Askeri Disiplin Kanunu, Askeri Disiplin Cezaları, Askeri Disiplin Hukuku 2023

Askeri Disiplin Kanunu, Askeri Disiplin Hukuku, Askeri Disiplin Cezaları ile ilgili makalemizle sizlerleyiz. Türk Silahlı Kuvvetlerinde etkin bir disiplin sisteminin kurulması, bunun devamı ve işleyişi için mevzuatta düzenlemeler yapılarak bu durum koruma altına alınmıştır. Askeri düzenin korunması bakımından 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu ilk sırada yer almaktadır. Bu Kanun, Kanun’a tabi olan personelin uyması gereken usul ve esasları, disiplinsizlikleri ve bu disiplinsizliklere yönelik uygulanacak disiplin cezalarını, soruşturma ve tahkikatı, itirazı ve yargı yolunu düzenlemektedir.

Askeri Disiplin Kanunu – TSK Disiplin Kanunu

6413 sayılı Askeri Disiplin Kanununa göre; subaylar, astsubaylar, uzman jandarmalar, uzman erbaşlar, sözleşmeli erbaş ve erler, erbaş ve erler ile askeri öğrenciler bu Kanun kapsamında askeri disiplin hukukuna tabidirler. Başka bir ifade ile TSK Disiplin Kanunu denilince akla 6413 sayılı kanun gelmektedir.

Askeri Disiplin Cezaları

Kanun kapsamındaki disiplin cezaları hakkında ceza uygulanacak kişiye göre üç kısma ayrılmıştır. Bunlar; Subay, Astsubay, Uzman Jandarma ve Uzman Erbaş, Sözleşmeli Erbaş ve Erler Hakkında Verilebilecek Disiplin Cezaları, Askeri Öğrenciler Hakkında Verilebilecek Disiplin Cezaları ve son olarak Erbaş ve Hakkında Verilebilecek Disiplin Cezalarıdır.

Askeri Disiplin Nedir?

Disiplin: Kanunlara, nizamlara ve amirlere mutlak bir itaat ve astının ve üstünün hukukuna riayet demektir. Askerliğin temeli disiplindir. Disiplinin muhafazası ve idamesi için hususi kanunlarla cezai ve hususi kanun ve nizamlarla idari tedbirler alınır. Bu düzenleme 211 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu 13. maddesinde düzenlenmiştir.

Subay, Astsubay, Uzman Jandarma ve Uzman Erbaş, Sözleşmeli Erbaş ve Erler Hakkında Verilebilecek Disiplin Cezaları

Kanun’un 11. maddesine göre, Subay, Astsubay, Uzman Jandarma ve Uzman Erbaş, Sözleşmeli Erbaş ve Erler hakkında verilebilecek disiplin cezaları şu şekildedir:

• Uyarma
• Kınama
• Hizmete kısmi süreli devam
• Aylıktan kesme
• Hizmet yerini terk etmeme
• Oda hapsi
• Silahlı Kuvvetlerden ayırma

Verilecek Disiplin Cezalarının Gerektirdiği Disiplin Ceza Puanları ise şu şekildedir:

Cezanın Cinsi	Ceza Puanı
Uyarma	1
Kınama	1,5
Hizmete kısmi süreli devam	2
Aylıktan kesme	3
Hizmet yerini terk etmeme (Disiplin amiri tarafından verilen)	3,5
Hizmet yerini terk etmeme (Disiplin kurulu tarafından verilen)	4,5
Oda hapsi (Disiplin amiri tarafından verilen)	4
Oda hapsi (Disiplin kurulu tarafından verilen)	4,5

Kanun 11/2. maddesine göre; uyarma, kınama, hizmete kısmi süreli devam ve aylıktan kesme cezaları disiplin amirleri tarafından verilirken, hizmet yerini terk etmeme ve oda hapsi cezaları disiplin kurulları ve disiplin amirleri tarafından, Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası ise yüksek disiplin kurulları tarafından verilmektedir.

a) Askeri Disiplin Kanunu – Uyarma Disiplin Cezası

Uyarma cezası; personele, görevinin icrasında veya hâl ve hareketlerinde daha dikkatli olması gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir. Uyarma cezasını gerektiren disiplinsizlik fiil ve hâlleri şunlardır:

