Karşılıksız Yararlanma Suçu (TCK m. 163)

Karşılıksız yararlanma suçu TCK’nın 163. Maddesinde 3 fıkra halinde düzenlenmiştir. İlgili kanun maddesi uyarınca;

Madde 163- (1) Otomatlar aracılığı ile sunulan ve bedeli ödendiği takdirde yararlanılabilen bir hizmetten ödeme yapmadan yararlanan kişi, iki aydan altı aya kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.

(2) Telefon hatları ile frekanslarından veya elektromanyetik dalgalarla yapılan şifreli veya şifresiz yayınlardan sahibinin veya zilyedinin rızası olmadan yararlanan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.

(3) Abonelik esasına göre yararlanılabilen elektrik enerjisinin, suyun veya doğal gazın sahibinin rızası olmaksızın ve tüketim miktarının belirlenmesini engelleyecek şekilde tüketilmesi halinde kişi hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

KORUNAN HUKUKSAL YARAR

Söz konusu suçun özelliği, toplumun geneline sunulan ve ancak bir bedel karşılığında yararlanılabilecek bir hizmetten bedeli ödemeksizin yararlanmadır. Bir bütün olarak malvarlığını ve bunun üzerindeki hakları korumayı amaçlamaktadır. 

SUÇUN MADDİ UNSURLARI

Bu başlık altında fail, mağdur, konu, fiil, netice, nedensellik bağı gibi unsurlara değinilecektir. 

1. Fail: Kanun suçun faili olabilecek kişiler bakımından herhangi bir özellik aramamaktadır. Herkes bu suçun faili olabilir. 
2. Mağdur: TCK m. 163/1’de suçun mağduru otomat aracılığıyla sunulan hizmetin sahibi; 163/2’de konuşma bedeli kendisine ödettirilen abone; 163/3’de ise abonelik esasına göre sunulan elektrik enerjsi, su veya doğalgazı tüketiciye satan kişi veya kurumdur. 
3. Konu: Suçun maddi konusunu TCK m. 163/1’de ‘otomatlar aracılığyla sunulan hizmetler’; 163/2’de ‘Telefon hatları ile frekanslarından veya elektromanyetik dalgalarla yapılan şifreli veya şifresiz yayınlar’; 163/3’de ise ‘Abonelik esasına göre yararlanılabilen elektrik enerjisinin, suyun veya doğal gaz’ oluşturur.
4. Fiil, Netice, Nedensellik Bağı: Otomatların kötüye kullanılması bakımından suçun fiil unsuru, ödeme yapmadan yararlanma olarak belirlenmiştir. Bu bakımdan serbest hareketli bir suçtan söz edilebilir. TCK m. 163/2’de de serbest hareketli bir suçtan bahsedilmektedir. Örnek vermek gerekirse, komşunun internet hattından izinsiz yararlanmak bu fıkra kapsamına girmektedir.  TCK m. 163/3’de belirtilen karşılıksız yararlanma suçunun oluşabilmesi için, söz konusu elektrik enerjisi, su ve doğalgazın tüketim miktarının belirlenmesini engelleyecek şekilde tüketilmesi gerekmektedir. 

SUÇUN MANEVİ UNSURU

Karşılıksız yararlanma suçu ancak kasten işlenebilen bir suçtur. Suçun manevi unsurunun gerçekleşmesi bakımından genel kast yeterli görülmektedir. Suç olası kastla da işlenebilir. 

HUKUKA AYKIRILIK UNSURU 

Genel hukuka uygunluk nedenleri karşılıksız yararlanma suçlarında rol oynamaz ise de, ilgilinin rızası bu suçta hukuka aykırılığı ortadan kaldırır. Bununla birlikte TCK m. 163/3 açısından rıza, hukuka aykırılığı değil, tipikliği ortadan kaldırır.

SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ

1. Teşebbüs: Her üç fıkradaki suçlar teşebbüse elverişlidir. İlk fıkra açısından otomatın sunduğu hizmetin elde edilmesiyle, ikinci fıkra bakımından, telefon hatları ile frekansları kullanarak konuşma yapılması veya yayından görüntü ya da ses alınmasıyla, üçüncü fıkra bakımından da, elektrik enerjisi, su veya doğal gazın tüketilmesiyle suç tamamlanır. 

2. İçtima: Hizmetin elde edilmesi için sahte para veya belge kullanılması durumunda failin karşılıksız yararlanma suçu yanında ayrıca ilgili suçtan dolayı da cezalandırılması gerekir. TCK m. 163/1 açısından, fail, hizmetini elde etmek istediği otomata karşı güç kullanarak otomata zarar vermiş ise, ayrıca mala zarar verme suçundan dolayı da cezalandırılacaktır. TCK m. 163/3 açısından, kaçak enerji tüketimi için TCK m. 203 anlamında mührün kaldırılması durumunda ayrıca mühür bozma suçundan dolayı da cezalandırılır. 

3. İştirak: TCK m. 163 açısından her üç fıkrasındaki suçlar açısından suça iştirak özellik göstermez. 

SUÇTA MUHAKEME USULÜ 

Karşılıksız yararlanma suçu şikayete tabi suçlar arasında değildir. Bu sebeple soruşturması ve kovuşturması resen yapılmaktadır. 

SUÇUN ADLİ PARA CEZASINA ÇEVRİLMESİ

Karşılıksız yararlanma suçu nedeniyle TCK m.162/1-2 dolayısıyla verilecek hapis cezaları para cezasına çevrilemeyecektir. Ancak, TCK m. 162/3 de düzenlenen suç bakımından verilen hapis cezası adli para cezasına çevrilebilecektir. 

SUÇTA GÖREVLİ MAHKEME

Karşılıksız yararlanma suçu bakımından görevli mahkeme asliye ceza mahkemeleridir.

SUÇUN ZAMANAŞIMI SÜRESİ

Karşılıksız yararlanma suçunda olağan dava zamanaşımı süresi olan 5 yıl geçerlidir.

SUÇTA UZLAŞMA HÜKÜMLERİ

Karşılıksız yararlanma suçu ancak TCK m. 167’de sayılan yakınlara karşı işlendiği takdirde uzlaşma hükümlerine tabidir. 

İLGİLİ YARGITAY KARARLARI

YARGITAY 6.Ceza Dairesi Esas: 2023/ 4945 Karar: 2023 / 16039 “Sanık hakkında 25.05.2016 tarihinde kuruma kaydı olmayan sayaç ile elektrik kullandığının belirlendiği, alınan bilirkişi raporunda kayıt dışı tüketim yapılmadığının tespit edildiği ve tutanak tanıklarının sayaca müdahale olsaydı bunu tutanakta yazacaklarını beyan etmeleri karşısında sanığın atılı karşılıksız yararlanma suçundan beraat etmesi gerekirken yazılı şekilde mahkumiyetine karar verilmesi,
Bozmayı gerektirmiş, katılan vekilinin temyiz istem bu bakımdan yerinde görülmüş olduğundan, hükmün açıklanan nedenle CMK’nın 302/2. maddesi uyarınca tebliğnameye aykırı olarak BOZULMASINA,”

