Ortaklığın Giderilmesi Davası, Dava Dilekçesi, Satış Usulü

Ortaklığın giderilmesi davası, diğer adıyla izale-i şuyu davası, bir Taşınmaz veya taşınır mal üzerinde birden fazla kişi tarafından paylı veya elbirliği mülkiyeti şeklinde sahip olunan ortaklığın sona erdirilmesi amacıyla açılan bir dava türüdür. Bu davada amaç, tarafların paydaşlık ilişkisini sonlandırarak her birinin payına düşeni almasını sağlamaktır. Uygulamada çoğunlukla paylı mülkiyet konusu taşınmazlarda görülür ve Sulh Hukuk Mahkemesi görevli mahkemedir. Davanın temel dayanağı Türk Medeni Kanunu’nun 699. maddesi olup, ortaklığın giderilmesi işlemi genellikle satış yoluyla gerçekleştirilir.
Bu makalede, ortaklığın giderilmesi dava dilekçesi örnekleri, izale-i şuyu satış usulü ve davanın tüm aşamaları ayrıntılı biçimde ele alınacaktır.

İzaleyi Şuyu Nedir?

İzaleyi şuyu, yani bir diğer ifade ile ortaklığın (paydaşlığın) giderilmesi, “herhangi bir şeyin kendisini veya satılarak bedelini paylaştırarak ortaklığı (paydaşlığı) giderme” olarak tanımlanabilir (Ejder YILMAZ; Hukuk Sözlüğü, 2005, s. 543.)

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 698’ inci maddesi şu şekildedir:

• “Hukukî bir işlem gereğince veya paylı malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması sebebiyle paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü bulunmadıkça, paydaşlardan her biri malın paylaşılmasını isteyebilir.
• Paylaşmayı isteme hakkı, hukukî bir işlemle en çok on yıllık süre ile sınırlandırılabilir. Taşınmazlarda paylı mülkiyetin devamına ilişkin sözleşmeler, resmî şekle bağlıdır ve tapu kütüğüne şerh verilebilir.
• Uygun olmayan zamanda paylaşma isteminde bulunulamaz.”
• Bu hüküm elbirliği halinde mülkiyet konusu emval hakkında da aynı şekilde uygulanır.
• “Elbirliği mülkiyeti, malın devri, topluluğun dağılması veya paylı mülkiyete geçilmesiyle sona erer.
• Paylaştırma, aksine bir hüküm bulunmadıkça, paylı mülkiyet hükümlerine göre yapılır.” (TMK; m. 703)

Buna göre kural olarak her paydaş, paydaşlığın giderilmesini talep edebilir. Buna “şüyuun izalesini istemek hakkı” denmektedir. Fakat kimi durumlarda bu talep mümkün olamamaktadır. Şöyle ki;

1. Eğer paydaşlar kendi aralarında paydaşlığın giderilmemesi yönünde bir anlaşmaya (hukuki işlem) varmışlarsa, bu süre zarfında ortaklığın giderilmesi istenemez. Buna “şuyuun idamesi mükellefiyeti” (ortaklığın devam ettirilmesi yükümlülüğü) denmektedir. Sözleşme ile kararlaştırılacak bu süre kanuna göre en fazla 10 yıl olabilir ve ayrıca bu sözleşme resmi yazılı geçerlilik koşuluna tabidir (TMK; m. 698/II).

2. Eğer paylı mülkiyet konusu mal, sürekli bir amaca tahsis edilmiş ise ortaklar paylaşım talep edemezler.

3. Paylaşım talebi uygun bir zamanda yapılmalıdır (TMK; m. 698/III). Zamanın uygun olup olmadığı TMK m. 2’de düzenlenen dürüstlük kurallarına göre belirlenecektir.

4. Kat mülkiyetine veya kat irtifakına tabi bir taşınmaz söz konusu ise, bu taşınmazlarda ortaklığın giderilmesi talep edilemez. 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 7’ nci maddesi şu şekildedir:

“Kat mülkiyetine veya kat irtifakına tabi olan gayrimenkulde ortaklığın giderilmesi istenemez.

Bağımsız bölümler, bağımsız bir gayrimenkul gibi dava ve takip konusu olabilir bunlarda ortaklığın giderilmesi istenebilir.”

5. Aksi sözleşme ile kararlaştırılmadıkça devremülke konu taşınmazlarda daortaklığın giderilmesi talep edilemez. 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 63’ üncü maddesi şu şekildedir:

“Üzerinde devre mülk hakkı kurulan yapı veya bağımsız bölümün ortak malikleri, aksi sözleşme ile kararlaştırılmamışsa, şuyuun giderilmesini isteyemezler.”

