Yeni Kıdem Tazminatı ve Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES)

Yeni Kıdem Tazminatı ve Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES), Türkiye’de çalışma hayatını etkileyen en önemli başlıklardan biri haline gelmiştir. Amaç; mevcut kıdem tazminatı güvencesini zayıflatmadan, ikinci basamak birikimli bir yapıyla çalışanların emeklilikte ek gelir elde etmesini sağlamaktır. Bu çerçevede “TES nedir?”, “kıdem tazminatı yeni yasa hangi ilkeleri içerir?”, “kıdem tazminatı kalkıyor mu?” gibi sorular sıkça gündeme gelmektedir. Gerek işverenler gerek çalışanlar bakımından yeni emeklilik sistemi kıdem tazminatı dengesinin doğru kurulması, yeni tazminat yasası taslaklarında öne çıkan temel hedeftir.

Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) Nedir?

Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES), Türkiye’de mevcut Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) ve Otomatik Katılım Sistemi (OKS) üzerine inşa edilmesi planlanan, ikinci basamak bir emeklilik fon sistemidir. TES’in temel hedefi, çalışanların aktif çalışma dönemlerinde tasarruf yapmalarını teşvik ederek, emeklilikte ek gelir elde etmelerini sağlamaktır. Bu sistemde işveren, çalışan ve devlet katkısı bir araya getirilir ve bireysel fon hesapları aracılığıyla birikim yapılır.

TES nedir sorusuna yanıt olarak, bu sistemin uzun vadeli bir emeklilik fonu olduğunu söylemek mümkündür. Katılımcıların her ay maaşlarından belirli bir oranda kesinti yapılır ve bu kesintiler devlet katkısı ile desteklenir. Böylece, çalışanlar hem Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kapsamında emekli maaşı almaya devam eder hem de TES’teki birikimlerinden ikinci bir emekli maaşı elde ederler.

Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi kimleri kapsıyor sorusu ise sistemin geniş bir çalışan kesimini hedeflediğini göstermektedir. Özel sektör çalışanları başta olmak üzere, kamu personelinin de ilerleyen dönemlerde isteğe bağlı olarak sisteme dahil edilmesi planlanmaktadır. Bu yönüyle TES, emeklilikte gelir dengesini güçlendirmeyi ve uzun vadede sosyal güvenlik sistemine katkı sunmayı amaçlamaktadır.

Ayrıca TES, çalışanların iş değiştirmesi veya istifa etmesi durumunda birikimlerinin kaybolmasını engeller. Bu sayede, emeklilik hakları kişiye bağlı bir fon hesabında korunur. Sistem, yeni kıdem tazminatı yasası ile entegre şekilde çalışarak, iş güvencesi ve tasarruf bilincini bir araya getiren modern bir emeklilik modeli olarak öne çıkmaktadır.

Otomatik Katılım Sistemi (OKS) ve Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES)

Otomatik Katılım Sistemi (OKS), 2017 yılında yürürlüğe girerek çalışanların maaşlarından belirli bir oranda kesinti yapılıp bu tutarların Bireysel Emeklilik Sistemi (BES)’e aktarılmasını öngörmüştü. Ancak sistemin gönüllülük esasına dayalı olması ve çalışanların önemli bir kısmının kısa sürede sistemden ayrılması, beklenen tasarruf artışını sağlayamadı. Bu nedenle hükümet, Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) adıyla yeni bir model üzerinde çalışmaya başladı.

TES, OKS’nin eksik yönlerini gideren ve daha kapsayıcı bir yapı sunan bir sistem olarak tasarlanmıştır. Bu yeni sistemde çalışan, işveren ve devlet tarafından yapılacak katkılar bireysel emeklilik fonlarında birikerek, emeklilik döneminde ikinci bir maaş elde edilmesini sağlayacaktır. Böylece emeklilik gelirlerinin artırılması, tasarruf oranlarının yükseltilmesi ve uzun vadeli ekonomik istikrarın desteklenmesi hedeflenmektedir.

Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi kimleri kapsıyor sorusuna gelirsek; bu sistem öncelikle özel sektör çalışanlarını kapsayacak, ilerleyen süreçte ise isteğe bağlı olarak kamuda görev yapan personelin de sisteme dahil edilmesi planlanmaktadır.

Bu dönüşüm, kıdem tazminatı yeni yasa kapsamında işçinin geçmiş haklarını korurken, yeni dönemde kazanılacak hakların TES fonuna aktarılmasını sağlayarak iki sistemi bir araya getiren hibrit bir model ortaya koymaktadır. Böylece çalışanlar hem SGK emekliliği hem de TES emekliliği ile daha güvenli bir gelecek elde edeceklerdir.

Kıdem Tazminatı: İşçi Haklarının Güvence Altına Alınması

Kıdem tazminatı, Türk iş hukukunda çalışanların en temel mali haklarından biridir. Yeni dönemde oluşturulacak Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) kapsamında bu hakkın korunması ve güçlendirilmesi hedeflenmektedir. “Kıdem tazminatı kalkıyor mu?” sorusu son dönemde sıkça tartışılsa da, mevcut planlamalarda kıdem tazminatı hakkının ortadan kaldırılması değil, sistematik bir güvence altına alınması amaçlanmaktadır.

