Avukat Bulundurma Zorunluluğu

Anonim şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğu, Türk hukuk sisteminde şirketlerin hukuki işlemlerini profesyonel bir şekilde yürütmelerini sağlamak amacıyla getirilen önemli bir düzenlemedir. Bu yükümlülük, şirketlerin haklarını koruma, hukuki süreçlerde etkin hareket etme ve mevzuata uyum sağlama açısından büyük bir öneme sahiptir. Avukatlık Kanunu’nun 35. maddesi uyarınca, belirli bir sermaye tutarının üzerindeki anonim şirketlerin bir avukatla sürekli olarak çalışması zorunlu tutulmuştur.

Avukat bulundurma zorunluluğu, yalnızca bir yasal mecburiyet değil; aynı zamanda şirketlerin hukuki güvenliğini ve itibarını korumaya yönelik bir önlemdir. Bu nedenle, sermaye büyüklüğü belirli seviyeye ulaşmış tüm anonim şirketlerin bir avukatla sözleşme yapması hem yasal hem de stratejik açıdan büyük önem taşımaktadır.

Anonim Şirketlerde Avukat Bulundurma Zorunluluğu Nedir?

Anonim şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğu, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 35. maddesi ile düzenlenmiş ve 2025 yılı itibarıyla yürürlükte olan önemli bir hukuki yükümlülüktür. Bu maddeye göre, esas sermayesi 1.250.000 TL ve üzeri olan anonim şirketler, hukuki danışmanlık hizmeti almak üzere bir sözleşmeli avukat bulundurmak zorundadır.

Bu zorunluluk, anonim şirketlerin hukuki süreçlerde daha profesyonel hareket etmesini sağlamak ve olası hak kayıplarının önüne geçmek amacıyla getirilmiştir. Şirketlerin sözleşmeli avukat bulundurmaması durumunda her ay için brüt asgari ücretin iki katı oranında idari para cezası uygulanır. 2025 yılı itibarıyla bu miktar 52.011 TL’dir.

Avukat bulundurma yükümlülüğü, yalnızca esas sermaye sistemine tabi anonim şirketleri kapsar. Sermaye Piyasası Kanunu’na tabi, kayıtlı veya değişken sermaye sistemine sahip şirketler bu yükümlülük dışında tutulmuştur. Ayrıca, üye sayısı 100’ü aşan yapı kooperatifleri de aynı hüküm gereği avukat bulundurmakla yükümlüdür.

Bu düzenlemenin temel dayanağı olan Türk Ticaret Kanunu’nun 332. maddesi, anonim şirketlerin asgari sermaye tutarını 250.000 TL olarak belirlemiştir. Bu miktarın beş katı ve üzeri sermayeye sahip olan şirketlerin avukat bulundurması zorunludur. Böylece, hukuki güvenliğin sağlanması ve ticari hayatın düzenli şekilde sürdürülmesi hedeflenmektedir.

Bu maddeye göre bazı durumlarda avukatla temsilin zorunlu olduğu haller düzenlenmiştir. 

Yalnız avukatların yapabileceği işler: Madde 35 – (Değişik: 26/2/1970- 1238/1 Md.) Kanun işlerinde ve hukuki meselelerde mütalaa vermek, mahkeme, hakem veya yargı yetkisini haiz bulunan diğer organlar huzurunda gerçek ve tüzel kişilere ait hakları dava etmek ve savunmak, adli işlemleri takip etmek, bu işlere ait bütün evrakı düzenlemek, yalnız baroda yazılı avukatlara aittir. Baroda yazılı avukatlar birinci fıkradakiler dışında kalan resmi dairelerdeki bütün işleri de takip edebilirler. (Değişik üçüncü fıkra: 23/1/2008-5728/329 Md.) Dava açmaya yeteneği olan herkes kendi davasına ait evrakı düzenleyebilir, davasını bizzat açabilir ve işini takip edebilir.

Ancak, Türk Ticaret Kanunu’nun 272. maddesinde ön görülen esas sermaye miktarının beş katı veya daha fazla esas sermayesi bulunan anonim şirketler ile üye sayısı yüz veya daha fazla olan yapı kooperatifleri sözleşmeli bir avukat bulundurmak zorundadır. Bu fıkra hükmüne aykırı davranan kuruluşlara Cumhuriyet savcısı tarafından sözleşmeli avukat tayin etmedikleri her ay için, sanayi sektöründe çalışan on altı yaşından büyük işçiler için suç tarihinde yürürlükte bulunan, asgarî ücretin iki aylık brüt tutarı kadar idarî para cezası verilir. Hukuk ve Ceza Muhakemeleri Usulleri kanunları ile diğer kanun hükümleri saklıdır.

