Zorunlu Trafik Sigortalarında Eş Değer Parça Uygulaması

Sigorta Sözleşmesi, sigortacının bir prim karşılığında sigorta ettirenin para ile ölçülebilen bir menfaatini zarara uğratan bir tehlikenin meydana gelmesi durumunda bir tazminat ödemeyi ya da zararı gidermeyi taahhüt ettiği bir sözleşmedir.

Rizikolara karşı tehlike altında olan kişiler, bu rizikolara karşı kendilerini güvende hissetmek isterler. Nitekim bu sebeple de sigorta müessesesi ve sigorta şirketleri ortaya çıkmıştır. Tehlike altındaki kişiler, rizikodan korunabilmek için sigorta şirketlerine prim öderler ve sigorta şirketleri de kendisine prim ödeyen herhangi bir kişinin menfaatinin üzerinde gerçekleşecek rizikoyu teminat altına alırlar. 

Zorunlu trafik sigortası sorumluluk sigortası olup, bu nedenle bu sigorta ile sigorta ettiren kişinin işleteni olduğu motorlu Sigortacı,  2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve Zorunlu Mali Sorumluluk Trafik Sigorta Poliçesi Genel Şartlarında tanımlanan motorlu aracın işletilmesi sırasında, bir kimsenin ölümüne veya yaralamasına veya bir şeyin zarara uğramasına sebebiyet vermiş olmasından dolayı, Karayolları Trafik Kanunu’na göre kendisine düşen hukuki sorumluluğu, zorunlu sigorta limitine kadar temin eder. Sorumluluk sigortaları üçüncü bir kişiye zarar verilmesi durumunda bu zararı teminat limiti kapsamında tazmin eder. Fakat burada ödeme sigortalıya değil, zarar gören adını verdiğimiz tamamen sözleşmenin dışındaki ve hatta sözleşme yapılırken bilinmeyen üçüncü kişiye yapılır. Ama teminat altına alınan menfaat ise sigortalının menfaatidir. Örneğin bir aracın işletilmesine dayanan tehlike sorumluluğu kapsamında Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası sorumluluk sigortası bu kapsamdadır.

Eş Değer Parça Nedir?

Gerçekleşen kaza sonrasında Sigorta şirketlerinin meydana gelen hasar ile ilgili olarak gerçek zararı ödeme yükümlülüğü bulunmaktadır. Hatta bu yükümlülüğe işçilik ve parça için ödenen KDV’nin de dahil edilmesi gerektiği, ayrıca hasarlı araçta meydana gelen zararın tazmin edilmesi sırasında herhangi bir tedarik iskontosu uygulanmasının kabul edilmemesi gerekmektedir.

Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası Genel Şartlar B.2. Tazminat Ve Giderlerin Ödenmesi başlığı altında bulunan 2.1. maddesine göre;

Hasar halinde, hasar gören parça, onarımı mümkün değilse veya eşdeğer parça veya ömrünü tamamlamış araçlar mevzuatı kapsamındaki araçlardan elde edilen orijinal parça  ile değişimine imkân yok ise orijinali ile değiştirilir. Kaza tarihine göre model yılından itibaren 3 yılı geçmeyen motorlu araçlarda hasar gören parça, onarımı mümkün değilse öncelikle orijinali ile değiştirilir, orijinal parçanın bulunmaması durumunda eşdeğer veya ömrünü tamamlamış araçlar mevzuatı kapsamındaki araçlardan elde edilen orijinal parça ile değiştirilir. Ancak model yılından itibaren 3 yılı geçmeyen motorlu araçta hasar gören parçanın orijinal olmadığı durumda eşdeğer veya ömrünü tamamlamış araçlar mevzuatı kapsamındaki araçlardan elde edilen orijinal parça ile değişim yapılır. Bu paragraf uygulaması sonucu araçta bir kıymet artışı meydana gelse dahi bu fark tazminat miktarından indirilemez.

(Değişik paragraf:RG-2/8/2016-29789) Eşdeğer veya ömrünü tamamlamış araçlar mevzuatı kapsamındaki araçlardan elde edilen orijinal parça ile değişim mümkün olduğu halde, sigortacının bilgisi ve onayı dahilinde olmadan orijinal parça ile onarım sağlanır ise sigortacının sorumluluğu, sigortacının kaza tarihi itibariyle benzer hasarlardaki onarım uygulamasına göre, eşdeğer veya ömrünü tamamlamış araçlar mevzuatı kapsamındaki araçlardan elde edilen orijinal parça bedeli ile sınırlıdır.

Sigorta şirketi, araç onarılsın veya onarılmasın, fatura ibraz edilsin veya edilmesin, araçta meydana gelen gerçek zarardan sorumludur. Sigorta şirketinin, anlaşmalı servis ve parça iskontosu, sigorta şirketinin kendi iç uygulaması olup; servis ve tedarikçi firma ile yaptığı dahili anlaşmadır. Bu dâhili uygulama ve anlaşmaların 3. Kişi durumundaki mağdur araç sahibini bağlamayacaktır. Araçların üçüncü kişilere verdikleri gerçek zararların karşılanması amaçlanır. 

Kaza sonrası araçlarda meydana gelen hasar ile ilgili olarak sigorta şirketi tarafından yapılan ödemenin hasar ve orijinal parça bedeli ile işçilik bedeli arasında uyum olması gerekmektedir.  Yargıtay kararları gereğince müvekkilin aracının onarımı ve hasarının giderilmesinde orijinal parça değerlerinin esas alınması gerekmesi, sigorta şirketinin gerçek zarar bedelinden sorumlu olması gerekmektedir.