Yeni kıdem tazminatı yasası, çalışanların geçmiş dönemlerde kazanmış oldukları kıdem haklarını tamamen koruyacak ve bu haklar yeni sisteme devredilmeyecektir. Yani hiçbir çalışan, TES’e geçiş nedeniyle geçmiş yıllara ait kıdem tazminatını kaybetmeyecektir. Bunun yanında yeni dönemde çalışanların tazminat hakları, bireysel fon hesaplarında güvence altına alınacaktır.

Yeni sistemde, işçinin brüt maaşının %5,33’lük kısmı kıdem tazminatı, %3’lük kısmı ise işveren katkısı olarak değerlendirilir. Böylece toplamda %8,33 oranında bir fon birikimi sağlanır. Bu tutar, çalışan adına açılan bireysel hesaba aktarılır ve işten ayrılma, iş değişikliği ya da emeklilik durumunda kullanılabilir hale gelir.

Bu yapı sayesinde çalışanlar, istifa ettiklerinde dahi %3’lük kıdem hakkını koruyabileceklerdir. Mevcut sistemde istifa eden işçi tazminat hakkını tamamen kaybederken, karma TES modeli bu kaybı ortadan kaldırarak daha adil bir düzen getirmektedir.

İş Değişikliği Durumunda

TES, iş değişikliği veya işten çıkarılma durumlarında çalışanların haklarını güvence altına alacak şekilde tasarlanmıştır. Yeni sistemde, çalışan haklı fesih dışında işten çıkarılırsa, son çalıştığı işyerinde kazanmış olduğu işveren katkısı ve devlet katkısının bir kısmı bireysel fon hesabında korunur, bir kısmı ise TES sigorta hesabına aktarılır. Böylece işçi, yeni bir işyerine geçse bile birikimlerinden mahrum kalmaz.

Bu yapı, yeni kıdem tazminatı yasası kimleri kapsıyor sorusuna da yanıt verir niteliktedir: tüm çalışanlar, iş değiştirdiklerinde dahi önceki haklarını kaybetmeden sisteme devam edebilirler. Bu sayede kıdem tazminatı yeni yasa kapsamında bireysel fon güvenliği sağlanmış olur.

Ayrıca, TES çalışanların tasarruf bilincini artıran esnek bir sistem sunar. Katılımcılar, katkı oranlarını aylık kazançlarına göre belirleyebilir ve iş değişikliklerine göre fonlarını yönetme özgürlüğüne sahip olurlar. Bu sayede çalışanlar, hem yeni emeklilik sistemi kıdem tazminatı hem de ikinci basamak birikimli emeklilik haklarını kaybetmeden sürdürebilirler.

Katkı Oranları ve Esneklik

TES, katkı oranları açısından çalışanlara ve işverenlere esnek bir yapı sunmaktadır. Katılımcılar, aylık gelirlerine göre kendi katkı paylarını belirleyebilir ve isteğe bağlı olarak artırabilir veya azaltabilirler. İşveren katkısı ise belirlenen oranlarda bireysel fon hesabına düzenli olarak aktarılır.

Bu esneklik, yeni kıdem tazminatı yasası ile uyumlu olarak çalışanların birikimlerini kontrol etmelerini ve emeklilik planlarını kendi ihtiyaçlarına göre şekillendirmelerini sağlar. Böylece, TES emeklilik sistemi kimleri kapsıyor sorusuna yanıt olarak, hem özel sektör hem de ilerleyen dönemde isteğe bağlı olarak kamu çalışanları dahil edilerek geniş bir katılım alanı yaratılmış olur.

Karma TES modelinde, çalışan istifa etse bile %3’lük kıdem hakkı bireysel fon hesabında korunur. Bu, çalışanların iş değişikliği veya istifa durumunda hak kaybı yaşamamalarını sağlayan önemli bir güvencedir. Esnek katkı oranları ve bireysel fon yönetimi sayesinde, çalışanlar yeni tazminat yasası ile entegre bir şekilde hem emeklilik birikimlerini hem de kıdem tazminatı haklarını sürdürülebilir bir biçimde yönetebilirler.

Sosyal Güvenlik Hukuku: İkinci Basamak ve Birinci Basamak Ayrımı

TES, sosyal güvenlik sisteminde ikinci basamak bir emeklilik modeli olarak tasarlanmıştır. Bu, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kapsamında sağlanan birinci basamak emeklilikten ayrı olarak çalışanlara ek bir gelir imkânı sunar. Çalışanlar, hem SGK’den emekli maaşı alacak hem de TES fonlarından elde edilen birikimlerle ikinci bir emeklilik geliri sağlayabileceklerdir.

Bu yapı, yeni emeklilik sistemi kıdem tazminatı entegrasyonuyla birlikte çalışanların mali güvenliğini artırmayı hedefler. Kıdem tazminatı fonu, bireysel hesaplarda birikerek, işten ayrılma veya iş değişikliği durumunda hak kaybını önler. Böylece “kıdem tazminatı kalkıyor mu” sorusunun cevabı netleşmiş olur: mevcut haklar korunmakta ve fon bazlı birikimle desteklenmektedir.

Ayrıca TES, çalışanların uzun vadeli tasarruflarını teşvik ederek, iş hukuku ve sosyal güvenlik hukuku perspektifinden önemli bir güvence mekanizması sunar. Sistem, katkı oranlarının esnekliği ve devlet destekli yapısıyla, emeklilik planlamasını çalışanlar için daha öngörülebilir ve sürdürülebilir kılar.