Bu maddeden de anlaşılacağı üzere avukat bulundurma zorunluluğu tüm anonim şirketler ve yapı kooperatifleri için getirilmemiştir. Bu zorunluluğun yerine getirilebilmesi için sözleşmeli bir avukatla anlaşılması gerekmektedir. Dolayısıyla avukatın sigortalı olarak o şirkette klasik bir işçi işveren ilişkisi kapsamında çalışıyor olması şart değildir. Ancak avukatın bu şekilde çalıştırılıyor olmasında da herhangi bir sakınca yoktur. Maddenin anlaşılabilmesi için maddede atıf yapılan Türk Ticaret kanununun ilgili maddesine bakmak gerekmektedir. İlgili madde yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 332. Maddesinde bulunmaktadır.

En az sermaye tutarı MADDE 332– (1) Tamamı esas sözleşmede taahhüt edilmiş bulunan sermayeyi ifade eden esas sermaye elli bin Türk lirasından ve sermayenin artırılmasında yönetim kuruluna tanınmış yetki tavanını gösteren kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş bulunan halka açık olmayan anonim şirketlerde başlangıç sermayesi yüz bin Türk Lirasından aşağı olamaz. Bu en az sermaye tutarı Cumhurbaşkanınca artırılabilir.

Sözleşmeli Avukat Bulundurma Zorunluluğunun Dayanağı

Sözleşmeli avukat bulundurma zorunluluğu, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 35. maddesinin 3. fıkrası ile açıkça düzenlenmiştir. Bu hüküm, belirli büyüklüğe sahip anonim şirketler ve yapı kooperatiflerinin bir avukatla sözleşme yapmalarını zorunlu kılar. Amaç, ticari faaliyetlerin hukuka uygun biçimde yürütülmesini ve şirketlerin hukuki süreçlerde profesyonel destekle hareket etmesini sağlamaktır.

İlgili madde şu şekildedir:
“Türk Ticaret Kanunu’nun 272. maddesinde öngörülen esas sermaye miktarının beş katı veya daha fazla esas sermayesi bulunan anonim şirketler ile üye sayısı yüz veya daha fazla olan yapı kooperatifleri sözleşmeli bir avukat bulundurmak zorundadır.”

Bu hükümde atıf yapılan 272. madde, eski 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na aittir. Yeni yürürlükte olan 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 332. maddesi ise “en az sermaye tutarı” başlığıyla aynı konuyu düzenlemektedir. Bu maddeye göre, anonim şirketlerde en az sermaye tutarı 50.000 TL olarak belirlenmiş, ancak 25 Kasım 2023 tarihli ve 7887 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile bu tutar 250.000 TL’ye yükseltilmiştir.

Dolayısıyla, Avukatlık Kanunu’na göre sermayesi 250.000 TL’nin beş katı ve üzeri, yani 1.250.000 TL ve üstü olan anonim şirketler, sözleşmeli bir avukat bulundurmak zorundadır. Bu yükümlülüğe uymayan şirketler, Cumhuriyet Savcılığı tarafından idari para cezasına tabi tutulur.

Bu düzenleme yalnızca bir yasal zorunluluk değil, aynı zamanda şirketlerin ticari itibarını ve hukuki güvenliğini koruyan bir tedbirdir. Avukatla sürekli sözleşme yapılması, şirketlerin sözleşme, dava ve idari süreçlerde yasal risklerini azaltmalarını sağlar.

Avukatlık Sözleşmesinin Niteliği ve Hazırlanışı

Anonim şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğu, yalnızca bir avukatın danışman olarak belirlenmesini değil, aynı zamanda bu ilişkinin yazılı bir sözleşme ile resmiyet kazanmasını da zorunlu kılar. Bu sözleşme, Avukatlık Kanunu ve Avukatlık Kanunu Yönetmeliği’nin 73/A maddesi uyarınca yapılmalıdır.

Sözleşme, bir iş sözleşmesi değil; avukatlık hizmeti sözleşmesi niteliğindedir. Yani avukat, şirketin çalışanı değil, bağımsız bir serbest meslek mensubu olarak hizmet verir. Bu kapsamda şirket, avukatla sürekli danışmanlık hizmetini düzenleyen “sürekli avukatlık hizmet sözleşmesi” imzalar.

Sözleşmenin hazırlanışına ilişkin temel unsurlar şunlardır:

• Yazılı şekilde düzenlenmeli ve üç nüsha hazırlanmalıdır.
• Bir nüsha avukat tarafından ilgili baroya bildirilmek zorundadır.
• Şirket, sözleşmeli avukata her ay en az Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’ne uygun ücret ödemelidir.
• Avukat, aldığı ücret karşılığında serbest meslek makbuzu düzenleyerek bunu yıl sonunda baroya ibraz eder.
• Avukatlık sözleşmesinde hizmetin kapsamı, danışmanlık süresi, ücret ödeme şekli ve fesih şartları açıkça belirtilmelidir.

Bu düzenleme, hem şirket hem de avukat açısından hukuki güvence sağlar. Ayrıca, şirketin avukatla yaptığı sözleşme sayesinde, tüm ticari ve hukuki işlemler mesleki etik çerçevesinde yürütülür.

