Makalemize geçmeden önce belirtmek isteriz ki makalemizin ana konusunu tapuya kayıtlı taşınmazın muris muvazaası kapsamında mirastan mal kaçırmak amacıyla usulsüz devri oluşturmaktadır. Taşınır mal ve haklara ilişkin ise aşağıda belirteceğimiz sebeplerle muris muvazaasına dayalı olarak dava açılamamaktadır. Bu tarz işlemlere karşı ancak şartlarının varlığı halinde tenkis davası açılması yoluna gidilebilir.
Muris, miras bırakan kişi anlamına gelmektedir. Muvazaa ise bir hukuki ilişkinin taraflarının aralarındaki işlemi, 3. Kişilerden gizlemek maksadıyla başka bir işlem gibi göstermeleri durumudur. Örneğin kendisine ait bir taşınmazı aslında bağışlayan bir kişinin bu bağışlama işleminin bilinmesini istememesi sebebiyle sanki satış işlemi yapılmış gibi göstermesi durumu muvazaaya en yaygın olarak gösterilebilecek örneklerden biridir. Muvazaa mutlak muvazaa ve nispi muvazaa olarak ikiye ayrılır.
Mutlak Muvazaa Nedir?
Mutlak muvazaa iki tarafın arasında aslında bir hukuki işlem olmamasına rağmen sanki böyle bir işlem varmış gibi göstermeleri durumudur. Burada görünürdeki işlemin altında yatan ikinci bir işlem bulunmamaktadır. Bu duruma gösterilebilecek ve hukuk dünyasında da en sık rastlanan örnek alacaklılardan mal kaçırma amacıyla mal varlığının satış veya bağış gibi gösterilerek başka birine devredilmesidir.
Nispi Muvazaa Nedir?
Burada mutlak muvazaadan farklı olarak iki taraf arasında gerçekleştirilmesi amaçlanan bir hukuki işlem, 3. Kişilerden gizlenmek maksadıyla başka bir işlem gibi gösterilmektedir. Mesela aslında bağışlanmak istenen bir taşınmaz çeşitli saiklerle satış işlemi gibi gösterilmektedir. Nispi muvazaada bir görünürdeki işlem bir de saklanan işlem olmak üzere iki hukuki işlem söz konusudur. Görünürdeki hukuki işlem bakımından tarafların iradesi ile beyanı arasında farklılık olduğundan geçersiz durumdadır. Saklanan işlem ise şekil şartına uyulmaması nedeniyle geçersiz hale gelecektir.
Mirastan Mal kaçırmak Amacıyla Yapılan Muris Muvazaasının Hukuki Niteliği:
Hukuki nitelik bakımından muris muvazaası nispi muvazaa statüsündedir. Çünkü miras bırakan kişi, mirasçılarının bir kısmından veya tümünden mal kaçırmak onlara miras bırakmamak amacıyla aslında bağışladığı bir mal varlığını satış olarak göstermektedir. Görünürdeki işlem açısından tarafların iradesi ile beyanları arasında uyum olmadığından satım işlemi geçersizdir. Gizlenen işlem olan bağış sözleşmesi açısından ise hukuki şekil şartına uyulmadan yapılan bir işlem söz konusu olduğundan bu işlem de geçersizdir. Burada muris muvazaası sebebiyle geçersizliği iddia edilebilecek işlem tapuya kayıtlı taşınmazlar bakımından yapılan işlemlerdir. Çünkü görünürdeki işlemin altında yatan gizlenen işlem bakımından tapuya kayıtlı taşınmazlar bakımından resmi şekil şartı öngörülmüş ve gizlenen işlem de bu şekil şartına uyulmadan yapıldığı için geçersiz hale gelmiştir.
Muris Muvazaası Sebebiyle Yapılan Hukuki İşlemin Geçersizliği
Muris muvazaası sebebiyle geçersizliği iddia edilebilecek işlemler tapuda kayıtlı taşınmaz mallara ilişkin hukuki işlemlerdir. Bunun dışında bir miras bırakanın mirasçılardan mal kaçırmaya yönelik olarak taşınır mallarına ilişkin yaptığı tasarruflar ise muris muvazaası kapsamına girmemektedir. Buradaki mantık da yukarıda anlattığımız şekilde taşınmaz mallar bakımından yapılacak devirlerin resmi şekil şartına bağlanmış olmasıdır. Görünürdeki işlem gerçek iradeleri yansıtmadığından geçersiz hale gelmekte iken gizlenen işlem de aranan resmi şekil şartına uyulmadan yapıldığı için geçersiz hale gelmektedir. Taşınır malların devri bakımından ise hukuk sistemimizde herhangi bir şart öngörülmediğinden her ne kadar görünürdeki işlem iradelerin beyana uymaması sebebiyle geçersiz hale gelse de gizlenen işlem şekil şartına bağlı olmadığından hukuk dünyasında geçerliliğini korumaktadır.