Gelecek İçin Plan

TES ve yeni kıdem tazminatı yasası, iş hukuku perspektifinden çalışanların ve işverenlerin gelecekteki emeklilik dönemlerini daha sağlam bir finansal temele oturtmayı hedeflemektedir. Bu kapsamda, tasarruf yapma kültürünü teşvik ederek, çalışanların emeklilikte daha rahat bir yaşam sürmeleri sağlanacaktır.

Sistemin tasarımı, çalışanların hem SGK emeklilik maaşını almasına hem de TES fonları aracılığıyla ek gelir elde etmesine olanak tanır. İşverenler açısından ise mali yükün uzun vadeye yayılması ve katkı paylarının sistematik bir şekilde yönetilmesi, sürdürülebilir bir finansal planlama imkânı sunar.

Ayrıca yeni kıdem tazminatı yasası ne zaman çıkacak sorusuna dair planlamalar, yasanın 2025’in dördüncü çeyreğinde yürürlüğe girmesi öngörülmektedir. Bu tarih, TES’in resmi olarak başlaması ve fon yönetiminin uygulamaya alınması açısından kritik bir dönüm noktasıdır.

Bu adımlar, hem çalışanlar hem de işverenler için uzun vadeli finansal güvence sağlamakta ve Türkiye’nin ekonomik dönüşümünün bir parçası olarak yeni tazminat yasası ve TES modelinin yaygınlaşmasını işaret etmektedir.

Emeklilik Dönemi Sona Erdiğinde

TES, emeklilik dönemi sona erdiğinde veya çalışanın ölümü durumunda tamamen çıkış yapılmasına imkân tanır. Bu sayede çalışanlar, emeklilik sonrası mali durumlarını daha iyi planlayabilir ve birikimlerini ihtiyaçlarına göre kullanabilirler.

Sistem kapsamında, çalışanlar emeklilik maaşlarını SGK’den almaya devam ederken, TES fonlarından elde edilen ek gelirleri de alacaklardır. Böylece, yeni emeklilik sistemi kıdem tazminatı ile entegre edilen TES, çalışanların hem geçmiş haklarını korur hem de gelecekte ek bir gelir sağlamayı garanti eder.

Bu dönemde, çalışanlar bireysel fon hesaplarını yönetme ve fon getirilerini takip etme imkanına sahiptir. Ayrıca, TES nedir sorusuna yanıt olarak, sistemin sadece birikim değil, aynı zamanda esnek ve kişiye özel bir emeklilik planlama aracı olduğunu vurgulamak gerekir.

Bu yapı, çalışanların tasarruflarını uzun vadeli değerlendirmelerini ve emeklilikte finansal güvenceye sahip olmalarını sağlar. Hem işçiler hem de işverenler için güvenli, öngörülebilir ve sürdürülebilir bir sistem oluşturulmuş olur.

Türkiye’de Emeklilik Sistemi ve Çalışanları Etkileyen Değişiklikler

Türkiye’de emeklilik sistemi, 2024-2026 dönemi Orta Vadeli Program (OVP) kapsamında önemli değişikliklere tabi tutulmaktadır. Bu kapsamda Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) kurulmakta ve yeni kıdem tazminatı yasası ile entegre edilmektedir. Bu değişiklikler, çalışanların ve işverenlerin gelecekteki finansal planlamalarını doğrudan etkilemektedir.

Emeklilik Yaşı Artışı: Yeni düzenlemelerle birlikte emeklilik yaşı kademeli olarak 65’e yükseltilecektir. Bu durum, çalışanların emeklilik planlarını yeniden gözden geçirmelerini gerektirir.

Genel Sağlık Sigortası (GSS) Kapsamı: Tüm çalışanlar, GSS kapsamında güvence altına alınacak ve sağlık hizmetlerine erişim kolaylaşacaktır.

Bireysel Emeklilik Katkıları: Çalışanlar, hem Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) hem de TES kapsamında bireysel birikim yapma imkânına sahip olacaklardır. Bu sayede emeklilik döneminde ek gelir sağlanacak ve mali gelecek daha güvence altına alınacaktır.

Bu değişiklikler, iş hukuku ve sosyal güvenlik hukuku perspektifinden değerlendirildiğinde, çalışanlar için finansal güvenceyi artıran, tasarruf yapma kültürünü teşvik eden ve gelecekteki emeklilik dönemlerini daha sürdürülebilir kılan önemli bir adım olarak öne çıkmaktadır.

Emeklilik Sistemi

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun internet sitesinde yer alan bilgiler çerçevesinde resmi olarak emeklilik kavramı devlet tarafından şu şekilde tanımlanıyor diyebiliriz:

‘’Yaşlılık, yetişkinliğin bir uzantısı olarak yaşam süresinin ileriki döneminde fiziksel ve ruhsal değişimlerin yoğun bir şekilde görüldüğü bir evre olarak tanımlanmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü 65 yaş ve üstündeki bireyleri yaşlı olarak kabul etmektedir. Ancak bu sadece kronolojik yaşın sınırını tanımlamaktadır. Yaşın ilerlemesiyle birlikte doku ve organlarda oluşan yaşlanma ise biyolojik yaşlanmadır. Öte yandan, toplumsal değerler ve kültürel yapı da yaşlının ve yaşlılığın yerini belirlemektedir.