Anonim Şirketlerde Avukat Bulundurmamanın Cezası

Anonim şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğuna uymayan şirketler, Avukatlık Kanunu’nun 35. maddesinin 3. fıkrası gereğince idari para cezası ile karşı karşıya kalır. Bu cezai yaptırımın amacı, şirketlerin hukuki danışmanlık hizmeti alma yükümlülüğünü yerine getirmelerini sağlamaktır.

İlgili düzenleme şu şekildedir:
“Bu fıkra hükmüne aykırı davranan kuruluşlara Cumhuriyet savcısı tarafından sözleşmeli avukat tayin etmedikleri her ay için, sanayi sektöründe çalışan on altı yaşından büyük işçiler için suç tarihinde yürürlükte bulunan asgari ücretin iki aylık brüt tutarı kadar idari para cezası verilir.”

Bu hüküm uyarınca;

• Şirket, her ay için brüt asgari ücretin iki katı kadar ceza ödemekle yükümlüdür.
• Ceza, zorunluluğun ihlal edildiği her ay ayrı ayrı uygulanır.
• Cezai işlemler Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülür.
• Barolar, şirketlerin bu yükümlülüğe uyup uymadığını denetleme ve gerekli durumlarda suç duyurusunda bulunma yetkisine sahiptir.

Örnek olarak;
2025 yılı brüt asgari ücreti 26.005,50 TL olduğundan, avukat bulundurmayan bir anonim şirkete her ay için 52.011 TL idari para cezası uygulanacaktır.
2024 yılı için bu ceza 40.005 TL olarak hesaplanmaktaydı.

Bu cezalar, yalnızca mali bir yük değil, aynı zamanda şirketin hukuki itibarına da zarar verebilecek niteliktedir. Zira yasal yükümlülüklerin ihlali, ilerleyen süreçlerde hem vergi hem de ticaret sicil denetimlerinde sorun teşkil edebilir.

Limited Şirketlerde Avukat Bulundurma Zorunluluğu Var mı?

Limited şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğu, mevcut yasal düzenlemelere göre bulunmamaktadır. Avukatlık Kanunu’nun 35. maddesi, yalnızca anonim şirketler ve üye sayısı 100’ü aşan yapı kooperatifleri için sözleşmeli avukat bulundurma yükümlülüğü getirmiştir. Dolayısıyla, limited şirketlerin bir avukatla sürekli sözleşme yapma zorunluluğu yoktur.

Ancak bu durum, limited şirketlerin hukuki danışmanlık hizmeti almaması gerektiği anlamına gelmez. Aksine, ticari faaliyetlerin çeşitliliği ve hukuki risklerin artması nedeniyle, limited şirketlerin de düzenli olarak bir şirket avukatından danışmanlık alması büyük önem taşır.

Limited şirketlerin avukat bulundurması, şu açılardan avantaj sağlar:

• Sözleşmelerin hukuka uygun hazırlanması,
• Vergi, iş hukuku ve ticaret hukuku konularında profesyonel yönlendirme alınması,
• İcra, tahkim veya dava süreçlerinde zaman kaybı yaşanmaması,
• Şirketin uzun vadeli hukuki risklerinin minimize edilmesi.

Avukat Bulundurma Zorunluluğu Olan Şirketler

Avukat bulundurma zorunluluğu olan şirketler, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 35. maddesi kapsamında açıkça belirlenmiştir. Bu maddeye göre, belirli bir sermaye veya üye sayısına ulaşan bazı ticari işletmelerin, hukuki danışmanlık hizmeti almak üzere sözleşmeli bir avukatla çalışmaları zorunludur.

2025 yılı itibarıyla avukat bulundurma zorunluluğu olan şirket türleri şunlardır:

1. Anonim Şirketler:
   • Esas sermayesi 1.250.000 TL ve üzeri olan anonim şirketler, sözleşmeli bir avukat bulundurmak zorundadır.
   • Bu sermaye sınırı, Türk Ticaret Kanunu’nun 332. maddesinde yer alan asgari sermaye miktarının (250.000 TL) beş katı esas alınarak hesaplanır.
   • Yükümlülüğe uymayan şirketlere, her ay için brüt asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır.
2. Yapı Kooperatifleri:
   • Üye sayısı 100 veya daha fazla olan yapı kooperatifleri de aynı şekilde bir avukatla sözleşme yapmakla yükümlüdür.
   • Bu zorunluluğun yerine getirilmemesi durumunda, anonim şirketlerde olduğu gibi aynı cezai yaptırım uygulanır.

Buna karşılık, aşağıdaki şirket türlerinde avukat bulundurma zorunluluğu bulunmamaktadır:

• Limited şirketler,
• Kollektif ve komandit şirketler,
• Şahıs işletmeleri.

Ancak bu işletmelerin de ticari faaliyetlerinde yasal risklerle karşılaşmamak ve hukuki süreçleri sağlıklı yürütmek amacıyla gönüllü olarak bir avukatla çalışmaları tavsiye edilmektedir.

Avukat bulundurma zorunluluğu olan şirketler, bu yükümlülük sayesinde hem idari para cezalarından kaçınmakta hem de hukuki süreçlerde profesyonel destek alarak şirketin yasal güvenliğini sağlamaktadır.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)