İşçinin Ulusal Bayram ve Genel Tatil (UGBT) Ücreti Nedir? | Hesaplama, Davası, Zamanaşımı, Faiz

19 Mayıs günü çalışmayan işçiye, hiçbir iş görme borcu olmaksızın bir günlük ücreti tam ödenir; çalıştırılan işçiye ise o güne ait bir günlük ücrete ek olarak bir günlük daha ücret ödenir. Bu, ulusal bayram ve genel tatil (kısaca ubgt) günlerinin temel kuralıdır ve resmi tatil mesai ücreti bakımından emredicidir.

İşçinin Ulusal Bayram ve Genel Tatil (UGBT) Ücreti

UBGT, Ulusal Bayram ve Genel Tatil günlerinin kısaltmasıdır. Bu günler kanunla belirlenmiş olup, çalışanların dinlenme ve ücret hakları özel kurallara tabidir. Piyasada bazen yanlışlıkla ugbt şeklinde yazılsa da doğru kısaltma ubgt’dir. Ulusal bayram (ör. 29 Ekim) ve genel tatil (ör. 1 Ocak, 23 Nisan, 1 Mayıs, 19 Mayıs, 15 Temmuz, 30 Ağustos) ile dini bayram günlerinde, çalışma yapılmasa dahi ücretin ödenmesi; çalışılırsa ise ilave bir günlük ücretin verilmesi anlamına gelir.

İş kanunu kapsamına giren işyerlerinde çalışan bir işçi iş sözleşmesi askıda olmamak şartıyla kanunda belirtilen ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışmamış olsa da o güne ait ücrete hak kazanır. Biz bu yazımızda işçinin bir iş karşılığı olmaksızın hak ettiği ulusal bayram ve genel tatili ve bu kapsamda ödenmesi gereken ücreti üzerinde duracağız.

Hukuki Çerçeve ve Temel İlkeler

• Çalışmayan işçiye ücret: UBGT günlerinde işçi çalışmıyorsa o günün ücreti tam ödenir.
• Çalışan işçiye ilave ücret: UBGT gününde çalıştıysa bir günlük ücrete ek bir günlük ücret daha ödenir (yaygın söylemle “çift yevmiye/çift mesai”).
• Serbest zamanla telafi olmaz: UBGT çalışmasının ücreti izinle veya serbest zamanla telafi edilemez; mutlaka ücret ödenmelidir.
• Onay/kararlaştırma şartı: UBGT günlerinde çalışma, toplu/ferdi iş sözleşmesiyle kararlaştırılmışsa veya işçi yazılı onay vermişse mümkündür.
• Saat hesabı yapılmaz: UBGT gününde bir saat dahi çalışılsa, bir günlük ilave ücret doğar.

Bu ilkeler, iş kanunu resmi tatil mesai ücreti alanında uygulanan yerleşik kurallardır. Kısacası, iş kanunu resmi tatil mesai ücreti hükümleri, UBGT günlerini çalışan açısından koruyucu ve emredici biçimde düzenler.

19 Mayıs’ta Ücret Nasıl Hesaplanır?

Çalışmayan İçin

19 Mayıs’ta işyerinde çalışma yoksa günlük ücret ödenir. Aylık ücretli çalışanlarda bu gün, aylık ücrete dahildir; kesinti yapılamaz.

Çalışan İçin

19 Mayıs’ta çalışma yapılmışsa:
Toplam brüt/ net ödeme = Günlük ücret + Günlük ücret (ilave UBGT ücreti)
Özetle “1 + 1 = 2 günlük” ücret.

Önemli: UBGT ücreti fazla çalışma ile karıştırılmamalıdır. UBGT, fazla mesainin yerine geçen bir ödeme değildir; ayrı ve ek bir haktır. O gün içinde 7,5 saati aşan fiili çalışma varsa, fazla çalışma kuralları ayrıca doğabilir.

Maktu (Aylık) Ücretli Çalışanlarda Uygulama

Aylık maktu ücretli işçilerin çalışmadıkları UBGT günleri, zaten aylık ücretlerine dahil sayılır; ayrıca bir ödeme yapılmaz. Ancak çalışırlarsa, her UBGT günü için +1 günlük ilave ücret ödenir. Yani maktu ücretli çalışan da UBGT gününde çalıştıysa “1 günlük ekstra” kazanır.

Günlük/Saatlik Ücretle Çalışanlarda Uygulama

Günlük/saatlik ücretlilerde hesap açık:

• Çalışmazsa: 1 günlük ücret.
• Çalışırsa: 2 günlük ücret (1 gün normal + 1 gün ilave).

Not: UBGT gününde fiili çalışma kaç saat olursa olsun, ilave 1 günlük ücret doğar.