Ortaklığın Giderilmesi Davası Nedir?

Ortaklığın giderilmesi davası, birden fazla kişinin mülkiyet hakkına sahip olduğu taşınır veya taşınmaz mal üzerinde, tarafların artık birlikte malik olmak istememeleri halinde başvurdukları hukuki bir yoldur. Bu dava türü, Türk Medeni Kanunu’nun 698 ve 699. maddeleri çerçevesinde düzenlenmiştir.
Amaç, ortak mülkiyetin sona erdirilmesi ve tarafların mülkiyet paylarının bağımsız hale getirilmesidir. Taraflar anlaşarak aynen taksim yapamıyorsa, mahkeme kararıyla satış suretiyle ortaklığın giderilmesi yoluna gidilir. Bu nedenle, uygulamada en sık rastlanan şekil, satış usulüyle ortaklığın giderilmesidir.

Ortaklığın giderilmesi davası, sadece taşınmaz mallar için değil; aynı zamanda araç, arsa, ev veya menkul mallar gibi paylı mülkiyet ilişkisi bulunan her türlü mal varlığı için de açılabilir. Ancak en yaygın örnek, hisseli tapuda ortaklığın giderilmesi davasıdır. Bu davada mahkeme, taşınmazın aynen bölünmesinin mümkün olup olmadığını araştırır; mümkün değilse satışa hükmeder.

Davacılar genellikle avukatları aracılığıyla ortaklığın giderilmesi dava dilekçesi düzenleyerek Sulh Hukuk Mahkemesine başvururlar. Dilekçede taşınmazın bilgileri, pay oranları, davalılar ve talep edilen satış türü ayrıntılı biçimde belirtilmelidir.

Ortaklığın Giderilmesi Dava Dilekçesi Örneği

Aşağıda, uygulamada en sık kullanılan paylı mülkiyet izale-i şuyu dava dilekçesi örneği yer almaktadır. Bu örnek, Sulh Hukuk Mahkemelerinde açılan ve satış suretiyle ortaklığın giderilmesini talep eden bir dilekçeye uygun şekilde hazırlanmıştır.

Ortaklığın Giderilmesi Dava Dilekçesi (Paylı Mülkiyet) – 1

… NÖBETÇİ SULH HUKUK MAHKEMESİNE

DAVACI :
(Ad, Soyad, T.C. Kimlik No, Adres)

VEKİLİ :
(Avukat Adı – Baro Sicil No – Adres)

DAVALI :
(Ad, Soyad, T.C. Kimlik No, Adres)

KONU :
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 699. maddesi uyarınca taşınmaz üzerindeki paydaşlığın satış yoluyla giderilmesi (izale-i şuyu) talebimizdir.

AÇIKLAMALAR

1. Müvekkil, davalı ile birlikte … ili, … ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parselde yer alan arsa niteliğindeki taşınmazın paylı mülkiyet sahibidir.
2. Ortaklığın devamını gerektiren herhangi bir neden bulunmamaktadır. Taraflar arasında taşınmazın aynen taksimi hususunda uzlaşma sağlanamamıştır.
3. Taşınmazın fiziki durumu itibarıyla aynen bölünmesi mümkün olmadığından, ortaklığın paydaşlar arasında satış yoluyla giderilmesi hukuken zorunlu hale gelmiştir.
4. Bu nedenlerle mahkemenizden, taşınmaz üzerindeki ortaklığın giderilmesi hissedarlar arası satış dilekçesi kapsamında satış suretiyle giderilmesine karar verilmesini talep ediyoruz.

HUKUKİ NEDENLER :

Türk Medeni Kanunu m. 698, 699; Hukuk Muhakemeleri Kanunu ve ilgili diğer mevzuat.

DELİLLER :

Tapu kayıtları, keşif, bilirkişi incelemesi, tanık beyanları ve sair yasal deliller.

SONUÇ VE İSTEM :

Açıklanan nedenlerle;

• Tapuda kayıtlı … ili, … ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine,
• Mahkeme masrafları ve vekalet ücretinin davalı üzerinde bırakılmasına,

karar verilmesini vekaleten arz ederim.

Tarih : … / … / …
DAVACI VEKİLİ
(İmza)

EKLER:

1. Tapu Kaydı
2. Onaylı Vekaletname

Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şuyu) Dava Dilekçesi – 2

… SULH HUKUK MAHKEMESİ ARACILIĞIYLA
… SULH HUKUK MAHKEMESİ HÂKİMLİĞİNE

DAVACI :
(Ad, Soyad, T.C. Kimlik No, Adres)

DAVALILAR :
(Ad, Soyad, T.C. Kimlik No, Adres)

DAVA KONUSU :
Paydaş olduğumuz taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış yoluyla giderilmesi talebidir.