İlginizi Çekebilir: Kaza sonrası Hasarsızlık İndirimini Bozmadan Hangi Mini Onarımları Yaptırabilirsin?

Bu konuda emsal teşkil edebilecek Yargıtay kararları;

“Dairemizin 06.11.2013 gün ve 2014/4531Esas-2014/3704 Karar sayılı ilamı ile “…ekspertiz raporunda ve ekspertiz raporunu dayanak alan hükme esas Adli Tıp Kurumu raporunda davacıya ait aracın onarımının hesaplanmasında orijinal parçalar yanında eşdeğer parçaların da esas alındığı anlaşılmaktadır. Gerçek zarar ancak aracın onarımında tamamen orijinal parçalar kullanılmak suretiyle sağlanır. Bu durumda mahkemece, … tamamıyle orijinal parçalar dikkate alınarak, araçtaki hasar kalemleri ve bedeli tespit edilmek suretiyle tazminat miktarının hesaplanması hususlarında ayrıntılı, açıklamalı, denetime elverişli bir rapor alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı olduğu biçimde hüküm kurulması doğru değildir.” T.C. YARGITAY 17. HUKUK DAİRESİ E. 2016/5293 K. 2017/8012 T. 20.9.2017

“Dava, trafik kazasından kaynaklanan maddi tazminat istemine ilişkindir. Somut olayda, hükme esas Adli Tıp Kurumu raporunda davacıya ait aracın onarımının hesaplanmasında orijinal parçalar yanında eşdeğer parçaların da esas alındığı anlaşılmaktadır. Gerçek zarar ancak aracın onarımında tamamen orijinal parçalar kullanılmak suretiyle sağlanır. Bu durumda mahkemece Adli Tıp Kurumu raporunda orijinal parça kullanılarak hesaplanan gerçek hasar miktarının doğru olduğunun kabulü gereklidir. Mahkemece; orijinal parça hesabına göre belirlenen miktar hükme esas alınması gerekirken, yan sanayi yedek parça hesabına göre hüküm verilmesi bozmayı gerektirmiştir.” T.C. YARGITAY 17. HUKUK DAİRESİ E. 2014/15938 K. 2014/13033 T. 30.9.2014

“Somut olayda davacı hasarlı araç davalı tarafça tamir ettirilmiş ve davacı ibra belgesi imzalamış ise de; tamirden bir ay sonra aracın tamiri sırasında orjinal parça kullanılmadığı ve bazı aksamın da tamir edilmediği mahkemece tesbit edilmiştir. Gerçek zarar yukarıdaki ilke kapsamında giderilmemiş olup, gizli ayıp mevcuttur. Davacı hasarlanan parçanın 2.el çıkma parça ile değişimini kabule zorlanamaz. Süresinde tesbit yaptıran ve dava açan davacının BK. 198. maddesine göre ayıplı haliyle kabulü de söz konusu değildir. T.C. YARGITAY 17. HUKUK DAİRESİ E. 2008/2862 K. 2009/682 T. 16.2.2009

denilerek, Yargıtay’ın Yerleşik İçtihatları ile trafik kazası sonrasında hasara uğrayan araçta oluşan orijinal parça farkından kaynaklanan bakiye fark, işçilik bedeli ve  alınan yedek parça için ödenmeyen KDV tutarı farkı da gerçek zarar kalemleri arasında kabul edilmiş ve bu zararın da Z.M.S.S. teminatı dahilinde yer aldığı açıkça  belirtilmiştir.

Dolayısıyla kaza sonrasında aracınızda meydana gelen hasara ilişkin olarak sigorta şirketi tarafından ödenmeyen orijinal parça, işçilik ve KDV ödemesi ile ilgili olarak bakiye fark bulunması halinde bunu tekrardan talep edip tahsil edebilirsiniz. Bu konuda Sigorta Tahkim komisyonu tarafından verilmiş birçok karar bulunmaktadır.

Eş Değer Parça Nasıl Tespit Edilir?

Eşdeğer parçalar için eşdeğer parça sertifikası uygulanmaya başlanmıştır. Bu uygulama 1 Haziran 2015 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Araç tamiri için kullanılacak ürünün Türkiye Standartlar Enstitüsü (TSE) tarafından uluslararası standartlar kapsamında testlerden geçirerek 2 yıllığına belgelendirilmesi gerekiyor. Sigorta şirketleri sigortalılarına eşdeğer parça sertifikası vermek durumundadır. Yani aracın orijinal parçası yerine takılan eşdeğer parçanın orijinale uyguluğunu gösteren TSE sertifikasını ibraz etmesi gerekmektedir. Söz konusu sertifika, araç sigortalarının kapsamı dahilindeki onarımlarda orijinal parça yerine orijinale eşdeğer parça kullanmasını belgelemektedir. Yani sigorta şirketleri, eşdeğer parça kullanımı yaptıkları aracın sahibi olan sigortalıya, bu sertifikayı vermek zorundadır. Eşdeğer parça üretim ve kullanımına yönelik TSE (Türk Standartları Enstitüsü) üretilen parçaları test edip onaylamakta ve araç onarımında TSE’nin onayladığı parçalar kullanılmaktadır. Eğer sigorta şirketi bunu yapmadan çıkma yada TSE belgesi olmayan parça kullanmışsa aradaki bakiye farkı araç sürücülerine ödemek zorundadır.