UBGT Hesaplama

Ubgt hesaplama mantığı, pratik bir formülle özetlenebilir:

UBGT Hesaplama Formülü

• Çalışmayan: Günlük ücret × 1
• Çalışan: Günlük ücret × 2

Günlük ücret genellikle aylık ücret / 30 olarak dikkate alınır.

Örnek 1 (Aylık Ücretli, Çalışan)

Aylık net ücreti 36.000 TL olan çalışan, 19 Mayıs’ta çalıştı:
Günlük net = 36.000 / 30 = 1.200 TL
UBGT toplam = 1.200 × 2 = 2.400 TL (o gün için)

Örnek 2 (Aylık Ücretli, Çalışmayan)

Aylık net 45.000 TL, 19 Mayıs’ta çalışmadı:
Bu gün zaten aylık ücretin içinde; ayrıca ilave ödeme gerekmiyor.

Örnek 3 (Günlük Ücretli, Kısa Süreli Çalışma)

Günlük brüt 1.500 TL, 19 Mayıs’ta 1 saat çalıştı:
UBGT toplam = 3.000 TL brüt (kısa çalışsa bile +1 tam günlük ilave)

İpucu: Bordroda UBGT günü ayrıca satır olarak gösterilmesi, denetimlerde şeffaflık sağlar.

Saat Önemli mi?

UBGT’de Süre Değil “Gün” Esastır. Bir saat de çalışsa aynı gün tam ilave ücret doğar. “Bugün sadece 2 saat kaldı” gibi gerekçeler, UBGT’de ilave ücreti azaltmaz.

Serbest Zaman Versek Olur mu?

UBGT Ücretinin İzinle Telafisi Mümkün Değildir

UBGT alacağını serbest zamanla kapatmak kanuna aykırıdır. resmi tatillerde mesai ücreti, mutlaka ücret olarak ödenmelidir. İzin ancak fazla çalışma yerine verilebilir; UBGT yerine verilemez.

UBGT Günlerinde Çalışma Zorunluluğu Var mı?

Yazılı Onay veya Sözleşme Şartı

UBGT günlerinde çalışma, toplu iş sözleşmesi veya bireysel iş sözleşmesi ile kararlaştırılmış olmalı ya da işçiden yazılı onay alınmalıdır. Aksi hâlde işçi, UBGT gününde çalışmaya zorlanamaz.

Haklar Nasıl Korunur? (Ödenmeyen UBGT İçin Yol Haritası)

1. Bordro ve Puantajı Kontrol Edin: 19 Mayıs gününe ait satırda +1 günlük ilave ücret görünüyor mu?
2. Yazılı Talep/İhtar: İnsan kaynaklarına/işverene yazılı başvuru yapın.
3. Arabuluculuk ve Dava: Ödeme yapılmıyorsa zorunlu arabuluculuk ve gerekirse alacak davası gündeme gelebilir.
4. Haklı Fesih İmkanı: Ücret ödememek, belirli şartlarda haklı fesih nedeni sayılabilir. Bu adım ağır sonuçlar doğurur; profesyonel destekle ilerlemek akıllıca olur.

Not: İhbar, kıdem, yıllık izin gibi diğer haklar, UBGT tartışmalarından ayrı başlıklardır; her biri ayrıca değerlendirilmelidir.

Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günleri (UGBT)

2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun hangi günlerin ulusal bayram ve genel tatil olduğunu belirlemiştir. Bu kanunun 1. Maddesine göre …. Cumhuriyetin ilan edildiği 29 Ekim günü Ulusal Bayramdır. … Bayram 28 Ekim günü saat 13.00’ten itibaren başlar ve 29 Ekim günü devam eder.

Aynı kanunun 2. Maddesine göre ulusal bayram ve genel tatil günleri şu şekildedir.

Aşağıda sayılan resmi ve dini bayram günleri ile yılbaşı günü, 1 Mayıs günü ve 15 Temmuz günü genel tatil günleridir.

(2) A) Resmi bayram günleri şunlardır:

• 23 Nisan günü Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramıdır.
• 19 Mayıs günü Atatürk’ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı günüdür.
• 30 Ağustos günü Zafer Bayramıdır.

B) Dini bayramlar şunlardır: 1. Ramazan Bayramı; Arefe günü saat 13.00’ten itibaren 3,5 gündür. 2. Kurban Bayramı; Arefe günü saat 13.00’ten itibaren 4,5 gündür.

C) 1 Ocak günü yılbaşı tatili, 1 Mayıs günü Emek ve Dayanışma Günü ve 15 Temmuz günü Demokrasi ve Milli Birlik Günü tatilidir.

D) Ulusal, resmi ve dini bayram günleri ile yılbaşı günü, 1 Mayıs günü ve 15 Temmuz günü resmi daire ve kuruluşlar tatil edilir.  Bu Kanunda belirtilen Ulusal Bayram ve genel tatil günleri; Cuma günü akşamı sona erdiğinde müteakip Cumartesi gününün tamamı tatil yapılır.

Mahiyetleri itibariyle sürekli görev yapması gereken kuruluşların özel kanunlarındaki hükümler saklıdır. 29 Ekim günü özel işyerlerinin kapanması zorunludur

Yukarıda belirtilen ulusal bayram ve genel tatil (UGBT) günlerinde işçi çalışmamış olsa da, o günün ücretine hak kazanır. Bu ücreti hak kazanabilmek için hafta tatilinde olduğu gibi önceden belirli bir süre çalışmış olma şartı yoktur. Kanunun da belirtilen günlerin gelmesi ve iş sözleşmesinin askıda olmadığı durumlarda söz konusu tatili ve bu kapsamda ödenmesi gereken ücreti hak etmek için yeterlidir.

Söz konusu kanun hükmüne göre özel iş yerlerinde yalnızca 29 Ekim günü kural olarak çalışılması yasaktır. Bunun dışındaki bayram ve tatil günlerinde çalışma yükümlülüğü iş sözleşmesi yada toplu iş sözleşmesi ile kararlaştırılabilir.

4857 Sayılı iş kanunun 44. Maddesine göre; Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılır. Sözleşmelerde hüküm bulunmaması halinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayı gereklidir. Söz konusu düzenlemede ulusal bayram ve genel tatil günleri arasında bir ayrım yapılmamıştır. Bu düzenlemeye göre ulusal bayrama ve genel tatil günlerinde çalışma yapılıp yapılmayacağı iş sözleşmesi ya da toplu iş sözleşmesi belirtilmiş olması gerekir. Eğer sözleşmede herhangi bir husus belirtilmemişse ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışma yapılabilmesi için işçinin onayı gereklidir. İşçinin onayı olmadan ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılması mümkün değildir.

Ulusal Bayram ve Genel Tatil (UGBT) Ücreti ve Hesaplama

İş kanun 47. Maddesinde Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir. Söz konusu düzenlemede ulusal bayram ve genel tatil günlerinde, bir iş karşılığı olmaksızın bir günlük ücretleri tutarında tatil ücreti ödeneceği öngörülmüş, eğer işçi bu günlerde çalıştırılırsa çalışılan her gün için ayrıca bir günlük ücret daha ödenir. Örneğin 1 günlük çalışmasının karşılığı olarak 100 TL kazanan bir işçinin ulusal bayram ve genel tatilde de fiilen çalışmamış olsa da işveren tarafından 100 TL ödenmesi gerekmektedir.

Uygulamada işçinin ulusal bayram ve genel tatil günlerin de çalıştırıldığı durumlara rastlanılmaktadır. Bu durumda işçiye ödenecek ücret işçinin ulusal bayram ve genel tatil için çalışmadan almaya hak kazandığı 1 günlük ücretin üzerine, yapılan her çalışma günü için 1 günlük ücret daha eklenmesi gerekmektedir.

Yani ulusal bayram ve genel tatilde tatil yapmayıp çalışan işçiye 1 günlük ücretinin üzerine 1 günlük ücreti daha eklenerek toplamda 2 günlük ücretin ödenmesi gerekir. Örneğin günlük 100 TL kazanan biri işçi ulusal bayram ve genel tatil de çalıştırıldığı zaman günlük ücretin 2 katı olan paranın yani 200 TL’nin işçiye ödenmesi gerekir.

İşçinin bir çalışma yapmaksızın hak kazandığı ulusal bayram ve genel tatil ücreti, çalıştığı günlere göre hesaplanan gündelik ücretidir. Ulusal bayram ve genel tatil ücreti çıplak ücret üzerinden hesaplanmakta ve nakden ödenmek zorundadır.

Ulusal bayram ve genel tatil günleri işçinin grev yaptığı günlere denk gelmesi halinde işçi çalışmadığı halde hak ettiği bu ücreti isteyemez.

Ulusal Bayram ve Genel Tatil (UGBT) Ücreti Verilmemesinin Hukuki Sonuçları

İşçinin bir çalışma olmaksızın hak ettiği ulusal bayram ve genel tatil ücreti veya bu günlerde çalıştırılması halinde hak ettiği ek ücretin ödenmemesinin bir takım hukuki sonuçları bulunmaktadır. Mücbir bir sebep bulunmadıkça yani önceden tahmin edilmesi mümkün olmayan bir sebep bulunmadıkça işveren işçinin ücretini ve bunla birlikte ulusal bayram ve genel tatil ücretini ödemek zorundadır. İş Kanunun 32. maddenin 5. fıkrasına göre, “Ücret en geç ayda bir ödenir. İş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresi bir haftaya kadar indirilebilir”.  İşçinin ulusal bayram ve genel tatil ücreti tıpkı normal çalışma ücreti kapsamında değerlendirilir. İşçinin, ulusal bayram ve genel tatil ücreti veya ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışılması halinde hak ettiği ek ücretleri de normal çalışma ücretinin, ödendiği zamanında ödenmesi gerekir.