YARGITAY 6.Ceza Dairesi Esas: 2023/ 10795 Karar: 2023 / 2429 “1-Sanık hakkında kayıtsız sayaç ile su kullandığına dair kaçak tespit tutanağının düzenlenmesi karşısında; sanığın meskeninde kullanılan su sayacının tüketimi eksik gösterip göstermediği veya sayaca tüketim miktarının belirlenmesini engelleyecek şekilde müdahale edilip edilmediğinin tespit edilebilmesi için; sanığın suça konu yerde ne kadar süredir oturduğunun ve kaçak ya da usulsüz kullanımın ne zaman başladığının kesin olarak saptanması ve sanık suça konu yerde halen oturmakta ise keşif yapılıp kullanabileceği su miktarı belirlenmek suretiyle; oturmuyor ise tespit tutanağında belirtilen kullanım miktarına göre yine endeks değerinin uyumlu olup olmadığı ve usulsüz kullanım bedeli konusunda teknik bilirkişiden rapor alınmadan eksik inceleme ve araştırma ile uygulama yapılması,
2-Sanığın karşılıksız yararlanma kastı ile hareket ettiğinin tespiti halinde, 11.05.2018 tarihinde kabul edilerek 18.05.2018 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 7143 sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanunun 5237 sayılı TCK’nın 163. maddesinde düzenlenen karşılıksız yararlanma suçu kapsamında Belediyelere karşı su borcundan kaynaklanan af mahiyetinde yasal bir düzenleme olduğu, anılan Kanunun 1. maddesinin g. bendinin 3. cümlesi ile aynı maddenin ğ. bendi uyarınca vadesi 31.03.2018 ve öncesi olup ödenmemiş bulunan su ve atık su bedeli alacakları ile bu alacaklara bağlı faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i (sözleşmelerde düzenlenen her türlü ceza ve zamlar dâhil) alacakların tahsilinden vazgeçileceğinin düzenlendiği, 26.05.2018 tarihinde Resmi gazetede yayımlanan Maliye Bakanlığı’nın 7143 sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına ilişkin 7143 sayılı Kanunun Genel Tebliğine göre 31 Temmuz 2018 olan başvuru tarihinin 7 numaralı Cumhurbaşkanı kararı ile 27.08.2018 (bu tarih dahil) tarihine kadar uzatılarak bu tarihe kadar ilgili idareye başvuranlar için ilk taksit ödeme süresi olan 01 Ekim 2018 tarihinin 140 numaralı Cumhurbaşkanı kararı ile 15.10.2018 (bu tarih dahil) tarihine kadar uzatıldığının anlaşılması karşısında; ilgili kurumdan sanığın 7143 sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun kapsamında başvurusunun bulunup bulunmadığı sorulup, varsa ödemelerin düzenli yapıldığının tespiti halinde sanık hakkında TCK’nın 168/5 ve CMK’nın 223/8. maddeleri uyarınca düşme kararı verilmesi gerektiği, sanığın idareye anılan Kanun kapsamında borcun yapılandırılması ile ilgili herhangi bir başvurusunun bulunmadığının tespiti halinde ise; karşılıksız yararlanma suçu bakımından özel bir etkin pişmanlık düzenlemesi olan TCK’nun 168/5. maddesi gereğince ve kanun koyucunun amacı doğrultusunda katılan kurumun uğradığı zararı, vergisi dahil suç tutanağı ile belirlenmiş veya belirlenecek olan cezasız tutarı, ödemesi halinde hakkında kamu davası açılamayacağının, ödeme süresi ve yerinin soruşturma merciince sanığa bildirilmeden, bildirime ilişkin belge denetime esas şekilde dosyaya konmadan, sanığa dava açılmasını engelleme imkanı tanınmadan kamu davası açılması karşısında; bunun iddianamenin iadesi sebebi olduğu gözetilmeden kabul edilip yapılan yargılamada, sanığın ödeme yapıp yapmadığı ve ödenen miktarın kurumun vergili ve cezasız zarar bedelini karşılayıp karşılamadığının araştırılmadığı anlaşılmakla, sanık tarafından ödemede bulunulmamış ise bilirkişi tarafından hasaplanan vergili ve cezasız kaçak kullanım bedeline ilişkin sanığa belirtilen bildirimin yapılması ve sonucuna göre hakkında düşme kararı verilip verilemeyeceğinin takdiri gerekirken, eksik işlem ile yazılı şekilde hüküm kurulması,
