Jandarma ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Disiplin Hukuku | Soruşturması | Cezası | Kanunu

Bu yazımızda Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı personelinin disiplin işlemlerinin hangi usul ve kurallar çerçevesinde yürütüldüğü üzerinde durulacaktır. Adı geçen kurumlardaki personel ile ilgili disiplin işlemleri daha önce 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu hükümleri çerçevesinde yürütülmekte iken Jandarma ve Sahil Güvenlik Komutanlıklarının İçişleri Bakanlığı’na bağlanması sonrasında tüm genel kolluk personelinin disiplin işlemleri 7068 sayılı Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun ile yürütülmeye başlanmıştır.

Jandarma ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Disiplin Hukuku

“Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı teşkilatlarında görev yapan subay, astsubay, sözleşmeli subay, sözleşmeli astsubay, uzman jandarma, uzman erbaş, sözleşmeli erbaş ve sözleşmeli erler ile diğer sınıflardaki memurlara”  Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun uyarınca disiplin cezası verilecektir.

Öte yandan Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı emrine verilen yükümlü erbaş ve erler hakkında 31/1/2013 tarihli ve 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu hükümleri uygulanacaktır. Yani vatani görevini yapan er ve erbaşların disiplin işlemleri hakkında 7068 sayılı Kanun değil 6413 sayılı Kanun hükümleri uygulanacaktır. Ayrıca Sahil güvenlik ve Jandarma teşkilatlarında görev yapan Milli Savunma Bakanlığı personelinin disiplin işlemleri, görevleri süresince 7068 sayılı Kanun hükümlerine göre yürütülecektir.

7068 sayılı Kanunun amacının Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı personeline ilişkin disiplinsizlik fiillerini ve buna karşılık verilecek cezaları, disiplin amirlerinin ve kurullarının kim ya da kimlerden oluştuğu, disiplin soruşturmasında takip edilecek usul ile diğer ilgili hususları düzenlemek olduğunu söyleyebiliriz. Bu Kanun vatani görevini yapan erler hariç tüm Jandarma ve Sahil Güvenlik personeline uygulanmaktadır. Yani asker sınıfında olanların yansıra sivil memurların disiplin işlemleri de bu kanuna tabidir.

Jandarma ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Disiplin Cezaları

7068 sayılı Kanunun 7. maddesinde verilebilecek disiplin cezalarının adı ve kapsamı düzenlenmiştir:

a) Uyarma cezası: Personele görevinin icrasında veya hal ve hareketlerinde daha dikkatli olması gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir.
b) Kınama cezası: Personele görevinin icrasında veya hal ve hareketlerinde kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir.
c) Aylıktan kesme cezası: Disiplin cezası verilen personelin, fiilin ağırlık derecesine göre zam ve tazminatlar hariç brüt aylığından onbeş günlüğe kadar kesinti yapılmasıdır. Ceza, aylığı tahakkuk ettiren birimce personelin aylığından kesilmek suretiyle yerine getirilir. Aylıktan kesme tam Türk Lirası üzerinden yapılır ve kuruşlar dikkate alınmaz.
ç) Kısa süreli durdurma: Personelin bulunduğu kademede ilerlemesinin dört, altı veya on ay süre ile durdurulmasıdır.
d) Uzun süreli durdurma: Personelin bulunduğu kademede ilerlemesinin oniki, onaltı, yirmi veya yirmidört ay süre ile durdurulmasıdır.
e) Meslekten çıkarma: Personelin emniyet, jandarma ve sahil güvenlik teşkilatlarında bir daha çalıştırılmamak üzere meslekten çıkarılmasıdır.

Kanunun 10. Maddesinde idareye geniş bir takdir yetkisi veren düzenleme yapılmıştır. İşlenen fiilinin neticesinde, devlet ya da kişiler zarara uğratılmış ya da hizmetin gecikmesine ya da durmasına neden olunmuşsa doğan zararın derecesine ya da durumun ağırlığına göre daha ağır cezaların verilebileceği hüküm altına alınmıştır. Bu düzenlemenin hukuka ve anayasaya uygunluğu ayrı bir tartışma konusudur.