1. Emri mütalaa etmek: Usulüne uygun olarak kendisine verilmiş olan bir emir üzerine; emrin uygun olmadığı, yanlış verildiği, yapılamayacağı ve benzeri şekillerde amirini alenen eleştirmek veya amire karşı itirazda bulunmaktır. Amir tarafından karar verilene kadar astın fikrini savunması veya emrin kanunsuz olduğu hususundaki kanaatini belirtmek için amire yaptığı itiraz, bunları yaparken oluşabilecek diğer disiplinsizlikler saklı kalmak kaydıyla bu kapsamda disiplinsizlik teşkil etmez.
2. Görevde kayıtsızlık: Görevdeyken, yetkili makamlar tarafından izin verilen durumlar haricinde görevle veya askeri hizmetle ilgisi olmayan işlerle uğraşmaktır.
3. Hizmet dışındayken amir veya üste saygısızlık: Hizmet dışında, bilinen ve tanınan amir veya üstlere karşı saygısızlık teşkil edebilecek fiillerde bulunmaktır.
4. Mesai çizelgesine uymamak: Özürsüz veya izinsiz olarak, mesaiye geç gelmek veya erken ayrılmak veya günlük mesai çizelgesine riayet etmemektir.
5. Kılık ve kıyafeti bozuk olmak: Kılık ve kıyafet ile ilgili olarak nizamlarda ve önceden belirlenmiş kurallara riayet etmemektir.
6. Usulsüz müracaat veya şikâyette bulunmak: Türkiye Büyük Millet Meclisine yapılan müracaatlar hariç olmak üzere, kanun ve nizamlarla belirlenmiş usul ve kurallara riayet etmeden yazılı, sözlü veya elektronik olarak müracaat veya şikayette bulunmaktır.
7. İsraf etmek: Yetkili makamlarca belirlenmiş tasarruf tedbirlerine riayet etmemek veya kullanımına sunulan kamu kaynağının harcanmasında gösterilmesi gereken makul seviyedeki özeni göstermemektir.
8. Saygısız davranmak: Aynı rütbe veya kıdemde bulunulan ya da amir veya maiyet ilişkisi içinde olunmayan kişilere söz ve hareketlerle sataşmak veya kötü muamelede bulunmaktır.
9. Başkalarını kötülemek: Amirleri, üstleri veya çalışma arkadaşları hakkında ve onların bulunmadığı ortamlarda, onların işlem, eylem ve kişilikleri hakkında kötüleyici veya konuştuğu kişilerde kötü intiba yaratacak tarzda olumsuz sözler söylemektir.
10. Askeri nezaket kurallarına uymamak: Nizamlarla belirlenmiş olan askeri görgü, protokol ve davranış kurallarına aykırı bir biçimde tavır ve davranışlarda bulunmaktır.
11. Hizmet haricinde yalan söylemek: Amir veya üstü tarafından denetim ve gözetim sorumluluğu kapsamında sorulan sorulara kasten doğru yanıt vermemektir.
12. Selamlama yapmamak: Selamlama ile ilgili olarak nizamlarla belirlenmiş kurallara riayet etmemektir.
13. Zamana riayet etmemek: Belirli zamanda yapılması gereken faaliyetlerde özürsüz olarak geç kalmaktır.
14. Mesai dışında aşırı alkol kullanımı: Mesai dışında sivil veya üniformalı olarak aşırı alkol alarak kişisel veya kurumsal imaj kaybı oluşturacak olumsuz davranışlarda bulunmaktır.
15. Görev dönüşü tekmil vermemek: Verilmiş bir emrin icrası veya sonuçları hakkında emri verene bilgi vererek müteakip emirlerini almamaktır.
16. Kişisel ve çevre temizliğine dikkat etmemek: Askeri hizmet esnasında belirlenmiş olan kişisel veya çevre temizliği ile ilgili kurallara riayet etmemektir.
17. Kendini geliştirmede yetersiz kalmak: Görevini etkin olarak yapabilmesini sağlayacak bilgi ve görgünün kazanılmasında göstermesi gereken gayreti göstermemektir.

b) Askeri Disiplin Kanunu – Kınama Disiplin Cezası

Kınama cezası; personele, görevinin icrasında veya hâl ve hareketlerinde kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir. Kınama cezasını gerektiren disiplinsizlik fiil ve hâlleri şunlardır:

1. Amir veya üste nezaketsizlik: Hizmette veya hizmete ilişkin hâllerde amir veya üste karşı saygısızlık teşkil edecek nitelikte olmayan ancak askeri nezaket, protokol ve terbiye kurallarına aykırılık teşkil eden fiillerde bulunmaktır. Askeri nezaket, protokol ve terbiye kurallarının astlara veya maiyete önceden ilan veya tebliğ olunması veya bu disiplinsizliği yapan kişinin makam ve rütbesi itibarıyla bu kuralları biliyor olması gerektiğinin objektif olarak kabul görmesi hâlinde disiplin cezası verilebilir.
2. Meslek etiğine aykırı davranışta bulunmak: Önceden ilan veya tebliğ edilmiş olan mesleki etik davranış kurallarına aykırı şekilde tavır ve davranışlarda bulunmaktır.
3. Küfürlü konuşmak: Aynı rütbe veya kıdemdeki arkadaşlarına veya astlarına karşı, terbiye ve adaba uygun olmayan sözlerle konuşmaktır.
4. Askeri silsileyi bozarak hareket etmek: Müsaade edilmediği hâlde veya durumun gerektirdiği hâller haricinde, herhangi bir talebini askeri silsileye riayet etmeyerek doğrudan daha üst amirlerine iletmektir.
5. Uygun olmayan hitaplarda bulunmak: Çevresindekilere; nizamlar, emirler ve askeri teamüller ile belirlenmiş olan hitap şekilleri haricinde hitaplarda bulunmaktır.
6. Sorumluluktan kaçmak: Kanun ve nizamlar ile kendisine tevdi edilmiş görevlerin gerektirdiği sorumluluğu üstlenmekten imtina ettiğini gösterecek tavır ve davranışlarda bulunmaktır.
7. Askeri eşyayı uygun kullanmamak: Hizmete tahsisli bir askeri eşyayı düzgün ve talimatlara uygun kullanmayarak onun zarar görmesine veya aşırı yıpranmasına sebebiyet vermektir.
8. Sağlığın korunması kurallarına uymamak: Sağlığın korunması veya salgın ve bulaşıcı hastalıkların önlenmesi için yetkili makamlarca yürürlüğe konulmuş tedbirlere uymamak veya hizmet verdiği ortamdaki kişilerin sağlığını tehlikeye düşürecek fiillerde bulunmaktır.

c) Askeri Disiplin Kanunu – Hizmete Kısmi Süreli Devam Disiplin Cezası

Hizmete kısmi süreli devam cezası; disiplin cezası verilen personele mesai sonrasında günde üç saati ve her hâlde saat 24.00’ü geçmeyecek şekilde, kadro görevinde veya kadro görevi dışında statüsüne uygun askeri hizmetlerin yaptırılmasıdır.

Bu ceza, tatil günleri dışında yerine getirilir ve cezanın yerine getirilmesi sırasında ceza alan personel hizmette sayılır.

Hizmete kısmi süreli devam cezasını gerektiren disiplinsizlik fiil ve hâlleri şunlardır:

1. Üste saygısızlık: Hizmette veya hizmete ilişkin hâllerde üste gösterilmesi gereken saygıyı kasıtlı olarak göstermemek veya yetkili olduğu durumlarda üstün yapmış olduğu ikaz, tenkit veya muahezeyi saygı ile kabul edip dinlememektir.
2. Görev yerini izinsiz terk etmek: Kıtasından veya görev yerinden yirmi dört saati geçmeyecek şekilde kaçmak veya kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın mesaiye bir tam mesai günü gelmemektir.
3. Temaruz: Bazı isteklerini yerine getirmek, kişisel bir menfaat sağlamak, görev veya sorumluluktan kaçmak gibi amaçlarla hastalığını abartmak veya olmadığı hâlde bir rahatsızlığı varmış gibi göstererek sağlık kuruluşlarına sevkini sağlamak suretiyle günlük mesainin bir kısmına katılmamaktır.
4. Uygunsuz davranışlarda bulunmak: Türk Silahlı Kuvvetlerine ve temsil ettiği makam, rütbe veya statünün onur ve vakarına uygun olmayan fiillerde bulunmaktır.
5. Ketum davranmamak: Görevi ile ilgili gizli olmayan ancak açıklanmaması gereken bir bilgiyi yetkisiz kişilerin öğrenebileceği bir şekilde açıklamaktır.