Bozmayı gerektirmiş, katılan vekilinin temyiz itirazı bu bakımdan yerinde görülmüş olduğundan, hükmün açıklanan nedenle tebliğnameye aykırı olarak BOZULMASINA”YARGITAY 17.Ceza Dairesi Esas: 2016/ 15854 Karar: 2017 / 15308 “Harici karebuttan sıva altı gizli hat çekilerek elektrik kullanıldığının KET ile tespiti karşısında, CGK’nın 16/05/2006 tarih, 2006/7-137 Esas ve 142 Karar ile 13/06/2006 tarih, 2006/7-160 Esas ve 161 Karar sayılı kararlarında da belirtildiği gibi, suça konu gerçek kullanım miktarını belirlemek amacıyla; KET’na konu yerde ne zamandan beri oturulduğu, kaçak ya da usulsüz kullanımın ne zaman başladığının gerekirse komşu, mülk sahibi gibi tanıklara da sorulması, kolluk araştırması, MERNİS, sabit-cep telefonu abonelik ve adresleri gibi araştırmalar ile kesin olarak saptanarak ve suça konu yerde oturuyor ise; tutanak tanıkları da hazır edilmek suretiyle mahallinde yeniden keşif yapılarak, harici hattın ne şekilde çekildiği, bu hattan ne tür cihazların kullanıldığının ve elektrikle çalıştırılan cihazlardan hareketle kurulu güç tespit edilerek, oturmuyor ise; ihtilafsız aynı dönemdeki tüketim miktarına göre, suç tarihine kadar tüketilmesi gereken elektrik miktarının ve vergiler dahil cezasız usulsüz elektrik kullanım bedeli tespit edilerek, sayaçtan geçirerek kullanım sebebiyle sayaçtan geçen miktara ilişkin endeksin belirlenen gerçek ihtiyaç ile karşılaştırılıp orantılı olup olmadığına dair yeterli içerik ve nitelikte bilirkişiden rapor alındıktan sonra; sanığın tüketim miktarının belirlenmesini engelleyecek bir eyleminin olmadığı, karşılıksız yararlanma kastıyla hareket etmediği tespiti halinde beraat kararı verilmesi gerekeceği, sanığın tüketim miktarının belirlenmesini engelleyerek karşılıksız yararlanma kastıyla hareket ettiğinin tesbiti halinde ise kurum zararının soruşturma aşamasında ödenmesi halinde TCK’nın 168/5. fıkrası gereğince KYOK verilmesi gerekli olduğu, bu konuda soruşturma aşamasında yapılması gerekip yapılmayan usulü işlemlerin kovuşturma aşamasında tamamlanması sebebiyle bilirkişi tarafından normal tarifeye göre hesaplanan vergili ve cezasız kurum zararının, varsa daha önce yapılan ödemeler kurumdan sorulup mahsup edildikten sonra kalan miktar belirlenip, verilecek makul sürede ödenmesi halinde etkin pişmanlıktan faydalanabileceği ve TCK’nın 168/5. fıkrası, CMK’nın 223/8. fıkrası uyarınca kovuşturma şartı gerçekleşmediği için düşme kararı verileceği ödenmediği takdirde yargılamaya devamla dosyadaki delillere göre hüküm kurulacağı tebliğ ve ihtar edilip yüze karşı ise talep etmesi halinde, tebligat yapılıyorsa her halde makul bir süre verilerek sonucuna göre hüküm kurulması gerektiği halde eksik kovuşturma ile sanığın beraatine karar verilerek yazılı şekilde hüküm kurulması,
Bozmayı gerektirmiş, katılan BEDAŞ vekilinin temyiz nedeni bu bakımdan yerinde görülmüş olduğundan, hükmün açıklanan nedenle tebliğnameye uygun olarak BOZULMASINA, “

Av. Fatih Tahancı

Avukat Fatih Tahancı, 2015 yılında Hukuk Fakültesini tam burslu, onur öğrencisi olarak Ankara’da tamamlamıştır. Avukatlık stajını Ankara Barosu nezdinde; sigorta hukuku, tazminat hukuku, iş hukuku, icra hukuku ve idare hukuku konularına odaklanmış çeşitli avukatlık bürolarında staj yaparak tamamlamıştır. Avukat Fatih Tahancı Çankaya/Ankara’da bulunan Tahancı Hukuk Bürosu’nda avukatlık faaliyeti göstermektedir.