Emeklilik, kişinin hayat içerisindeki önemli değilim dönemlerinden biridir ve sıklıkla yaşlıların karşılaştığı ilk büyük değişimdir. Emekli olan kişi öncelikle gelir kaybına uğrayacak, bunun yanında sosyal yol ve yetkileri de değişecektir. Emeklilikle birlikte yaşanan bu kapıyla uyum sağlayamaman bireyler, kendilerini değersiz, önemsiz, yalnız, boşlukta ve çaresiz hissedebilirler. Yakınlarına yük oldukları hissine kapılır ve bazen de onlara karşı öfkeli tavırlar sergileyebilirler. Oysa emeklilikle birlikte ortaya çıkan güçlü duygular tanınıp bu yeni duruma uyum sağlandığında, emeklilik bireyin kişisel gelişimini ve hayata yeni bir bakış açısı getirebilmesini sağlayacaktır.

Çalışma yaşamları boyunca ülkemizin gelişimine büyük katkısı olan emeklilerimizin, emeklilik haklarını en iyi şekilde kullanabilmeleri, sosyal devletin önde gelen görevleri arasındadır. Söz konusu görevleri yerine getirmek amacıyla öncelikle tüm bireylere eşit kapsam ve kalitede sosyal güvenlik hizmeti verilen bir yapının oluşturulması için hazırlanan 550 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile norm ve standart birliği sağlanmıştır. ‘’

Türkiye’de emeklilik sistemi Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yönetilmektedir. Bir işte aktif olarak çalışmakta olan her vatandaş düzenli olarak her ay Sosyal Güvenlik Kurumuna prim öder. Bu prim brüt maaşımız üzerinden otomatik olarak ödenir. Gerekli süre boyunca, gereken miktarda primi ödeyen kişiler emekli olmaya hak kazanırlar. Bu prim ve süre hususları tarihe, cinsiyete ve engellilik durumuna göre değişmektedir.

Bireysel Emeklilik Nedir?

Bireysel Emeklilik Sistemi veya yaygın kullanılan adıyla BES, kişilerin hayatları boyunca yapmış oldukları birikimleri uzun vadeli yatırımlara yönlendirerek, Sosyal Güvenlik Kurulu’ndan bağımsız olarak kendilerine sağladığı ek bir gelir yarattığı sistemdir.

Kişiler bu sistemle tabiri caizse ikinci bir emeklilik daha kazanmış olurlar. Bu sayede elde edilen gelirle birlikte çalışma dönemindeki standart korunmuş olur.

Bireysel Emeklilik Sisteminin diğer yatırım araçlarına nazaran en önemli özelliği devletin bu sisteme vermiş olduğu katkı paylarıdır. 1 Ocak 203 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere Bireysel Emeklilik Sistemindeki hesaplara devlet, katkı payı sunmaya başlamıştır. Bireysel Emeklilik Sistemine yatırılan her tutarın %25’i kadar ek bir meblağ devlet katkısı olarak hesaplara yansımaktaydı. Bu oran 22 Ocak 2023 tarihli 31727 sayılı Resmi Gazete ’de ‘’7351 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’’ ile birlikte artık %25 olarak değil %30 olarak Bireysel Emeklilik Sistemindeki hesaplara uygulanmaktadır.

Bireysel Emeklilik Sisteminde en az 10 yıldır bulunan kişiler 56 yaşını tamamladıkları takdirde Bireysel Emeklilik Sisteminden emekli olmaya hak kazanırlar. Bu emeklilik kararıyla birlikte o zamana kadar yapılan birikim, katkı payları, devlet katkısı ve seçtiğiniz fonların kar durumuna göre değişiklik gösterecektir.

Ülkemizde yüksek enflasyon ortamı ve buna bağlı olarak para birimimizde yaşanan hızlı kayıplar, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun emeklilik sistemindeki sayının her gün artması, Emeklilikte Yaşa Takılan kişilere dair verilen kararlarla birlikte vatandaşlarımız; babaları, dedeleri gibi emeklilik maaşları ile aktif çalışma hayatından uzak kalarak müreffeh bir yaşam sürememektedirler. İnsanlar bu sebeple devletin de vermiş olduğu katkı paylarının cazibesine kapılarak Bireysel Emeklilik Sistemine yönelmektedirler. Doğru BES ile çalışma hayatından uzakken de çalışılan dönemdeki yaşam standartını sağlamak mümkündür.

Emeklilik Maaşı

Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin organları tarafından çıkarılan mevzuatlardaki emekliliğe dair standartları sağlayarak emekli olan kişiler emekli maaşı almaya hak kazanırlar.

Kişinin Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan alacağı emekli maaşı; sigortalı olarak çalıştığı süreye ve kaç gün prim ödediğine göre değişkenlik gösterir. Bu sebeple kişinin emekli maaşı hesaplanırken sigortalı olarak çalıştığı toplam süre ve toplamda kaç gün prim ödediği dikkate alınır.

Eğer emekli maaşını hesaplamak istiyorsak önce sigortalı çalışan kişinin brüt aylık kazancının tespit edilmesi gerekir. Sigortalı çalışan kişinin brüt aylık kazancı, Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilen toplam ücret miktarına denktir. Bundan sonra ise kişinin prime esas kazancı tespit edilir. Prime esas kazanç, brüt aylık kazancın %70’ine eşittir. İşte bu miktar, sigortalı olarak çalışan kişinin emekli olduğunda alacağı brüt aylık emekli maaşıdır.