ç) Askeri Disiplin Kanunu – Aylıktan Kesme Disiplin Cezası

Aylıktan kesme cezası; disiplin cezası verilen personelin, sosyal güvenlik mevzuatına göre hesaplanan prime esas kazanç tutarından 1/20, 1/16, 1/12, 1/10, 1/8 oranlarında kesinti yapılmasıdır. Ceza, aylığı tahakkuk ettiren birimce personelin aylığından kesilmek suretiyle yerine getirilir. Aylıktan kesme disiplin cezasını gerektiren disiplinsizlik fiil ve hâlleri şunlardır:

1. Amire saygısızlık: Hizmette veya hizmete ilişkin hâllerde amire gösterilmesi gereken saygıyı kasıtlı olarak göstermemek veya amirin yapmış olduğu ikaz, tenkit veya muahezeyi saygı ile kabul etmemektir.
2. Yalan söylemek: Askeri hizmete ilişkin veya görevle ilgili konu ve durumlarda amirlere veya bilgi vermekle yükümlü olduğu kişi ve makamlara kasıtlı olarak gerçeğe aykırı ve yanlış beyanda bulunmaktır.
3. Hizmetle ilgisi olmayan emir vermek: Maiyetine hizmetle ilgisi olmayan emir vermektir.
4. Maiyetinin gözetiminde ihmal göstermek: Astlarının ve emri altındakilerin denetim, kontrol ve gözetiminde ihmal göstermektir.
5. Ayrımcılık yapmak: Görevdeyken dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayrım yaparak işlem tesis etmek ve bu suretle görev yerinde huzursuzluğa neden olmaktır.
6. Yasak edilen yerlere girmek: Resmî üniforma ile genelev, kumarhane, meyhane, bar ve benzeri yerler ile girilmesi garnizon komutanlıklarınca yasaklanmış diğer yerlere girmektir.
7. Kayırma talep etmek: Özlük hakları ile ilgili ya da başka bir kişisel menfaat temini için başkalarını aracı koyup, öncelik ve ayrıcalık talep etmektir.
8. Maiyetinden hediye kabul etmek: Maiyetinde çalışan personel tarafından verilen ve makul bir seviyenin üstünde maddi değeri olan bir hediyeyi kişisel menfaat elde etmek amacıyla kabul etmektir.
9. Hizmetteyken siyasi içerikli konuşmak: Mesai içerisinde veya hizmete ilişkin durumlarda siyasi içerikli konuşmalar yapmaktır.
10. Yasaklanmış faaliyetlere katılmak: Yetkili makamlarca yasaklanmış olan toplantı, gösteri, yürüyüş ve benzeri faaliyetlere iştirak etmektir.
11. İzinsiz olarak garnizonu terk etmek: İzinli olmadığı hâlde görev yaptığı garnizon hudutlarını terk etmektir.
12. Ulaşım güvenliğini ihlal etmek: İzin, istirahat, hava değişimi, terhis ve benzeri nedenlerle görev yerine gidiş ve dönüşlerde terörle mücadele kapsamında emredilen yol güzergâhının dışına çıkmak, belirlenen günler dışında seyahat etmek veya yapılan planlamaya aykırı seyahat etmektir.

d) Askeri Disiplin Kanunu – Hizmet Yerini Terk Etmeme Disiplin Cezası

Hizmet yerini terk etmeme cezası; personelin mesai bitiminden sonra görev yaptığı yerden ayrılmayıp resmî daire, kışla, eğitim alanları ile sair yerlerdeki hizmetine devam etmesidir.

Bu ceza disiplin amirleri tarafından 1 ila 3 güne kadar verilebilirken, disiplin kurulları tarafından dört ila on güne kadar verilebilmektedir. Bu disiplin cezası tatil günlerinde uygulanmaz, ara verilir.

Hizmet yerini terk etmeme cezasını gerektiren disiplinsizlik fiil ve hâlleri şunlardır:

