Hafta Tatili Ücreti Nedir? | Şartları, Hesaplama, Davası, Zamanaşımı, Faiz

Hafta Tatili Ücreti 

İşçinin hafta tatili ve bunun doğrultusunda ödenmesi gereken ücreti Anayasa tarafından öngörülmüş ve düzenlenmiş bir haktır. Anayasa’nın 50. maddesinde “Dinlenmek, çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir” hükmü yer almaktadır. Anayasal bir hak olan hafta tatili ve bu kapsamda ödenmesi gereken ücret ile işçinin maddi bir kayıp yaşamadan ailesiyle birlikte vakit geçirmesi, sosyal ve dini görevlerini yerine getirmesi amaçlanmıştır.

Hafta tatilinde işçi o gün çalışmasa bile ücretini hak eder. İşçi, ücretli hafta tatilini ister genel tatil günü olan pazar, isterse hafta içi herhangi bir gün kullansın bir günlük tutarındaki ücretin kendinse ödenmesi gerekir. İşçinin hafta tatili ve buna bağlanan ücret alacağı ile ilgili düzenlemeler başlıca 394 sayılı Hafta Tatili Hakkında Kanun, 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun, 4857 sayılı İş Kanunu ve diğer kanunlarda özel olarak düzenlenmiştir.

Hafta tatilinde çalışılırsa ne olur?

İş Kanunu’nun 46. maddesi gereğince işçiye haftada en az bir gün hafta tatili verilmesi zorunludur. İşçi, bu gün çalışmasa dahi normal bir günlük ücretini alır. Ancak işçi hafta tatilinde çalıştırılırsa, bu durumda ödenecek ücret farklı hesaplanır.

Yargıtay içtihatlarına göre, hafta tatilinde yapılan çalışmanın karşılığı olarak işçiye toplamda 2,5 yevmiye ücret ödenmelidir. Bu hesaplamanın sebebi;

• 1 yevmiye hafta tatili hakkından,
• 1 yevmiye tatilde yapılan fiili çalışmadan,
• 0,5 yevmiye ise fazla mesai ücretinden oluşmasıdır.

Dolayısıyla haftalık 45 saatlik çalışma süresini dolduran işçinin, hafta tatilinde çalışması halinde toplam 2,5 yevmiye ücret alması gerekir.

İzin Gününde Çalışma Ücreti

İzin gününde çalışma ücreti, genel tatil veya resmi tatil günlerinde yapılan çalışmalar için söz konusudur. İşçi, bu günlerde çalışmasa da kanunen ücrete hak kazanır. Ancak işveren, işçiyi bu günlerde çalıştırırsa, İş Kanunu’nun 47. maddesi devreye girer.

Buna göre, işçi tatil yapmayarak genel tatil gününde çalıştırıldığında, çalışma süresi ne kadar olursa olsun kendisine bir günlük ilave ücret ödenir. Yani işçi, tatil günü çalıştığında toplamda 2 yevmiye ücret alma hakkına sahip olur.

 

Hafta Tatilinin Hukuki Dayanağı

2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun’da da genel tatil gününün Pazar günü olduğu düzenlenmiştir. Yine aynı kanunun 4, 5 ve 6’ncı maddeleri ise hastaneler, eczaneler, toplu taşıma hizmeti veren yerler, su, elektrik, gaz, telefon şirketleri gibi bazı işyerlerinde çalışan işçilerin haftanın başka bir gününde tatil yapmaları hususuna olanak sağlamıştır. Dolayısıyla bazı işyerlerinde haftanın başka gününde kesintisiz olarak 24 saat izin verilip pazar günü çalışılması durumunda hafta tatili yapılmış sayılacaktır.