Net emekli maaşı hesaplanırken dikkate alınan değerler arttıkça kişinin de emekli maaşı otomatik olarak artacaktır. Misal; kişinin prim ödeme gün sayısı artar ise emekli maaşı artacaktır. Yine aynı şekilde kişinin sigortalı olarak çalıştığı süre ne kadar uzunsa net emeklilik maaşı da artacaktır. Fakat bunu net olarak ancak konunun uzmanları hesaplayabilir.

Ülkemizde emeklilik maaşına dair son yaşanan gelişmelere de kısaca değinelim:

Enflasyon ile birlikte yaşanan zam yağmuru karşısında emeklinin ezilmemesi adına hükümet tarafından bir takım önlemler alınmıştır. Bunları özetlememiz gerekirse:

İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Yeni Kıdem Tazminatı Sistemi

Yeni kıdem tazminatı sistemi, iş ve sosyal güvenlik hukuku açısından önemli değişikliklere yol açacak. Bu değişikliklerden bazıları şunlardır:

• Kıdem tazminatı, işten ayrılırken değil, emeklilik döneminde alınacak. Bu durum, çalışanların işten ayrılma kararlarını etkileyebilir.
• Kıdem tazminatı, çalışanın kişisel hesabında toplanacak. Bu durum, çalışanların emeklilik birikimlerini artırmalarını sağlayacak.
• Kıdem tazminatı, çalışanın maaşından düşürülerek ödenecek. Bu durum, çalışanların maaşlarında bir düşüşe neden olabilir.

Yeni Emeklilik Sistemi

OVP’ye göre, yeni emeklilik sistemi, “Karma Sistem” olarak adlandırılacak. Bu sistemde, çalışanlar, SGK’nın sunduğu “Genel Sağlık Sigortası (GSS)” kapsamında olacaklar. Ayrıca, “BES” ve “TES” gibi bireysel emeklilik sistemlerine de katılabilecekler.

Yeni sistemde, emeklilik yaşı, kademeli olarak 65’e yükseltilecek. Çalışanlar, 35 yıl çalışma süresi ve 65 yaş şartını yerine getirdikten sonra emekli olabilecekler.

İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Yeni Emeklilik Sistemi

Yeni emeklilik sistemi, iş ve sosyal güvenlik hukuku açısından önemli değişikliklere yol açacak. Bu değişikliklerden bazıları şunlardır:

• Emeklilik yaşı, kademeli olarak 65’e yükseltilecek. Bu durum, çalışanların emeklilik planlarını etkileyebilir.
• Çalışanlar, GSS kapsamında olacaklar. Bu durum, çalışanların sağlık hizmetlerine erişimini kolaylaştıracak.
• Çalışanlar, BES ve TES gibi bireysel emeklilik sistemlerine de katılabilecekler. Bu durum, çalışanların emeklilik birikimlerini artırmalarını sağlayacak.

Ev Hanımlarına Emeklilik

Emeklilik şartları kişilerin sosyal, ekonomik veya yaş gibi faktörlere göre değişiklik gösterebilmektedir. Yakın bir tarihte seçim öncesi vaat olarak düzenlenen Aile Koruma Kalkanı Programı içerisinde düzenlenmesi beklenen ev hanımlarına emeklilik koşullarına göre ev hanımları erken emekli olabilecek. 

Torba yasa olarak düzenlenmesi beklenen yeni kanun düzenlemesinin bir parçası olacak olan ev hanımlarına erken emeklilik belirli bazı koşulları taşıyan kişiler için geçerli olacak. Ev hanımları mecburi olmayan isteğe bağlı sigorta düzenleterek erken emeklilik hakkını kazanmış olacak. 

Ev hanımlarının erkenden emekli olması; siyasi konjonktürler ve devletin ekonominin bir parçası, aile hayatının vazgeçilmez unsuru olan ev hanımlarını destekleme isteği gibi sair birçok nedenden kaynaklanmaktadır.

Henüz yasallaşmamış olan torba yasada yer alan düzenlemenin taşıdığı koşullar şu şekilde açıklanmaktadır:

1. Ev kadınlarının erken emekli edilmesine fırsat tanıyan düzenlemede öncelikle 18 yaşını doldurmuş olmak ve herhangi bir sosyal güvenceye (SGK, Bağkur, Emekli Sandığı gibi) sahip olmayan ev hanımları çalışmadan emekli olabilecekler.
2. Ailenin sosyal ve ekonomik durumuna paralel olarak çocuk sayısına göre ev hanımlarının emeklilik yaşı esnetilebilecektir. 
3. Her halükârda hiç çalışmamış ev hanımlarının yararlandığı düzenlemeden daha önceden çalışmış kişiler de yararlanabilecektir.
4. Doğum izinlerinde, doğum borçlanması yaparak prim kazanabilmesi için de torba kanuna göre çalışmalar olacaktır.

Erken emeklilik hakkına sahip olacak kişiler burada çocuk sahibi olan ev hanımları olacaktır. Diğer ev hanımları da primden yararlanabilecektir fakat çocuk sayısına göre ev hanımlarının emeklilik yaşının esnetilebileceğini düzenleyecek torba maddesi gereğince erken emeklilik hakkına da sahip olacaklardır.

Erken Emeklilik

Geçmiş zamanlarda EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) düzenlemesi ile emeklilik hakkı gelmiş olan fakat yaş nedeniyle emekli olamayan vatandaşlar çıkan kanun ile birlikte bu haklarını temin etmişlerdi. EYT düzenlemesi 8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişlilere ilişkin bir düzenleme iken; bir benzeri şekilde düzenlenmesi beklenen; yerel seçim öncesi yapılabilecek bir çalışma olarak konuşulan Erken Emeklilik Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülecek olan torba kanunun içerisinde yer alması düşünülmektedir. Bu yeni düzenlemeye göre belirli bazı şartları taşıyan sigortalılar erkenden emeklilik hakkına sahip olabilecektir.  

Yaş ve prim şartını kaldırması beklenen yeni düzenlemenin ekonomik olarak karşılığı bir nevi prim indirimi gibi gözükmektedir. Yaklaşık olarak 3650 gün sigorta primi indirimi yapılması durumunda; yararlanabilecek olan kişilere en az 10 yıl erkenden emeklilik imkanı sağlayacaktır. Böylelikle emeklilik yaşı 45’e kadar inmiş olacaktır. Fakat henüz resmi olarak duyurusu veya resmi herhangi bir kurumca basın açıklaması bulunmayan bu yeni düzenleme; ileriki tarihlerde kesinleşecektir. Yeni gelişmeler olduğunda sitemizde güncel olarak hukuki mevzuat ve bilgiler ışığında detaylıca açıklanacaktır.

Emeklilik Başvurusu Nasıl Yapılır?

Emeklilik başvuruları geçmiş zamanlara kıyasen; sigorta imkanlarının ve sigortalı sayısının günden güne çoğalması nedeniyle artmaktadır. Bu başvurular resmî kurumlara yazılı dilekçe ile gerçekleştirilebilmekle birlikte teknolojik hayatın gereklerine uygun bir şekilde e-Devlet üzerinden başvuruda bulunarak da emeklilik başvurusu alınabilmektedir. Dikkat edilmesi gereken hususlardan önceliklisi emeklilik aylığına başvuracak olan kişilerin başvurudan önce mevcut olarak çalıştığı iş yerinden çıkışını yapması gerekmektedir. 

Elden dilekçe teslim etmek isteyen vatandaşlar SGK veya BAĞ-KUR’un resmi internet sitelerinde kendilerinden istedikleri belgeleri sıralayarak, bulunacakları yazılı beyanlarıyla birlikte ilgili çalışma alanına başvurmaları halinde evrakları işleme alınacak olup İYUK madde 13’e göre idarelerin kişilerin dilekçelerinin kendilerine teslim edilmesinden itibaren 30 iş günlük cevap süresi içerisinde herhangi bir cevap vermemesi durumunda zımni RET durumu oluşmaktadır. Zımni Ret durumunda vatandaşların idare mahkemelerine dava açarak söz konusu işlemin iptalini istemek durumundadırlar.

E-devlet üzerinden başvuru yapmak isteyen vatandaşlar ise TC Kimlik numaraları ve PTT’den alacakları e-Devlet şifreleri ile birlikte e-Devlet sistemine giriş yaptıktan sonra;

1. Yukarıda yer alan arama kısmına “aylık, emekli ve gelir” sözcüklerinden herhangi bir tanesi yazılır. Daha sonra çıkacak olan “Gelir, Aylık, Ödenek Talep Belgesinin Verilmesi” bağlantısı seçilir.
2. Çıkan ekranda “Yeni Başvuru” butonuna tıklanılır.
3. “Tahsis Talep Türü” yan sekmesinden “Yaşlılık Aylığı” sekmesine tıklanılır.
4. “Sigortalı Türü” sekmesinde çıkan “ 4/A SSK” veya “4/B BAĞKUR” seçeneklerinden kişi için gerekli olan sigorta türü seçilir. SSK kapsamına giren vatandaşlar 4/A ; BAĞKUR’lu olanlar ise 4/B seçeneğinin tiklerini işaretledikten sonrasında “Başvur” yan sekmesine tıklanır.
5. Ardından ekrana gelecek olan T.C. kimlik numarası ve ad- soyad bilgilerinin yer aldığı kısımda; Emekli maaş ödemesinin yapılması istenen finans kuruluşu seçildikten sonra açıklama kısmına ilişkili finans kuruluşunun talep edilen şubesi yazılır.
6. İletişim kısmının istenildiği bölümde başında 0 rakamı olmadan cep telefonu numarası yazılır. İsteğe bağlı olarak e-posta adresi de eklenebilir.
7. Adres bölümüne ikamette bulunduğunuz adres otomatikman doldurulur. 
8. En son adımdaysa “Aylık alıyor mu?” sorusu kişinin durumuna göre evet veya hayır şeklinde cevaplandırılır.
9. En sonunda başvur butonuna tıklanarak emeklilik başvurusu tamamlanır.

Kademeli Emeklilik Nedir?

EYT kademeli emeklilik nedir? Kısmi emekli olmak için şartlar nelerdir? Kısmi emeklilikte emekli maaşı nedir? Kadınlarda emeklilik yaşı esnetilebilecek mi? Pek çok insanın gündeminde olan bu soruları sizin için cevaplayacağız. 1999 sonrası işe başlamış ve EYT’den kıl payı yararlanamayan insanlar yeni düzenlemeler bekliyordu. 2000-2008 yılları arasında işe başlayıp sigorta girişi yapılmış olanlar için emeklilik imkanı sağlanması talep edilmişti. SSk’lı çalışan vatandaşların belirlenen yaşa ve belirlenen prim sayısına ulaşmalarıyla kısmi olarak emekli olmalarına imkan sağlanacağı bekleniyordu. 

375 s. Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun ve Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesiyle milyonlarca Türk vatandaşı emekli olmaya hak kazandı. Bu düzenleme ile kısmi emekliliğe hak kazanmak için 8 Eylül 1999 sonrasında işe başlayan kadın vatandaşlar artık 58 yaşında erkekler ise 60 yaşta olmak zorundadır. 8 Eylül 1999 öncesinde ise bu yaş kadınlar için 50 erkekler için ise 55’tir. Yeni düzenlemede kadınlar ve erkekler için ayrı ayrı EYT formülleri ortaya çıkmıştır. Kadınlar ve erkekler için prim gün sayısı ve yaş haddi kademeleri farklıdır.

Erkekler için belirlenen sigorta giriş tarihine göre ulaşılması gereken kısmi emeklilik için gerekli yaş ve prim sayıları:

SSK kapsamıyla yaş haddinden emekli olmak için

Sigorta Girişi	Sigortalılık Süresi	Ödenen Prim Sayısı	Emeklilik Yaşı
8 Eylül 1999 öncesi	15 yıl	3600	50-60
8 Eylül 1999 sonrası	25 yıl	4500	60
1 Mayıs 2008 sonrası	28 yıl	5400	63

Bağ-Kur kapsamında yaş haddinden emekli olmak içim

Sigorta Girişi	Sigortalılık Süresi	Ödenen Prim Sayısı	Emeklilik Yaşı
8 Eylül 1999 öncesi	15 yıl	5400	50-68
8 Eylül 1999 sonrası	25 yıl	5400	55
1 Mayıs 2008 sonrası	28 yıl	5400	60

Kadınlar için belirlenen sigorta giriş tarihine göre ulaşılması gereken kısmi emeklilik için gerekli yaş ve prim sayıları:

Sigorta Girişi	Sigortalılık Süresi	Ödenen Prim Sayısı	Emeklilik Yaşı
8 Eylül 1981 öncesi	15 yıl	3600	50
24 Mayıs 2002 – 23 Mayıs 2005	15 yıl	3600	52
24 Mayıs 2005 – 23 Mayıs 2008	15 yıl	3600	54
24 Mayıs 2008 – 23 Mayıs 2011	15 yıl	3600	56
24 Mayıs 2011 ve sonrası	15 yıl	3600	58
24 Mayıs 2011 ve sonrası	15 yıl	3600	58

Emeklilik Sorgulama Nasıl Yapılır?

Emeklilik hayalleri olan her çalışan emekli olmayı iple çekiyor. Hayallerine ulaşmak için çalışan her Türk vatandaşı ömürlerinin büyük kısmını geçirdikleri işlerinin nihayetinde istedikleri rahatlığa kavuşmak istiyor. Son düzenlemelerle emekli olmak için aranan şartlar değişmiş ve gündemde uzun süre boyunca EYT konuşulmuştu. Milyonlarca insan emekli olurken milyonlarca insan ise kıl payı emekliliği kaçırdı. Peki emekli olacağımız yaşı nasıl öğrenebiliriz? Sigorta primleri ödenen ya da kendi primlerini ödeyen her vatandaşın merak ettiği bu soruyu sizin için cevapladık. 

Artık kurumlara giderek memurlara ayrı ayrı dert anlatma ve yoğunluk oluşturma dönemi bitti. E-Devlet üzerinden pek çok bilgiye ulaşılmaktadır. Emeklilik konusundaki sorgulamalar eski dönemde yalnızca SGK üzerinden yapılabiliyorken günümüzde e-Devlet üzerinden kolaylıkla yapılabilmektedir.

• Öncelikle e-Devlet’in resmi web sitesine giriş yapmanız gerekmektedir. Daha sonra kimlik doğrulama işlemini daha önce yapmamış ve şifre oluşturmamış kişilerin kimlik doğrulayarak şifre oluşturmaları gerekmektedir. Bunun için size en yakın PTT şubesine gitmeli ve e-Devlet şifresini şubeden talep etmelisiniz. Geçici şifrenizi dileğiniz gibi değiştirebilirsiniz.
• Kimlik doğrulamasını yaparak şifreleriyle birlikte e-Devlet’e giriş yaptıktan sonra arama çubuğuna “Sosyal Güvenli Kurumu Ne Zaman Emekli Olabilirim?” yazmanız ve arama butonuna basmanız gerekmektedir.
• Yukarıda belirttiğimiz isimdeki sayfayı açtıktan bilgileriniz doğru şekilde yazdıktan sonra “sorgula” butonuna basmalısınız.
• Ne zaman emekli olacağınız size özel olarak hesaplanacak ve sayfada görünecektir. 

Emeklilik Maaşı Hesaplama

Çoğu vatandaşımız hayatının uzun bir kısmını çalışarak geçirmekte ve emeklilik hayali kurmaktadır. Hayalini kurduğu emekli hayatını yaşamak isteyen herkes, emekli maaşını merak etmekte ve maaşının hayal ettiği hayatı sağlamaya yetip yetmeyeceğini düşünmektedir. Emekli maaşı hesaplanırken birçok kriter göz önünde bulundurulmaktadır. Bunlar ödenen prim miktarı, prim ödeme gün sayısı, sigortalılık süresi ve yaş olarak sıralanabilir. Türkiye’de 4A, 4B ve 4C olarak üç farklı sigorta sistemi bulunmaktadır. 

