Öğretmen Güvenlik Soruşturması 2024 | Atamalarda güvenlik soruşturması nasıl yapılır ?

Aralık 29, 2023Aralık 23, 2023 yazar Av. Fatih Tahancı

Öğretmen güvenlik soruşturması 2023 yılında 7315 sayılı güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kanunu kapsamında 3. maddenin 2. fıkrası gereğince gerçekleştirilecektir. Öğretmen atamalarında güvenlik soruşturması kamu kurum ve kuruluşlarında çalışacak olan ücretli – sözleşmeli – kadrolu personel için gerçekleştirilecektir.

Makale İçeriği

Öğretmen Güvenlik Soruşturması 2023

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Genel ve Özel Şartlar” başlıklı 48. maddesinin 1. fıkrasının (A) bendine, önce 676 sayılı OHAL Kanun Hükmünde Kararnamesi’nin 74. maddesiyle, daha sonra da 7070 sayılı Kanun’un 60. maddesi ile sekizinci alt bent olarak “Güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olmak” hükmü eklenmiştir. Bu hüküm uyarınca devlet memuru olacak öğretmen adaylarına güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılmaya başlanmıştır. Eklenen hükmün Anayasa’ya aykırılığından bahisle iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi’ne itiraz yoluyla yapılan başvuru üzerine; Anayasa Mahkemesi’nin 24/07/2019 tarih ve E:2018/73; K:2019/65 sayılı kararı ile hükmün Anayasa’nın 13. 20. ve 128. maddeleriyle bağdaşmadığı ve bu nedenle kuralın Anayasa’nın anılan maddelerine aykırı olduğu belirtilerek 7070 sayılı Kanunun 60. maddesiyle 657 sayılı Kanun’un 48. maddesinin 1. fıkrasının (A) bendine eklenen (8) numaralı alt bendin iptaline karar verilmiştir.

Anayasa Mahkemesinin bu kararı 29/11/2019 tarih ve 30963 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Anayasa Mahkemesi bu düzenlemeyi iptal ederken ileri tarihli bir yürürlük süresi öngörmemiştir. Dolayısıyla, anılan karar Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihte yürürlüğe girmiştir. Yürürlük tarihi olan 29/11/2019’dan itibaren öğretmenler hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılmamıştır.

Ancak 07/04/2021 tarihli Meclis Genel Kurulu gündeminde 2 / 2972 Esas numaralı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu Teklifi görüşülmüştür. Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu Teklifinin görüşmeleri sonucunda, yapılan Teklif, Genel Kurulda değiştirilerek kabul edilmiş ve Kanunlaşmıştır. Kanun, 17 Nisan 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak bu tarihte yürürlüğe girmiştir.

Öğretmen Atamalarında Güvenlik Soruşturması Nasıl Yapılır ?

Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu’nun “Hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacaklar” başlıklı 3. maddesinin 2. fıkrası uyarınca, “Kurum ve kuruluşlarda, yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde devlet güvenliğinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün, iç ve dış menfaatlerin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu gizlilik dereceli birimler ile Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı, jandarma, emniyet, sahil güvenlik ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli ile ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel, kamu kurum ve kuruluşlarında çalışacak öğretmenler, üst kademe kamu yöneticileri, özel kanunları uyarınca güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına tabi tutulan kişiler ile milli güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis, hizmetlerde statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın istihdam edilenler hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması birlikte yapılır.” 657 sayılı Yasa’dan 29/11/2019 tarihinde çıkarılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, ??? tarihinde yeniden getirilmiştir.

Öğretmen güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, yalnızca kişinin kendisi hakkında yapılacak olup herhangi bir kan veya sıhri hısım ile yakınlar hakkında hiçbir araştırma ve soruşturma yapılamayacaktır.

Arşiv araştırması kapsamında; kişinin adli sicil kaydının, kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığı, kişi hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığı, kişi hakkında kesinleşmiş mahkeme kararları ve 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 171. maddesinin beşinci ve 231. maddesinin on üçüncü fıkraları kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olgular, hakkında kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olup olmadığı mevcut kayıtlardan tespit edilecektir.

Öğretmen güvenlik soruşturması kapsamında ise, arşiv araştırmasındaki hususlara ilave olarak kişinin; görevin gerektirdiği niteliklerle ilgili kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerindeki olgusal verileri, yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiği, terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığı mevcut kayıtlardan ve kişinin görevine yansıyacak hususların denetime elverişli olacak yöntemlerle yerinden araştırılmak suretiyle tespit edilecektir.

Yeni yasal düzenleme ile kişinin yalnızca kendisi hakkında yapılacak öğretmen atamalarında güvenlik soruşturması süresi kanunda belirlenmemiştir. Güvenlik soruşturmasının ve arşiv araştırmasının usul ve esasları ile bunu yapacak birimler ve değerlendirme komisyonlarının çalışma usul ve esasları ile uygulamaya ilişkin diğer hususlar Cumhurbaşkanınca yürürlüğe konulacak yönetmelik hükümleri ile düzenlenecektir.