İş Kanunu’nun 46. maddesinde “Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63’üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmi dört saat dinlenme (hafta tatili) verilir.” hükmü yer almaktadır. Burada önemli olan diğer günlerde çalışmış olmak şartıyla işçiye kesintisiz 24 saat dinlenme hakkı verilmesidir. İş kanununa göre tatilin hangi gün verildiği önemli değildir. Önemli olan işçiye yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmi dört saat dinlenme (hafta tatili) hakkı verilmesidir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin vermiş olduğu kararda “Hafta tatili izni kesintisiz en az 24 saattir. Bunun altında bir süre haftalık izin verilmesi durumunda, usulüne uygun şekilde hafta tatili izni kullanıldığından söz edilemez. Ayrıca, hafta tatili bölünerek kullandırılamaz. Buna göre hafta tatilinin 24 saatten az olarak kullandırılması halinde hafta tatili hiç kullandırılmamış sayılır.” ifadesi yer almaktadır. Dolayısıyla hafta tatilinin parça parça bölünerek farklı zaman dilimlerinde kullandırılması mümkün değildir. İşçiye hafta tatili hakkını toplu bir şekilde kullandırılması da kanuna aykırı olacaktır. Yani bir işverenini işçiye 5 gün izin vermesi karşılığı olarak 5 hafta boyunca hafta tatili hakkının olamayacağına yönelik yapılan sözleşmeler ve uygulamalar kanuna aykırı olacaktır.

İşçi ve işveren hafta tatili hakkı ile ilgili olarak toplu iş sözleşmesi ya da iş sözleşmesinde yer verilen düzenlemelere de bağlıdırlar. İş sözleşmelerinde ve toplu iş sözleşmesinde işçi yararına düzenleme yapılabilmesi mümkündür. İşin durumuna ve işyerinin özelliklerine göre bir iş yerinde haftanın 2 günü de hafta tatili olarak verilmesi mümkündür. Hafta tatiline ilişkin düzenlemeler kamu düzeni kapsamında olduğundan işçinin iş sözleşmesi ile bu hakkından vazgeçmesi yada 24 saatten daha az bir süre belirlenmesi mümkün değildir. İş sözleşmesi ve toplu iş sözleşmesi ile işçinin en az kesintisiz 24 saat hafta tatili hakkı daha da artırılabilir ama daha az olması veya bu hakkından vazgeçtiğine yönelik sözleşmeler geçerli değildir.

Hafta Tatili Bakımından Çalışılmış Sayılan Günler

Bazı durumlarda işçi tarafından fiilen çalışma yapılmamış olsa bile ücretli hafta tatiline hak kazanmak için çalışılmış sayılır. İş kanunu 46/3 maddesine göre:

• Çalışmadığı halde kanunen çalışma süresinden sayılan zamanlar ile günlük ücret ödenen veya ödenmeyen kanundan veya sözleşmeden doğan tatil günleri,
• Evlenmelerde veya evlat edinmelerde ya da ana veya babanın, eşin, kardeş veya çocukların ölümünde verilecek üç günlük izin süreleri,
• Eşin doğum yapması halinde verilecek beş günlük izin süreleri,
• En az yüzde yetmiş oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler halinde on güne kadar verilmesi gereken izin süreleri,
• Bir haftalık süre içinde kalmak üzere işveren tarafından verilen diğer izinlerle hekim raporuyla verilen hastalık ve dinlenme izinleri,
• Zorlayıcı ve ekonomik bir sebep olmadan işyerindeki çalışmanın haftanın bir veya birkaç gününde işveren tarafından tatil edilmesi halinde haftanın çalışılmayan günleri ücretli hafta tatiline hak kazanmak için çalışılmış sayılır.

Hafta Tatili ve Ücretini Kazanmanın Şartları

Bir işçinin hafta tatili ve bu kapsamdaki ücretini hak edebilmesinin koşularından ilki işçinin, iş kanunu kapsamında yer alan bir işte çalışması ve bu kanuna göre işçi olarak kabul edilmiş olması gerekir.

Yine bu haktan faydalanmanın bir diğer koşulu ise, iş kanunu 63. maddesine göre belirlenen çalışma saatlerine ve iş günlerine uygun olarak çalışmış olması gerekir.   İş Kanunu 63. maddesine göre işçinin normal çalışma süresi haftada en çok kırk beş saattir. Dolayısıyla işçinin hafta tatilini ve bu kapsamdaki ücretini hak edebilmesi için haftanın çalışma günlerinde kırk beş saatlik çalışma süresini tamamlamış olması gerekir. Bu sürelerin hesaplanmasında İş kanunu 46.maddesinde sayılan ve işçinin fiilen çalışılmadığı halde çalışmış gibi sayılan süreler de göz önünde bulundurulur.