Emekli maaşı hesaplanırken öncelikle aylık brüt maaş hesaplanacaktır. Daha sonra ise kişinin prime esas kazancı belirlenir. Prim ödeme gününün ve sigortalık süresinin artmasıyla emekli maaşı da artacaktır.  

Emeklilik maaşının e hesaplanması günümüz dünyasında çok daha kolay gerçekleşmektedir. SGK’nın birçok hizmetine ulaştığımız gibi emeklilik hesaplamak için de e-Devlet üzerinden ne kadar emekli maaşı almaya hak kazandığımızı da hesaplayabilmekteyiz. 

• Öncelikle e-Devlet’in resmi web sitesine giriş yapmanız gerekmektedir. Daha sonra kimlik doğrulama işlemini daha önce yapmamış ve şifre oluşturmamış kişilerin kimlik doğrulayarak şifre oluşturmaları gerekmektedir. Bunun için size en yakın PTT şubesine gitmeli ve e-Devlet şifresini şubeden talep etmelisiniz. Geçici şifrenizi dileğiniz gibi değiştirebilirsiniz.
• Kimlik doğrulamasını yaparak şifreleriyle birlikte e-Devlet’e giriş yaptıktan sonra arama çubuğuna “Sosyal Güvenli Kurumu Emekli Maaşı Hesaplama” yazmanız ve arama butonuna basmanız gerekmektedir.
• Yukarıda belirttiğimiz isimdeki sayfayı açtıktan bilgileriniz doğru şekilde yazdıktan sonra “sorgula” butonuna basmalısınız.
• Ne zaman emekli olacağınız size özel olarak hesaplanacak ve sayfada görünecektir. 

Malulen Emeklilik Şartları

 Kişi mesleğinden dolayı yaşadığı bir hastalık, iş kazası veya çalışırken yaşadığı herhangi bir hastalık  sahibi olabilir. Çalışma gücünü kaybetmesine ya da belki hiç çalışamamasına sebep olan bu haller için bu kişilere malulen emekli olma hakkı tanınmıştır. 

Sigortalı işçinin malulen emekli olabilmesi için kanun bazı şartlar öngörmüştür. Bu zorunlu şartların gerçekleştiği hallerde kişi malulen emekli olacaktır. Bu şartlar nelerdir?

1. Kişi 10 yıl sigortalı olma süresinin doldurmuş olmalıdır (Kişi başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul ise bu süre 5 yıl prim ödeme süresi olarak azalır)
2. 1800 gün prim ödenmiş olması gerekmektedir
3. Söz konusu çalışma ve meslekte kazanma gücünün kaybına yol açan durum, sigortalı olarak çalışmasından sonra meydana gelmiş olmalıdır. Daha önce başlamış ise şart sağlanamaz. 
4. Sağlık Kurulundan maluliyet raporu alınmalıdır
5. Çalışma ve meslekte kazanma gücünde %60 ve üzeri oranında kayıp % yaşamış olmalıdır
6. Kamu çalışanları %60 ve üzeri oranında çalışma ve meslekte kazanma gücünde kayıp yaşamış olmalı ya da kamu görevini yerine getiremeyecek durumda olmalıdır.
7. Kanser hastalarına ilişkin de özel bir düzenleme bulunmaktadır. 18 aylık geçici maluliyet süresine hak kazanan hastalar, bu sürenin sonunda kontrol muayenesi gireceklerdir ve çalışma ve meslekte kazanma gücünün %60 ve üzeri oranda kaybettikleri tespit edilirse sürekli olarak malul sayılarak malulen emekliliğe hak kazanacaklardır. 

Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü veya Sosyal Güvenlik Merkezine gerekli belgelerle başvurularak malulen emekli olunabilecektir. Bu belgeler;

1. Sağlık Kurulu raporu 
2. İşe girme esnasında alınmış sağlık raporu veya beyanı
3. İşe giriş belgesi 
4. İşten ayrılış belgesi
5. Malulen emekliliğe dair verilen sevk onayı

Sonuç

Türkiye’de yeni kıdem tazminatı ve emeklilik sistemleri, henüz uygulamaya geçmedi. Ancak, bu sistemlerin, iş ve sosyal güvenlik hukuku alanında önemli değişikliklere yol açacağı tahmin ediliyor.

İlgili Yazılar:

Kıdem Tazminatı Hesaplama

Değerlendirme

Yeni kıdem tazminatı ve emeklilik sistemleri, Türkiye’de iş ve sosyal güvenlik hukukunda önemli bir dönüm noktası olacak. Bu sistemler, çalışanların emeklilik planlarını ve işverenler için maliyetleri önemli ölçüde etkileyecek.

Yeni kıdem tazminatı sistemi, çalışanların emeklilik birikimlerini artırmayı hedefliyor. Ancak, işten ayrılmak isteyen çalışanların maaşlarında bir düşüşe neden olabilir.

Yeni emeklilik sistemi ise, çalışanların emeklilik planlarında daha fazla seçenek sunmayı hedefliyor. Ancak, emeklilik yaşı kademeli olarak yükseltildiği için, çalışanlar daha uzun süre çalışmak zorunda kalacaklar.

Yeni kıdem tazminatı ve emeklilik sistemlerinin uygulamaya girmesi ile birlikte, iş ve sosyal güvenlik hukuku alanında yeni tartışmaların yaşanması bekleniyor.