1. Emre itaatsizlik: Kasıtlı olarak hizmete ilişkin bir emri tam yapmamak ya da değiştirerek veya sınırını aşmak suretiyle yapmaktır.
2. Kısa süreli kaçmak: Kıtasından veya görev yerinden yedi günü aşmayacak ve bu süre içinde kendiliğinden gelecek şekilde kaçmak veya mesaiye gitmemektir.
3. İzin süresini geçirmek: İzin, istirahat veya hava değişimi süresini yasal veya kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın altı günü aşmayacak ve bu süre içinde kendiliğinden gelecek şekilde geçirmektir.
4. Hizmete mahsus eşyaya zarar vermek: Harp malzemesini veya hizmete tahsis edilmiş bir askeri eşyayı; kasıt, ihmal veya tedbirsizlik sonucu kaybetmek veya hasara uğramasına sebebiyet vermektir.
5. Hediye istemek veya borç almak: Maiyetinden veya astlarından hediye istemek veya her ne şekilde olursa olsun borç almaktır.
6. Maiyetinin disiplinsizliği hakkında soruşturma yapmamak: Maiyeti tarafından işlenen bir disiplinsizliği öğrenmesine rağmen ceza vermeme takdir yetkisinin bulunduğu hâller dışında kasten disiplin soruşturması yapmayarak disiplinsizliği örtbas etmektir.
7. Asta kötü muamele yapmak: Astına, askeri usul ve kurallar dışında kötü davranmak, eziyet amacıyla hizmetini lüzumsuz yere güçleştirmek veya başkaları tarafından kötü muamelede bulunulmasına müsamaha göstermektir.
8. Nöbet talimatına aykırı hareket etmek: Maddi bir zarar doğmasına sebebiyet vermeyecek şekilde, ilgili mevzuat kapsamındaki nöbet görevlerini yaparken, nöbet yerini terk etmek veya belirlenmiş ve tebliğ edilmiş olan nöbet talimatındaki kurallara aykırı hareket etmektir.
9. Hoşnutsuzluk yaratmak: Çalıştığı mesai ortamında söz veya fiilleri ile hizmetin yerine getirilmesini olumsuz yönde etkilemektir.
10. Tahrik: Asker kişileri, amirlerine veya üstlerine karşı itaatsizliğe, saygısızlığa, mukavemet göstermeye veya müessir fiil işlemeye tahrik veya teşvik etmektir.
11. Sarhoşluk: Tıbbi raporla ispatlanmak veya gizlenemeyecek derecede olmak şartıyla, göreve sarhoş gelmek veya görevdeyken alkollü içki içmektir.
12. Kumar oynamak: Askeri mahâl içinde kumar oynamaktır.
13. Yasak edilen malzemeyi bulundurmak: Kıta, karargâh ve kurumlarda ya da görev esnasında bulundurulması veya kullanılması emirle yasak edilen cep telefonu, bilgisayar, radyo, teyp, fotoğraf makinesi gibi görüntü, ses ve benzeri verileri ve bilgileri kaydeden, depolayan veya ileten her türlü cihaz ve aletler ile aksamlarını bulundurmak veya kullanmaktır.
14. İzinsiz üyelik: Meslek kuruluşları, dernek ve vakıf üyelikleri ile spor kulüplerinin faal üyeliklerine izin almaksızın girmektir.
15. Disiplin cezasının yerine getirilmesine karşı gelmek: Yetkili kişi veya organlar tarafından verilen disiplin cezalarının, idari yaptırımların veya disiplinsizlik nedeniyle verilen görev ve sorumlulukların gereğinin yerine getirilmesine karşı çıkmak ve bu kapsamda yapılması zorunlu olan görev ve yükümlülükleri tam olarak yerine getirmemektir.
16. Kavga etmek: Meşru savunmaya ilişkin şartlar saklı kalmak kaydıyla, askeri mahâl içerisinde, fiilen birisine vurmaktır.

e) Askeri Disiplin Kanunu – Oda Hapsi Disiplin Cezası

Oda hapsi cezası; bu amaçla tahsis edilecek hapis odasında yerine getirilir. Bu disiplin cezası seferberlik ve savaş zamanında; Kanun’daki tüm disiplinsizlik hallerinde ve hizmet yerini terk etmeme cezası ile cezalandırılmayı gerektiren disiplinsizlik hallerinde disiplin kurulları tarafından on günden otuz güne kadar verilebilir. Barış zamanında ise Türk karasuları dışında bulunan gemilerde görev yapan personele, sadece buralarda bulunduğu süre içinde işledikleri ve hizmet yerini terk etmeme cezası ile cezalandırılmayı gerektiren disiplinsizlikler için verilebilir.

f) Askeri Disiplin Kanunu – Silahlı Kuvvetlerden Ayırma Disiplin Cezası

Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası, personelin tabi olduğu mevzuat hükümlerine göre Türk Silahlı Kuvvetlerinden ilişiğinin kesilmesi veya durumuna göre sözleşmesinin feshedilmesi sonucunu doğurur. Bu cezayı alan personelin seferberlik ve savaş hâlleri haricinde Türk Silahlı Kuvvetlerinde herhangi bir şekilde görev alması mümkün değildir.

Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası; kuvvet komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı veya Sahil Güvenlik Komutanlığında oluşturulacak yüksek disiplin kurulları tarafından verilir ve ilgili kuvvet komutanı, Jandarma Genel Komutanı veya Sahil Güvenlik Komutanının onayı ile yerine getirilir. General ve amiraller hakkında ise Genelkurmay Başkanlığında teşkil edilecek yüksek disiplin kurulu tarafından verilir ve yerine getirilir.

Silahlı kuvvetlerden ayırma cezasını gerektiren disiplinsizlik fiil ve hâlleri şunlardır:

1. Aşırı borçlanmak ve borçlarını ödeyememek: Nafaka, trafik kazası, doğal afet, personelin öngöremeyeceği şekilde ülke genelinde yaşanan olağanüstü ekonomik dalgalanmalar, ani devalüasyonlar, sağlık ve tedavi giderleri ile kefillik ve benzeri zorunluluk hâlleri hariç olmak üzere, aşırı derecede borçlanmaya düşkün olmak ve bu borçlarını ödememeyi alışkanlık hâline getirmektir.
2. Ahlaki zayıflık: Görevine, sosyal ve aile yaşantısına zarar verecek derecede menfaatine, içkiye, kumara düşkün olmak veya Türk Silahlı Kuvvetlerinin itibarını sarsacak şekilde yüz kızartıcı, utanç verici veya toplumun genel ahlak yapısına aykırı fiillerde bulunmaktır.
3. Hizmete engel davranışlarda bulunmak: Devletin ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin itibarına zarar verecek nitelikte tutum ve davranışlarda veya ağır suç veya disiplinsizlik teşkil eden fiillerde bulunmaktır.
4. Gizli bilgileri açıklamak: Yetkisi olmadığı hâlde, devletin güvenliği ile iç ve dış siyasi yararlarına ilişkin elde ettiği gizli bilgileri yetkisiz kişi ve kuruluşlara vermek, ulaştırmak veya açıklamaktır.
5. İdeolojik veya siyasi amaçlı faaliyetlere karışmak: Siyasi partilere girmek, ideolojik veya siyasi faaliyetlere karışmak, ideolojik veya siyasi amaçlarla disiplini bozucu tavır ve davranışlarda bulunmaktır.
6. Uzun süreli firar etmek: Geçerli bir mazereti olmaksızın kesintisiz olarak bir yıldan fazla süre ile izin süresini geçirmek veya firar hâlinde bulunmaktır.
7. Disiplinsizliği alışkanlık hâline getirmek: Disiplini bozucu tavır ve davranışlarda bulunmayı alışkanlık hâline getirmek veya aldığı disiplin cezalarına rağmen ıslah olmamaktır.
8. İffetsiz bir kimse ile evlenmek veya böyle bir kimse ile yaşamak: İffetsizliği anlaşılmış olan bir kimse ile bilerek evlenen veya evlilik bağını devam ettirmekte veya böyle bir kimseyi yanında bulundurmakta veya karı koca gibi herhangi bir kimse ile nikahsız olarak devamlı surette yaşamakta ısrar etmektir.
9. Gayri tabii mukarenette bulunmak: Bir kimseyle gayri tabii mukarenette bulunmak yahut bu fiili kendisine rızasıyla yaptırmaktır.

Bazı disiplinsizlik hâllerinin alışkanlık hâline getirilmesi halinde sözleşmeli subay ve astsubaylar hariç subaylar, astsubaylar ve uzman jandarmalar hakkında silahlı kuvvetlerden ayırma cezası verilir. Kanun’un 21. maddesine göre ayırma cezası verilecek hâller:

1. En son alınan disiplin cezasının kesinleştiği tarihten geriye doğru son bir yıl içinde on sekiz disiplin cezası puanı veya en az iki farklı disiplin amirinden toplam on iki defa veya daha fazla disiplin cezası almak.
2. En son alınan disiplin cezasının kesinleştiği tarihten geriye doğru son beş yıl içinde otuz beş disiplin cezası puanı veya en az iki farklı disiplin amirinden toplam yirmi beş defa veya daha fazla disiplin cezası almak.

Askeri Öğrenciler Hakkında Verilebilecek Disiplin Cezaları

Kanun’un 22. maddesine göre, Askeri Öğrenciler hakkında verilebilecek disiplin cezaları şu şekildedir:

• Kınama
  • Kınama cezası; öğrencinin, disiplinsizlik teşkil eden davranışlarda bulunduğunun somut olarak tespit edilmesi ve bunun yazı ile bildirilmesidir.
• İzinsizlik
  • İzinsizlik cezası; öğrencinin, hafta sonu tatilinden faydalandırılmamasıdır.

Kanun, nizam ve emirlerle verilmiş görev ve sorumlulukları yerine getirmeyen veya uyulması zorunlu olan kurallara uymayan veya yasaklanan fiilleri yapan askeri öğrenciler hakkında durumun niteliğine göre yukarıdaki disiplin cezalarından biri verilir.

Erbaş ve Erler Hakkında Verilebilecek Disiplin Cezaları

Kanun’un 25. maddesine göre, Erbaş ve Erler hakkında verilebilecek disiplin cezaları şu şekildedir:

1. İzinsizlik
2. İlave hizmet yükleme
3. Oda hapsi
4. Hizmetten men

Kanun’un 25/2. maddesine göre; izinsizlik, ilave hizmet yükleme ve oda hapsi cezaları disiplin amirleri tarafından verilirken hizmetten men cezası disiplin kurulları tarafından verilmektedir.

a) İzinsizlik Disiplin Cezası

İzinsizlik cezası, erbaş ve erin hafta sonu tatilinden faydalandırılmamasıdır.

İzinsizlik disiplin cezasını gerektiren fiil ve hâller; uyarma, kınama ve hizmete kısmi süreli devam cezasını gerektiren disiplinsizlik hâlleri ile nitelik ve ağırlıkları açısından benzer diğer eylemleri kapsamaktadır.

b) İlave Hizmet Yükleme Disiplin Cezası

İlave hizmet yükleme cezası; erbaş ve erin, mesai içinde, mesai sonrasında veya hafta sonu tatil günlerinde, nöbet hizmeti dâhil askeri hizmetlerde veya disiplinsiz davranışının ıslah edilmesine katkı sağlayacağı değerlendirilen ve bu kapsamda cezayı veren disiplin amirleri tarafından belirlenen bir vazifede aralıklı veya sürekli olarak ve günde sekiz saatten fazla olmamak üzere görevlendirilmesidir.

İlave hizmet yükleme disiplin cezasını gerektiren fiil ve hâller; uyarma, kınama ve hizmete kısmi süreli devam cezasını gerektiren disiplinsizlik hâlleri ile nitelik ve ağırlıkları açısından benzer diğer eylemleri kapsamaktadır.

İlave hizmet yükleme disiplin cezası ve izinsizlik disiplin cezası disiplin amiri tarafından takdir edilerek erbaş ve erin hizmet ve disiplin geçmişi göz önüne alınarak verilir veya olumlu bir geçmiş söz konusu ise disiplin cezası verilmeyebilir.

c) Oda Hapsi Disiplin Cezası

Oda hapsi cezası; bu amaçla tahsis edilecek hapis odasında yerine getirilir. Bu disiplin cezası seferberlik ve savaş zamanında; Kanun’daki tüm disiplinsizlik hallerinde ve hizmetten men cezası ile cezalandırılmayı gerektiren disiplinsizlik hallerinde disiplin kurulları tarafından on günden otuz güne kadar verilebilir. Barış zamanında ise Türk karasuları dışında bulunan gemilerde görev yapan personele, sadece buralarda bulunduğu süre içinde işledikleri disiplinsizlikler için verilebilir.

ç) Hizmetten Men Disiplin Cezası

Hizmetten men cezası; disiplinsizlik yapan erbaş ve erin, bozulan disiplinin yeniden tesis edilmesi amacıyla günlük hizmetten uzaklaştırılmasıdır. Bu ceza disiplin kurulları tarafından verilir. Hizmetten men disiplin cezasını gerektiren fiil ve hâller; aylıktan kesme ve hizmet yerini terk etmeme cezalarını gerektiren hâlleri kapsamaktadır. Verilecek disiplin cezası yedi günden az olmamak üzere on beş güne kadar verilebilir.

Hizmetten men cezası veya seferberlik ve savaş hâllerinde disiplin kurulları tarafından oda hapsi cezası verilmesini gerektiren disiplinsizlik hâllerinde, erbaş ve erin olumlu hizmet ve disiplin geçmişi göz önüne alınarak disiplin amirleri tarafından daha alt bir ceza olan izinsizlik veya ilave hizmet yükleme cezalarından birisi verilebilir. Bu durumda, erbaş ve erler disiplin kuruluna sevk edilmezler.

Askeri Disiplin Cezası Verme Görev ve Yetkisi

Disiplinsizlik yaptığı belirlenen personele Kanun’undaki yetki sıralamasına göre disiplin amiri tarafından disiplinsizliğine uygun bir ceza verilir. Kanun’un 8. maddesine göre, disiplin amiri olabilmek için; amir konumunda olunması, disiplin cezası verilecek personelden rütbe veya kıdemce büyük olunması, disiplin cezası verilecek kişinin subay, astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaş statüsünde olması hâlinde bu personele sicil verme yetkisinin bulunması gerekir.

Disiplin amiri, maiyetindeki bir kişinin disiplinsizlik teşkil edecek fiil veya tutumunu herhangi bir şekilde öğrenmesiyle birlikte olayın araştırılması gerektiğine kanaat getirirse yazılı olarak bir soruşturmacı görevlendirebilir veya şahsen bu bir disiplin soruşturması yürütür.

Belirli istisnalar haricinde belli hâllerde ilgili personelin üst disiplin amirleri tarafından da disiplin soruşturması yapılabilir ve disiplin cezası verilebilir. Bu hâller:

• Disiplinsizlik, daha ağır bir disiplin cezası verilmesi amacıyla kendisine iletilmiş veya kendisi tarafından buna gerek görülmüşse
• Disiplinsizliğe bizzat şahit olmuşsa
• Disiplinsizlik, resmî saygınlığına ve makamına karşı işlenmişse
• Disiplinsizlik, emri altında bulunan çeşitli kıta, karargâh ve kurumlara bağlı birden fazla kişi tarafından işlenmişse
• Bu Kanuna göre cezalandırılması zorunlu olan bir disiplinsizlik, bilinmesine rağmen kendinden önceki disiplin amirleri tarafından cezasız bırakılmışsa üst disiplin amirleri tarafından da disiplin soruşturması yapılabilir ve disiplin cezası verilebilir.

Ancak, bu yetkinin üst disiplin amiri tarafından kullanılmaması durumunda, disiplin cezası verme görev ve yetkisi disiplin amiri tarafından kullanılabilir.

Disiplin amirlerinin maiyetine hatalarını göstermesi, maiyetini eleştirmesi, sözlü ya da yazılı olarak uyarıda bulunması disiplin cezası olarak nitelendirilemez. Disiplin cezası ancak yukarıda sayılan hâllerde meydana gelir.

Disiplin amirlerinin yanı sıra disiplin kurulu da ceza verme görev ve yetkisine sahiptir. Kanun’un 36. maddesine göre, disiplin amirleri tarafından sevk edilmesi halinde; subay, astsubay, uzman jandarma, uzman erbaşlar ile sözleşmeli erbaş ve erlerin hizmet yerini terk etmeme cezası gerektiren disiplinsizliklerine ilişkin tahkikatı yapmak veya yaptırmak ve hizmet yerini terk etmeme ile cezalandırmakla, disiplin amirleri tarafından sevk edilmesi halinde; erbaş ve erlerin hizmetten men cezası gerektiren disiplinsizliklerine ilişkin tahkikatı yapmak veya yaptırmak ve hizmetten men cezası ile cezalandırmakla, seferberlik ve savaş halinde işlenen ve disiplin kurullarının görevine giren disiplinsizliklerde hizmet yerini terk etmeme veya hizmetten men cezası yerine oda hapis cezası vermeye görevli ve yetkilidir.

Disiplinsizliğin disiplin kuruluna sevk edilmesi ile yürütülen tahkikat sonucunda, disiplin cezası verilmesine yer olmadığına veya disiplin cezası verilmesine yahut kurulun yetkisizliğine karar verilebilir.

Askerlik Rütbe Sıralaması – TSK Rütbe Sıralaması

Türk Silahlı Kuvvetleri başta olmak üzere dünyadaki birçok askeri yapıda askerlik rütbe sıralaması oldukça önemlidir. Bu çerçevede TSK rütbe sıralaması aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.

Kara Kuvvetleri Komutanlığı	Deniz Kuvvetleri Komutanlığı	Hava Kuvvetleri Komutanlığı
Mareşal	Büyük Amiral
Orgeneral	Oramiral	Orgeneral
Korgeneral	Koramiral	Korgeneral
Tümgeneral	Tümamiral	Tümgeneral
Tuğgeneral	Tuğamiral	Tuğgeneral
Albay	Albay	Albay
Yarbay	Yarbay	Yarbay
Binbaşı	Binbaşı	Binbaşı
Yüzbaşı	Yüzbaşı	Yüzbaşı
Üsteğmen	Üsteğmen	Üsteğmen
Teğmen	Teğmen	Teğmen
Asteğmen	Asteğmen	Asteğmen
Astsubay Kıdemli Başçavuş	Astsubay Kıdemli Başçavuş	Astsubay Kıdemli Başçavuş
Astsubay Başçavuş	Astsubay Başçavuş	Astsubay Başçavuş
Astsubay Kıdemli Üstçavuş	Astsubay Kıdemli Üstçavuş	Astsubay Kıdemli Üstçavuş
Astsubay Üstçavuş	Astsubay Üstçavuş	Astsubay Üstçavuş
Astsubay Kıdemli Çavuş	Astsubay Kıdemli Çavuş	Astsubay Kıdemli Çavuş
Astsubay Çavuş	Astsubay Çavuş	Astsubay Çavuş
Yedek Astsubay	Yedek Astsubay	Yedek Astsubay
Uzman Çavuş	Uzman Çavuş	Uzman Çavuş
Uzman Onbaşı	Uzman Onbaşı	Uzman Onbaşı
Çavuş	Çavuş	Çavuş
Onbaşı	Onbaşı	Onbaşı

Benzer Yazılar:

• Polis Disiplin Hukuku
• Memur Disiplin Hukuku
• Pomem Sağlık Yönetmeliği
• Jandarma ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Disiplin Hukuku
• Memur Disiplin Soruşturması

Askeri Disiplinsizliğin Meydana Gelmesi ve Cezalandırılması

Disiplinsizlik, Kanun’da ayrıca hüküm bulunmayan hâllerde kasten veya taksirle işlenebilmektedir. Yani disiplinsizliğin mevcudiyeti için kasten yapılması şart değildir. Ancak aynı fiil nedeniyle Kanun’daki disiplin cezalarından birden fazla ceza verilemeyeceği gibi bir fiil ile birden fazla disiplinsizliğin meydana gelmesi hâlinde ağır olan disiplin cezası verilmesi gerekmektedir.