Hafta Tatilinde Çalışma Ücreti Hesaplama

İş Kanunu’na göre işçilere haftada en az bir gün hafta tatili verilmesi zorunludur. İşçi bu günde çalışmasa dahi bir günlük ücrete hak kazanır. Ancak işveren işçiyi hafta tatilinde çalıştırırsa, ödenecek ücret 2,5 yevmiye olarak hesaplanır. Bu hesaplamanın mantığı; 1 yevmiye hafta tatili hakkı, 1 yevmiye fiili çalışma ücreti ve 0,5 yevmiye fazla mesai zammından oluşmaktadır. Yargıtay kararları da bu uygulamayı desteklemektedir. Dolayısıyla işverenin yalnızca bir günlük ücret ödemesi yeterli olmayıp, hafta tatilinde çalıştırdığı işçiye toplamda 2,5 yevmiye karşılığı ücret ödemesi gerekir.

Aşağıdaki tablo, farklı günlük ücretler üzerinden örnek hesaplamaları göstermektedir:

Günlük Ücret (TL)	Hafta Tatili Ücreti (1 yevmiye)	Çalışma Karşılığı (1 yevmiye)	Fazla Mesai (%50)	Toplam (2,5 yevmiye)
800 TL	800 TL	800 TL	400 TL	2.000 TL
1.000 TL	1.000 TL	1.000 TL	500 TL	2.500 TL
1.200 TL	1.200 TL	1.200 TL	600 TL	3.000 TL

Bu tabloya göre, günlük ücreti 1.000 TL olan bir işçi hafta tatilinde çalıştırıldığında toplam 2.500 TL ücret almalıdır. Aynı şekilde günlük ücreti 800 TL olan bir işçi için ödenecek toplam tutar 2.000 TL olacaktır.

Haftalık İzin Hakkı

Haftalık izin hakkı, iş hukukunun işçilere tanıdığı en temel dinlenme haklarından biridir. İş Kanunu’nun 46. maddesi uyarınca, işçilere yedi günlük zaman dilimi içinde kesintisiz en az 24 saatlik hafta tatili verilmesi zorunludur. Bu hak, işçinin haftalık 45 saatlik yasal çalışma süresini doldurmuş olması şartına bağlıdır.

Hafta tatili gününde işçi çalışmasa dahi, o günün bir günlük ücreti işveren tarafından ödenmek zorundadır. Yani işçi, hafta tatilini fiilen dinlenerek geçirse bile ücret kaybına uğramaz. Bu durum, işçilerin dinlenme hakkını güvence altına almakta ve iş sağlığı ile güvenliğini korumayı amaçlamaktadır.

Eğer işçi hafta tatili gününde çalıştırılırsa, bu durumda ödenecek ücret farklı şekilde hesaplanır. İşçiye, kanuni hafta tatili ücreti dışında yaptığı çalışma için ayrıca ek ücret ödenir. Yargıtay uygulamalarına göre, hafta tatilinde çalıştırılan işçiye toplamda 2,5 yevmiye ödenmesi gerekir.

Hafta Tatili Ücreti Ödenmeyen İşçinin Hakları ve Hafta Tatili Ücreti Davası

İşçinin hafta tatili ücreti veya hafta tatilinde çalışılması halinde zamlı ücretinin ödenmemesinin bir takım hukuki sonuçları bulunmaktadır. Mücbir bir sebep bulunmadıkça yani önceden tahmin edilmesi mümkün olmayan bir sebep bulunmadıkça işveren işçinin ücretini ve bunla birlikte hafta tatili ücretini ödemek zorundadır. İş Kanunun 32. maddenin 5. fıkrasına göre, “Ücret en geç ayda bir ödenir. İş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresi bir haftaya kadar indirilebilir”.  İşçinin, hafta tatili ücreti veya hafta tatilinde çalışılması halinde zamlı ücretleri de normal çalışma ücretinin, ödendiği zamanında ödenmesi gerekir. İşçinin hafta tatili ücreti tıpkı normal çalışma ücreti kapsamında değerlendirilir.