İş Kanunu 34. maddesine göre – Ücreti ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. hükmü yer almaktadır. Ulusal bayram ve genel tatil ücreti normal çalışmalarına ait ücretlerle birlikte ödeneceğinden kanun maddesinde belirtilen 20 günlük süre normal ödenmesi gereken ücretin verilme tarihinden itibaren başlayacaktır. Ulusal bayram ve genel tatil ücreti ödenmediğinden iş görme borcunu yerine getirmeyen işçilerin, iş sözleşmeleri çalışmadıkları için feshedilemez ve yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz.

İş Kanunu 24/II-e maddesine göre İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse işçi haklı nedenlere dayanarak iş sözleşmesini derhal fesh edebilir. Dolayısıyla ulusal bayram ve genel tatil ücreti ödenmeyen işçi haklı nedenlerle iş sözleşmesini fesh edip, bunun hukuki sonuçlarından faydalanır. Bu konuda işveren ulusal bayram ve genel tatil ücretinin bir kısmını ödemiş olması ya da hiç ödememesi bu hakkın kullanmasına engel değildir.

İşçinin onayı olmadan ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılamaz. İşveren, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışmak istemeyen işçisinin sözleşmesini çalışmadığı için haklı nedenlerle fesh edemez.

Ulusal Bayram ve Genel Tatil (UGBT) Ücretinde Faiz

Ulusal bayram ve genel tatil (UGBT) ücreti veya bu günlerde çalışılması halinde hak edilen ek ücretler kural olarak normal çalışma ücreti ile birlikte ödenir. Eğer ulusal bayram ve genel tatil ücreti veya bu günlerde çalışılması halinde hak edilen ek ücretler normal çalışma ücretinin ödendiği tarihte ödenmemişse yapılmayan her ödeme için gecikme faizi uygulanır. İş kanunu 34. maddesinde ‘Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır.’  hükmü yer almaktadır. Dolaysıyla işçinin hak ettiği ulusal bayram ve genel tatil ücretinin ödenmemesi halinde mevduata uygulanan en yüksek faiz oranları uygulanarak hesaplanır.

 

Ulusal Bayram ve Genel Tatil (UGBT) Ücretinde Zamanaşımı

Ulusal bayram ve genel tatil ücreti veya bu günlerde çalışılması halinde hak edilen ek ücreti almaya hak kazanan işçi bu hakkını belirli bir süre içerisinde talep etmesi gerekmektedir. Talep edilmediği takdirde zamanaşımına uğrayarak bu hakkını kaybedecektir. Ulusal bayram ve genel tatil ücreti de bir ücret alacağı olduğundan beş yıllık zamanaşımına tabiidir. Bu beş yıllık süre ulusal bayram ve genel tatil ücretinin ödenmesi gerektiği tarihten itibaren başlar. Dolayısıyla zamanaşımı süresi yapılan her ulusal bayram ve genel tatil için ayrı ayrı belirlenecektir. Ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacağı için dava açıldığında açıldığı tarihten itibaren geriye doğru son 5 yıl içindeki ulusal bayram ve genel tatil ücretleri hesaplanacaktır. İş sözleşmesinin devam etmesi bu sürenin başlamasına engel değildir. İşverenden ulusal bayram ve genel tatil ücreti veya bu günlerde çalışılması halinde hak edilen ek ücret alacağının talep edilmesi zamanaşımı süresini kesen sebeplerden değildir.

 

Ulusal Bayram ve Genel Tatil (UGBT) Ücreti Alacak Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Ulusal bayram ve genel tatil (UGBT) ücreti veya bu günlerde çalışılması halinde hak edilen ek ücreti bir işçilik alacağı olduğundan bu konuda yaşanan uyuşmazlıklarda görevli mahkeme İş Mahkemeleridir. Ulusal bayram ve genel tatil ücreti almaya hak kazanan işçinin bu ücreti veya bu günlerde çalışılması halinde ek ücretleri işveren tarafından ödenmemesi veya kısmi ödenmesi halinde dava şartı olan arabuluculuk faaliyeti sonrası iş mahkemelerinde dava açmak gerekmektedir. Davacı, arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanağın aslını veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklemek zorundadır.

Ulusal bayram ve genel tatil ücreti veya bu günlerde çalışılması halinde hak edilen ek ücret alacağına ilişkin iş mahkemelerinde açılacak davalarda yetkili mahkeme ise davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi ile işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesidir.

 

Sık Sorulan Sorular