Ayrıca, bir fiilin diğer kanunlarda idari bir yaptırıma bağlanmış olması veyahut bu fiil nedeniyle ilgili kişi hakkında adli soruşturma ve kovuşturma yapılması aynı fiil nedeniyle disiplin soruşturması ve tahkikat yapılmasını, disiplin cezası verilmesini ve bu cezanın yerine getirilmesini engellememektedir.

İlgili kişi hakkında disiplin cezası verilirken ölçülü, adaletli ve hakkaniyetli şekilde takdir hakkı kullanılması ve bu gerekçeli olarak kullanılmalıdır. Bu takdir hakkının, disiplinsizliğin işleniş biçim, işlendiği zaman ve yer, askeri hizmete olumsuz etkisinin ağırlığı, meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığı, personelin kast veya taksire dayalı kusurunun ağırlığı, personelin önceki disiplin durumu, personelin samimi ikrarı ve gösterdiği pişmanlık dikkate alınır.

Kanun’un Silahlı Kuvvetlerden Ayırma disiplin cezasını düzenleyen 13. maddedeki istisnalar haricinde disiplin amirleri veya disiplin kurulları tarafından savunma alınmadan disiplin cezası verilemez. İsnat olunan hususlar ilgilisine bildirilerek üç iş gününden az ve on iş gününden fazla olmamak üzere savunma için süre verilir. Ancak bu sürelere riayet etmeyen ilgili savunma hakkından vazgeçmiş sayılır.

Askeri Disiplin Cezalarında Zamanaşımı

Kanun’un 39. maddesine göre; “Disiplin amirleri tarafından, disiplinsizliğin kendileri tarafından öğrenilmesinden itibaren bir ay ve her hâlde disiplin cezasını gerektiren fiil ve hâllerin işlendiği tarihten itibaren iki yıl geçtikten sonra disiplin cezası verilemez. Fiil, inceleme ve araştırma yapmayı gerektirmiş ise, bir ay içerisinde inceleme ve araştırmaya başlanmış olmak ve altı ayı geçmemek kaydıyla, inceleme ve araştırma için geçen süre bir aylık süreye dâhil edilmez.”

Disiplin kurullarında yapılacak tahkikatlarda, fiil disiplin amirinin öğrenmesinden itibaren altı ay ve her halde cezayı gerektiren fiil ve hallerin işlendiği tarihten itibaren iki yıl geçtikten sonra disiplin cezası verilmesi mümkün değildir. Yani disiplin amirinin öğrenmesiyle birlikte disiplin kuruluna sevk edilen dosya altı ay içinde ve her halde iki yıl içinde sonuçlandırılmak zorundadır.

Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezasını gerektirecek durumlarda ise disiplin amirinin tespitinden itibaren bir yıl ve her halde fiil ve halin meydana geldiği tarihten itibaren beş yıl geçtikten sonra yüksek disiplin kurulu tarafından ceza verilmesi mümkün değildir.

Yukarıda belirtilen zamanaşımı süreleri disiplinsizliğin mahkeme, savcılık, disiplin kurulu tarafından cezayı gerektirdiği anlaşılırsa buna ilişkin kararın yetkili merciiye iade edildiği tarihten itibaren başlamaktadır.

Şayet fiilin hatalı olarak nitelendirildiği veya düzeltilebilir bir şekil noksanlığının varlığı mahkeme tarafından tespiti ve iptali halinde, kararın kesinleştiği tarihteki yetkili disiplin kurulu veya disiplin amiri, kararın tebliği ile birlikte belirtilen süreler içinde yeniden değerlendirme yapar.

Askeri Disiplin Cezalarına Karşı İtiraz Yolu

Disiplin amirleri ve disiplin kurulları tarafından verilen bütün disiplin cezalarına karşı itiraz mümkündür. Yani bu disiplin cezalarına karşı idare mahkemelerinde iptal davası açmadan önce yetkili merciiye itiraz edilerek söz konusu cezanın kaldırılması mümkündür.

Disiplin amirleri tarafından verilen disiplin cezalarına karşı, cezanın tebliğinden itibaren üç iş günü içinde bir üst disiplin amirine itiraz edilebilir. Süresi içinde itiraz edilmeyen disiplin cezaları kesinleşir. İtiraz halinde, üst disiplin amiri beş iş günü içinde karara bağlar. İtiraz haklı görülürse, üst disiplin amiri verilen cezayı hafifletebileceği gibi kaldırabilir. Aksi halde itiraz reddedilir. Kabul veya ret kararı itiraz edene tebliğ edilerek kesinleşir.

Disiplin kurulu tarafından verilen kararlara karşı tebliğden itibaren beş iş günü içinde teşkilatında disiplin kurulu kurulan komutan veya askeri kurum amiri ile hakkında karar verilen kişi tarafından bir üst komutanlığın disiplin kuruluna iletilmek üzere itiraz edilebilir. Süresinde itiraz edilmemesi halinde ceza kesinleşir. İtiraz üzerine üst komutanlık disiplin subayı tarafından, beş iş günü içinde gerekli inceleme yapılarak dosya disiplin kuruluna sevk edilir. Disiplin kurulu en geç on iş günü içinde dosyayı inceleyerek karar verir. Gerekirse tahkikat yapabilecek olan disiplin kurulu, itirazı yerinde görürse yeni kararı kendisi verir aksi halde itirazı reddeder. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir.