İş Kanunu 34. maddesine göre – Ücreti ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. hükmü yer almaktadır. Hafta tatili ücreti normal çalışmalarına ait ücretlerle birlikte ödeneceğinden kanun maddesinde belirtilen 20 günlük süre normal ödenmesi gereken ücretin verilme tarihinden itibaren başlayacaktır. Hafta tatili ücreti ödenmediğinden iş görme borcunu yerine getirmeyen işçilerin, iş sözleşmeleri çalışmadıkları için feshedilemez ve yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz.

İş Kanunu 24/II-e maddesine göre İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse işçi haklı nedenlere dayanarak iş sözleşmesini derhal fesh edebilir. Dolayısıyla hafta tatili ücreti ödenmeyen işçi haklı nedenlerle iş sözleşmesini fesh edip, bunun hukuki sonuçlarından faydalanır. Bu konuda işveren hafta tatili ücretinin bir kısmını ödemiş olması ya da hiç ödememesi bu hakkın kullanmasına engel değildir.

İşçinin onayı olmadan hafta tatilinde çalıştırılamaz. İşveren, hafta tatilinde çalışmak istemeyen işçisinin sözleşmesini çalışmadığı için haklı nedenlerle fesh edemez.

Hafta Tatili Ücretinde Faiz

Hafta tatili ücreti veya hafta tatilinde çalışılması halinde zamlı ücretler kural olarak normal çalışma ücreti ile birlikte ödenir. Eğer hafta tatili ücreti veya hafta tatilinde çalışılması halinde zamlı ücretler normal çalışma ücretinin ödendiği tarihte ödenmemişse yapılmayan ödeme için gecikme faizi uygulanır. İş kanunu 34. maddesinde ‘Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır.’  hükmü yer almaktadır. Dolaysıyla işçinin hak ettiği hafta tatili ücretinin ödenmemesi halinde mevduata uygulanan en yüksek faiz oranları uygulanarak hesaplanır.

 

Hafta Tatili Ücretinde Zamanaşımı

Hafta tatili ücreti veya hafta tatilinde çalışılması halinde zamlı ücretleri almaya hak kazanan işçi bu hakkını belirli bir süre içerisinde talep etmesi gerekmektedir. Talep edilmediği takdirde zamanaşımına uğrayarak bu hakkını kaybedecektir. Hafta tatili ücreti de bir ücret alacağı olduğundan beş yıllık zamanaşımına tabiidir. Bu beş yıllık süre hafta tatili ücretinin ödenmesi gerektiği tarihten itibaren başlar. Dolayısıyla zamanaşımı süresi yapılan her hafta tatili için ayrı ayrı belirlenecektir. Hafta tatili ücreti alacağı için dava açıldığında açıldığı tarihten itibaren geriye doğru son 5 yıl içindeki hafta tatili ücretleri hesaplanacaktır. İş sözleşmesinin devam etmesi bu sürenin başlamasına engel değildir. İşverenden hafta tatili ücreti veya hafta tatilinde çalışılması halinde zamlı ücret alacağının talep edilmesi zamanaşımı süresini kesen sebeplerden değildir.

 

Hafta Tatili Ücreti Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Hafta tatili ücreti veya hafta tatilinde çalışılması halinde zamlı ücreti bir işçilik alacağı olduğundan bu konuda yaşanan uyuşmazlıklarda görevli mahkeme İş Mahkemeleridir. Hafta tatili ücreti almaya hak kazanan işçinin hafta tatili ücreti veya hafta tatilinde çalışılması halinde zamlı ücretleri işveren tarafından ödenmemesi veya kısmi ödenmesi halinde dava şartı olan arabuluculuk faaliyeti sonrası iş mahkemelerinde dava açmak gerekmektedir. Davacı, arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanağın aslını veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklemek zorundadır.

Hafta tatili ücreti veya hafta tatilinde çalışılması halinde zamlı ücret ücreti alacağına ilişkin iş mahkemelerinde açılacak davalarda yetkili mahkeme ise davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi ile işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesidir.