 182 nci, 327 nci, 328 inci, 329 uncu, 330 uncu maddesi, 6100 sayılı Kanun’un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası, 370 inci maddesi ile 371 inci maddesi, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun (6098 sayılı Kanun) 50 nci ve 51 inci maddeleri.

3.Değerlendirme

Davacı kadın ve davalı erkek; temyiz tarihinden sonra verdikleri 14.04.2023 tarihli dilekçe ile taraflar arasında boşanma ve fer’îleri ile boşanmanın fer’îleri dışında kalan diğer mali konulara yönelik olarak düzenlenmiş olan 10.03.2023 tarihli “Anlaşmalı Boşanma Protokolü” başlıklı belge sunmuş olup bu hususta karar verilmesi talebinde bulunmuştur. Taraflar arasında düzenlenen 10.03.2023 tarihli “Anlaşmalı Boşanma Protokolü” başlıklı belge değerlendirilerek taraflar duruşmaya çağrılıp bizzat beyanları da alınmak suretiyle bir karar verilmek üzere hükmün bozulmasına karar vermek gerekmiştir.

VI. KARAR

Açıklanan sebeple;

Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA, bozma sebebine göre davalı erkek vekilinin diğer temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına

Temyiz peşin harcının istek halinde yatırana geri verilmesine,

Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

05.07.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.

Anlaşmalı Boşanmaya Uymama

Anlaşmalı olarak boşanmaya karar veren çiftlerin anlaşmalı boşanma davası açılması gerekecektir. Çekişmeli boşanma davasına göre çok daha hızlı bir dava olan anlaşmalı boşanma davası, tarafları çekişmeli boşanma davasına göre çok daha az yıpratmaktadır.

Kısa sürede eşlerin boşanmasını sağlayan bu boşanma davası türü, her ne kadar basit görünse de aslında çok dikkat ve özen gerektirmektedir. Anlaşma boşanma davası için hazırlanacak dilekçe ve protokol, tarafların boşanma şartlarını hakimin takdir yetkisine bırakmadan bizzat belirlemesini sağlayacağı için çok önemli ve hayatidir.

Eğer boşanan eşler, bu protokolü hazırlamış, hakimin onayına sunmuşsa ve hakimin onayıyla boşanma gerçekleşmişse artık tek taraflı olarak bu anlaşmadan kesinlikle dönemezler. Eşlerden biri anlaşmalı boşanma davasında sunulan protokole uymuyorsa, mağdur taraf bu protokole bağlı olarak icraya bu hususu konu eder.

Anlaşmalı Boşanma Protokolünde Bulunması Gereken Zorunlu Hususlar

Ciddi bir hukuk bilgisi ve desteği gerektiren bu protokol, kişilerin boşanma hususlarını içerdiği için kendilerini ve çocuklarını hayati derecede etkileyecektir.

Mali durum olarak kastedilen tedbir nafakası, iştirak nafakası ve yoksulluk nafakasıdır. Tedbir nafakası, boşanma davasının açılmasından davanın kesinleşmesine kadar olan süreçte maddi olarak zor duruma düşecek tarafa, daha iyi durumdaki eş tarafından ödenecek nafaka türüdür. İştirak nafakası, çocukların bakımı, eğitimi gibi ihtiyaçları nedeniyle ödenecek nafakadır. Yoksulluk nafakası ise tarafların talebi sonucu, evlilik nedeniyle yoksulluğa düşeceği belirlenen tarafın boşanma kesinleştikten sonra bu yoksulluk durumu sona erinceye kadar ödenecek nafaka türüdür. Bu nafakaların belirlenmesinin dışında nafakaların ödeme şekli de belirlenmelidir.

Çocukların durumundan kastedilen, çocukların velayet hakkıdır. Çocukların velayet hakkının akıbeti hakkında anlaşmalı boşanma ve çekişmeli boşanma hallerinde oluşacak durumları ayrıntılı olarak “Çocukların Velayet Hakkı” başlıklı yazıda bilgi vermiştik.

Maddi ve manevi tazminatların da protokolde belirlenmesi gerekmektedir.

Anlaşmalı Boşanma Protokolüne Neler Dahil Olabilir?

Anlaşmalı boşanma protokolü hazırlanırken mali hususlar ve çocukların durumuna yer verilmesi zorunludur. Bu hususların dışında ihtiyari olarak eklenebilecek ve protokolde düzenlenebilecek şartlar da vardır. Boşanan eşler, hâklimin onayı ve hukuka uygun olması koşuluyla bu anlaşmayı diledikleri gibi hazırlayabilirler.

Bunların başında mal rejimi gelmektedir. Evlilik birliğinde edinilmiş malların paylaşılması boşanma davalarında çok önemli bir konudur. Ev, arsa, araba, ziynet eşyalar, yatırımlar gibi edinilmiş kazanımlar anlaşmalı boşanma davası protokolünde tarafların kabulüne göre paylaşılabilir. Tarafların anlaşması yoksa ve protokolde yer vermemişlerse hakim, Türk Medeni Kanunu’na göre malların rejimi tasfiye edilmesine hükmedecektir.

Boşanan kadının soyadını kullanmaya devam etmek istemesi durumunda da protokolde belirtebilir.

Sıkça Sorulan Sorular