4045 sayılı Kanun’un 1. maddesine dayanılarak çıkarılan ve henüz yürürlükte bulunan Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği’nin 12. maddesi uyarınca, “Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması taleplerinin ilgili makama ulaşmasından itibaren arşiv araştırması sonuçları en geç 30 iş günü, güvenlik soruşturması sonuçları en geç 60 iş günü içinde cevaplandırılır.” Burada dikkat edilmesi gereken husus, sürenin 30 yahut 60 gün değil, iş günü olmasıdır. Bu nedenle hafta sonları ve tatil süreleri bu 30 ve 60 günlük sürelere dâhil değildir. Bu bakımdan öğretmen atamalarında güvenlik soruşturması yahut arşiv araştırması süreleri 40 ile 80 güne kadar uzayabilmektedir. Bunun yanında bu süreler, güvenlik soruşturması yapan Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) açısından hak düşürücü değil düzenleyici süredir. Bireylerin hukuki durumunun sürüncemede bırakılmaması adına bu süreler kural altına alınmıştır.

Bir diğer deyişle; Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirlikleri 30 ve 60 iş günü içinde bu soruşturmayı tamamlamaz ise artık Milli Eğitim Bakanlığı’nın bu işlemi yapma yetkisi sona ermez. Bu süre geçtikten sonra dahi öğretmen güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yaptırılabilir. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının 30 ve 60 iş günü içerisinde tamamlanmadığı gerekçesiyle idari dava açılması hâlinde sırf süresi geçtikten sonra güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapıldığı için mahkemeler bu işlemi iptal etmezler.

Öte yandan bu süreler kurumdan kuruma yahut kişinin durumuna göre uzayıp kısalabilmektedir. Bazen araştırma yapacak Kurum’un iş yoğunluğu nedeniyle öğretmen atamalarında güvenlik soruşturması uzayabilmektedir. Bazen de kişi ile ilgili toplanması gereken çok sayıda veri olduğu için araştırma safhası uzamaktadır.

Örneğin Milli Eğitim Bakanlığı’nın öğretmen alımları kapsamında bu alımlarda başvuru yapan ve alınan kişi sayısı oldukça fazla olduğu için bu tarz kurumlar bakımından öğretmen güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması süreleri diğer kurumlara göre biraz daha uzun olabilmektedir.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması gereken personel hakkında ilgili Milli Eğitim Bakanlığı’nın talebi üzerine mevzuata uygun olarak Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü veya mahalli mülki idare amirlikleri vasıtasıyla, personelin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yaptırılır.

Yapılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda memuriyete uygunluğun değerlendirilmesini sağlayacak yorum içermeyen olgusal veriler, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimlerce Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde kurulan Değerlendirme Komisyonuna iletilir. Değerlendirme Komisyonu kendisine iletilen verilere ilişkin nesnel ve gerekçeli değerlendirmelerini yazılı olarak atamaya yetkili amire sunar.

Görüldüğü üzere, öğretmen güvenlik soruşturması birden fazla aşamadan oluşup bu sürece birden fazla Kurum dahil olmaktadır. Resmi yazışmaların da kayda değer sürelerde tamamlandığı dikkate alınırsa 30 ve 60 iş günü içerisinde tamamlanması gereken bu süreç çoğu zaman daha uzun sürede tamamlanmaktadır.

Kişi hakkında yapılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması herhangi bir nedenle olumsuz sonuçlanmış ise ilgili personel veya personel adayı bu idari işlemin iptali istemi ile 60 gün içerisinde idari dava açmalıdır. Zira mevzuata uygun bir şekilde öğretmen güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılmamış ise söz konusu idari işlem hukuka aykırı hâle gelecektir. Dava açıldıktan sonra idare mahkemesi, Milli Eğitim Bakanlığı’ndan güvenlik soruşturmasının neden olumsuz olduğuna dair bilgi ve belge istemekte, gelen bilgi ve belgelere göre değerlendirme yapmaktadır.

Öğretmen Güvenlik Soruşturması Nedir ?

Öğretmen güvenlik soruşturması kamu kurum ve kuruluşlarına ilk defa atanacak olan öğretmenlerin terör örgütleri ile herhangi bir irtibatının bulunup bulunmadığı, kolluk ve istihbarat birimlerinde kayıtlarının bulunup bulunmadığının araştırılmasıdır.

Öğretmen Atamalarında Güvenlik Soruşturması Nasıl Yapılır ?

Öğretmen atamalarında güvenlik soruşturması jandarma, emniyet genel müdürlüğü ve milli istihbarat teşkilatı tarafından gerçekleştirilir.

Sözleşmeli Öğretmen Güvenlik Soruşturması Yapılacak mı?

Sözleşmeli öğretmenler de kamu kurum ve kuruluşlarında ilk kez çalışacaklar ise güvenlik soruşturması yapılır.

Av. Fatih Tahancı

Avukat Fatih Tahancı, 2015 yılında Hukuk Fakültesini tam burslu, onur öğrencisi olarak Ankara’da tamamlamıştır. Avukatlık stajını Ankara Barosu nezdinde; sigorta hukuku, tazminat hukuku, iş hukuku, icra hukuku ve idare hukuku konularına odaklanmış çeşitli avukatlık bürolarında staj yaparak tamamlamıştır. Avukat Fatih Tahancı Çankaya/Ankara’da bulunan Tahancı Hukuk Bürosu’nda avukatlık faaliyeti göstermektedir.

www.tahanci.av.tr/av-fatih-tahanci/