Örnek verecek olursak 100 baş hayvanı olan bir miras bırakan bu mallarını oğullarından birine bağışlamak istiyor, ancak diğer mirasçılardan mal kaçırmak için aralarındaki ilişkiyi satış olarak gösteriyor. Burada görünürdeki satış işlemi irade ile beyan arasındaki uyumsuzluk sebebi ile geçersiz olsa da gizlenen işlem olan taşınır mal bağışı herhangi bir şekil şartına bağlı olmadığından geçerliliğini koruyacaktır.
Şunu belirtmek gerekir ki muris muvazaasına dayalı davalar ancak muvazaalı işlemlerin varlığı halinde söz konusu edilebilir. Miras bırakan mirastan mal kaçırma kastı bile olsa muvazaa içermeyen bir işlemle taşınmazı devrederse, yani örneğin bağış yoluyla tapuda devir yapılırsa artık burada muvazaalı bir işlem olmadığı için muris muvazaasına dayalı tapu iptal davası açılamaz. Bu takdirde saklı payı tasarruf nedeniyle ihlal edilen mirasçıların tenkis davası açma hakları vardır.
İlginizi Çekebilir: Takip Talebinin Unsurları
Muris Muvazaasına Dayalı Tapu İptal Tescil Davası
Yukarıda anlattığımız şekilde muris muvazaası sebebiyle iptali istenebilecek tasarruflar tapuya kayıtlı taşınmazlara yönelik yapılan tasarruflardır. İlgili tasarrufların iptal edilebilmesi için ise tapu iptal tescil davası açılması gerekecektir.
Davayı Kimler Açabilir?
Muris muvazaasına dayalı tapu iptal tescil davasını saklı payı olsun veya olmasın bütün mirasçılar açabilir.
Davanın Açılabilmesi İçin Bütün Mirasçıların İmzası Gerekli Midir?
Muris muvazaasına dayalı tapu iptal tescil davasının açılabilmesi için hakkı ihlal edilen bütün mirasçıların davacı olması şart olmayıp her mirasçı miras payı oranında bu davayı açabilir.
Dava Kime Karşı Açılır (Davalı Kimdir) ?
Muvazaa nedeniyle açılacak davada davalı taraf muvazaalı işlemle lehine kazanım elde eden kişidir. Davanın bu kişiye veya bu kişi ölmüş ise mirasçılarına yöneltilmesi gerekmektedir
Dava Açmak İçin Bir Süre Var Mıdır:
Muris muvazaasına dayalı olarak tapu iptal tescil davası açmak için herhangi bir zamanaşımı veya hak düşürücü süre bulunmamaktadır. Miras bırakanın ölümü ile miras hakkının mirasçılara geçmesi ile herhangi bir süre içerisinde bu davanın açılabilmesi mümkündür. Dava açma hakkı olan mirasçı bu hakkından açıkça feragat etmemiş olmakla sağlığında bu davayı açmazsa bile dava açma hakkı olan mirasçının bu hakkı kendi mirasçılarına geçecektir.
Şunu da belirtmek gerekir ki muris muvazaasına dayalı davalar miras bırakan henüz hayattayken açılamazlar. Çünkü bu dava miras hakkına dayalı olarak açılmakta olup miras bırakan hayatta iken bu hak mirasçılara henüz geçmiş değildir.
Davada Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir:
Davada görevli mahkeme ilgili dava taşınmaz aynına ilişkin olduğundan dolayı Asliye Hukuk mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir. Burada şuna vurgu yapmak gerekir ki ilgili dava taşınmaz aynına ilişkin olup taşınmaz aynına ilişkin davalarda yetki kuralı kamu düzeninden kabul edilmektedir. Bu sebeple de mahkemece re’sen incelenir. Davanın yetkisiz mahkeme önünde açılması durumunda genel kuralın aksine davalı tarafın bu yönde bir itirazı olmasa dahi mahkemece yetkisizlik kararı verilir.
Muris muvazaasına dayalı tapu iptal tescil davaları ve tenkis davaları çok kompleks ve ileri derece hukuk bilgisi gerektiren davalar olup bu sebeple ilgili uyuşmazlıklar bakımından profesyonel destek almakta fayda vardır. Bu noktada Tahancı Hukuk Bürosu uzman kadrosuyla sizlere hizmet vermekten onur duyar.
Avukat Fatih Tahancı, 2015 yılında Hukuk Fakültesini tam burslu, onur öğrencisi olarak Ankara’da tamamlamıştır. Avukatlık stajını Ankara Barosu nezdinde; sigorta hukuku, tazminat hukuku, iş hukuku, icra hukuku ve idare hukuku konularına odaklanmış çeşitli avukatlık bürolarında staj yaparak tamamlamıştır. Avukat Fatih Tahancı Çankaya/Ankara’da bulunan Tahancı Hukuk Bürosu’nda avukatlık faaliyeti göstermektedir.