AÇIKLAMALAR

1. Müvekkil ile davalılar, … ili, … ilçesi, … ada, … parsel sayılı, … m² büyüklüğündeki taşınmazın paydaş malikidir.
2. Taşınmaz üzerindeki ortak sayısının fazla olması nedeniyle taşınmazdan ortak yararlanma imkânı kalmamıştır.
3. Taraflar arasında taşınmazın aynen paylaşımı konusunda anlaşma sağlanamamıştır. Bu sebeple izale-i şuyu davası açılması zorunlu hale gelmiştir.
4. 4721 sayılı TMK’nın 699. maddesi uyarınca, paydaşlardan her biri ortaklığın giderilmesi davası açabilir. Müvekkil de bu hakkına dayanarak mahkemenize başvurmaktadır.

DELİLLER :

Tapu kaydı, keşif, bilirkişi incelemesi, tanık beyanları ve sair yasal deliller.

HUKUKİ NEDENLER :

Türk Medeni Kanunu m. 698–699 ve ilgili yasal hükümler.

SONUÇ VE İSTEM :

Yukarıda açıklanan nedenlerle;

• Tapuda kayıtlı bulunan … ili, … ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış yoluyla giderilmesine,
• Tapu kayıtları ve çap örneklerinin tensiple celbine,
• Yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davalılar üzerinde bırakılmasına,

karar verilmesini saygıyla arz ederiz.

Tarih : … / … / …
Davacı Vekili
(İmza)

EKLER :

1. Tapu Senedi
2. İmza Sirküleri
3. Vekaletname Sureti

Ortaklığın Giderilmesi Dava Dilekçesi – 3

… NÖBETÇİ SULH HUKUK MAHKEMESİ HÂKİMLİĞİ’NE

DAVACI :
(Ad, Soyad, T.C. Kimlik No, Adres)

VEKİLİ :
(Avukat Adı – Baro Sicil No – Adres)

DAVALI :
(Tapu kaydındaki bilgiler uyarınca bilinen ad-soyad veya “kimlik bilgileri tespit edilemeyen paydaş” açıklaması)

KONU :
Taşınmaz üzerindeki paydaşlığın satış suretiyle giderilmesi (izale-i şuyu) talebimizden ibarettir.

AÇIKLAMALAR

1. Müvekkilim … ili, … ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parselde yer alan taşınmazın paylı mülkiyetine sahiptir.
2. Tapu kayıtlarına göre taşınmazın diğer paydaşı olan davalı, kimlik bilgileri tam olarak bilinmediğinden kayyım atanması gerekmektedir.
3. Ortaklığın giderilmesi davası kapsamında öncelikle kayyım atanması, ardından taşınmaz üzerindeki paydaşlığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmesi gerekmektedir.
4. Taşınmazın aynen taksimi mümkün olmadığından, hisseli tapuda ortaklığın giderilmesi davası dilekçe örneği doğrultusunda satış usulünün uygulanması zorunludur.

HUKUKİ NEDENLER :

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ve ilgili yasal düzenlemeler.

DELİLLER :

Tapu kayıtları, bilirkişi incelemesi, keşif ve sair yasal deliller.

SONUÇ VE İSTEM :

Yukarıda arz edilen nedenlerle;

• Tapuda kayıtlı taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine,
• Gerektiğinde davalıya kayyım atanmasına,
• Yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalı tarafa yükletilmesine,

karar verilmesini vekaleten arz ederim.

Tarih : … / … / …
Davacı Vekili
(İmza)

EKLER :

1. Onaylı Vekaletname
2. Tapu Kaydı

Sonuç

Ortaklığın giderilmesi davası, uygulamada en sık karşılaşılan mülkiyet uyuşmazlıklarından biridir. Bu dava, paylı veya elbirliği mülkiyetine konu taşınmazlarda ortaklığın sona erdirilmesi ve tarafların mülkiyet hakkını bağımsız biçimde kullanabilmesi amacıyla açılır. Taraflar arasında anlaşma sağlanamadığında, Sulh Hukuk Mahkemesi kararıyla taşınmaz satış yoluyla değerlendirilir ve satıştan elde edilen bedel, pay oranlarına göre taraflara dağıtılır.

Ortaklığın giderilmesi dava dilekçesi hazırlanırken; taşınmazın tapu bilgileri, pay oranları, davalıların kimlik bilgileri ve satış talebi açıkça belirtilmelidir. Eksiksiz hazırlanan bir dilekçe, yargılama sürecinin sağlıklı yürütülmesi açısından büyük önem taşır.