Askeri Disiplin Cezalarına Karşı Yargı Yolu ve İptal Davası

Kanun’un 43. maddesine göre, “Askerî öğrenciler ile erbaş ve erler hakkında verilen disiplin cezaları ile subay, astsubay, uzman erbaş ile sözleşmeli erbaş ve erler hakkında verilen (İptal ibare: Anayasa Mahkemesi’nin 1/6/2022 tarihli ve E.: 2023/10, K.: 2023/72 sayılı Kararı ile.) kınama (İptal ibare: Anayasa Mahkemesi’nin 1/6/2022 tarihli ve E.: 2023/10, K.: 2023/72 sayılı Kararı ile.) cezaları hariç bu Kanunda yer alan disiplin cezalarına karşı iptal davası açılabilir. Seferberlik ve savaş zamanında ise yüksek disiplin kurulları tarafından verilen Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası hariç bu Kanunda yer alan diğer disiplin cezaları yargı denetimi dışındadır.”

Buna göre; kınama cezaları hariç bu kararlara karşı önce itiraz yolu işletilebileceği gibi idare mahkemeleri nezdinde iptal davası açılması da mümkündür.

Anayasa Mahkemesi, 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunun 43. maddesi 7329 sayılı kanunla değiştirilen UYARMA ve KISMİ SÜRELİ HİZMETE DEVAM cezalarına itiraz edememe ve idari dava açamama maddesini iptal etmiştir. Bu cezalarında yargı denetiminde olması gerektiği kararını vermiştir.
Bu cezalara karşı da idari yargıda itiraz davaları açılabilir.

Kanun’un 43/2. maddesine göre, “Dava açma süresi, cezanın kesinleşmesinden itibaren başlar.” Yani itiraz üzerine kesinleşen veya itiraz edilmeden kesinleşen disiplin cezalarına karşı iptal davası bu cezanın kesinleşmesi ve ilgilisine tebliğinden itibaren başlamaktadır.

İtiraz üzerine veya itiraz edilmeden kesinleşen disiplin cezalarına karşı açılacak iptal davası genel iptal davası hükümlerine tabidir. Buna göre disiplin cezası kararının kesinleşmesi ile tebliğden itibaren İdari Yargılama Usulü Kanunu madde 7 uyarınca 60 gün içinde idare mahkemeleri nezdinde iptal davası açılır.

Askeri Disiplin Cezalarına Karşı Açılan İptal Davalarında Yürütmeyi Durdurma

Disiplin amirleri veya disiplin kurulları tarafından tesis edilen disiplin cezası kararlarına karşı iptal davası açılsa dahi bu dava disiplin cezasının uygulanmasını durdurmamaktadır. Yani verilen disiplin cezası kurum tarafından uygulanmaya devam etmektedir.

Buna karşın İdari Yargılama Usulü Kanunu madde 27 gereğince “idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda” idari işlemin yürütmesinin durdurulmasına karar verilebilmektedir. Yani her ne kadar verilen disiplin cezasına karşı iptal davası açılması uygulanmasını engellemiyor ise de talep halinde bu disiplin cezasının uygulanması durdurulabilecektir.

Yürütmenin durdurulmasına ilişkin verilen kararları davalı idare gecikmeksizin yerine getirmeye mecburdur. Kanun’un 28. maddesine göre, yerine getirilmesi gereken karar idareye tebliğinden itibaren 30 gün içinde yerine getirilmek zorundadır.

Askeri Disiplin Hukukunda Görevli ve Yetkili Mahkeme

İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 2. maddesine göre, “idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan iptal davaları” idari dava türü olarak sayılmış ve idare mahkemesinin görev alanına girdiği belirtilmiştir.

Her ne kadar Kanun’un 43. maddesinde görevli mahkemenin Askeri Yüksek İdare Mahkemesi olduğu düzenlemişse de 21/07/2017 kabul tarihli Kanun ile Askeri Yüksek İdare Mahkemeleri’nin kaldırılması nedeniyle görevli mahkeme genel görevli olan idare mahkemeleridir. Yani askeri disiplin cezalarına karşı idare mahkemelerinde dava açılmaktadır.

İYUK’un 33/2 ve 33/3 maddesine göre, “Kamu görevlilerinin görevlerine son verilmesi, emekli edilmeleri veya görevden uzaklaştırılmaları ile ilgili davalarda yetkili mahkeme, kamu görevlisinin son görev yaptığı yer idare mahkemesidir. Kamu görevlilerinin görevle ilişkisinin kesilmesi sonucunu doğurmayan disiplin cezaları ile ilerleme, yükselme, sicil, intibak ve diğer özlük ve parasal hakları ve mahalli idarelerin organları ile bu organların üyelerinin geçici bir tedbir olarak görevden uzaklaştırılmalarıyla ilgili davalarda yetkili mahkeme ilgilinin görevli bulunduğu yer idare mahkemesidir.”

Buna göre Silahlı Kuvvetlerden Ayırma disiplin cezasına karşı açılacak iptal davalarında yetkili idare mahkemesi personelin son görev yaptığı yer idare mahkemesidir. Bunun yanında; subay, astsubay, uzman erbaş ile sözleşmeli erbaş ve erler hakkında disiplin amirleri veya disiplin kurulları tarafından barış zamanında verilmiş olan aylıktan kesme, hizmet yerini terk etmeme ve oda hapsi cezalarına karşı açılacak iptal davalarında yetkili idare mahkemesi ilgilinin görevli bulunduğu yer idare mahkemesidir.

İptal Davası Açılamayacak Askeri Disiplin Cezaları

Yukarıda belirtilen disiplin cezaları haricinde kalan askeri öğrenciler ile erbaş ve erlere verilen tüm disiplin cezaları ile subay, astsubay, uzman erbaş ile sözleşmeli erbaş ve erlere verilecek uyarma, kınama ve hizmete kısmi süreli disiplin cezalarına karşı yargı yolu kapalı olup idare mahkemeleri nezdinde iptal davası açılamaz. Ancak Disiplin Cezalarına Karşı İtiraz Yolu başlıklı kısımda da belirtildiği üzere bu kararlara karşı itiraz yolu mümkündür.