Jandarma ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Personelinin Disiplin Amirleri

Jandarma ve Sahil Güvenlik Komutanlığı personelinin disiplin amirleri kanunda sayılmıştır. Bu çerçevede aşağıdaki tabloda Jandarma ve Sahil Güvenlik Komutanlığı personelinin disiplin amirleri, disiplin amirlerinin yetkileri ile bu personele verilecek olan cezalar düzenlenmiştir.

Kanunda, Asteğmen rütbesinden Bakana kadar hangi amirin hangi disiplin cezasına yetkili olduğu gösterilmiştir. Tablodan da anlaşılacağı üzere uyarma-kınama 15 güne kadar aylıktan kesme cezalarının ilgili komutan ya da amir tarafından re’sen verilebilecek olmasıdır. Yani bu cezalar bakımından herhangi bir Disiplin Kurulu kararına ihtiyaç bulunmamaktadır. Öte yandan hangi komutanın/amirin hangi cezayı verebileceği tek tek belirtilmektedir. Bu konuda idare tarafından bir yanlışlık yapılması halinde verilen disiplin cezası iptal edilecektir. Mesela Bakan Yardımcısı re’sen disiplin cezası verebilecek kişiler arasında sayılmamıştır. Dolayısıyla bu kişi tarafından re’sen bir ceza verilemez.

Kanun uyarınca disiplin soruşturması açma ve ceza verme yetkisi üst disiplin komutanları yahut amirleri tarafından da kullanılabilir. Mesela Kaymakamın verebileceği cezayı Vali de verebilecektir.

Disiplin Cezasına İtiraz ve Dava Süreci

Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı personeli hakkında verilen disiplin cezalarına itiraz; soruşturma evresinden cezanın verilmesine ve cezanın personele tebliğinden itibaren yahut sahil güvenlik personeli ise seyir halindeki gemi ve botlarında verilen cezalarda geminin bağlı bulunduğu üsse veya limana dönmesiyle 60 günlük süre içerisinde idari yargıda açılacak olan iptal davası ile gerçekleşmektedir. 7068 sayılı kanun ayrıca bir itiraz usulü öngörmemiş, düzenlememiştir.

Jandarma İkaz Cezası Nedir?

İkaz cezası, jandarma personeline verilen en hafif disiplin cezası olup, personelin görevini yerine getirirken veya hizmet dışında disiplin kurallarına aykırı davranış sergilemesi durumunda uygulanır. Bu ceza, personelin davranışının kanun veya emirlerle bağdaşmadığını, ancak daha ağır bir yaptırım gerektirecek düzeyde olmadığını ifade eder.

7068 sayılı Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun’un 8. maddesinde düzenlenen ikaz cezası, “personelin dikkatinin çekilmesi ve benzer hataların tekrarlanmaması için yapılan yazılı uyarı” niteliğindedir. İkaz cezası verilen personelin rütbe, maaş veya görev durumu üzerinde doğrudan bir etkisi bulunmaz; ancak disiplin siciline işlenir ve ilerideki terfi, görev değişikliği veya ödül değerlendirmelerinde dikkate alınabilir.

İkaz cezasını gerektiren fiiller arasında genellikle şunlar yer alır:

• Amir talimatlarına uymada ihmalkâr davranmak,
• Görev sırasında gerekli özeni göstermemek,
• Kurum itibarını zedeleyici davranışlarda bulunmak,
• Kılık kıyafet veya davranış yönünden disiplin kurallarına aykırılıklar göstermek.

Bu ceza, disiplin amiri tarafından verilir ve verilmeden önce ilgili personelden yazılı savunma alınması zorunludur. Savunma hakkı tanınmadan verilen ikaz cezaları, hukuka aykırı sayılabilir. İkaz cezasına karşı personel, itiraz hakkını kullanabilir veya idari yargı yoluna başvurabilir.

Sahil Güvenlik Cezaları

Sahil Güvenlik Komutanlığı personeline uygulanacak disiplin cezaları, 7068 sayılı Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun kapsamında düzenlenmiştir. Bu kanun, sahil güvenlik, jandarma ve emniyet teşkilatlarında görevli personelin disiplin esaslarını tek bir çatı altında toplamıştır. Dolayısıyla sahil güvenlik cezaları, jandarma personeline uygulanan disiplin cezalarıyla aynı sistematik içinde değerlendirilir.

Kanunun amacı; disiplini, hiyerarşiyi, kamu hizmetinin düzenli yürütülmesini ve kurum itibarını korumak olup, cezalar fiilin ağırlığına göre kademelendirilmiştir.

Sahil Güvenlik Personeline Uygulanan Disiplin Cezaları

7068 sayılı Kanun’a göre sahil güvenlik personeline uygulanabilecek başlıca disiplin cezaları şunlardır:

1. İkaz Cezası
   • En hafif cezadır.
   • Personelin dikkatinin çekilmesi ve benzer davranışların tekrarlanmaması için verilir.
   • Görev disipliniyle bağdaşmayan küçük hatalar, özensiz davranışlar veya amir emirlerine uymada ihmalkârlık hallerinde uygulanır.
2. Kınama Cezası
   • Personelin görev veya davranışlarında disipline aykırı tutum sergilediğinin yazılı olarak belirtilmesidir.
   • Kurum itibarını zedeleyen veya görev gereklerine aykırı tutumlar bu kapsama girer.
   • Disiplin siciline olumsuz etki yapar.
3. Aylıktan Kesme Cezası
   • Personelin bir aylık brüt maaşından belirli bir oranda kesinti yapılır (örneğin 1/30 ila 1/8 oranında).
   • Fiilin ciddiyeti arttıkça bu ceza tercih edilir.
   • Görevi savsaklamak, emre açıkça itaatsizlik göstermek gibi davranışlar bu kapsamda değerlendirilir.
4. Kısa Süreli Durdurma Cezası
   • Personelin terfi süresinin belirli bir süre (örneğin 3 ay) uzatılmasıdır.
   • Tekrarlanan veya disiplin düzenini sarsan davranışlarda uygulanır.
5. Uzun Süreli Durdurma Cezası
   • Daha ağır fiillerde uygulanır ve terfi süresinin 6 aya kadar ertelenmesine neden olur.
   • Emre itaatsizlik, görevi kötüye kullanma veya kurum içi huzuru bozma gibi davranışlarda verilebilir.
6. Devlet Memurluğundan veya Meslekten Çıkarma
   • En ağır disiplin cezasıdır.
   • Disiplinsizliği alışkanlık haline getiren, görevin şeref ve güvenine aykırı hareket eden personel hakkında uygulanır.
   • Karar, Sahil Güvenlik Yüksek Disiplin Kurulu tarafından alınır ve idari yargı denetimine tabidir.

Jandarma Disiplin Kanunu

Jandarma Disiplin Kanunu 7068, jandarma personelinin görev sırasında uyması gereken kuralları, disiplin suçlarını ve bu suçlara uygulanacak cezaları düzenleyen temel mevzuattır. Güncel olarak 7068 sayılı Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun, Jandarma Genel Komutanlığı personeline uygulanmaktadır. Bu kanun, emniyet, jandarma, sahil güvenlik ve polis akademisi teşkilatlarında görev yapan personelin disiplin işlemlerini bir çatı altında toplamıştır.

Kanunun amacı, disiplinin korunması, kamu hizmetlerinin etkin ve güvenilir biçimde yürütülmesi, aynı zamanda personelin hak ve özgürlüklerinin korunmasıdır. Bu kapsamda jandarma personelinin görevini yerine getirirken kanunlara, amir emirlerine ve mesleki etik kurallara uygun davranması zorunludur. Disiplin kurallarına aykırı davranışlar, fiilin ağırlığına göre uyarma, kınama, aylıktan kesme, kısa veya uzun süreli durdurma ve meslekten çıkarma gibi cezalarla sonuçlanabilir.

Kanuna göre disiplin cezası verme yetkisi, disiplin amirleri ve belirli durumlarda disiplin kurulları tarafından kullanılmaktadır. Disiplin soruşturması sürecinde, ilgili personelin savunma hakkı güvence altına alınmış olup, soruşturma tamamlanmadan ceza verilmesi mümkün değildir. Ayrıca disiplin cezalarına karşı itiraz veya idari yargı yoluna başvurma hakkı da bulunmaktadır.

7068 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesiyle birlikte, daha önce Jandarma teşkilatına uygulanan 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu ile arasındaki kapsam farkı da netleştirilmiştir. Artık, Jandarma teşkilatında görevli askerî personel dışındaki kolluk personeli, 7068 sayılı düzenlemeye tabi tutulmaktadır.